Eindelijk het
dat u kunt
vergeten
Instrumenten - museum
in West-Berlijn
Rijke bron voor ons
weten en begrip
H
SAMENWERKING
NED. OPERA
MUNT BRUSSEL?
kunst
kc\leiöoscoQP
BESTVERZORGDE 50 BOEKEN '63
ZIJN ER DITMAAL SLECHTS 46
In november:
Cabaret „Pepijn"
6>®
Marijke v.d.Lugt
zingt voor de BBC
Afscheid van
Son ja van Beers
Opgericht 1 maart I860
Vrijdag 4 september 1964
Derde blad no. 31356
Leidraad door de muziekgeschiedenis
Al-s men dr. Alfred Benier, de leider van liet Westberlijnse instrumen
tenmuseum vertélt, dat de al sinds vele jaren aan zijn goede zorgen toe
vertrouwde verzameling de belangrijkste in haar soort is, wijst er erop,
dat er geen „belangrijkste" instrumentenverzameling bestaat. Hij geeft
lechter wel toe, dat het Berlijnse museum, samen met die van Londen,
Parijs en Wenen, tot de belangrijkste van Europa behoort. Vraagt men
deze verdienstelijke geleerde echter naar de unica onder de ongeveer
SOOn, voor het grootste deel nog bespeelbare instrumenten, dan zal hij de
verbaasde bezoeker kostbaarheden tonen, die op de wereld huns gelijken
niet hebben.
Kostbaarste object:
Stradivarius"
een
Het zwaartepunt van de Berlijnse
verzameling heeft in de nu al meer
75 jaar van haar bestaan altijd
op de ontwikkeling van de Europese
instrumentenbouw gelegen. Het kost
baarste object is derhalve, en ook
iedere leek een begrip, een Stra
divarius-viool uit het jaar 1703.
Rond deze „ster" zijn strijkinstru
menten uit vier eeuwen gegroepeerd:
violen, celli, gamba's, daarbij de li
ra da braccio, de baryton, de viola
Men vindt er zelfs de door
Johan Sebastian Bach uitgevonden
fstr. viola pomposa en de nonnenviool,
Bi een éénsnarig strijkinstrument, dat
jals een blaasinstrument klinkt en in
y de nonnenkloosters van de 'ate mid-
y I deleeuwen de trompet verving.
De toetsinstrumenten beginnen wat
de tijd betreft met een zeer fraai
versierd cembalo van Vitus de Tran-
Usuntinis uit het jaar 1560 en tonen
door middel van Italiaanse, Neder
landse en Duitse cembali, spinetten
uit Italië, Engelse clavichorden en
Franse en Duitse hamerklavieren de
ontwikkeling tot de huidige concert-
rvleugeL Zeer opmerkelijk zijn het
oudst bekende tafelklavier met pe
daaldemping uit 1775 en de Weense
Brodmann-vleugel uit 1810, afkom
stig uit het bezit van de componist
Karl Maria von Weber.
Frederik bood dit van zijn hand
tekening voorzene blad tientallen
jaren later ten geschenke aan de
Franse staatsman Mirabeau, die er
Blaasinstrumenten
zijn de „trots"
i De trots van de Berlijnse verza-
meling; blaasinstrumenten is het aan
VU het begin van deze eeuw op de zol-
[^■der van de St. Wenzels kerk van
MdNaumburg ontdekte, enige volledig
W bewaard gebleven instrumentarium
een middeleeuwse stadpypers-
MQ kapel, waarbij zelfs een 2.70 meter
lange bas is. Deze unieke vondst heeft
't pas mogelijk gemaakt, in onze da
gen menige compositie van de oude
meesters in hun oorspronkelijke be
zetting te spelen.
Behalve deze instrumenten, die
tegenwoordig als modellen voor mo
derne kopieën voor de vertolking van
renaissance-muziek dienen, vindt
men er ook fluiten in de meest ver
schillende grootten en stemmingen,
daarbij de oudst bewaard gebleven
kunst-dwarsfluit van Jacques Hotte-
terre uit de 17e eeuw, kostbare Den-
ner-klarinetten en alle soorten me
talen blaasinstrumenten. Vergelijkin
gen met exemplaren in Parijs doen
vermoeden, dat enige zeer rijk van
houtsnijwerk voorziene hobo's uit de
„Grande écurie" afkomstig zyn, het
beroemde orkest van Lodewijk XIV
van Frankrijk.
Ivoren fluiten
Uit de bezittingen van Frederik de
Grote van Pruisen, zelf fluit-virtuoos
en componist, stammen drie ivoren
fluiten. Eveneens een voor de jonge
koning door zijn leermeester Quantz
vervaardigde fluit-grepen-tabel.
(Van onze correspondent)
Plannen voor een zeer nauwe
samenwerking, tussen de Ned.
Opera en de Brusselse Munt
schouwburg, zijn thans in studie.
Het idee ervoor is afkomstig van
Jacques Huisman, directeur van
de Brusselse Nationale Opera,
die ook zitting heeft gehad in de
onder voorzitterschap van prof.
Eduard Reeser staande commis
sie, welke de Nederlandse rege
ring heeft geadviseerd over de
toekomst van de Ned. Opera.
Naar verluidt houden de plan
nen van de heer Huisman een
geregelde uitwisseling van pro-
dukties in. Het repertoire van de
gecombineerde opera, zou daar
door uitermate omvangrijk kun
nen worden.
De Munt heeft b.v. voor het
komende seizoen acht reprises
en 6 nieuwe opvoeringen (Pel-
léas et Mélisande, Elektra, Ma-
non, Lulu, Peter Grimes en Eli-
sir d'Amore) op het speelplan
staan. Het zou in de bedoeling
liggen dat de huidige administra
trice van de Munt, mevrouw
Lotsy, zich vooral met de Ned
Opera zou gaan bezig houden.
op aantekende: „de la main même
du Roi". Aan deze herinneringsstuk
ken zal binnenkort het reisklavier
van de Koning worden toegevoegd,
dat hjj op zijn veldtochten met zich
meevoerde. Het bestaat uit drie delen,
kan in elkaar geschoven en zo ge
makkelijk getransporteerd worden.
Op het ogenblik bevindt het zich nog
met ontelbare andere instrumen
ten in het depot van het museum
en moet gerestaureerd worden. „Mu
ziekinstrumentenverzamelingen zjjn
heden ten dage noch plaatsen van
zuivere kunstestetica noch opeenho
pingen van kostbaarheden en rari
teiten", zegt Dr. Berner. „Zij verte
genwoordigen veeleer één van de
rijkste bronnen voor ons weten en
begrip van de muziek in het verle
den en in de toekomst. Daarom wil
len zij als een leidraad door een
veelzijdig gebied van de cultuurge
schiedenis bezocht en begrepen wor
den.
Slechte ontwerpen nog in meerderheid
In tegenwoordigheid van de burgemeester van Amsterdam, mr. G.
Hall en zijn echtgenote, mevrouw E. van HallNijhoff, schrijfster
een der beloonde boeken, zijn gistermiddag in het Stedelijk Museum te
Amsterdam de oorkonden uitgereikt voor „de bestverzorgde 50 boeken
1963". Tevens werd deze middag de tentoonstelling van de bekroonde
boeken op de bovengalerij van het museum officieel geopend. Deze jaar
lijkse gebeurtenis (het xvas de 16e keer) gaat uit van de Vereniging ter
bevordering van de belangen des Boekhandels en de Commissie voo
collectieve propaganda van het Nederlandse boek.
Ditmaal werden door de jury
slechts 46 boeken bekroond.
„Voor het eerst", zo zegt zy in
haar rapport, heeft de jury gebruik
gemaakt van haar mogelijkheid ne-
neden het streefgetal van 50 te blij-
Voorkomen moet worden dat bij
beste 50 een paar boeken zijn
ir de jury niet geheel achter
staat.
De voorzitter van de jury, de heer
J. N. van Wessem, zei dat er van
de volgens opgave 5477 in 1963 in
land vervaardigde boeken 398
ter beoordeling werden ingezonden.
De redenen waarom een ingezon
den boek niet voor verkiezing in
aanmerking kwam waren volgens de
heer Van Wessem veel om op te noe-
en niet zelden voor een belang-
rijK deel in één boek verenigd.
De feiten die in de vorige jury
rapporten waren vermeld blijven met
grote hardnekkigheid opduiken.
Slechte (dat is niet consequente of
steriele) ontwerpen of technische ge
brekkige uitvoeringen zyn blijkbaar
)nze boekproduktie nog altyd ver
de meerderheid, aldus de heer
Van Wessem.
Geen Thoraasvaer en
Pieternel bij „Theater"
(Van onze correspondent)
In navolging van de Ned. Come-
die zal de toneelgroep „Theater" by
de Nieuwjaars première geen Tho-
caer en Pieternel meer laten
optreden voor het uitspreken van
jaaroverzicht en gelukwens.
Vorig jaar gaf dit in Nijmegen
oeilijkheden, toen regisseur Carel
Briels zich gekwetst voelde door de
strekking van de tekst en aan zyn
ongenoegen op hardhandige wijze
uiting gaf. Toneelgroep „Theater"
zal dit jaar de Nieuwjaarswens la
ten verzorgen door het politiek ca
baret van Sieto Hoving, dat zich ook
een jaaroverzicht voor stad en
streek zal wagen.
handen van een paar „grootmach
ten": van de uitgevers waren er 17
die met 1 boek bekroond zijn, 3 met
2.4 met 3,1 met 6 en 1 met 9 boe
ken. Voorts was de jury van oordeel
dat de uitgevers weinig onderschei
dingsvermogen toonden in hun in
zending. De heer Van Wessem vroeg
zich af of de prijzen van bepaalde
luxueuze uitgaven niet preventief
werken voor de verkoop. Soms kan
volgens hem een vereenvoudigde
herdruk in paper-back iets van dit
nadeel wegwerken.
Half november hoopt onze stadge
noot mr. Paul van Vliet in de Haagse
binnenstad zyn cabaret „Pepyn" te
beginnen. Het programma is groten
deels gereed. Het zal zoals gemeld
een menselijk satirisch karakter
krygen, met veel liedjes, waarvoor
Paul van Vliet de teksten maakte,
die door Koos Visser en Kay van
Oven werden getoonzet.
„De naam „Pepijn" betekent niets.
Ik heb hem gekozen omdat ik hem
gewoon leuk vond, terwijl hij
beetje oud en wat harlekynerig
klinkt", zo legde Paul van Vliet uit,
die naar bekend destijds ook
meewerkte aan het Leids Studen
tencabaret. Daar leerde hij zijn
vrouw Liselore Gerritsen kennen, die
ook in het cabaret „Pepijn" zal op
treden. Voorts werkt Ferd Huga
aan mee, die de toneelschool
Will Spoor volgde en zal er nog
actrice worden aangetrokken.
Cabaret „Pepyn" zal op vrijdagen,
zaterdagen qn zondagen geopend
zijn. Het programma duurt van half
negen tot elf uur. 's Nachts
twaalf uur treedt elk weekeinde
andere gast op: een musicus, een
neelspeler, een dichter die uit eigen
werk voorleest, en anderen.
Het cabaret komt in twee pakhui
zen aan de nieuwe Schoolstraat in
Den Haag en zal honderd zitplaatsen
U wilt een sigaret proeven-
geen flauwe filtersmaakHunter brengt u de volmaakte
oplossing! Het opzienbarende nieuwe Afenol Hunter-filter
kunt u niet proeven, hoewel het de hoogste filterende wer
king heeft van alle in Nederland gebruikte sigarettenfil-
ters. Toch laat het de smaak van de pure Amerikaanse
tabak volledig en onversluierd door. Een ander filter zou
Hunter trouwens ook nooit hebben i geaccepteerd. Wilt u
voortaan louter milde Amerikaanse
tabakproeven en geen flauwe filter-
smaak? Rook dan Hunter-filter-
dat is tenminste een
echte sigaret!
tóv5
v>
De sopraan Marijke van der Lugt
is uitgenodigd door de B.B.C. te
Londen om als soliste op te treden
op maandag 7 september bij het
Philharmonic Orchestra in de Ro
yal Albert Hall te Londen. In een
programma „The 70th season of
Henry Wood promenade concerts"
o.lv. de dirigent Norman del Mar
zal zij opera-aria's zingen uit Ri
chard Strauss „Elektra" en „Salome".
Het programma zal dezelfde avond
te 19.30 uur door de Engelse radio
worden uitgezonden.
krijgen. Paul van Vliet heeft de ver
bouwplannen al lang en breed ge
reed en wacht nu op de Rijks-goed
keuring. Hfj vertrouwt, dat deze spoe
dig afkomt.
Zuid-Hollands Orkest
naar Zwitserland
Het Zuid-Hollands Orkest o.l.v.
Jan van der Waart vertoeft van 9
tot 14 september in Zwitserland,
waar het in Zürich en BadRagazzal
concerteren en voorts het koor „Sur-
sum Corda" uit Amsterdam zal be
geleiden.
Dit koor vertoeft in Zwitserland in
het kader van een uitwisselingscon-
Ter gelegenheid van het 125-
jarig bestaan van de Nederland-
se Spoorwegen is dezer dagen in
alle vroegte in Amsterdam deze
overzichtsfoto gemaakt van vrij
wel alle treintypes, welke op het
ogenblik in gebruik zijn. Er
kwam heel wat rangeerwerk aan
te pas om de treinen netjes in het
gelid te krijgen.
cert met het Zwitserse koor
„Arte Antica" (Zürich).
Voor de president van de recht
bank in Amsterdam heeft gisteren
kort geding gediend van de voor
malige penningmeester van de Ned.
Toonkunstenaarsbond, de heer C. H.
D. Mackenzie (eiser), tegen drie van
de tegenwoordige bestuursleden van
de NTB (gedaagden) (de heer Mac
kenzie was penningmeester van de
de NTB voordat deze bond uit het
NW werd geroyeerd). De drie be
stuursleden (de heren A. Schweitzer,
M. Ferares en mevrouw C. J. van
Zelm) hadden beslag laten leggen op
alle huidige en toekomstige vorde
ringen van de heer Mackenzie op de
Ned. Radio Unie. tot een totaal be-
van f 144.500, een opeenstape
ling van dwangsommen van f 500
per dag, die de heer Mackenzie de
gedaagden schuldig zou zijn omdat
hij zich niet zou hebben gehouden
aan de bepalingen van een vonnis in
een kort geding van 12 augustus
1963.
De heer Mackenzie wilde opheffing
van dit beslag.
De president van de rechtbank be
paalde de uitspraak op donderdag
10 augustus tien uur.
Janine Charrat richt
nieuw ballet op
De bekende balletdanseres Janine
Charrat en Milorad Miskowitsj heb
ben aangekondigd dat zy een nieuw
balletgezelschap zullen oprichten, dat
de naam zal dragen van „Ballet in
ternational de Paris". Het corps de
ballet zal uit 30 leden bestaan.
„Wij zullen de grote Franse en bui
tenlandse sterren uitnodigen aan
onze voorstellingen deel te nemen",
verklaarde Janine Charrat. Charrat
en Miskowitsj zijn voornemens drie
balletten ten tonele te voeren.
Charrat zal 20 oktober naar Wenen
gaan, waar zij de choreografie zal
verzorgen van „l'Enfant et les sorti-
lèges" van Maurice Ravel. Décors en
kostuums zullen worden ontworpen
door Bernard Dayde.
Ned. Kamer Orkest
geeft avondconcerten
Het Nederlands Kamer Orkest zal
dit seizoen in Düigentia te Den Haag
weer enkele avondconcerten geven.
Onder leiding van Szymon Goldberg.
David Zinman en Alberto Erede wor
den op 16 en 30 oktober, 27 novem
ber, 11 december, 19 februari en 19
Na 10 jaar
Nat. Ballet:
„Gaskell bederft
de stemming"
Het applaus na afloop van de
voorstelling was het enige biyk van
waardering by haar afscheid van
het Nationaal Ballet te Amsterdam.
Na tien jaar werken met deze bal
letgroep kon er geen boeket, geen
hartelyk woord ten afscheid af voor
Sonja van Beers.
Haar stem klonk allerminst opge
wekt toen ze vertelde,,Het is onmo
gelijk met Sonja Gaskell te werken.
Dat is de voornaamste reden dat ik
by deze groep ben weggegaan. Maar
het is wel triest dat het nu zo is
gegaan. Na tien jaar".
Het is niet voor het eerst dat de
slechte sfeer van dit balletgezelschap
in het nieuws komt. De persoonlijk
heid van Sonja Gaskell roept bij veel
van haar dansers en danseressen
weerstanden op. Het is de vraag hoe
lang dit zo kan doorgaan zonder dat
de kwaliteit van de groep daaronder
gaat lijden.
Ook al is Sonja van Beers dan nu
teleurgesteld bij het Nationaal Ballet
vertrokken, zonder toekomstplannen
is ze bepaald niet. Ze heeft al aan
biedingen gekregen om voor de
Duitse televisie in Berlijn enkele
gastvoorstellingen te geven.
Bovendien heeft ze samen met
Billy Wilson een balletschool in
Amsterdam opgezet die waarschyn-
lyk in de derde week van oktober
gaat draaien. Het is de bedoeling
daar lessen in jazz-ballet te gaan
geven voor tv-artiesten.
maart werken uitgevoerd van onder
anderen Bach, Handel, Mozart.
Haydn. Rossini, Krenek, Richard
Strauss, Schönberg en Flothuis. Als
solisten in deze reeks treden op Janet
Baker, Peter van der Bilt, Pierre
Fournier, Szymon Goldberg, Fou
Ts'ong en André Tsjaikowsky.
