Mar nix Gij sen wordt op
20 oktober 65 jaar
ROXY
Expressief oratorium
van FRANK MARTIN
kunst
kaleiöoscoQp
Voor verzamelaars!
jagraag!
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 15 oktober 1964
Derde blad no. 31390
,0p grens van autobiografische
werkelijkheid en fantasie"
Op 20 oktober a.s. hoopt de schrijver Marnix Gijsen zijn 65ste
[verjaardag te vieren.
J Hoewel hij zeer lang in het buitenland woonde, wist hij de Ne-
[derlandse letterkunde steeds weer te verrijken met nieuwe vruchten
tan zijn pen.
1 Hij beweegt zich in zijn werk zo dicht op de grens tussen auto
biografische werkelijkheid en fantasie, dat de meeste van zijn ro-
jnans een nauwelijks verhulde bekentenis lijken te zijn.
In een radio-interview heeft hij zelf eens gezegd: „Het verhaal
te een kapstok, waaraan ik ophang wat ik te zeggen heb." Zijn
fcucces als romancier mag worden toegeschreven zowel aan zijn in-
[elligente stijl als aan het feit dat de mens nu eenmaal ongeneeslijk
jiieuwsgierig is.
Marnix Gijsen, pseudoniem voor
tfr. J. A. Goris, was tot 1 juli 1964
irecteur van het Belgisch Bureau
Informatie te New York Hij
eeft zich thans weer in België ge-
estigd.
H\j debuteerde in 1925 met een ge-
ichtenbundel „Het Huis", waarin ge
iten zijn opgenomen die grote
.cht trokken. Een van deze
verzen werd bekroond met de prijs
de Gemeente Amsterdam. Eerst
in 1947 publiceerde hü zijn eerste ro-
„Joachim van Babylon", die in
talen werd vertaald.
Sedertdien verschenen van zijn
hand verschillende romans en novel
len; zoals:
Er gebeurt nooit iets (Staatsprijs
van België)De man van overmor-
j gen; De oudste zoon; De vleespotten
van Egypte; Klaaglied om Agnes;
Ter wille van Leent je; Allengs, gelijk
de spin (novellen)The house by the
leaning tree (Nederlandstalige ge-
-4 dichten); Joachim van Babyion;
Telemachus in het dorp; Goed en
kwaad; De kat in den boom; De lan-
j ge nacht; Lucinda en de Lotoseter;
De Diaspora (novellen)Mijn vriend
NAde moordenaar (novellen)Wat de
l|dag meebrengt (novellen)Het huis
(gedichten).
's Ned. Dans Theater
in nieuw ballet
van Harkarvy
Het Nederlands Dans Theater, dat
[er naar streeft ieder jaar een zo
groot mogelijk aantal nieuwe ballet
ten te dansen, heeft gisteravond in
de Kon. Schouwburg in Den Haag de
®erate uitvoering gegeven van een
nieuw werk van de eigen choreo
graaf Benjamin Harkarvy, gemaakt
te opdracht van het ministerie van
0.. K. en W. Het heet „Recital voor
cello en acht dansers" en is geschre
den op de muziek van de zesde solo-
«uite voor violoncel van J. S. Bach.
Deze suite bestaat uit Prélude-Al
lemande - Courante - Sarabande -
Gavotte 1 en 2-Gigue en werd ge
speeld door Anner Bijlsma. Op
Baohs' muziek ontstond een moder
ne choreografie, maar met behoud
klassieke stijlelementen. Het
ballet werd gedanst door Willy de
la Bije, Tiny van Pel, Alexandra
Sarstadt, Charles Czamy, Jaap
Flier, Gerard Lemaitre en Job San
ders.
Vooraf werden Harkarvy's „Grand
pas Espagol" en „Sonate k fcrois pas"
(naar Huis Clos van Sartre) van
Maurice Béjart gedanst. Tot slot
werd wederom John Butler's „Car
olina Burana" uitgevoerd.
/ff
MARNIX GIJSEN
Nog dit najaar zal de 25e druk van
„Joachim van Babyion" verschijnen
(bij de uitgeverij Meulenhoff). Even
eens zal de 10e druk van „De vlees
potten van Egypte" verschijnen (bij
Nijgh en Van Ditmar).
Vrijwel alle boeken van Marnix Gij-
;en zullen nog dit najaar in een ge
heel nieuwe presentatie uitkomen.
Op de 65e verjaardag van Marnix
Gijsen zal de bundel „Candid Opi
nions on Sundry Subjects" verschij-
i, geschreven onder de eigen naam
J. A. Goris. Het is een bundel opstel
len, welke in de loop der jaren ver
schenen ln de „Belgian Trade Re
view, het maandelijks orgaan van de
Belgische Kamer van Koophandel in
de VS.
In november verschijnt de bundel
„.Scripta Manent", studies en essays
over literaire verschijnselen en per
soonlijkheden, i.e. beeldende kunste
naars, ingeleid door Jan Greshoff.
Tijdens de recent gehouden Frank
furter Buchmesse werden besprekin
gen geopend met verschillende bui
tenlandse uitgevers over vertalingen
van de boeken van Marnix Gijsen.
Componist Cole Porter
ernstig ziek
De 71-jarige componist Cole Porter
ligt in een ziekenhuis. Zijn toestand
Is ernstig. Dinsdagavond is een nier
steen, die een infectie veroorzaakte,
weggenomen. De operatie is goed ge
slaagd, maar Porter is door zijn
slechte lichamelijke toestand ernstig
ziek gebleven.
Porter, componist van hits als
„Night and day", „Begin the begin
ne" werd op 22 september voor een
algemeen onderzoek in het ziekenhuis
opgenomen. Zijn hulsarts heeft ver
klaard, dat hij last had van zijn nie
ren en dat deze kwaal in het zie
kenhuis verergerde.
De tournee van organist Piet Kee
Drs. J. J. Voogd, die voor de PvdA
lid is van de Tweede Kamer en voor
zitter is van het comité Zuid-Afrika,
heeft in zijn kwaliteit van lid van de
gemeenteraad van Haarlem vragen
gesteld aan B. en W. over de a.s.
tournee van de Haarlemse stadsorga-
nist Piet Kee naar Zuid-Afrika. Hij
informeert of B. en W. kunnen mee
delen of de heer Kee inderdaad in de
functie van stadsorganist Zuid-Afrika
bezoekt en daar ook als zodanig zal
worden aangekondigd.
Zijn B. en W. zich ervan bewust
dat de heer Kee ongewild er
ndet aan zal kunnen ontkomen in
strument te zijn van de apartsheiids-
politiek aldaar, omdat hij slechts in
„aparte" gelegenheden zal kunnen
Grafkelder in
Deurne ontdekt
(Van onze correspondent)
Tijdens restauratiewerkzaamheden
in en aan de zeer oude Sint-Wille-
brorduskerk in Deurne heeft men
een grafkelder ontdekt van een zeer
oude adellijke familie, waarvan de
naam bijna overeenstemt met de
plaatsnaam Deurne, n.l. de familie
Van Doerne, in vroegere tijden aan
geduid als de beheerders van de
heerlijkheid Deurne.
Reeds eerder, nl. in 1881, had men
bij herstelwerkzaamheden een graf
steen van de familie aangetroffen,
maar het graf zelf werd niet gevon
den. Dit is nu, min of meer bij toe
val, blootgelegd. De Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek is
zeer in deze vondst geïnteresseerd
en zal een nader onderzoek doen in
stellen.
In de verborgen kelderruimte,
welke een oppervlakte van circa 20
vierkante meter beslaat, bevinden
zich tal van beenderen en negen
schedels. Alles lig schots en scheef
door elkaar en het lijkt ér veel op
dat dit graf al lang geleden is ge
opend.
Nul-groep naar V.S.
Het museum voor moderne kunst
van Philadelphia opent 22 oktober
een tentoonstelling van nieuwe stro
mingen in de Europese kunst. De
Nederlandse inzending zal bestaan
uit een tiental werken van de groep
Nul- Armando (Amsterdam), Henk
Peeters (Arnhem) en Schoonhoven
(Delft). Daarna zal het Museum van
Albany to New York dit werk to
nen.
optreden?" vraagt de heer Voogd,
Ook informeet de heer Voogd of B.
en W. bereid zijn met de heer Kee in
overleg te treden opdat worde voor
komen dat hij in Zuid-Afrika in zijn
gemeen'telijke functie optreedt.
Het hoofdbestuur van de Ned.
Toonkunstenaarshond heeft, zoals ge
meld Is, een brief gezonden aan B.
en W. van Haarlem over dezelfde
aangelegenheid, maar deze brief was
gisteren nog niet bij het gemeente
bestuur binnen gekomen. De wethou
der van Kunstzaken, de heer D. A.
Geluk, deelde ons mee dat hij in de
krant heeft gelezen van het voorne
men van Öe heer Kee de reis te ma
ken. De organist is in loondienst, zij
het voor een beperkt deel van zijn
tijd.
De twee stadsorga nisten worden
echter vrijgelaten in het verrichten
van activiteiten en het gemeentebe
stuur heeft er geen bezwaar tegen als
zjj in binnen- of buitenland optreden.
„Persoonlijk zou ik de uitnodiging
niet aanvaard hebben", aldus de heer
Geluk, „maar bij kunstenaars ligt het
mogelijk anders omdat zij minder
aandacht besteden aan politieke as
pecten".
Aangeboden: een zeer bijzonder sigaren
bandje. Afkomstig van een zeer bijzondere
sigaar: een Jasneva Enorm. Zeldzaam: 27 cent.
Kent u de andere nieuwe Jasneva sigaren?
Proef de kloeke Parfait (22 cent), de senoritas
Vedette (14 cent) of de kleine Vivat (6 cent).
Allemaal billijk. Allemaal: licht en lekker!
JASNEVA SIGARENFABRIEKEN VALKENSWAARD
Juist als man
kun ie dat zo
waarderen
Een lekkere
Amerikaanse sigaret
Standbeeld Erasmus
voor universiteit
Nijmegen
Namens de Nijmeegse historische
studentenkring „Dr. Kuybers" zal op
24 okt. aan die aftredende Nijmeeg
se hoogleraren mgr. prof. dr. R. R.
Post en prof. dr. L. J. Rogier een
standbeeld van Erasmus worden
aangeboden. Het beeld, van gemalen
marmer en cement, is 2.10 meter hoog
Het is vervaardigd door Huub Korte-
kaas. Het beeld wordt tijdelijk ge
plaatst in Winssen bij Nijmegen. T.
z.t. krijgt het een plaats binnen het
gebouwencomplex van de Nijmeegse
universiteit.
Onrustige Zenuwen?
Mifnhardt's Zenuwtabletten
GEHEIME „TOF'
OVER JEMEN?
i betrouwbare zegsman
die contact heeft met beide partij
en in Jemen,
desconferentie
het eind van deze maand om een
eind te maken aan de burgeroorlog
in Jemen die nu reeds twee jaar
duurt.
Aan de conferentie zouden verte
genwoordigers van de afgezette
iimam Mohaimed ai Badlr deelnemen
en vertegenwoordigers van presi
dent Sallal. Ook Saoedi-Arabië en
Egypte zouden op de conferentie
worden vertegenwoordigd.
Men neemt aan dat 20 oktober de
meest waarschijnlijke datum voor
de conferentie zou zijn en dat deze
vermoedelijk in Beiroet, Asmara of
Port Soedan zou worden gehouden.
SCENISCHE ACHTERGROND WORDT
IN DE UITBEELDING WEL GEMIST
De muzikale exodus bij de Omroep zet zich voortniet slechts
omdat de radiomusici de ruimte van de orkestzaal boven de beslo-
tenheid van de studio prefereren, maar ook omdat de Omroeporga
nisaties er een meer gerichte culturele publiciteit in zien.
Gisteravond stelde de VPRO zich in de rij van grote concert
gevers. zoals de AVRO. KRO, NCRV en VARA dit reeds eerder
deden. Ook voor de VPRO waren tal van getrouwen gisteravond
naar het Amsterdamse Concertgebouw gekomen, om te zien wat ze
tijdens de komende kerstdagen via hun luidspreker thuis kunnen
horen, n.l. de uitvoering, die tevens een opname werd, van „Le
mystère de la nativité" van de Zwitserse componist Frank Martin.
De executanten waren het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot
Omroepkoor en een negental solisten, gedirigeerd door Jean Four-
net.
De compositie is een uitgesproken
oratorium, maar naarmate we deze
muziek meer leerden kennen, prefe
reren we er een scenisch werk in
zien. Dat heeft de componist zelf
reeds tijdens zijn. arbeid gevoeld en
er steeds meer en meer naartoe ge
werkt. Geen wonder dat het een jaar
na de première als oratorium te Ge-
nève in 1960, als mysteriespel in
Salzburg werd opgevoerd. Trouwens,
ook de tekst draagt het scenisch ele
ment in zich en Arnoul Greban, die
deze omstreeks 1450 schreef, als on
derdeel van zijn volledige Mys-
tere de la Passion, moet dit heb
ben gedaan op de basis van de hem
bekende mysteriespelen.
Drie tonelen
De indeling van de tekst is ook
naar de trant van vele toenmalige
spelen, met de drie tonelen: de he
mel, de aarde en de onderwereld.
Frank Martin gaf ze elk een eigen
muzikaal beeld, resp. met de oude
polytonie, voorts met de menselijke
ontvankelijkheid voor romantiek en
lyriek en ten derde met de woelende
onrust van de duivelse elementen.
De tekstschrijver heeft deze in 12
tableaus verdeeld en de componist
laat de daarin optredende personen
in dubbelrollen van de ene scène in
de andere overgaan. Toch heeft
Martin dit, ondanks zijn verschei
denheid van typeringen, eigenlijk ge
heel en al overkoepeld met zijn lang
durige wijze van uitwerken, zij het
dan uiterst subtiel.
Door dit laatste ls deze muziek een
zeer persoonlijke expressie van de
componist geworden, met alle aspec
ten van de door hem gegeven licht-
beweegHjke, melodische lijn, de aqua
rel-tinten in de orkest- en koorklank
en transparante klankweefsel van
alle tezamen.
Actie verlangd
Dit element van Frank Martin, zo
zeer gerijpt in zijn 74 levensjaren,
noopte ons gisteravond tot gecon
centreerd en steeds meer bewonde
rend luisteren. Daarbij konden we
evenwel niet verhinderen, dat de
scenische achtergrond to onze vi
suele verbeelding dwingender naar
voren trad. Deze muziek op dit mys
teriespel verlangt bijgestaan te wor
den door actie van acteurs. De con
trastwerking van het gloriërende in
de hemel, van waaruit Gods bestie-
t ring wordt gegeven, het blijde van de
geboorte van Christus op aarde en
daarvan het feestelijk element te
genover het gewroet van het duivels
koppel in de onderwereld, is muzikaal
tot uitdrukking gebracht. Interes
sant in het constructieve van de par
tituur en in te geringe mate met
scherp gebeitelde dramatische
klankexpressies. Dit ligt nu eenmaal
niet in de aard van de componist
en we verlangen dit ook allerminst
van hem, maar het verzwaart onze
taak bij het luisteren.
Waardering
Dit neemt niets weg van onze
waardering voor deze uitvoering.
Jean Fournet, wiens muzikale lei
ding herkenbaar steeds betere ge
volgen verraadt voor het spelniveau
van het Radio Filharmonische Or
kest, heeft dit ensemble prachtig la
ten spelen, in al het verfijnde de
tailwerk van stemvoeringen en
klanktyperingen. Het Omroepkoor, in
grote en kleine ensembles verdeeld,
zong, gelijk we dit menigmaal in
voortreffelijke zin hebben gehoord
en graag zullen bleven horen.
De solisten waren groot in aantal,
te weten, Elly Ameling, Aafje Hey-
nis, Ernst Hafliger, Herbert Handt,
Serge Maurer, Louis Rondeleux, Leo
Ketelaars, André V ess i er es en Guus
Hoekman. Allen hadden zich kenne
lijk met muzikale vreugde onder
Fournets leiding gesteld en zijn zon
gen daarnaar.
Jaap Plug (Noordwijk)
50 jaar organist
De heer J. Plug uit Noordwijk aan
Zee viert een zeer bijzonder jubile
um. Het is nameüjk 50 jaar geleden,
dat hij tot organist van de Geref.
Kerk aan de Hoofdstraat werd be
noemd. Aan dit feit zal aandacht
geschonken worden tijdens een ge
meentevergadering, welke vanavond
in het Verenigingsgebouw wordt ge
houden.
Tevens zal dan afscheid worden
genomen van de heer Plug, die gis
teren zijn 75ste verjaardag vierde en
met ingang van 1 november a.s. de
orgelbank aan een jongere wenst
ver te dragen.
De jubilaris is een even muzikaal
als bescheiden man, die van zijn
gouden trouw aan de eredienst lie
ver geen txphef maakt Hij ontving in
zijn jonge jaren orgelles van Leo
Mens, de vooraanstaande Leidse mu
sicus, en daarna van Henny Schou
ten en Cor Kee.
Op 3 september 1914 ontving hü
zijn benoeming en sindsdien heeft
hij zondag aan zondag de gemeente
zang begeleid. Ook bij trouwdiensten
en andere gelegenheden bespeelde
hij het orgel van de kerk aan de
Hoofdstraat. Twee predikanten, ds.
Koers en ds. Bouma heeft hij in
deze halve eeuw meegemaakt.
Behalve als organist genoot de
heer Plug een uitstekende reputatie
als muziekonderwijzer. Talrijke
Noordwij kers hebben van hem het
orgelspel geleerd. Tot zijn leerlingen
behoorde de heer Jac. Plug, een
neef van de jubilaris, die hem als
organist gaat opvolgen. Na zijn op
leiding door „Oom Jan", kreeg Jaap
Plug les van Dirk Jansz. Zwart, een
zoon van wijlen Jan Zwart en een
bekend organist en koorleider in
Rotterdam, en later van Cor Kee.
Hy is reedis 18 jaar organist van
die Geref. Kerk in Katwijk aan Zee
en een uitstekend musicus, die zich
ook door zijn medewerking aan con
certen een goede faam verwierf.
Warschau krijgt
ondergrondse
De gemeenteraad van Warschau
heeft gisteren besloten een onder
grondse stadspoorweg in de hoofd
stad aan te leggen. De ondergrond
se zal de stad van noord naar zuid
doorkruisen en een lengte van bijna
18 km hebben. De lijn, die ruim 400
miljoen gulden zal kosten, moet in
1975 gereed zijn.
