Vogelwaarde: slachtoffer
van de industrialisatie
Krediet is groter
dan de begroting
Bormaims graf
bleek leeg
Russische vliegtuigen
voor Indonesië
Watersnood in
Brazilië
Gelukkig huwelijk?
SS-generaal Wolff
wist van niets
Gizenga op
vrije voeten
Duits vliegtuig
op oefenviucht
neergestort
Amerikaanse
filmfabriek
in ons land
ISOLATIE-SCHUIM
Caravan als
bedstee
cht 1 maart 1860
Donderdag 16 juli 1964
Vijfde blad no. 31313
Geruchten
(Van onze speciale verslaggever)
[A onze welvaartsvaste landje is het eerste slachtoffer van de industrialisatie onverwacht ge
len: de Zeeuwsvlaamse gemeente Vogelwaarde 3425 inwonersdie met een strop van vele ton-
zit nu de W ester scheldetextielfabrieken G. H. Meijerink N.V. niet aan hun finantiele
plichtingen kunnen voldoen. De gemeente heeft inmiddels besloten het faillissement aan te
gen om nog iets terug te krijgen van de 1.8 miljoen gulden, die het in 1962 als hypothecair
diet verstrekte aan de Zeeuwse dochteronderneming van de N.V. J. W. Meijerink in Winters-
l Ook hoopt men uit de afwikkeling van het faillissement het antwoord te krijgen op de vraag,
i het kapitaal zo snel als sneeuw voor de zon kon verdwijnen.
Omscholing is voorlopig het enige,
dat er op zit. Maar een omscholing
duurt lang en de verdiensten zijn
klein. Een hard gelag voor de textiel
arbeiders die een paar maanden ge
leden in hun nieuwe huisjes trokken
(68 gulden huur per maand) in het
frisse nieuwbouwwijk je van Stop
peldijk.
Nieuwsgierig
Het dorp is nu over de grootste
schrik heen. Men is nieuwsgierig
naar de afwikkeling van het faillisse
ment. Dan zal men wellicht het ant
woord op de vragen „hoe" en „waar
om" krijgen. De verwijten die men
eerst tot het Economisch Technolo
gisch Instituut richtte, worden nu wat
ingeslikt. Deze instelling heeft al vele
tientallen malen juist geadviseerd en
kon onmogelijk weten, dat de Stop-
peldijkse onderneming van Meijerink
op een fiasco zou uitdraaien.
De schadepost voor de gemeente is
zo groot dat de gemeentenaren er
eigenlijk niet koud of warm van wor
den.
Wie, buiten de vroede vaderen, kan
wakker liggen om 1.8 miljoen gul
den? Het krediet waarmee Stoppel
dijk zich een industrie dacht te ver
werven zou in 29 jaar worden afge
lost. De eerste betaling een halve
ton zou op 1 juli worden voldaan.
Maar zelfs tot deze eerste betaling is
het niet gekomen. De gemeente zoekt
nu naarstig naar nieuwe gegadigden
voor de fabriekshal en dan liefst
gegadigden, die weer iets van in
dustrie in het dorpje brengen, want
aan magazijnen heeft men niets.
Het confectie-ateller van de „Wes-
terschelde-textielfabrieken", in een
loods naast de kleine fabriekshal,
draait voorlopig door. De zeventig
meisjes werken er nog. De gemeente
heeft voor de helft van deze loods
hypotheek, de andere helft is onder
een huurcontract aan Meijerink af
gestaan.
Het vriendelijke Stoppeldijk is van
de ene op de andere dag geen gesla
gen gemeente geworden, waar de ar
beiders ontevreden te hoop lopen. Het
klassieke beeld van de industrieplaats
in crisistijd past hier niet. Het expe
riment met de industrialisatie heeft
het levenstempo nog maar nauwelijks
beroerd en het ontijdige einde heeft
geen diepe wonden geslagen.
Maar wel vraagt men zich af hoe
men het experiment beter had kun
nen doen, dan met alle deskundige
adviezen, met alle goedkeuringen en
slag is in Vogelwaarde
aangekomen. Niet alleen
wege de vijftig werknemers,
de keien op werden ge-
rd, toen het bedrijf vorige
k de produktie moest staken,
ir het krediet van de ge-
ate is groter dan de ge-
atelijke begroting zelf, die
1,2 miljoen gulden per jaar
at.
onder een extra-uitkering uit
gemeentefonds kan de kleine
eente de touwtjes niet meer
elkaar knopen en men hoopt
j maar dat de ministers van
i lenlandse Zaken en van Fi-
iën gunstig beschikken op
verzoek om een aanvullende
tring, dat vorige week naar
Haag is gezonden,
list „Den Haag" afwijzend, dan
de vooruitstrevende gemeente
tens meer voldoen aan de nor-
verplichtingen, zoals salarisbe-
;en van het personeel. De plan-
oor het industrialisatie-complex
sportpark en het recreatiecen-
met zwembad en kampeerter-
can men dan beter helemaal
ten.
Nieuw tijdperk
dorpjes Stoppeldijk, Boschka-
Hengstdijk, en Ossenissen die
i de gemeente Vogelwaarde vor-
in het oostelijke deel van
...ta-Vlaanderen begonnen in 1962
Ialten nieuw tijdperk, dat vorige
r [maandag abrupt eindigde.
I hkzij de goede zorgen van het
imische Technologisch Instituut
«eeland en van het provinciaal
ur, vestigde zich dat jaar de
Tech te industrie in Vogelwaarde,
der de feestelijke aanwezigheid
Ie commissaris van de Koningin
leland, begon een dochteronder-
Dg van de Winterswijkse textiel-
Meijerink de produktie van
•sterstoffen. Op het voorlopig
ïheiden industrieterrein aan
van de Stoppeidykse Hoofd-
stond een moderne fabriekshal
de trotse neonletters: „Wester-
B—^e-textielf abrieken
lt de royale sympathie van het
iciaal bestuur en van het E.T.I.
net de financiële hulp van de
tselijke boerenleenbank had de
lente gezorgd, dat het geld voor
hal op tafel kwam. Vijftig man
ten er werk als snijders en we-
De nieuwe onderneming zou een
Ie aanvulling betekenen voor de
je tien man tellende hoefijzer-
lek in Stoppeldijk. Eén van de
Ier in Nederland nog bestaande
foor het confectie-atelier, dat
irink al eerder had geopend en
I een stuk of zeventig meisjes
f hadden gevonden. De ligging
gunstig: dichtbij het garenleve-
le Gent. Het arbeidspotentieel
D als gunstig bekend.
Maar de weefbazen die in de kanaal
zone hun vakopleiding aan de tex
tielschool hadden gevolgd, kregen een
indruk, die niet helemaal met het
splinternieuwe uiterlijk van de fa
briekshal klopte.
De machines aangevoerd uit Win
terswijk en uit Duitsland waren oud
sommige wel zestig jaar hoort
men in Stoppeldijk nu zeggen. Met
deze aftandse produktiemiddelen
werd bijna twee jaar lang een pro
duktie geleverd, die toch de toets der
kritiek kon doorstaan.
Zes weken geleden gingen de ge
ruchten in het kleine dorpje lopen:
Meijerink gaat kapot. De arbeiders
geloofden er niet veel van. Een be
drijf met zo'n goede naam kon toch
niet zomaar over de kop gaan? Maar
de tekenen werden duidelijk: uit Gent
werden geen garens meer geleverd en
vorige week maandag om drie urn
's middags barstte de bom. „Ga naar
huis, maarliet de bedrijfsleiding
weten, „of je uitbetaald wordt weten
we niet". De vijftig man weten het
nog niet, maar zij vrezen dat zij kun
nen fluiten naar hun achterstallig
loon en het vakantiegeld.
Een stuk of tien krachten hebben
al weer werk gevonden bij Philips in
Terneuzen waar ze flitslampjes ma
ken. Een stuk of wat anderen kunnen
misschien terecht in de chemische
industrieën in de kanaalzone, die
magisch snel opbloeiende streek tus
sen Sas en Terneuzen die een grote
pendel verwekt in heel Zeeuws-
Vlaanderen. Terneuzen is nu al de
derde havenstad van Nederland, zegt
men in de zone trots.
Maar vele anderen staan voor een
moeilijke keus. De landbouw biedt
geen emplooi meer. Al jaren lang ge
leden is in dit vriendelijke land het
onverbiddelij ke mechanisatie-proces
begonnen. In vijftien jaar verloor de
gemeente zeshonderd inwoners
voor het merendeel landarbeiders, die
met hun gezinnen naar de industrie
gebieden trokken voor een betere
boterham.
Het graf waarin Hitiers plaatsver
vanger Martin Bormann in mei 1945
zou zijn begraven, is onlangs
geopend en leeg bevonden, aldus het
Westduitse blad Bild Zeitung van
gisteren. Het blad schrijft dat twee
openbare aanklagers uit Frankfort
naar Oost-Berlijn gingen om het
graf te gaan onderzoeken. Zij had
den aanwijzingen gekregen van een
Tsjechoslowaakse boer, Jaroslav De-
dic, die ten tijde van de ineenstor
ting van het Reich in Berlijn een
begrafenisafdeling leidde. Hij be
weerde het lijk van Bormann bij
Hitiers kanselarij te hebben gevon
den.
Het Tsjechoslowaakse persbureau
Ceteka meldde in april dat Dedic
had gezegd tezamen met zeven an
dere SS-ers Bormann te hebben be
graven op een gebombardeerd stuk
grond bij de Karlstrasse.
Bild Zeitung schrijft nu dat dr.
Bauer, een der openbare aankla
gers, van Dedic nauwkeurige bijzon
derheden heeft gekregen. Nu het lijk
van Bormann niet gevonden is, be
staat er meer grond voor het ver
moeden dat hij in Paraquay is ge
weest, of daar nog is, zegt het blad.
Bormann verdween in de laatste
oorlogsdagen in Berlijn en werd door
het Neurenbergse gerechtshof bij
verstek ter dood veroordeeld.
Delft bouwt
Plm 160 miljoen voor
Techn. Hogeschool
De nieuwe gebouwen, die in de
Technische Hogeschool te Delft ver
rijzen, zullen met elkaar een bedrag
van omstreeks f 160 miljoen vergen.
Het nieuwe gebouw voor elektrotech
niek, dat 90 m. hoog wordt, gaat ruim
f 55 miljoen kosten, dat voor vlieg-
tuigbouwkunde f 12,5 miljoen, voor
bouwkunde f 36 miljoen en voor weg
en waterbouwkunde f 45 miljoen
Het collegezalencomplex met een
groot auditorium zal f 10.5 miljoen
kosten. Dr. H. A. Bakels, algemeen
secretaris der hogeschool heeft dit
gisteren meegedeeld.
Geef uw Uovellngsvogel het beste: PjjIuiS verpakte vogel voeders I
Commodore Boediardjo, vice-staf- sische luchtmacht met de Russen
chef van de Indonesische lucht
macht, heeft gisteren in Djakarta
bekendgemaakt, dat er binnenkort in
Djakarta Russische transportvliegtui
gen en wentelwieken en Tsjechische
opleidingstoestellen zullen aankomen.
Boediardjo is dinsdag uit Moskou
teruggekeerd. Daar heeft hij als lei
der van een missie van de Indone-
Advertentle
onderhandeld over wapenleveranties.
De Indonesische minister van Bui
tenlandse Zaken, Soebandrio, is nog
steeds in Moskou.
Boediardjo zei voorts in Djakarta,
dat de Indonesische luchtmacht al
verplaatsbare radarapparatuur bezit
die het van Rusland gekocht heeft.
Hij het verder weten dat de lucht
macht de Britse radarmaatschappij
trDecca" een proces zal aandoen over
de annulering door Decca van een
met Indonesië gesloten contract.
Krachtens dit contract zou deze
Britse maatschappij een radarsy
steem in Indonesië aanleggen en
ontwikkelen. Decca was een ren de
twee Britse ondernemingen die de
fensiecontracten met Indonesië had
den gesloten, maar in december de
uitvoering van hun contracten staak
ten op verzoek van de Britse rege
ring „in verband met de vijandige
politiek van Indonesië tegenover Ma
leisië.
De Indonesische minister van
Buitenlandse Zaken, dr. Soebandrio,
heeft op een afscheidsreceptie in
Moskou gezegd dat de Sow jet-Unie
en Indonesië het in gebingel geheel
eens zyn over uitbreiding van de sa
menwerking op politiek, economisch
en militair terrein. Op de vraag of
de Russen het eens zijn met het In
donesische streven om Maleisië te
„verpletteren" zei Soebandrio: „Ja,
lees maar wat Chroesjtsjow daarover
gezegd heeft".
Vandaag zou een communiqué
over de besprekingen worden uitge
geven. Een Indonesische woordvoer
der heeft al meegedeeld dat de twee
landen het erover eens zijn, dat Ma
leisië een „neokolonialistisch pro
ject" is. Zij zullen samenwerken om
dat project te „elemineren". Binnen
kort worden Indonesische militaire
deskundigen in de Sowjet-Unie ver
wacht, die het nieuwe oorlogsmate
riaal dat de Sowjet-Unie aan Indo
nesië levert, in ontvangst zullen ne
men. Er komen ook economische des
kundigen om te praten over uitbrei
ding van de economische en handels
betrekkingen.
Ongeveer honderdduizend mensen
in het door overstromingen geteister
de noordoostelijke gebied van Brazi
lië zijn dakloos. Uit de hoofdstad
van de staat Paraibs, Joao Pessoa,
105 km ten noorden van Refice, is
gemeld, dat 23 plaatsen, waaronder
Joao Pessoa zelf, worden bedreigd.
sympathieën van hogere autoriteiten.
Wel vraagt men zich af of de kleine
gemeente, die onder goedkeurend ap
plaus van belangrijke sympathisanten
de sprong naar de industrialisatie
waagde, nu de verantwoordelijkheid
en de zware last van het fiasco ten
slotte helemaal of grotendeels alleen
zal moeten dragen.
Dat is een vraag die niet alleen
Stoppeldijk aangaat. Want in het in
dustrialisatiebeleid van het na-oor-
logse Nederland nemen tientallen
kleine dorpjes gelijksoortige finan
ciële risico's met even veel of even
weinig garanties.
Daarom moet ons welvaartsvaste
landje dit eerste slachtoffer van de
industrialisatie met zorg opnemen.
Advertentie
Schoolboeken
HJ3.S.
MM.S.
LYCEUM
GYMNASIUM
L.T.S. - U.T.S. enz.
Zamlvliet's
BOEK- EN KANTOQRHANDEL
HAARLEMMERSTR. 117A, LEIDEN
TELEFOON 20421
Bij graafwerkzaamheden in het
uitbreidingsplan voor de Rotter
damse haven, in Europoort, heeft
men een halve V2, restant van
de tweede wereldoorlog, gevon
den. Het stuk, dat men nu ge
vonden heeft, is het motorge
deelte. Men gaat nu op zoek
naar het voorstuk, dat volgens
verhalen van mensen in de om
geving ook nog ergens in het
zand verborgen moet zitten. Of
hier nog explosieven in zitten is
niet bekend.
Niet alleen hij houdt van Jasneva sigaren. Zij ook. Hij om ze te roken.
Zij om ze te ruiken. Of hij nu de enorme Enorm rookt van 27 cent
of de kloeke Parfait van 22 cent of de senoritas Vedette van 14
cent of de kleine Vivat van 6 cent—ze zijn het er gelukkig altijd
over eens: de vier nieuwe Jasneva sigaren zijn alle //cht en lekker!
JASNEVA SIGARENFABRIEKEN VALKENSWAARD
JODEN GINGEN NAAR RESERVAAT...
n
a
De voormalige SS-generaal Karl Wolff, die terechtstaat op be
schuldiging van medeplichtigheid aan moord op 300.000 Pool
se joden, heeft gisteren tegenover de rechtbank in München ver
klaard, dat Heinrich Himmler zijn directe chef het hem had
doen voorkomen alsof de joden, die met goederentreinen werden
vervoerd, alleen maar op één plaats zouden worden onderge
bracht zoals in Amerika de Indianen in reservaten. ,,De SS-
chef had tegen mij gelogen
In tegenspraak daarmee is echter
een brief, die Wolff in augustus 1942
aan de toenmalige staatssecretaris
van Vervoer, dr. Albert Ganzenmül-
ler, schreef en die gisteren in de
rechtszaal werd voorgelezen.
In die brief zegt Wolff: „Ik heb
tot mijn groot genoegen van u ver
nomen, dat nu al veertien dagen
dagelijks een trein met 5.000 leden
van het uitverkoren volk naar
Trebllnke (het vernietigingskamp in
Polen) rijdt". Hy had daaraan toe
gevoegd, dat hijzelf op eigen initia
tief contact had opgenomen met de
bevoegde autoriteiten om de „vol
tooiing van de maatregelen in hun
geheel" zonder stoornissen te laten
verlopen.
Wolff zei gisteren, dat Himmler
hem begin juli 1942 had meegedeeld
dat de activiteit van partizanen in
het gehele gebied achter de Duitse
linies was toegenomen en dat in
verband daarmee de vele joodse
getto's in Polen moesten worden
opgeheven. Na de oorlog, zo had
Himmler gezegd, zouden de joden
zich in Palestina, Madagascar of
andere gebieden kunnen vestigen.
Wolff verklaarde nog, dat hij er bij
Himmler geen twijfel over had laten
bestaan, dat hij beslist zou weige
ren ook maar de geringste mede
werking te verlenen aan uitroeiing
van de Joden.
Later zei Wolff, dat Adolf Eich-
mann eens „de brutaliteit had hem
voor een duel uit te dagen" toen
Wolff vrijlating van een joodse
beschermeling eiste. Eichmann, „een
klein SS-luitenantje", had gewei
gerd de jood vrij te laten, waarop
een twist volgde waarin Wolff hem
met beledigingen overlaadde. „Ik
heb Joden nooit gehaat. Ik koesterde
helemaal geen rassehaat. Ik liet
verscheidene Joden met valse pas-
Antoine Gizenga, de voormalige
linkse vice-premier van Kongo, is
vrijgelaten. Hij is in januari 1962
gearresteerd na een poging om in
Stanleystad een tegenregering te
vormen. Vorige week kondigde de
nieuwe premier van Kongo, Tsjombe,
aan dat alle politieke gevangenen
hun vrijheid zouden herkrijgen.
Intussen is gisteren in Elisabeth-
stad vernomen, dat bij een gevecht
tussen Kongolese militairen en re
bellen ten zuiden van Albertstad, dat
in handen is van de opstandelingen,
de regeringsgezinde troepen zware
verliezen hebben geleden en zich
moesten terugtrekken.
poorten en visa emigreren", aldus
Wolff.
Wolff ontkende de brief aan dr.
Albert Ganzenmüller geschreven te
hebben. Dat had een jonge kantoor
bediende gedaan, waarop hij de
brief had ondertekend zonder hem
goed te lezen, zei hij.
Een passagiersvliegtuig van het
type Boeing-720 van de Westduits*
Lufthansa is gisteren op een oefen-
vlucht 35 km ten zuidwesten van
Neurenberg brandend neergestort. De
drie bemanningsleden, twee vliegers
en een werktuigkundige, zijn om het
leven gekomen.
Het toestel explodeerde in de lucht.
De neerkomende brandende wrak
stukken veroorzaakten een bosbrand,
die echter spoedig kon worden be
dwongen. Over de oorzaak van het
ongeluk is nog niets bekend. Het
straalvliegtuig was op 12 januari 1963
onder de naam „Bremen" in dienst
gesteld.
Op 4 december 1961 stortte in de
buurt van Mainz een toestel van de
Lufthansa van hetzelfde type, even
eens op een oefenviucht, neer. Ook
toen verloren drie bemanningsleden
het leven.
Advertentie
Geef uw lievelingsvogel het beste
;6li
2ÜÜS
verpakte vogelvoeders I
Schroder verscheen niet op
WEU-ministerconferentie
(Van onze correspondent in Parijs)
De ministers van de Westeuropese
Unie, de club die de Zes plus Enge
land onder één dak verenigt, moe
ten het op hun Jaarlijkse tweedaag
se conferentie, die hen vanaf van
daag weer eens in Parijs tezamen
brengt, zonder hun Westduitse col
lega, dr. Schroder, stellen. Ofschoon
voor Schröders afwezigheid in ParUs
geen officieel excuus scheen te zijn
aangeboden, meende men vanmorgen
in Parijs de verklaring toch wel te
mogen zoeken in de controverse over
De Gaules .Europa der vaderlan-
In Nederland wordt een filmfa
briek gesticht van de Amerikaanse
Polaroid Crp. Het is de bedoeling dat
de fabriek reeds begin volgend jaar
met de produktie van films zal be
ginnen. Veel zal afhangen van het
slagen van reeds lopende onderhan
delingen over de definitieve vesti
gingsplaats in ons land. Het be
drijf heeft op korte termijn behoefte
aan een bestaand fabriekscomplex
van ongeveer 5000 vierkante meter.
In de toekomst zal nieuwbouw tot
een oppervlakte van ten minste tien
ha. noodzakelijk zijn.
De nieuwe fabriek zal in grote ma
te gemechaniseerd zijn en geheel
worden bemand met Nederlands per
soneel. Voor een belangrijk deel
zal voor de export worden gefabri
ceerd. Het afzetgebied zal de gehele
Euromarkt omvatten.
den" die thans de Bondsrepubliek
beroert.
De Westduitse minister van Bui
tenlandse Zaken zou kanselier prof.
Erhard in zijn geschil met diens
voorganger Adenauer en oud-minis
ter Strauss niet alleen de kastanjes
uit het vuur hebben willen laten
halen en daarom zijn aanwezigheid
In Bonn nu urgenter achten dan de
bijwoning van de conferentie in
Parijs. Een conferentie die inder
daad wel weer niet zo heel veel
zoden aan de diplomatieke dijk be
looft te zullen zetten en een tame
lijk academisch karakter draagt.
Naast de kwestie-Cyprus, de pro
blemen van Zuid-Amerika, Zuid-
oost-Azië en Afrika zouden vooral
ook de Oost-West-relaties de revue
passeren, aan welk onderwerp mi
nister Luns in verband met zijn
Jongste ontmoeting met premier
Chroesjtsjew een persoonlijke noot
hoopte toe te voegen.
RELLETJES IN
ZUID-RHODESIE
In de ZuldrhodesLsche stad Boela-
wajo opende de politie gistermorgen
het vuur op een groep Afrikanen,
nadat zich verscheidene incidenten
hadden voorgedaan waarbij met ste
nen gegooid werd. Eén man werd
ernstig gewond. Gewapende politie
escorteerde gistermorgen elke bus
die van de Afrikaanse buitenwijken
naar de stad reed. Verscheidene bus
sen, huizen en auto's waren met
stenen bekogeld.
Dinsdag werden in de hoofdstad
Salisbury acht Afrikanen gearres
teerd die betrokken waren bij inci
denten. Daarbij werd eveneens met
stenen geworpen en een auto gekan
teld en in brand gestoken.
De incidenten zijn volgens de po
litie het gevolg van rivaliteit tussen
aanhangers van de Zimbabwe Afri
kaanse Nationale Unie en Knomo's
„Peoples Caretaker Council".
Advertentie
BLEYS
LEIDEN
Een inwoner van Delft heeft een
caravan voor zijn huis gezet, waar
zijn oudste twee dochters (18 en 17)
's nachts slapen. Hij bewoont met
zijn gezin van tien kinderen een
vochtig huisje met twee kleine ka
mers en een zolder.
De heer R. N.. van de Beukei wo
nende aan de Herenpad 26 heeft
deze oplossing gekozen om enige ver
lichting te brengen ln de huisves
tingsproblemen, waarmee hU en zijn
gezin al jaren te kampen hebben.
De gemeente Delft heeft de heer
Van de Beukei te kennen gegeven,
dat het onmogelijk ls gezinnen met
meer dan zes kinderen aan een pas
sende woning te helpen. Nu h[j zelf
een noodoplossing heeft gevonden,
heeft de politie opdracht gekregen
na te gaan, of het plaatsen van een
caravan-slaapkamer niet in strijd is
met de algemene politieverordening.
