Weense Opera kan ook
zonder Kara jan bestaan
Ifel#
kunst
Boekhouder (in cel) laat
chaos op papier achter
BOOT
kaleiöoscoQp
Publieke opinie is
tegen hem gekeerd
MET ULTRA-WASWERKING.
Onrust in Brooklyn
laaide weer op
Moderne kunstbeurs
te Schiedam geopend
VS gaan Maleisische
militairen opleiden
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 23 JULI 1964
Wat neemt men hem kwalijk?
(Van onze Weense correspondent)
Afgezien van een paar persoonlijke vrienden en enkele op sen
satie beluste muziek-fans is eigenlijk iedereen in Oostenrijk blij dat
men de „lastige" dirigent Karajan kwijt is.
Dit heengaan betekent voor de Weense Opera beslist een ver
lies, maar de dirigent had het toch al te bont gemaakt., Ook een
opera is aan bepaalde grenzen en wetten gebonden, o.a. aan con
tracten, afspraken, terryijnen en een budget dat niet alleen voor
hoge artistieke prestaties bedoeld is, maar ook als salaris voor bijna
ie duizend employes die aan deze Weense opera verbonden zijn.
Met geld gesmeten
zün laatste conflict heef de
rigent onomwonden verklaard, dat
(j zich door niemand de wet wilde
,ten voorschrijven. Intussen heeft
Algemene Rekenkamer een boek-
over zijn beleid open gedaan en
stgesteld dat er onder Karajan's
rectie met geld is gesmeten op een
anier, die ingaat tegen elk soort van
izorid beleid. Er zal daarom een
nde komen aan de financiële auto
mie van de opera, waarvan Kara-
n een onbeperkt gebruik heeft ge-
aakt.
iroordeelc
innen be-
Wie zich op het budget bemiep,
erd door hem als een bureaucraat
En toch zal niemand
beweren dat de Oostenrijkse
taat op dit punt kleinzielig is ge
feest. Volgens de publieke opinie in
I tóten rijk was het de hoogste tijd
at deze dirigent heenging en deze
-lening wordt gedeeld door hen die
ilm de Opera zijn verbonden: het
II x>r, het onvolprezen Filharmonisch
rkest en het technische personeel,
it het onder deze dirigent-regisseur
slist niet gemakkelijk heeft gehad,
östenrijk aanvaardt dit verlies des
gemakkelijker, nu Karajan,
in Oostenrijk geen interviews
nu opeens de weg vond naar
1 nee Duitse geïllustreerde bladen.
n len had desnoods nog kunnen be
lt -Upen dat hij zijn opinie over de
0 reense Opera-crisis in een serieus
lad had laten verschijnen, maar in
-fenen is men ontstemd over het
it dat hij in „Der Spiegel" niet se-
persoonlijke aanvallen heeft
idaan.
Een andere Karajan
Te Eindhoven:
„Ir. Leering komt
met eigen beleid"
Ir. J. Leering, de nieuwe direc-
,1 nir van Két stedelijke Van Abbe-
mseum te Eindhoven, heeft tij-
ens een persconferentie een uit-
J inzetting gegeven van het be-
!id dat hij zich voorstelt te voe-
en. Koste wat kost zal hij ver-
i dat het tot een breuk
omt in de collectie van zijn voor-
nnger, mr. De Wilde, thans di-
f ecteur van het stedelijk Museum
'an Amsterdam.
De eenheid dezer collectie staat
woorop", aldus ir. Leering, die de aan-
h ooplijn van zijn voorganger hoopt te
unnen volgen, zij het dan met eigen
ersoonlijke accenten. Daartoe wil hij
iet het kubisme als aanknopings-
l unt, werken gaan zoeken die de he-
I eodaagse verschijnselen in de kunst
ls het ware hebben voorbereid. Ir.
■tering deelde voorts mee voorne-
Dens te zijn meer dan tot dusver het
D eval was tentoonstellingen op het
ebied van de fotografie, architectuur
n grafiek te gaan betrekken bij het
entoonstellingsprogramma en hier-
ij
zoveel mogelijk in te spelen op be
ulde stedelijke situaties.
In verband hiermee kondigde hij
ifcln exPosit'e aan van „Beeldende
1 lunst der 20ste eeuw in het theater"
Ie gehouden zal worden ter gelegen
heid van de opening van de Stads-
I chouwburg op 2 oktober van dit jaar.
II n haar soort zal deze expositie in
Nederland de eerste naoorlogse ten-
eonstelling zyn.
.*3;
"'v
vernederd ofschoon iedereen weet
dat Hilbert de man is geweest die de
Weense Opera na 1945 weer heeft
opgebouwd. En dat is gebeurd in een
tjjd, toen Karajan nog geen stap in
de Weense Opera kon doen. Overi
gens heeft Hilbert de tact getoond
geen interviews te geven. Maar er
treedt in het buitenland een geheel
andere Karajan op, die men in Oos
tenrijk niet kent.
Toen hij in Nederland een pers
conferentie gaf, kon men zijn sub
tiele, geestige, opmerkingen en zijn
vakkennis bewonderen, maar vrijwel
niemand wist hoe ontoegankelijk hij
in Oostenrijk is geweest. In Salzburg
liet hij maar één' persfotograaf toe
en men herinnert zich nog dat hij
handtastelijk werd, toen de fotograaf
desondanks een poging waagde om
zijn plicht te doen. In Wenen dis
tantieerde hij zich van het publiek
en was hij ongenaakbaar, maar op
't ogenblik geeft hij in Salzburg
autogramhien aan „teenagers".
Karajan is dus voor de Weense
Opera verloren. Dit heengaan bete
kent ongetwijfeld een verlies, maar
hij is niet onvervangbaar. Lang voor
hem had de Opera een- wereldnaam
en een nieuwe begaafde dirigent
heeft hier de beste kansen.
Verwaarloosd
repertoire
Het is waar dat Karajan als een
magneet beroemde solisten wist aan
te trekken, maar de meeste goede
zangers en zangeressen zyn de Ween
se Opera trouw gebleven: Kunz,
Schöffler, Hilde Giiden, Madeira Ber
ry, Christa Ludwig, Goltz. Delia
Casa, Lipp, Rysanek, Wachter. Over
een eventuele opvolger wordt in We
nen het strengste stilzwegen be
waard, maar wanneer men zich niet
tot Oostenrijk beperkt, zün er diri
genten genoeg die in de schaduw van
Von Karajan kunnen staan. Men
denke slechts aan Maazel of Cluy-
tens. Het Weense en het buitenlandse
publiek zal weliswaar afstand moeten
doen van een paar spectaculaire voor
stellingen, zoals die onder Karajan
tot stand zyn gekomen, maar het
dagelijkse repertoire kan in kwali
teit stügen en dat juist heeft
Karajan verwaarloosd.
Bariton Bronsgeest - 77 -
overleden
Te Den Haag is dezer dagen over
leden de eertijds zeer bekende bari
ton, de operazanger Koos Bronsgeest
(77). Hij genoot indertijd grote be
kendheid als vertolker van de ..Papa-
geno" rol in Mozarts „Die Zauber-
flöte". Ook zong hij in verschillende
opera's van Verdi, o.a. in de Volks
opera te Berlijn en voor de radio.
Koos Bronsgeest heeft ook samen
gewerkt met de pianist Hugo van Da
len, met wie hij Russische liederen
op zün concerten bracht. Ook is hü
dikwüls in kameropera's opgetreden.
Rein Dool exposeert
te Melissant
De Culturele Commissie te Melis
sant wil de bevolking van Goeree en
Overflakkee in contact met de leven
de kunst brengen en tevens bezoekers
van elders iets bijzonders bieden.
Daartoe organiseert zij in de maand
augustus in het gebouw „Melishof"
een expositie van werken van de
schilderes Sonja Toebes uit Bruinisse
en van de bekende graficus-tekenaar
Rein Dool uit Leiden.
,Haags<4ie Comedie'
trok meer bezoek
De per augustus 1963 ingevoerde
prijsverhoging voor de Koninklijke
Schouwburg te Den Haag heeft geen
of nauwelijks invloed gehad op het
bezoekersaantal, dat in het jaar 1963
dan ook opnieuw bevredigend ge
noemd kan worden.
De vaste bespeler van de Schouw
burg, de Haagsche Comedie zag het
bezoek bü haar voorstellingen (237 in
totaal) zelfs nog toenemen. Het ge
middelde percentage van-de-mate-
van-bezet-zün van de voorstellingen
bedroeg voor de Haagsche Comedie
in 1963 ca. 85 procent tegenover 81^
procent in 1962.
Behalve deze gegevens vermeldt
het jaarverslag over 1963 van de Ko
ninklijke Schouwburg om. dat de
belangstelling voor de voorstellingen
van de overige Nederlandse gezel
schappen in Den Haag daalde van 77
procent gemiddeld percentage tot 68
procent.
(Advertentie)
RADIO TELEVISIE
GANGETJE TEL.23005
Subsidies voor
„Studio" en „Centrum"
Zonder hoofdelyke stemming heeft
de Amsterdamse gemeenteraad gis
termiddag besloten voor het seizoen
1964/65 het toneelgezelschap „Cen
trum" een subsidie van f500 per
voorstelling te geven, met een maxi
mum van 112 voorstellingen (f56.000),
en het toneelgezelschap „Studio" een
subsidie van f 400 per voorstelling,
met een maximum van 85 voorstel
lingen (f34.000).
Voor bijzondere kosten, verbonden
aan opvoeringen in Amsterdam door
het zuidelijke toneel „Ensemble" stel
de de raad f 10.000 ter beschikking.
Weer Germaanse
muziek in Israël?
De vereniging „Vrienden van het
Israëlisch philharmonisch Orkest
heeft tüdens haar jaarvergadering
erop aangedrongen
tweede wereldoorlog stammende
bod op het spelen van werken
Germaanse componisten ongedaan te
maken.
Er werd een resolutie aangenomen
om de werken te spelen van alle
componisten die hebben bügedragen
tot de ontwikkeling van de moderne
muziek, in het büzonder Wagner en
Strauss.
Het verzoek zal worden voorgelegd
aan de Volksraad die is gemachtigd
om het verbod op te heffen.
Het door de violist Joshua Hiefitz
gespeelde concert van Strauss heelt
onlangs veel opschudding verwekt in
Israël.
Onderzoek naar
nieuw schandaal
in Engeland
De directeur van het Londense
dagblad Daily Mirror heeft laten
weten, dat hij bereid is de documen
ten, waaronder een foto, te tonen,
op basis waarvan het blad artikelen
heeft gepubliceerd over een schan
daal waarbü een lid van het Hoger
huis is betrokken. Dit heeft giste
ren de Britse minister van Binnen
landse Zaken, Henry Brooke, mee
gedeeld. Zodra zij over die documen
ten beschikt, zal de politie een on
derzoek instellen.
Deze mededeling van de Britse mi
nister volgt op een vraag in het La
gerhuis van de Labour-afgevaardigde
Marcus Lipton over het optreden
van een bende, die volgens de pers
opereert in het centrum en het oos
ten van Londen. Onder bedreiging
met geweld en soms zelfs met moord
zouden de bandieten de eigenaars
van nachtclubs grote bedragen af
persen. Verder zouden ongeoorloofde
betrekkingen bestaan tussen een van
de leiders van de Londense onder
wereld en een lid van het Hogerhuis.
Volgens sommige geruchten zou ook
een Lagerhuislid bü de zaak betrok
ken zün.
Rembrandts „100
gulden prent"
Het Rüksprentenkabinet van het
Rijksmuseum te Amsterdam heeft op
een Parüse veiling een voorstudie ge
kocht van Rembrandts „Honderd
guldenprent". De verblijfplaats
deze tekening was sinds 1908 niet
meer bekend. Zü zal gedurende en
kele weken in het Prentenkabinet
worden tentoongesteld.
Volgens de directie van het Rijks-
museum Is de tekening een belang-
het uit de 1 voorb^ld van Rembrandts werk-
Advertentle
wijze, omdat eruit blükt, dat hü
de hoofdfiguur in dit geval de zie
ke vrouw op de voorgrond twee
verschillende studies maakte, alvo
rens hü haar de definitieve houding
Record-bezoek
aan Rijksmuseum
met 307.320 een record-aantal bezoe
kers ontvangen, dat 13% hoger is dan
in dezelfde periode van 1963.
In de Newyorkse wijk Brook
lyn is het gisteravond opnieuw
tot incidenten gekomen tussen
Einde aan een leven van
valse cijfersen veel drank
(Van onze Rotterdamse correspondent)
Opnieuw heeft het scherpe potlood van een rijksaccountant een
eind gemaakt aan een leventje van vrouwen, drank en valse cijfers.
Zoals wij reeds meldden, is een 53-jarige boekhouder na aangifte
van zijn directeur aangehouden en opgesloten in het politiebureau
van Bergen op Zoom. omdat hij voor een hiaat van f 200.000 in de
administratieve warboel van zijn bedrijf geen verklaring kon geven.
De omgeving van de verdachte heeft die wel.
De man schuwde de drank niet.
zegt men. Hij zette grote feesten op
touw, waarbü hü niet gierig was. De
buren in de stille straat waar hü
woont, verbaasden zich allang over
de dure meubels die de laatste tüd
bü hem naar binnen werden gedra
gen. Hü moest elke dag uit het café
worden gehaald, weten zü- En: als
zün jongste dochtertje een üsje
vroeg, kreeg ze steevast een rüks-
Geef uw lievelingsvogel het beste:
afuis
verpakte vogelvoederet
Balans 1964
Samengaan handel en museum
Er is volgens Staatssecretaris van de Laar (O. K. en W) een
herleving waar te nemen van de handel in hedendaagse kunst in
ons land. die vóór de oorlog bloeiend was. Een teken daarvan is
volgens hem de moderne kunstbeurs 1964 balans in Schiedam, die
hij gisteravond in het Stedelijk Museum aldaar opende.
hedendaagse kunst dateert volgens
drs. van de Laar van ongeveer vyf
jaar geleden. Dat behalve de Antiek
beurs in Delft deze beurs kan
worden gehouden in de nabuurstad
bewyst volgens de staatssecretaris de
herleving van de mogelijkheden voor
de handel in hedendaagse kunst in
ons land. Hy betwyfelde of men
onder de huidige omstandigheden
sterk naar een belangrijke rol voor
Nederland op de internationale-
moderne kunstmarkt zou moeten
verlangen wegens verschijnselen die
meer met dergelyke belangen dan
met kunst te maken hebben.
kan slechts wor
den uitgeoefend docr de ware
kunsthandelaar by wie liefde en
geloof vooraf gaan aan het zakelyk
inzicht, aldus drs. Van de Laar, die
mogelükheden zag voor een oprech-
kunst en publiek, dat zy zich ten
doel stellen. De taak van het mu
seum zag hü daarbü als meer een
van algemene voorlichting over dat
gene wat zich op het gebied van de
beeldende kunst voordoet en die van
de kunsthandel meer van speciale
aard, volgens de voorkeuren van de
handelaar.
De directeur van 1
heer Hans Paalman had eerder uit
eengezet dat hij hoopte met deze
eerste moderne kunstbeurs een tra
ditie te kunnen vestigen. De expo
sitie is namelük samengesteld uit
werk van levende kunstenaars,
eigendom van een vijftal galeries nl.
de Galerie d'Eendt (Amsterdam),
Galerie Espace (Amsterdam), Gale
rie Delta (Rotterdam), Galerie „20"
(Arnhem) en Galerie Jacques Du-
bourg (Parüs), die met hun inzen
dingen als het ware de balans opma
ken van wat er aan eigentüdse beel
dende kunst te bieden is. Talrijke
hedendaagse kunstenaars zün op
deze beurs in grote variatie met hun
het contact tussen werken vertegenwoordigd.
Vragen over
veiligheid in
zwembaden
Het eerste-kamerlid Polak (PvdA)
heeft aan de minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid schrifte-
lük gevraagd of het ongeval in het
zwembad in Zaltbommel voor de re
gering geen dringende reden is, als
nog de totstandkoming van een wet
telijke regeling tot bescherming van
de veiligheid en gezondheid van ge
bruikers van zweminrichtingen te
bevorderen. Dit ondanks de bezwa
ren die zijn gerezen by de in 1947
en 1950 ter zake ingediende wetsont
werpen.
(Zoals gemeld is in Zaltbommel
een meisje verdronken doordat één
van haar benen in een afvoerpüp
Goede winst
De winst die de Ferrantie-fabrie-
ken hebben gemaakt op de geleide
„Bloedhond"-raketten voor de Brit
se luchtmacht bedraagt, volgens de
Daily Express niet 63 procent, zoals
aanvankelyk was gezegd ,doch 82
procent. Dit zou een officieel on
derzoek hebben uitgewezen. Een
commissie uit het Lagerhuis betitel
de enkele maanden geleden de winst
van 63 procent als „buitensporig".
Ferranti heeft intussen aangeboden
een belangrijk gedeelte van de prüs
terug te betalen.
daalder. Ongebruikelyke gulheid
wellicht, maar alle raadsels rond
doen en laten van de boekhouder zyn
daarmee geenszins opgelost.
Ton tekort
Twee jaar geleden is het arbei-
dersuitleenbedrijf Euromarkt in Ber
gen op Zoom gaan draaien. In
maart bleek dat de belastingdienst
een ton aan het bedrüf tekort kwam.
De rij ksaccountantdienst werd er by
gehaald en die ontdekte meer. In
de loonstaten stonden gefingeerde
namen van geronselde arbeiders.
Voor andere arbeiders waren dubbe
le lonen genoteerd. Daarnaast bleek
dat weer een heleboel andere men
sen nooit het hun toekomende geld
hadden gezien. Het was een chaos
op papier, waaraan de geroutineerde
speurders maanden werk hadden.
Het bedrüf van de koppelbaas
met steeds weer andere werkkrach
ten in steeds weer andere plaatsen
is voor de controlerende instan
ties toch al onoverzichtelük, maar
als er dan ook nog wordt geknoeid,
is er geen uitzoeken meer aan. „De
hele zaak op een hoop gooien en met
schone boeken opnieuw beginnen,
dat is het enige", zei de nieuwe ad
ministrateur van het bedryf ons.
Maar mr. K.
Bredase officier
wie de boekhouder morgen wordt
voorgeleid, wil meer weten. Hij acht
het niet uitgesloten dat er nog meer
geld in het bedryf is verdwenen. En
ook kan het zijn dat de boekhouder
by zün malversaties niet alleen
stond. Het staat by voorbeeld nog
geenszins vast dat de f 100.000 die de
belastingdienst nooit bereikten door
de boekhouder alleen zün opge
maakt. De recherche in Bergen op
Zoom is onder die omstandigheden
zwijgzaam. Het onderzoek is nog in
volle gang. zegt commissaris An-
driessen, er kan nog van alles ge
beuren. Vandaar dan ook dat de
aanhouding van de boekhouder met
enkele regels in het politie-rapport
aan de plaatselüke pers wordt afge-
Grote feesten
Maar heel wat spraakzamer is de
koppelbaas zelf. De heer Spieringhs
en zijn echtgenote vertellen, dat de
boekhouder grote feesten zou heb
ben georganiseerd in zyn woning.
gekocht. Hü zat iedere nacht in
Geef uw UevellngBvogel het beste:
<êii
café in Rotterdam of Antwerpen en
van zyn uitstapjes ging hü recht
streeks door naar zün kantoor. Zo
hü vroeg in de ochtend bü het
derde om door het opstrijken van
niet uitgekeerd loon de kosten van
de vorige avond weer goed te maken.
Al die tijd. zegt directeur Spie
ringhs tegen iedere journalist die
het horen wil, heeft de boekhouder
zo geleefd. Tegen de andere mensen
op kantoor schepte de boekhouder op
over zyn uitspattingen. Toch duurde
het nog büna twee jaar. voordat de
directeur ontdekte dat de belasting-
posten van tienduizenden guldens,
waarvoor hü de cheques zou hebben
uitgeschreven, door de boekhouder
nooit waren afgewikkeld.
Moeilijke dagen
Terwül de boekhouder in de cel
zit en het onderzoek nog aan de
gang is. zyn door toedoen van zyn
directeur zün drankfestünen lande-
lük bekend geworden. „Denkt u dat
er nog meer mensen aangehouden
zullen worden?" „Ik weet het niet,
er is er nog één met. vakantie", luid
de het zorgeloze antwoord.
Tegenover deze mededeelzaamheid
bewaart de vrouw van de boekhou
der die met haar vier dochters
moeihjke dagen doormaakt achter de
gesloten overgordünen van een een
voudig bovenhuis een weloverwo
gen zwügen.
ORGELS - PIANO'S
ELEKTRONISCHE ORGELS
#WW Tel. 01726-2541
Vraagt geïllustreerde prijslijst
de politie en enkele honderden
jonge negers. De politiemannen,
die met flessen en stenen werden
bekogeld, losten waarschuwings
schoten. Het gebied waar de in
cidenten zich voordeden, Bed
ford Stuyvesant geheten, wordt
voornamelijk door negers be
woond. Het ligt enkele kilome
ters va nHarlem waar zaterdag
de eerste gevechten tussen ne
gers en politie plaatsvonden.
Nauwelüks enkele uren nadat bur
gemeester Wagner van New York op
het televisiescherm was verschenen
om te waarschuwen dat hü niet zou
toestaan dat straatschenders de orde
verstoorden, rinkelden de eerste fles
sen op de kelen en klonken waar
schuwingsschoten.
Burgemeester Wagner meent dat
de relletjes zün ontstaan doordat de
jongelui niets omhanden hebben.
Burgemeester Wagner verklaart in
een op schrift gestelde rede, die gis
teravond in Genève werd voorgele
zen, dat de rassenscheiding en de
rassendiscriminatie in de Verenigde
Staten „smetten op ons nationale ge
weten" vormen. De rede werd na
mens hem aan een diner ter gelegen
heid van de internationale conferen
tie over automatisering uitgesproken
door de directeur-generaal van de
Internationale Arbeidsorganisatie,
David Morse. Wagner annuleerde
zün bezoek aan Genève. omdat zijn
aanwezigheid in New York, waar zich
de laatste dagen in de negerwyk
Harlem ernstige onlusten hebben
voorgedaan, dringend gewenst was.
Wagner zegt verder in zün toe
spraak, dat de discriminatie wat New
York betreft blükt uit het feit dat de
werkloosheid onder de negers twee
maal zo groot is als onder de blanken
en büna driemaal zo groot in het ge
val van jonge negers. Maar New York
had de weg gewezen naar verbetering
van de positie van de negers door zün
wetten tegen discriminatie in huis
vesting en werkgelegenheid. Wagner
geeft echter toe, dat men nog „heel
ver" van het punt af is waarop dis
criminatie zal zün uitgebannen.
Een federale rechtbank te Atlanta,
in de Amerikaanse staat Georgia,
heeft een restaurant en een motel ter
plaatse gelast gevolg te geven aan de
bepalingen der wet op de burger
rechten. De drie betrokken rechters
verwierpen het argument van de ad
vocaten der twee bedrüven, dat deze
wet in strijd is met de Amerikaanse
grondwet. De rechterlüke uitspraak
wordt echter pas 11 augustus van
kracht, om de twee bedrijven in staat
te stellen in hoger beroep te gaan by
het Amerikaanse hooggerechtshof.
Hun advocaten hadden namelük
tevoren te kennen gegeven, dat zü in
geval van een rechterlük bevel tot
uitvoering van de wet op de burger
rechten bü het hof in beroep zouden
jjuis verpakte vogel voeder el
President Johnson heeft aan
geboden om een aanzienlijk aan
tal Maleisische militairen in de
Verenigde Staten op te leiden,
zo heeft premier Rahman giste
ren in Washington gezegd.
De Maleisische premier zei op een
persconferentie, dat hü het aanbod
had aanvaard tüdens een onderhoud
met president Johnson over de Indo
nesische „confrontatie"-politiek.
Premier Rahman had de Ameri
kaanse president voorts verzocht
regelingen te treffen voor de aan
koop door Maleisië van straalvlieg
tuigen voor verkennings- en oplei
dingsdoeleinden, grote helikopters
voor transport van militairen en lan
dingsvaartuigen.
Rahman zei dat president Johnson
een openlüke waarschuwing van de
Verenigde Staten aan Indonesië voor
zün confrontatiepolitiek tegenover
Maleisië, niet verstandig achtte.
Onlusten
Door de rassenonlusten in Singa
pore, die dinsdag zün begonnen, zün
er tot nu toe veertien doden en onge
veer 400 gewonden, aldus heeft de
politie, die 194 arrestaties verrichtte,
meegedeeld.
Dertien voertuigen werden in
brand gestoken of vernield.
Volgens de politie is de rust thans
teruggekeerd en is de politie de si
tuatie meester.
