HOOFDSCHOTEL? VLEES SJAROW REGISSEERDE SUBLIEM GORKI'S KINDEREN VAN DE ZON kunst kaleiöoscoQp VREEDENBURGHPKIJS VOOR MINNIE ROEDER (23) VAN MUL: NIEUWE OPERA ZWAKKE TEKST VAN ROMANS Aymards „Clérambard" in Leidse Schouwburg OUD-RUSLAND" BIJ „HAAGSCHE COMEDIE" Ensemblespel staat in hoge ere Mevr. MARIJNEN ONTVING SIERAAD to Philh. Orkest fj ipende seizoen ER KWAM NOG IETS VAN TERECHT DOOR KNAPPE FORUMOPVOERING Doelbewust ironisch op grens van klucht Rond een „wonder" Niet overtuigend Pijnlijk getroffen „Podium" behoudt Rijkssubsidie 1617 18 ei mi Jü )pgericht 1 maart 1860 Dinsdag 6 oktober 1964 Vierde blad no. 31382 Advertentie Dnde:de tot in allerkleinste détails verzorgde regie van Peter Sjaaw, kenner van het oude Rusland bij uitnemendheid heeft le acties „Haagsche Comedie" in de Kon. Schouwbrug te Den ■laag dipremière gebracht van de uit 1905 daterende tragi-kome- !ie van e beroemde Russische auteur Maxim Gorki, in de minu- ieuze vrtaling van Aleide G. Schot, eveneens een grote deskun- [ige op et gebied van de Russische taal. Gevang* genomen na de „Rode jondag", nd januari 1905, schreef jorki in te Peter-Paulsvesting dit tuk. Men hi, in verband met zijn Beudonie (Gorki is „bitter"), een eöer aaiiacht kunnen verwachten egen in aa tijd heersende toestan- ten: kinden van de zon (intellec- luelen), zich niets aantrekken [ah, Ja tlbegirip tonen vockt de ünderen in het duister, t.w. de irbeiders, Deren, zwervers e.a., door jorki memalen „blinde mollen" renoemd. Het stute lang in de vergetelheid geweest, oh beleefde onlangs in Parijs nade „herontdekking" een jroot 6UC6. En dit succes is nu oni land overgeplant, in loofdzaaldoor het excellente spel alle trekkenen, die zelfs tal rijke pasges, waarin het geduld och wel uiig op de proef gesteld wordt, geïkig weten te overbruggen. oorgevoel Als inioveel Russische stukken ran vooiie revolutie met een Tsjechowtan wie hier herinnerin gen wore opgeroepen, in de eerste linie —spreekt ook hierin het voorgevc ener komende catastrofe: Gorki 1681936) heeft daarvan, speciaal a zijn arrestatie, sterk weet geU. Zijn \ensvreemde intellectuelen Kijken iren aparte, besloten wereld be leven >e hoofdpersoon, een che micus, <e steeds meer proeven doet (Bob ddange als Frotasow) en hierdoor ijn vrouw Jelena verwaar loost, trrijl hij tenslotte toch wel degelijkian haar blijkt te houden, is daani het prototype. Zo zi ook alle anderen, alleen zue- Liza (Anny de Lange), is bezeteitoor wat zij éénmaal heeft gezien iet rode bloed, dat stroomde. Dit het haar tot een bijzonder gemaakt en met mede enlijden or de andere klasse vervuld. Het arhaal doet er niet zoveel a'toe: dvrouw van Protasow (Anne- ncMairie eyligers) wordt met liefdes- eibetuigten overstelpt door de idea- "jhstiscl schilder Wagien (Guido de 7'Moor)n het scheelt een haar, of )tZU wainet hem naar elders getrok- lken. hp tragisch is de liefde van ffde dioiarts Tsjepoemoj (Pim Dik- fkers) oor Liza, eindigend in een 'zelfmrd van de eerste, nadat zij vhem d afgewezen, om op het nlp- uipertjtfam dit besluit terug te lorrie een besluit waarvan Tsje- ^poerr helaas onkundig was geble ken. )t Protasow achtervolgd wordt door e hysterische Melania, de ofcuste1 van Tsjepoemoj (Do van in hem, na haar eigen loonzuire avonturen, de personifica tie v de zuiverheid ziet, is tevens iet, dat de aandacht gevangen T.houd Gloedvol b Dko zfln de hoofdzaken. 3, Mr waar het werkelijk op aan ,kom het begrip opwekken voor de positie, waarin de „kinde ren ,n het duister" in de Tsaristis- |Jöscl periode verkeerden: dat komt gVoonmelijk tot uiting in enige II gloedvolle en hooggestemde belyde- nissen van Protasow en Jelena, waarin de ganse Gorki, met zijn sterk vertrouwen in een betere toe komst doorbrekt: héél zyn gekerfde ziel legt hü in deze gevoelsuitbarstin- gen neer, al getuigen zij. toch nog van een zekere mildheid, na hetgeen hü zelf ondervonden had. Wij wezen toeschouwer voordat de slobclimax eindelijk in treedt. Wellicht is dit een gevolg van het feit, dat wij in een haastige tijd leven, waarin alles zich snel voltrekt, heel anders dus dan in Gorki's jaren. Maar dank zij het sublieme spel wordt men toch herhaaldelijk mee gesleept. Speciaal Bob de Lange weet door zijn uiterst genuanceerde speel- trant, hoewel tè zeer in het komische getrokken, telkens weer te boeien. Anne-Marie Heyligars is een van noblesse doortrokken begripvolle vrouwenfiguur, méér nog treft Anny de Lange, wier naai- de waanzin groeiende onevenwichtigheid bij haar navrant tot expressie komt. Pim Dikkers is een vee-arts, wiens hoop op een voor h4m gelukkiger leven onder cynisme verborgen blijft, Do van Stek de door een vorig huwelijk puissant rijk geworden aanbidster van Pretasow, die in hem de man ziet, door wie haar zonden kunnen worden uitgewist. Naast hen nog vele andere figuren: Frans van dier Linigen (de smid Jegor) als een soort wrokkend beest mens, met toch innerlijk hogere vechitingen, Joris Diels als een sluwe zakenman, met een welhaast nog glibberige zoon (Wim van Rooy) een stokoude, steeds redderende huishoudster, van wie Annie Leen- ders een te Jeugdig aandoende uit beelding gaf. Naar ondergang Zij allen glüden al of niet be wust af naar de ondergang, die zich later in Rusland zou voltrekken. Ze verkeren in een wereld, waarvan regisseur Peter Sjarow de essentie nog zo goed gekend heeft wereld waarin het egoïsme veelal hoogtij vierde met alle noodlottige gevolgen van dien en wij zien hen leven temidden van door Lou Steen bergen en Lisette van Meeteren ontworpen décors en vervaardigde kostuums, waarbij zij geprofiteerd moeten hebben van de aanwijzingen van Sjarow, die in deze voorstelling getoond heeft een groot toneelleider te zün. Nog één opmerking: wanneer Alelda Schot byvoorbeeld laat zeg gen „zand er over", dan is dit zeker niet in overeenstemming met Gorki's tijd. Dit is echter een der weinige uitzonderingen, die de overigens voortreffelijke vertaling bevestigt. En wat de indrukwekkende opvoe ring betreft: wederom is bewezen, dat het ensemble-spel bij de „Haag sche Comedie" in hoge ere staat! i minister-president Marijnen heelt gistermiddag in het Scheveningse Kurhausde door de Federatie goud en zilver de in haar prijsvraag als eerste bekroonde broche de Vreedenburgh-prijs feestelijk in ontvangst genomen. De charmante 23-jarige Arnhemse ont werpster, Minnie Roeder, mocht mevrouw MarijnenSchreurs, na een toespraak door staatssecretaris, drs. J. A. Bakker, zelf haar kostbare van gouden sieraden sterk toeneemt. De optimistische verwachting van Staatssecretaris Bakker omtrent het frequenter bezoek aan de juwelier kon de Federatie daarom niet ge heel onderschrijven. Men voorziet onder de huidige conjunctuur na melijk eerder een groeiende spaarzin dan extra bestedingen. r R N.-H. Philharmonisch Orkest 'bee gisteravond in het Concertge- ^)ou te Haarlem het eerste van *en>erie van 150 concerten in het talevc seizoen gegeven. Onder de ktoelorders bevonden zich de Com- ftisirls der Koningin in Noord- •Polnd en leden der Provinciale [(Stain, burgemeesters, wethouders ladsleden uit Noord-Holland, aetorkest heeft het afgelopen jaar (iiüni50-jarig bestaan gevierd. Gipeeld werden Henk Badings in [1954 bekroonde „Ballade voor Or kest Mendelssohns' Vioolconcert in kit. op. 64 en Beethovens's derde "kyntnie, de „Eroica". Solist in het 'Woooncert was de Italiaanse violist PinfCarmirelli. t Ha Jordans dirigeerde het f^kg. De vaste dirigent van het jbrkg, Henri Arends, woont de iiHa-lemmer cultuurdagen" in Salz- [fourfbij. De voorzitter van het jpkifc, de heer W. Mensink, deelde paedait de andere vaste dirigent, 'Maaius Adam, volgend jaar af- zal nemen van het orkest. De pe«Adam zal dan 45 jaar aan het [Prkt verbonden zijn geweest. De jury-voorzitter, Joseph Citroen, gaf toe dat men bij de beoordeling van de 64 inzendingen voor geen gemak kelijke taak heeft gestaan. Mej. Roe der, die door doofstomheid gehan dicapt is, verdient daarom een ex tra compliment omdat het haar on danks haar jeugdige leeftijd toch gelukt is meer ervaren edelsmeed- kunstenaars bij deze wedstrijd te verslaan. Vorig jaar gaf Minnie Roe der reeds blijk van haar bewonde- toen zij aan de Arnhemse Kunst academie cum laude voor de edel- smeedkunstcursus slaagde. Met haar prijs van f 1750,- kwam de sta secretaris van Economische Zaken, drs. J. A. Bakker, haar persoonlijk feliciteren, terwijl ook de tweede prijswinnaar de heer A. M. van Dijk uit 's-Hertogenbosch en de derde prijswinnaar, de heer J. J. Rolf uit Schoonhoven zijn gelukwensen in ontvangst mochten nemen. Drs. Bak ker had voor de prijsuitreiking de congresserende Federatie goud en zilver hartelijk toegesproken. Hier bij wees hij er op, dat door voor 1970 voorspelde hogere produktie waarschijnlijk tot een expansieve ontwikkeling voor de goud- en zil verbranche zal leiden. De Staatsse cretaris, die de edelmetalen als zin nebeelden van de welvaart zag, ver wachtte door de toenemende econo mische groei een frequenter bezoek aan de juwelier. Verontrustend Op een dergelijke ontwikkeling zit de edelmetaalbranche wel te wach- zo bleek o.m. uit de openings toespraak van de voorzitter, drs. B. W. Buenk, die het gevaar, dat bui tenlandse ondernemingen in Neder land de stül gaan dicteren veront rustend noemde. De omzet van de edelmetaalbranche neemt toe, aldus de Federatie goud en zilver, maar het gaat hier om het inhalen van achterstand. Wat betreft de stijl de techniek is men in het bui tenland vaak veel verder, waardoor het publiek zich ook meer op het buitenland richt. Voor de edelsmeed kunst kan dit, aldus de Federatie verstrekkende gevolgen hebben. Reeds nu neemt het binnenlandse goudverbruik af, terwijl de invoer Anderzins blijkt echter, dat steeds eer mensen zich de aankoop van een briljant kunnen veroorloven. Dit stelt aan de bedrijven alleen hogere eisen omdat het pubhek door buitenlandse invloeden een verfijnde smaak heeft gekregen, waaraan Ne derlandse producenten tot dusver nog lang niet allen kunnen voldoen. De invoer van het aardgas kan op den duur wel kostenverlagend werken, waardoor het buitenlandse niveau makkelijker is te bereiken en de verdere ontwikkeling van een ei gen stijl mogelijk wordt, maar aldus de Federatie goud en zilver de voor het aardgas noodzakelyke ombouw vergt zulke hoge investeringen, dat de edelsmeedbranche die slechts met moeite zal kunnen opbrengen. Expositie 10 jaar toneelgroep Studio Bij de jubiteumvooretelling van Spinoza" heeft de toneelgroep Studio in het theater „De brakke grond" te Amsterdam de zijwanden gebruikt om een overzicht te geven van het werk van Studio in de af gelopen 10 jaar. Hierdoor is een ge legenheid tot exposeren ontstaan die Studio thans gaat benutten om beeldende kunstenaars bij het werk van Studio te betrekken. Iedere maand zal een nieuwe expositie in het theater worden ingericht. Opdrachten aan Ned. componisten De Staatssecretaris O. K. W., drs. L. J. M. van de Laar heeft in aansluiting aan eerder verstrekte opdrachten nog de volgende op drachten verleend: een concertant werk voor viool en altviool met orkest aan Henk Badings in Bilt- hoven: een werk voor strijkorkest aan Oscar van Hemel in Hilversum en een werk voor saxovoonensemble aan Louis Toebosch in Breda. Pianist Jan Hendrik Nederpelt verdronken Gistermorgen ontdekte een voor-» bijganger in het water van de Oude Haven in Hilversum een menselijke figuur. De politie bracht het stoffe lijk overschot aan de wal waarna identificatie volgde. Het bleek de 57-jarige Jan Hendrik Nederpelt te zijn. De heer Nederpelt genoot in omroepkringen grote bekendheid als concertpianist en begeleider. Van misdrijf is geen sprake. Er wordt aan een ongeluk gedacht. Avonturen van Bill Clifford (Van correspondent) De aanvang van het eerste studiejaar aan de Technische Hogeschool Twente is voor de gemeentebesturen van Enschede en Hengelo aanlei ding geweest de hogeschoolgemeenschap een culturele avond aan te bie den, waarop iets getoond werd van de krachten die op dit gebied in Twente werkzaam zijn. Zo kreeg men gisteravond zowel een concert van het Overijssels Philh. Orkest als een optreden van het operagezelschap Forum. De organisatie was zodanig, dat men het ene gedeelte van de avond in de hal van het Hengelose stadhuis het orkest kon beluisteren en het andere deel de avond in het Concertgebouw te Hengelo naar Forum kon kijken. de Zinman dirigeerde perfecte Haydn Het orkest stond onder leiding van de 28-jarige Amerikaanse dirigent David Zinman, die de „Londense Symphonie" van Haydn op werkelijk stralende wijze liet uitvoeren. Onder zijn leiding speelde het Overijssels Philh. Orkest op een ni- dat bijna nimmer bereikt was. De 27-jarige Franse pianist Michel Block vertolkte op uiterst muzikale vaardige wijze het pianoconcert Schuman, waarbij Zinman zich tevens een voortreffelijk begeleider toonde. Met alle waardering voor wat het orkest heeft gepresteerd waren de 1500 genodigden voor deze culturele avond toch het meest nieuwsgierig wat het Operagezelschap Fo- zou brengen. Voor deze gelegen heid had men namelijk aan Jan Mul de opdracht gegeven een korte opera van ongeveer een uur te schrij- waarvan de tekst enig verband houden met de vestiging van de T.H. in Enschede. Het libretto deze opera vroeg Jan Mul aan Godfried Bomans, wiens detectiveve haal „De avonturen van Bill Cllf- Eerste abonnementsvoorstelling Ging in het vorige seizoen „Les Maxibules" van de in 1902 geboren Franse romancier en toneelschrijver Marcel Aymé de neus van de Leidse toneelliefhebbers voorbij, gisteravond werd het officiële toneelseizoen voor abonnementshouders geopend met Clérambardeen door deze auteur in 1950 geschreven komedie in vier bedrijven, waarover onlangs in ons blad reeds gerapporteerd is. Het algemeen gegeven is te omvatten als een satire op de mogelijk heid van een navolging van St. Franciscus van Assisi. De werken van Marcel Aymé onderscheiden zich veelal door een ero tische inslag en in „Clérambard" schroomt hij niet met het onbewuste en onderbewuste in de mensenziel een doelbewust en ironisch spel te Graaf de Clérambard, financiëel volkomen aan de grond, heeft, ge dreven door de bitterste nood, in het slot zijner vaderen, vier breimachines laten aamukken waaraan hy, ge steund door zijn vrouw, zijn zoon en zijn schoonmoeder, als een paard werkt om het hoofd boven water te houden. In deze benarde omstandig heden verkrügt hij de zekerheid dat Sint-Franciscus hem is verschenen om een „wonder" te verrichten. Het wonder, echt of vermeend, heeft ge volgen: zijn heerszuchtige aard maakt hem tot een luidruchtige en bezeten apostel die de conventies van zijn kaste met kinderlijke drift on der- de voet loopt. Dat deze heers zuchtige potentaat er toe komt de liefdevolle en zachtmoedige Sint- Franciscus na te volgen is nog te aanvaarden: dat hij aan het slot er in slaagt zijn gehele omgeving te overtuigen en mee te slepen is een wonder waarvoor wij Marcel Aymé aansprakelijk moeten stellen. De opvoering door de „Haagsche Comedie" heeft ons niet in alle op zichten kunnen overtuigen. Ondanks onze bewondering voor de puntgave creatie van Myra Ward als „Krab beltje", onze groete waardering voor de strak volgehouden Graaf de Clé rambard door Frans van der Lingen, de ingehouden maar overtuigend weergegeven Louise de Clérambard door Anne Marie Heiligers en de ge moedelijke pastoor van Jan van Ees die hun plaats in deze satirieke oo medie ruimschoots verdienden, mis ten wij de noodzakelijke eenheid doordat mevrouw de Léré, jonker Oc tave, de gehele familie Galuchon, de twee dragonders eni de dokter door lopend op de grens van de klucht ba lanceerden en deze zelfs meermalen overschreden. Op zulke momenten werden wij pijnlijk getroffen door het gebrek aan zelfbeheersing van enkele excecutan- ten die hun lachlust niet konden be- ford" min of meer als basis operatekst diende. Dat wil zeggen: de hoofdfiguur bleef dezelfde maar 't verhaal speel de zich af in Twente, waar een Her togin een kasteel aan de gemeente Enschelo (samenvoeging van En schede en Hengelo) wil verkopen, doch er 'n te hoge prijs voor vraagt. De gemeente wil er namelijk een technische hogeschool vestigen en dus moet de prijs omlaag. Door middel van een makelaar en het optreden van spoken in het kasteel lukt dat ook wel, maar het zou geen échte opera zijn als er ook niet een lief deshistorie aan verbonden was. De eeuwige vrijgezel Bill Clifford raakt, verliefd op de charmante Hertogin en de makelaar valt in de armen van Bill's secretaresse. Kwasi-geestig Een echte opera is het helaas niet geworden. Godfried Bomans heeft voor een opera wel erge zwakke tekst geschreven, die kwasiegeestig is maar muzikaal nergens enig houvast biedt. Het is in feite ook geen handeling een „plot" ontbreekt eveneens. De z.g. geestigheden, die betrek king moeten hebben op de vestiging de Technische Hogeschool wa- nogal wat verward en bovendien vaak onverstaanbaar. Dramatisch kon Jan Mul er dus niet zo erg veel beginnen en er bleef voor hem niets anders over dan er maar 'n enigszins kluchtig geval van te ma ken, waarbü hij gretig citaten ge b ruik te uit reeds bestaande opera's, alsmede allerlei volksliedjes in frag menten liet horen. Daardoor werd deze eenakter muzikaal geestiger dan het tekstgedeelte, zR het dan dat het geheel meer de vorm van een cabaret had. Uitstekende zang en spel Het Operagezelschap Forum uit Enschede heeft het geheel op een bijzonder knappe wijze opgevoerd. Regisseur Paul Pella beschouwde al les maar als een klucht en dank zij zyn fantasierijke regie, is er nog iets van terecht gekomen. Wat aan muziek en tekst ontbrak heeft hij op het toneel enigszins goedgemaakt, mede dankzij de in genieuze décors van Gé Madern. Voor al ook dankzij het spel en de zang van de Forumsolisten en de 8 koor leden van Forum, die een politiekoor vormden. De vocale en speeltechni- sche prestaties van de vijf solisten lagen op een zeer hoog niveau. De rol van Bill Clifford zong de bari ton Antoon Huysman, die van de Hertogin de sopraan Mia Kroes, die van de makelaar de tenor Johan van Haagen, die van de secretaresse de altmezzo Gerda Averink en die van de politieinspecteur de bariton Anton Eldering. Het Forumorkest werd op bekwame wijze geleid door Helmut Wunnenberg. Godfried Bo mans en Jan Mul werden op het toneel door het publiek gehuldigd. (Advertentie) Architectuurprijs Amsterdam voor ir. A. E. van Eyck B. en W. van Amsterdam hebben besloten de architectuurprijs-1964 van de gemeente toe te kennen aan de architect ir. A. E. van Eyck voor zijn ontwerp van het gebouwencom plex van het Burgerweeshuis. Het advies hiertoe is afkomstig van een jury bestaande uit de architec ten ir. B. Bijvoet, A. Evers, ir. H. Hertzberger, C. W. Schaling en J. J. Vriend. dwingen. Bob de Lange voerde de re gie en tekende tevens voor de vlotte vertaling. Hep van Delft ontwierp de smaak volle decors. Aan het slot langdurig applaus en een bloemhulde voor de dames. B.H. Staatssecretaris Van de Laar (O. K. en W.) vindt niet dat het subsi die aan „Podium" moet worden in getrokken omdat er in dit letterkun dige tijdschrift een artikel heeft ge staan dat door haar inhoud en strekking het misnoegen van som mige lezers heeft gewekt. Hij spreekt in zyn antwoord op een schriftelijke vraag van het Tweede Kamerlid dr. H. A. Schring (CHU) van een „in cidenteel geval" dat niet voldoende grond geeft voor een zo ingrypende maatregel als beëindiging van de subsidie. Wel merkt de heer Van de Laar op, dat letterkundige tijdschriften worden gesubsidieerd om het niveau van hun letterkundige inhoud. De wijze van subsidiëring brengt echter met zich mee, dat deze steun zich ook uitstrekt over de niet letterkun dige bijdrage, welke de laatste jaren in toenemende mate worden opge nomen. Van de redacties mag wor den verwacht dat zij er zorg voor dragen, dat bijdragen van deze aard, waartoe het bedoelde artikel be hoort, noch door de in beslag geno men plaatsruimte, noch door de in houd de grondslag voor de subsidie aantasten. JAARBEURSGEBOUW VREDENBURG UTRECHT DAGELIJKS VAN 10-10 UUR: OKT. OKT. JAARLIJKSE BEURS VOOR PARTICULIEREN KINDERCRÈCHE, Ingericht door Nanna Ditzel, waar uw kinderen rustig spelen tijdens uw bezoek aan de beurs. GEHEEL INGERICHTE BUNGA LOW, die in de praktijk laat zien wat de mogelijkheden zijn voor het Inrichten van moderne huizen WONEN 1965 WORDT GEORGANISEERD DOOR H.H.DE KLERK ZN I 4000 M2 VOLLEDIG INGERICHTE INTERIEURS, EXPOSANTEN O.A. Artifort Zitmeubelen Fristho Meubelen Desso Tapijten/v. d. Bovenkamp Furniture Ster Meubelen/ K.V.T. Tapijten/Luxaflex Heugafelt Bergoss Tapijt Ploegstoffen Bredero B2-blokken Formule Meubelen Linoleum Krommenie/Indoor Verlichting Heilbron Zitmeubelen Pastoe Meubelen 's Spectrum Meubelen Kompas Stoffen Royal Systeem Plieger Keuken Kers bergen Radio en televisie Mah Jongg Wandmeubelen COLLECTIEVE INZENDINGEN UIT ZWEDEN (BRA BOHAG GROEP) EN DENEMARKEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1964 | | pagina 7