VLEES IN BLIK HANDIG THUIS EN OVERAL Commissie Reeser acht hoog operaniveau eerste vereiste VOORSTELLEN INZAKE OPERA Staatssecretaris „Alle voorbehoud' PIET KEE SPEELT VRIJDAG COMPOSITIES VAN BACH Reële loonstijging bedraagt dit jaar vijf a zes procent Orgelconcert in Pieterskerk Opgericht 1 maart 1860 Dinsdag 28 juli 1964 Derde blad no. 31323 Advertentie Staatssecretaris drs. L. J. M. van de Laar merkt naar aanleiding van de voorstellen van de Commissie Reeser inzake de Ned. Opera o.a. op, dat het bouwen van een Operaschouwburg, welke de Commissie de eerste noodzakelijke stap tot het scheppen van een artistiek en organisatorisch verantwoord beleid noemt, niet op de weg van de Rijksoverheid ligt. Hij heeft voorts te kennen gegeven, dat hij ernstige aandacht zal besteden aan het tweede, meer urgente deel van het rapport der Commissie Reeser, waarin de mogelijkheden van een overgangsfase van opera-beoefening in ons land worden behandeld. Een dergelijke toestand ontstaat, wanneer de Ned. Opera aan het eind van het seizoen 1964~'65 haar werkzaamheden definitief moet beëindigen. Standplaatsopera •-Reeser is van oor deel, dat in Nederland regelmatig:, operavoorstellingen moeten kunnen kelijk beleid, worden gegeven op het niveau dat1 Uiteraard voor de orkestconcerten van het Concertgebouw-Orkest en het Resi dentie-Orkest kenmerkend is. De er varing heeft geleerd dat voor opera voorstellingen in Nederland grote en veelzijdige belangstelling bestaat, mits men er zeker van kan zyn dat die voorstellingen op een hoog niveau bevolen zy een éénhoofdige leiding, een intendant, die direct tegenover de minister of Staatssecretaris de uit- zou per seizoen een repertoire vr/n acht werken zijn gegarandeerd in een uitvoering, die wat het orkestrale element betreft aan de hoogste eisen kan voldoen. Het zou zijn aan te be velen, van elk van deze opera's ten minste acht voorstellingen te geven, verhoudingsgewijze te verdelen over Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, eventueel Utrecht, hetgeen dus neer zou komen op de medewerking van elk van de beide orkesten aan 32 voorstellingen per seizoen. De commissie zou er trouwens op willen aandringen dat van de waar devolle elementen van de Ned. Opera gebruik zal worden gemaakt voor de opbouw van de nieuwe opera, reeds gedurende de overgangstijd. Het zou de commissie niet ondenk baar lyken indien het aanmerkelijk vergrote Residentie-Orkest de po sitie van operaorkest kreeg toebe deeld, met de mogelijkheid die taak ta combineren met een concert- praktijk, zoals dat bijv. bij de Wiener Philhai overtuigd dat het in de tegenwoordige omstan digheden nu het publiek door grammofoon, radio en televisie met internationale topprestaties wordt geconfronteerd en daardoor uiter mate veeleisend is geworden noodzakelijk is, zich van den begin ne af op dit hoge niveau in te stellen 'n Nationale Opera van „provinciale" allure zal in Nederland door gebrek aan belangstelling niet meer van de grond kunnen komen. Dit houdt in dat een toekomstige Ned. Opera on geveer gelijkwaardig zou moeten zijn aan soortgelijke instellingen in Mün- chen, Hamburg, Brussel, Londen Co vent Garden), Milaan e.d. Zij zal dus gehuisvest moeten zijn in een eigen gebouw, waarop zij zich geheel kon concentreren, d.w.z. zij zal prin cipieel geen „reisopera", doch een „standplaatsopera" dienen te zijn. Orkest en ballet De Ned. Opera zal in dat gebouw moeten kunnen beschikken over een uitmuntend en omvangrijk orkest, dat in staat is het opera-repertoire in al zijn facetten tot uitvoering te brengen, een eigen koor en ballet, en voorts over zodanige mogelijkheden voor het vervaardigen van décors en kostuums, dat ook op dit gebied aan de hoogste eisen kan worden vol daan. Het zal wenselijk zijn aan de instelling een eigen kooropleiding te verbinden, die tegelijk een kweek plaats voor toekomstige solisten kan zijn. Wat het ballet betreft verdient een zelfstandige status de voorkeur, met dien verstande, dat de mede werking aan opera-voorstellingen te allen tijde verzekerd moet zijn. Bij de opbouw van het solistenensemble, waaraan kwalitatief zeer hoge eisen moeten worden gesteld, en waar voor, althans voorlopig, ook buiten landers zullen moeten worden aan getrokken, zal er naar moeten wor den gestreefd, de in aanmerking komende krachten te contracteren voor perioden welke lang genoeg zijn om waarborg te bieden, dat het aan vankelijke niveau van een voorstel ling gehandhaafd blijft. Al of niet een overheidsbedri j f Het komt de commissie-Reeser voor, dat een dergelijke instelling niet meer door een particuliere stichting kan worden beheerd, maar dat zü een overheidsbedrijf zal moe ten zijn, bij voorkeur in de vorm van Staatsopera, of anders gemeen de opera-voorstel- onderzocht dienen lingen begeleidt, doch door zijn sa I menstetlhig de mogelijkheid tot het concerten bezit. te worden, omschreven desiderata zouden kun nen worden vervuld door voort te j geven In Stalins tijd: Auteur Sjolochow ontsnapte aan (lood cSS^SSISJSSS hl?" 'es Radje, Unie. kend gemaakt, dat Michail Sjoio- Voor 011 doel werden tien interna- chow, de lievelingsschrijver van pre mier Chroesjtsjow onder het regime van Josef Stalin ternauwernood aan de dood is kunnen ontkomen. Compositie-opdracht aan Wim Franken De Amersfoortse componist Wim Franken heeft een compositie-op- dracht van de Ned. Radio aanvaard. Deze opdracht werd door de NH.Ü. verleend in het kader Op grond van de financiële gege vens van enige belangrijke opera- instellingen in Europa, welke de commissie ten dienste stonden, moet er van worden uitgegaan dat een Ned. Opera Volgens de hierboven ge schetste opzet, gelijk op pag. 1 ver meld, een jaarlijks tekort van onge veer 10 miljoen gulden zal opleve ren, waarbij dan de bouwkosten van het eigen theater buiten beschou wing zijn gelaten. De commissie is er zich van bewust dat een derge lijk deficit meer dan het dubbele zou bedragen van het overheidssubsidie, dat thans voor de huidige Nederland se opera beschikbaar is, zij meent echter dat het onrealistisch zou zijn om niet reeds nü duidelijk te maken, wat de financiële consequenties zijn dit i de Het komt de commissie voor, dat de hier bedoelde 64 voorstellingen een dificit van elk ongeveer f 40.000 f 45.000 zal opleveren, zodat - afge zien van de kosten voor het te stichten organisatorische apparaat met een jaarlijks bedrag van onge- 2.5 a 3 miljoen gulden geduren- realiseredn, dan zal het geboden zijn reeds thans te trachten een com petente figuur aan te trkken, die, met alle nodige volmachten van artistieke en zakelijke aard bekleed, dit opera- seizoen moet voorbereiden, en die tevens de geleidelijke overgang naar de definitieve status zal moeten be werkstelligen. Van het gezag, waar over deze intendant zal kunnen be schikken, hangt de toekomst van het operaleven in Nederland in hoge mate af, evenzeer als van de nood zakelijkheid dat dit operaleven zich zal kunnen ontplooien in theater is bestemd. Kleinere gezelschappen Tenslotte wil de commissie het be staan van enige kleinere operagezel schappen in Nederland bepleiten zo wel terwille van dat gedeelte van de bevolking dat niet in de gelegenheid is geregeld naar de Randstad Hol land te komen om operavoorstellin gen by te wonen, als van de jonge solisten die hier ervaring zullen kunnen opdoen. Nauwe samenwer king tussen de „Nationale" Opera en deze „provinciale" gezelschappen is geboden, ook wat de keuze van het repertoire betreft. Om deze „reis opera's" tot hun recht te doen ko men zal echter in vele gevallen naar verbetering van de accommodatie in de bestaande schouwburgen moeten worden gestreefd, en zullen voor zo ver nodig in de provincie nieuwe schouwburgen moeten worden ge- gebouwd. kunst kdeiöoscQQp onder stoelen of banken. Dit komt tot uitdrukking in zijn beroemdste roman: „En lustig stroomt de Don". Hij geeft hierin een uiteenzetting over het collectieve arbeidssysteem op de Russische boerderijen en hij noemt de behandeling daar „onmen selijk en beestachtig". Daarna begon Stalin in de tweede helft van de dertiger jaren een zuive ringsactie, die het leven van bijna al le grote denkers in gevaar bracht. „Het leven Sjolochow hing in 1937 aan een zijden draad". Stalin ontzag zeer weinig slacht offers, maar Sjolochow liet hij niet vermoorden. Sinds Chroesjtsjow regeert, is de >9-jaar oude schrijver er veel be de keus uit het Haasken. In vijf lan den, die aangesloten zijn by de UER, heeft een componist opdracht gekre- een vrije compositie, waarin ;er van deze tien volkslied thema's verwerkt mogen worden. Van de uitvoeringen van deze com posities worden opnamen gemaakt, l toe. Hij vergezelde Chroesjtsjow op diens reis naar de Verenigde Staten, en Chroesjtsjow zelf was enige dagen bij hem op bezoek, hetgeen als de grootste eer, die een Russische schrij ver te beurt kan vallen, wordt be schouwd. Toen Sjolochow in 1961 aan het communistische partycongres deel nam roemde en noemde Chroesjt sjow hem als .een van de weinigen die Stalin aanvielen om zijn wrede en onrechtvaardige handelwyze. En het was Sjolochow, die door zijn landgenoot Boris Pasternak werd voorbygestreefd voor de Nobelprijs, welke deze naar bekend weiger de. Geestelijke ivaarden Dit alles houdt uiteraard een 5 merkelijke uitbreiding in van thans voor de muziekdramatische kunst bi Nederland beschikbare over heidssteun. De commissie heeft ech ter de indruk dat in bredere lagen van het Nederlandse volk het besef gaat doorbreken van de grote gees telijke waarden, die in de opera als kunstvorm liggen opgetast, en de bijzondere betekenis die aan opera als maatschappelijke instelling moet worden toegekend, waar het geldt de muzikaal-dramatische aspi raties, die in dit land leven, duide lijker dan tot nu toe mogelijk was ii het licht te stellen. grote centra van Europa reeds lang Geen vacuum Indien de huidige Ned. Opera aan het einde van het seizoen 1964-'65 haar werkzaamheden zou moeten staken, dienen er voorzieningen te worden getroffen om reeds in het daarop volgende seizoen een reeks operavoorstellingen te organiseren. Het zou bepaald funest zijn, indien er wat dit betreft een vacuum ont stond gedurende de periode waarin de nieuwe opzet van een al dan niet te Amsterdam gevestigde Ned. Opera moet worden voorbereid. De commissie is er van overtuigd dat het, gezien het grote aantal sym fonie-orkesten in Nederland en het ernstige tekort aan eersterangs or kestmusici, niet mogelyk zal zijn in de naaste toekomst een operaorkest van de vereiste omvang en kwaliteit te formeren. Het zal voorlopig on- vermydelyk zijn, een beroep te doen op de voornaamste symfonieorkesten voor het incidenteel verzorgen van opera-begeleidingen, met name op het Concertgebouw-orkest en het Residentie-orkest. Men zal dan moe- ten trachten de concertseries van deze orkesten zó in te richten, dat i elk orkest te beginnen met het sei zoen 1965-'66 vier opera's voor zijn rekening neemt (het Holland Festi val inbegrepen), waarvan na de pre- Dirigent Aram Khatsjatoerian in ons land Nadat de Russische dirigent Aram Khatsjatoerian vorige week donder- <w.Uv.o dag zijn komst naar ons land op het schappelijk door Rijk, gemeente(n) laatste moment wegens ziekte had provincie(s) gefinancierd. Aan- moeten uitstellen, is hy gistermiddag met een toestel van de Aeroflot op Schiphol aangekomen. Aanvankelijk zou Khatsjatoerian in het Kurhaus te Scheveningen een drietal concerten dirigeren van het Residentie-orkest en wel morgen, vrijdag en volgende week maandag. Omdat er thans weinig tyd meer is repetities zal hij de leiding Schouwburgdirecteur H. Deinum overleden (Van onze correspondent) In de Mariastichting te Haarlem is gisteravond op 61-jarige leeftyd overleden de heer H. Deinum, direc teur van de Haarlemse Stadsschouw burg en het Gemeentelijke Concert gebouw - oud-voorzitter van de Ver eniging van Schouwburgdirecteuren. De heer Deinum, die deze maand 25 jaar de directeursfunctie van de Haarlemse Stadsschouwburg bekleed de, de huldiging was wegens zyn ziekte tot september uitgesteld is 12 jaar als leraar Engels in het on derwys werkzaam geweest tot hy na mens zyn oom, die oachter was van de Haarlemse Schouwburg, op 1 juli 1939 als directeur werd aangesteld. Tydens zyn leraarsambt in Kampen schreef hy voor de lokale pers reeds veel over toneel en was hy als regis seur by het amateurtoneel zeer ge respecteerd. De thans overledene is van de op richting in 1947 af voorzitter geweest van de Vereniging van Schouwburg directeuren, tot juni 1962. By zyn af liet concert op woensdag overlaten aan de Amerikaanse dirigent David Zinman, die reeds als reserve uit En geland was ontboden. Tydens de concerten van vrijdag en maandag zal Khatsjatoerian voornameiyk wer ken van zyn eigen hand dirigeren. De dirigent, die in Rusland grote bekendheid geniet als componist en reeds viermaal de Staatsprijs voor muziek en eenmaal de Leninprys heeft gewonnen, is als hoogleraar verbonden aan het Moskouse Con servatorium. Ook zyn vrouw, die de dirigent tij- ziekwerken gecomponeerd onder de naam Nina Makaroa. Thans werkt zy aan de compositie van een opera. In hetzelfde toestel uit Moskou zat de violist Markov, die onder leiding van de Russische dirigent in het or kest als solist optreedt. De heer Markov kent de componist van zeer naby en heeft reeds vele werken van hem vertolkt. Uitreiking Jacob Marisprijzen Mr. R. M. van Reenen, wnd. wet houder van O. K. en W. en Sport zaken in Den Haag zal vrijdagavond as. in Pulchri Studio in Den Haag de Jacob Marispryzen 1964 voor de schilderkunst, de grafische kunst en de beeldhouwkunst uitreiken. De jury van de Jacob Marispryzen 1964 bestond uit mevr. drs. J. V. G. Bakker-Hefting en de heren L. E. Fernhout, C. Kneulman, G. G. Lam- pe, drs. R. W. D. Oxenaar, Ab Sok en Dolf Welling. Nu de herziening van de collec tieve arbeidsovereenkomsten goed deels haar beslag heeft gekregen, blijkt de gemiddelde loonkostenstij ging uit te gaan boven hetgeen in het akkoord van de Stichting van de Arbeid van 29 oktober 1963 was overeengekomen. Aldus een der conclusies van de Sociaal-Economische Raad in zyn vierde halfjaarlijkse economische rapport. Dit rapport is in de beslo ten vergadering van de Raad van vrydag vastgesteld en gistermiddag voor publikatie vrijgegeven. Per 2 juni bedroeg het gemiddel de van de goedgekeurde loonsverho gingen 13.8 procent. Dat gemiddelde had betrekking op 1.7 miljoen werk nemers, of wel ongeveer tachtig pro cent van de werknemers die in to taal vallen onder CAO's, welke voor een herziening in aanmerking ko- In deze loonstyging is een aantal secundaire verbeteringen begrepen waaronder een verkorting van de ar- beidstyd voor zover deze is overeen gekomen. Het gaat dus om een loon kostenstijging. In het cyfer van 13.8 procent is de ondernem ingsge wy ze loondiffe- rentiatie, die in een aantal arbeids overeenkomsten is opgenomen slechts zeer ten dele verwerkt. De effectuering van deze mogelykheid Welvaart De SER is van mening, dat kan worden gesteld, dat de overgrote meerderheid van de werknemers ge durende 1964 de reële welvaart als gevolg van de loonoperatie hebben zien toenemen. Gemiddeld over het gehele jaar genomen kan de bruto reële loon styging worden gesteld op zeven procent. Daarby wordt afgezien van /aring van de belastingdruk door de progressiefactor en daarby wordt aangenomen, dat de prijsont wikkeling gedurende 1964 binnen de door het Centraal Planbureau ver wachte grenzen blyft. Zoals het zich thans laat aanzien acht de SER het laatste een reële veronderstelling. Wordt wel rekening gehouden met de belastingverzwaring dan bedraagt de reële welvaartsverbetering gemid deld over het gehele aar vyf a zes procent. Daar de loonstyging grotendeels haar beslag heeft gekregen in het eerste kwartaal van 1964 terwyl de prijsstyging meer geleidelyk over het hele jaar optreedt, is het, naar de SER meent, uiteraard onvermij- delyk, dat de reële vooruitgang van de werknemers het grootst is geweest in het begin van het jaar en dat die in de loop van het jaar in betekenis afneemt. Het tweede concert van de serie orgelbespelingen van deze zomer in de Pieterskerk te Leiden wordt vrijdag a.s. gegeven, gel, koor, kamer- Ter gelegenheid van de sterfdag van Johannes Sebastiaan Bach,V"aw 28 juli nu 214 jaar geleden is het programma geheel gewijd aan werken van deze componist. Piet Kee is de man, die op ditmet onderscheiding voor muzikale en concert de altyd weer indrukwek- technische eigenschappen, kende orgelmuziek van Bach toe- Enkele jaren daarna verwierf hy cata's, fuga's, koraalbewerkingen 1 de Prix d"Excellence en de Jubileum- enz. op het prachtige orgel van de prys van de Maatschappy tot bevor- Pieterskerk ten gehore zal brengen, dering der Toonkunst. Piet Kee is De heer Kee, winnaar van de „Zil- sedert 1952 organist der grote of St.- veren Tulp" op de Haarlemse Orgel- Laurenskerk te Alkmaar en sinds concoursen in 1953, '54 en '55 werd 1956 stadsorganist van de Grote of op 30 augustus 1927 te Zaandam ge- St.-Bavokerk te Haarlem, boren. Hij ontving zijn muzikale op- Voo~ts is hy als hoogleraar voor leiding van zyn vader Cor Kee en orgel verbonden aan het Conserva- aan het Amsterdams Conservatorium torium van de Vereniging „Muziek- o.a. van dr. Anthon van der Horst en lyceum" te Amsterdam, behaalde in 1948 het einddiploma1 Behalve vele concertreizen in West-Europa maakte hy in 1961 een concerttournee door de Ver. Staten van Amerika. In 1960 werd hem de „Bach medal" van de Harriet Co- henstichting te Londen toegekend. Verschillende composities voor or- huismuziek zyn hem verschenen. Van vele door hem gespeelde werken werden gram- mofoonopnamen gemaakt. Kerkelijk Leven NED. HERV. KERK Aangenomen naar Vlaardlngen (vac. M.. v. d. Bosch) D. Noordmans te Hoo- geveen. Bedankt voor St.-Annaland C. den Boer te Sliedrecht. GEREF. KERKEN Beroepen te Goor S. G. Bloem te Schildwolde. Aangenomen naar Wle- ringerwerf J. v. d. Haagen, laatstelijk vrljgem. pred. te Deventer die bedankte voor St.-Laurens, Lekkerkerk en voor Wllsum (O.) naar Lelden (als stu- zand-Sappemeer, CHR. GEREF. KERKEN Beroepen te Zaamslag G. Bouw, Dr. Goslinga overleden Op 70-jarige leeftyd is in Utrecht overleden dr. W. J. Goslinga, oud- 3 van de Staten van de Antillen. Dr. Goslinga werd in 1893 in Schie dam geboren. Hy studeerde geschie denis en aardrijkskunde aan de uni versiteiten van Leiden en Utrecht .•as van 1915 tot 1927 werkzaam by het middelbaar onderwys, later by het gymnasiaal onderwijs in Sneek en in Haarlem. Vervolgens werd hy gemeentelyk inspecteur, van het onderwys in Schiedam en school opziener in de inspectie 's-Graven- hage. In 1930 werd hy inspecteur van onderwys op Curacao. In 1936 pro moveerde hy aan de vrye univer siteit tot doctor in de letteren er wysbegeerte op een proefschrift ge titeld „De rechten van den mensch en burger". Dr. Goslinga maakte ook deel uit van de Staten van de Antillen. Voorts was hy lid van de Rykscommissie voor de filmkeuring. Het programma voor het concert in de Pieterskerk op 31 juli luidt als volgt: Bachprogramma: 1. Fantasie in G. grote terts. 2. Vier koraalbewerkin- kingen: a. Nun komm' der Heiden Heiland (Advent); b. Allein Gott in der Höh' sei Ehr «Kerstmis)c. O Mensch, bewein dein Sünde grosz (Passie)d. Erstanden ist der heili ge Christ (Passie). 3. Toccata fuga in d. kl. terts (Peters editie IV no. 3). 4. Preludium en fuga in f. kl. terts, 5. Trio Sonate no. 1, allegro moderato, adagio, allegro. Butler in Moskou Engalands minister van Buiten landse Zaken Butler, is gisteravond in Moskou aangekomen voor overleg met Chroesjtsjow en andere toplei ders van de Sowjet-Unie. Hoofdschotel van het overleg vormt Ruslands verzoek de veertienmogend- hedenconferentie over Laos by een te roepen om de kwestie Laos opnieuw te bespreken. Voorts verwacht men dat er gesproken zal worden over de ontwapening, de mogelykheid van een overeenkomst om de verspreiding Jens tegen -„■mine van kernmacht. Amerikaan aan kernstraling overleden De 38-j arlge Amerikaan Robert Pea body, die vrijdag j.l. aan atoom straling bloot stond toen zich een „kleine ontploffing" voordeed in de kerncentrale in Providence (Rhode Island)is aan de gevolgen over leden. Hy was vader van acht kinde ren. Een lucifertje Huga Kellner in Parijs stak een lucifer aan voor het spiritustoe- stel waarop hij zijn middagmaal verwarmt en ontwaakte gisteren in een ziekenhuis. Hij kreeg te horen dat drie winkels waren ver woest door de ontploffing van benzinedampen die zich hadden gevormd nadat hij in zijn werk plaats vlijtig machines had schoongemaakt. Kellner liep ern stige brandwonden op en een voorbijganger werd door rondvlie gend glas licht gewond. Het concert begint Autoreparatie 4 pet. duurder Reparatie en onderhoud van auto's mag nu 4 procent duurder worden. Dit besluit is genomen na overleg wissen het ministerie van Econo mische Zaken en de Bovag. Op grond van nadere onderzoe kingen. waarby de sterke kosten- stygingen, die met name in het be gin van 1964 zich in deze bedrijfstak hebben voorgedaan, mede in aan merking zyn genomen, is de minis ter van Economische Zaken ermede akkoord gegaan dat de tarieven in het autoreparatiebedry f 4% hoger zullen komen te liggen dan het niveau, dat in de vanaf 28 februari 1964 geldende pryzenbeschikking „onderhoud en reparatie auto's en andere motorvoertuigen" is genoemd, zo deelde het ministerie mee. De Bovag zal er by de leden met de meeste klem op aandringen dat van deze regeling niet zal worden afgeweken. De minister heeft onder -w. deze omstandigheden besloten de bo- 192o"karididaat in^raësland "en* 13 ï5JSS?2em<ie P^zenbeschikking in maart 1921 te Hoogersmilde in zyn trekken, ambt bevestigd. In september 1925 kreeg hy eervol ontslag in verband met zyn benoeming tot predikant in Indonesië. Daar diende hy de ge meenten van Buitenzorg en Pema- tang Siantar. In 1932 repatrieerde hy er om predikant te worden te JJisse (Zeeland) vanwaar hy na zes jaar naar Groesbeek vertrok. In 1945 werd hy in Den Haag jeugdpredikant in Ds. A. Blanson Henkemans overleden In Velp is overleden ds. A. Blanson Henkemans. emeritus-predikant van de Nederlandse Hervormde Kerk; hy was 69 jaar. Ds. Blanson Henkemans werd in Ï.15 uur. I de wijk Duinoord. In oktober 1951 in Peize, zyn laatste gemeente, waar hy 1 mei 1960 met emeritaat ging. Hy vestigde zich toen te Velp. De begrafenis geschiedt woensdag op de byzondere begraafplaats van Huize „Rozendaal" te Velp.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1964 | | pagina 5