PIERRE MONTEUX: GROOTS
DIRIGENT (89) OVERLEDEN
kun^t
Zestig koren en ensembles
op Nat. Concours Boskoop
kalei óoscqqp
Fameus leidsman van
liet hoogste formaat
Georganiseerd door
'Die Gouwlie Sanghers'
In het Concertgebouw:
Monteux herdacht
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 2 juli 1964
Derde blad no. 31301
Muzikale wereld ontroerd
(Van onze kunstredactie)
17, VEN voor het ter perse gaan van ons blad van gisteren,
bereikte ons het ontstellende en schokkende bericht, dat de
vermaarde dirigent Pierre Monteux in zijn woonplaats Hancock
(Amerikaanse staat Maine) in de ouderdom van 89 jaar is over
leden. Volgens mevrouw David Michlin, zijn zuster, is Monteux
in zijn slaap heengegaan, na reeds maandenlang het bed te heb
ben gehouden. Reeds enkele malen was hij verleden jaar op het
podium door duizelingen getroffen.
Monteux kon tot de meest aan-1 mandeur in de Orde van Oranje-
dachttrekkende en grootste dirigen- Nassau.
ten ter wereld gerekend worden. 1 Lange tijd heeft Monteux de repu-
Speciaal ook in ons land genobt hij tatie gehad een vertolker van „mo-
grote bekendheid. derne" werken te zijn en wel in de
Hij werd in Parijs op 4 april 1875 tijd van Debussy, Ravel en Strawin-
geboren, doch had de VS als vader- sky. Doch later is hü teruggekeerd
land aangenomen. Hij studeerde aan tot de romantische componisten, in
het Parijse conservatorium en ont- het bijzonder Brahms en Beethoven,
ving daar in 1896 de eerste prijs Van de jongere componisten in de
voor vioolspel. Daarna was hij als jaren '60 verklaarde hij, dat zij ver
violist verbonden bij het orkest van geten waren wat een melodie was en
de „Opera Comique" en diverse an- dat er „kennelijk iets aan hun oren
dere orkesten. Spoedig hierna werd moest mankeren".
hij benoemd tot dirigent
Colonne-orkest, tussen 1911 en 1914
trad Monteux op als ee
langrijkste dirigenten
roemde Diagilew-ballet.
In het begin van zyn carrière di
rigeerde Monteux de wereldpremiè-
talloze
Met eerbied dienen zijn
gastdirecties in ons land,
zoveel goede vrienden had, gesigna-
PiERRE MONTAUX.
de grote orkestleider:
hij is niet meer
onuitputtelijk en hij keek bijv. ten
hoogste verbaasd op, toen zijn
tweede Amerikaanse echtgenote
tijdens de in mei 1963 gehouden pers
conferentie in verband met het Hol
land Festival, sprak over „the grand
old man".
Nog in mei 1963 leidde Monteux
Strawinsky-concert in Londen
ook de Parijse Opera en het „Royal
Opera House" in de Londense Covent
Garden. In Parijs organiseerde hij
later de vermaarde „Monteux-con-
certen", waarop hij nieuwe Franse
en Russische muziek bracht.
In 1917 werd hij benoemd tot di
rigent van de Franse opera's in het
New Yorkse „Metropolitan Opera
House" en in 1919 tot vast dirigent
van het „Boston Symfonie Orkest",
welke functie hij vijf jaar vervulde.
Vervolgens werd Monteux, tezamen
met Willem Mengelberg, dirigent
van het Concertgebouworkest te Am
sterdam. Deze eervolle posiitie be
kleedde Monteux tien jaar. tot 1934
omdat Mengelberg hem te weinig
„grote" kansen bood. In die jaren
was hij ook nauw verbonden met het
Symfonie-Orkest van Parijs, dat hij
tussen 1929 en 1938 dirigeerde. In
1937 werd Monteux verzocht de eer
ste uitvoering te leiden van het
door Arturo Toscanini gestichte
Symfonie-Orkest van de NBC.
Intussen had Monteux in 1936 ook
een andere vaste benoeming aan
vaard, namelijk die van muzikaal
directeur van het San Francisco
Symfonie-Orkest, hetgeen duurde tot
1952.
In 1955 vierde hij zijn 80ste ver
jaardag met een optreden als gast-
dirigent van het Bostonse Symfonie-
Orkest. Nog steeds munte hü uit door
een ongeloofwaardige vitaliteit; zo
wel geestelijk als fysiek leek hü veel
jeugdiger dan vele andere mannen
van gelüke leeftüd. In 1961 werd hij
zelfs nog dirigent van het „London
Symphony Orchestra". Met zijn kor
te, gedrongen gestalte, zijn opgewekt
gezicht, zijn sprankelende humor en
enorme hangsnor, vertegenwoordigde
de innemende Monteux het type van
de Fransman uit de Victoriaanse
periode, doch
het be- leerd u BordeI) steeds weer werd nadat Mi In april van dat jaar
men door zijn opzienbarend directie- R°me tijdens een concert een val
talent gegrepen. orkestbak had gemaakt, toen hu
Zijn volstrekte beheersing der par- Jaar het Sint Cecilia Orkest leidde,
tituren, de enorme rust, welke hem Vermoedelijk is zijn verschelden
kenmerkte en het diep doorgronden toch een gevolg van die val
van alles, wat aan zün waarlük I Monteux dirigeerde te Amsterdam
grootse leiding werd toevertrouwd,°P *963
muzikale programma,
Strawinsky's „Petroesjka
en Ravels .Daphne et Chloë". Ook
leidde hij de eerste uitvoering van
Strawinsky's „Le sacre du printemps"
In die periode dirigeerde Monteux st€mpeiden hem tot
geheel Wagner -
met een kennelijke
.Tristan und Isolde".
Ook toen trof nog de jeugdige
kracht, welke van hem uitging. Voor
het laatst dirigeerde hü in Amster
dam op 20 november j.l. nadat hij
i zes dagen tevoren tydens een repeti-
l tie in elkaar was gezakt. Doch ook
Monteux heeft de leeftyd der zeer op die avond trof hij door zijn vita-
sterken bereikt. Zün energie leek liteit.
voorganger van het grootste formaat
wiens persoonlijkheid op iedereen,
die met hem in contact kwam, een
diepe indruk maakte.
Kort nadien kwamen de eerste be
richten, dat Monteux' gezondheid
achteruit ging en dat zijn leerling
assistent David Zinman, thans diri
gent van het Ned. Kamerorkest, hem
moest vervangen.
Nu is deze drager van het
Legioen van Eer, die in de
Eerste Wereldoorlog, nadat hij
twee jaar bij de infanterie aan
het front had gediend en daar
na met een propoganda-op-
dracht naar de VS werd gezon
den, maar daar weigerde muziek
van Richard Strauss of van
welke andere tot de „vijand'
behorende componist te dirige
Doch ontelbare sterke herin
neringen aan hem zullen on:
nog lang bij blijven, waarbij zijn
talloze grammofoonplaten to
steun kunnen zijn.
De nagedachtenis aan Mon
teux zal bij iedere liefhebber van
klassieke muziek als fameus
leidsman in hoge eer blijven!
Venus van Milo"
op de terugreis
De Venus van Milo, het beroemde
beeld uit het Louvre te Parijs, dat
een tijdlang in Tokio geëxposeerd is,
heeft niet minder dan 1.720.000 kü-
kers getrokken. Het beeld, dat door
de Fransen aan Japan was uitge
leend als een - -
nu aan boord
weg naar Marseille.
.18
de „Caihbodge" op
KREDIET RIJKSMUSEUM
B. en W. van Amsterdam hebben
de gemeenteraad voorgesteld een kre
diet van f 310.000,- beschikbaar te
stellen voor het bouwrüp doen ma
ken van het terrein aan de Paulus
Potterstraat, dat bestemd is voor de
bouw van het Rijksmuseum Vincent
Gogh. Met het slopen van de
panden, die nog op dit terrein staan,
zo spoedig mogehjk worden be
gonnen.
Een Rembrandt in
Kiew gevonden?
Radio-Moskou meldt, dat in
een klooster in Kiew een schil
derij van Rembrandt is gevon
den waarop een oude vrouw is
afgebeeld. die waarschijnlijk
Rembrandts moeder is.
Zowat 60 koren en instrumentale ensembles, plus enkele solo-
iUtft"nmde 'hemden executant^n. hebben zich laten inschrijven voor het 7de Boskoopse
„Nationaal Zang- en Muziekconcours", georganiseerd door het
plaatselijk Mannenkoor „Die Gouwe Sanghers". Dit concours, dat
populair werd, is tweedaags. Zaterdag wordt het, weer om in
„Florida", vervolgd. Beide concoursen vergen ochtend, middag en
avond. De ochtendzitting hebben we tot onze spijt moeten ver
zuimen.
Opmerkelijk scheen ons de verschijning van maar twee blazers-
korpsen. Het is dus praktisch een korendag geworden, drie solo's
en een accordeonorkest daargelaten. We hebben hier te maken met
een zgn. „vrij concours", waarbij de heren Ant. van Leest (voorz.),
N. van der Linde en Leo Smeets als jury-leden fungeerden.
de plaatselüke mode hemden
met een opvallend patroon.
In 1942 werd Monteux Amerikaans
staatsburger. Hem zijn talrijke hoge
onderscheidingen ten deel gevallen,
waaronder diverse ere-doctoraten,
een beurs van de Stanford Univer
siteit en het Commandeurschap in
het Franse Legioen van Eer. Ook was
Monteux, in verband met zijn grote
verdiensten
land. Com-
Boymans kocht
11 Kandinsky's
(Van onze Londense
correspondent
Het museum Boymans te Rot
terdam heeft op de veiling So-
theby te Londen elf Kandinsky s
voor een totaal bedrag van
109.200 pond (1.092.000 gul
den) gekocht. Boymans kocht
het grootste aantal schilderijen
maar een Amerikaans verzame
laar besteedde een nog groter
bedrag. De eerste historische
abstracte Kandinsky, die 50.000
pond opbracht is bestemd voor
een Zwitsers museum. Het is
begrijpelijk dat de musea over de
gehele wereld er buitengewoon
gebrand op zijn zeldzame Kan
dinsky's welke tot dusver in
New York waren geconcen
treerd, te bemachtigen. Boymans
moet daarom wel zeer tevreden
rijn over de „buit".
Boymans kocht de volgende wer
ken: „De grote studie" <1914), los
van vormen en vol vrolüke kleuren,
40.000 pond; (Olie op Canvas); „Stil"
olie op canvas (1926): 6.500 pond;
„Zwarte driehoek" „olie op karton"
(1925)6.500 pond, „Geel centrum",
olie op kanvas (1926): 6.500 pond;
„Uitstralende lijnen", olie op kanvas
(1927)12.000 pond, „Licht en zwaar"
olie op karton (1929): 7.000 pond;
„Een-twee", olie op karton (1929):
4.200 pond; „Nauwelijks", tempera-
inkt en gesso op karton (1930): 3.000
pond; „Witte scherpte" ,olie op kar
ton (1930): 5.500 pond; „Humeurig",
olie op karton, (1930): 5.000 pond;
„Uitgewerkt bruin", olie op kanvas
(1935): 6.000 pond.
We wüzen nog op hun pianissimo-
nuances en het fijne gevoel voor de
muzikale beweging en op de mooi
getroffen en als klankstroom mee
gaande pianobegeleiding van mevr.
Kruiswük.
De concertwaarde van een presta
tie waarderen we voor alles en niet
minder ook het pedagogisch belang
voor de gemeenschap van de naai
de ernst gerichte musicerende mens.
Van deze jury weten we uit enige
ervaring, dat zü het overtrekken en
het zakken van de toon zwaar weegt,
waar tegenover staat dat sommige
koren bü het „thuis" optreden daar
veel minder last van hebben. Er is
een speciale concoursplankenkoorts
en concours-uitspraken geven dan
ook stellig niet altijd het juiste beeld.
Een echt sympathieke noot vormde
het in dit grote verband soliëren op
een respectabel niveau van een
fluitiste en van een tuba-solist met
pianobegeleiding.
Dat ook „op het land" (Honselers-
dijk) het puur klassieke musiceren
toeneemt, dient als verheugend te
worden gezien. Hier raken we dus
een van de goede züden van het I deling had geklasseerd, bleek
vrije concourswezen, dat welkom mag bescheiden. Het bestaat pas,
Niet minder dan zeven dameskoren
waren van de partij, waarvan er vier
tussen 350 en 261 qunten belandden!
Ook hier is een evolutie gaande
en wülen het „kransje" wijkt voor
vruchtbaarder activiteit. Het Wees-
per koor leek ons te hoog getaxeerd,
gezien het voorkomen van hese,
dunne, onfraaie zanglijnen, al moet
de technische inspanning een heel
behoorlüke zün geweest.
„Sine nomine" van H. J. de Groot
en van Boskoop zelf, dat zich in
vierde, zegge de laagst mogelüke af-
te
heten zolang het erin slaagt om in
voldoende getale inschrijvers van
kwaliteit en goed voorbeeld aan te
trekken, waarnaar de zwakkeren
zich richten kunnen. Daar dit in
Boskoop zich voordoet, is dit con
cours gerechtvaardigd.
wat het doet, er groeit
beslist iets uit. Lof ook voor het Bos
koopse „Hosanna" van H. F. Kap-
teün. Deze dames kwamen tot fün-
zinnige vertolkingen. Kapteün leert
ze in zichzelf horen, hoe het ideale
klankbeeld is. Deze zang zit los in
de keel en dus nergens vast. Concur
rentie kwam van „Sonore" uit Den
Haag, maar in wat te dunne zang.
Een lqjkje op de grote koren, en in
het büzonder op die van Dirk v. d.
Bosch, reserveren we tot na de af
wikkeling van het gehele
Als een eenling presenteerde zich
de accordeonvereniging „Con Brio"
uit Zuidland (directie Noordzü) met
Bagatelle van Rixner en Suite
Oriëntale van Popy (een uitstekende
keuze). Hier zetelde jeugd, die waar
lijk uitgebalanceerde muziek voort
bracht, een orkestraal clubje, muzi
kaal gesproken van zonden en van
onnatuur vrü-
Van Dirk v. d. Bosch hoorde we
een Meisjeskoor uit Waddinxveen,
het optreden een der aller-
momenten opleverde en
een der voorbeelden, wat zingen o.m.
geven moet: goed geschaafde klank
in welopgebouwde zinnen, die rustig Arkel, 298 p.
ademen en uitademen en verder een I Sup. Afd. Gemengde Koren. Gem.
klankbeeld, waarin de teksten een j Zangver. „De Lofstem", Haarlem-
Aantal verkregen punten:
2e afd. Gemengde Koren: Gem.
Zangver. „Con Amore" Wilnls, 330 p.
le afd. Gemengde Koren: Gem.
Zangver. „Crescendo", Apeldoorn,
315 p.
Afd. Uitm. Dameskoren: Dames
koor: „Eendracht Maakt Macht",
natuurlük leven herbeginnen. I mermeer 284 p.
4e afd. Gemengde Koren. Gem.
Zangver. „Harmonie", Welsum (Olst)
321 p.
Sup. afd. Dameskoren. Dameskoor
„Symphonia", Hoog-Blokland, 312 p.
Afd. Bekr. Kinderkoren. Kinder
koor,, 't Knopje", Nieuwendük (Alm-
kerk), 288 p.
Jeugdkoor „Van knop tot bloem",
Nieuwendük (Almkerk), 329 p.
Sup. Afd. Accordeon. „Con Brio",
Zuidland, 356 p.
Afd. Bekr. Kinderkoren. „Dient
den Heer", Waddinxveen, 336 p.
Afd. Uitm. Gemengde Koren „Ju
bilate Deo", Middelharnis. Dirigent
de heer G. Zoon. Vrü werk: Exaudi
Deus, H. Altink. Verplicht werk:
Gieb dich zu frieden - Baoh-Stetner.
Afd. Uitmuntendheid Fanfare.
„Nieuw Leven", Loosdrecht, 348 p.
Afd. Bekr. Kinderkoren. Meisjes
koor ,J)ient den Heer", Waddinx
veen. 358 p.
Ere-afd. Dameskoren
Weesp, 360 p.
4e Afd. Dameskoren. „Sine Nomi
ne", Boskoop, 350 p.
le afd. Gemengde Koren. „De Lof-
stem", gem. Lienden, 283 p.
Sup. Afd-. Gemengde Koren.
„Lier's Gem. Koor", De Kier, 343 p.
„Zanglust", Bodegraven, 340 p.
Tubo-solo met piano, duo Knop-
pert 195 p.
Dwarsfluit-solo, mej. Knoppert 168 p.
Duo Brands (bariton-pi ano) 136 p.
(Solo-prüsbepalingen voor waarde-
oordeling te verdubbelen!)
Afd. Bekr. Meisjeskoren. „Hosan
na", Boskoop, 340 p.
Ere-afd. Gemengde Koren. Geref.
Kerkkoor „Dient den Heer", Wad
dinxveen, 338 p.
Uitreiking Edisous
op liet klassieke
„Gala du disque"
Op 25 september a.s.
De staatssecretaris van O. K.
en W., drs. L. J. M. van de Laar
zal op vrijdag 25 september op
het vijfde klassieke Gala du dis
que in het Concertgebouw te
Amsterdam de Edisons uitrei
ken.
Vóór de uitreiking zal het
Concertgebouworkest onder lei
ding van Bernard Haitink de ou
verture ..Egmont", het derde
pianoconcert van Beethoven en
operafragmenten van Verdi en
Moussorgski uitvoeren.
De sopraan Régine Crespin,
de bas Boris Christoff en de
pianist Claudio Arrau zullen als
solisten optreden*
leden, 327 p.
Ere-afd. Dameskoren. „Hosanna",
Boskoop, 354 p.
3e afd. Dameskoren. „Concordia",
Wesbzaan, 313 p.
Sup. Afd. Gemengde koren. Geref.
Kerkkoor, Boskoop, 339 p.
„Zanglust", IJsselstein, 322 p.
Ere-afd. Dameskoren. „Sonore",
's Gravenhage, 361 p.
N.B. Boven 299 is 1ste prijs, daar
beneden 2de prüs. Er waren geen
De beroemde dirigent Otto
Klemperer, die tijdens het Hol
land Festival komt dirigeren, bij
zijn aankomst op Schiphol. Hij
werd begroet door de bekende
violist Henryk Szernyng (L),
die op doorreis was.
Ovaties voor Von Karajan
Alvorens het concert onder Herbert von Karajan gisteravond in
het Amsterdamse Concertgebouw een aanvang nam, werd in qe-
voelvolle bewoordingen de gestorven dirigent Pierre Monteaux
herdacht. Hierbij werd met nam ein herinnering gebracht hoe tal
loze malen Monteux met groot succes het Concertgebouworkest
heeft gedirigeerd, en hoe hij hier altijd een geziene en gerespecteer-
de persoonlijkheid is geweest.
Daarna was het de beurt aan de
Wiener Philharmoniker voor hun
tweede concert in ons land in het
kader van de Oostenrijkse week ei
als onderdeel van het Holland Festi
val.
Otto Klemperer
in ons land
feestelük getooide zaal verwelkomd,
en leidde vervolgens de Symphonie
in g van Mozart, daterend uit 1788.
Na de pauze, welke gelegenheid bood
de tentoonstelling „Klank in beeld"
te bezichtigen (werken van jonge
Europese kunstschilders, die hun re
latie tot de muziek uitdrukken) werd
de Zevende Symfonie in a van An
ton Bruckner, daterend uit 1883, ten
gehore gebracht.
Hierop volgde zo'n golf van toejui
chingen dat Herbert von Karajan
genoodzaakt was, herhaalde malen
de hoge trap af te dalen. Hem werd
groot bloemstuk aangeboden. De
lüntoestel uit Zürich op Schiphol zich, in tegenstelling tot de meeste
aangekomen. Donderdag, 9 juli zal
hij in Amsterdam het Concertge
bouworkest dirigeren, dat in het ka-
het Holland Festival de
Eerste en Negende Symfonie van
Beethoven speelt. Zaterdag, 11 juli,
zullen beide symfonieën onder zün
leiding door het orkest worden uit
gevoerd in de Kurzaal te Sche-
veningen.
De 79 jaar oude dirigent verliet
steunend op zün stok moeizaar
vliegtuig en stapte, door enkele
geholpen, direct in een voor hem
gereedstaande auto op het platform
en verdween in de richting
stad.
Nederlandse orkesten, geen enkele
vrouwelüke meespelende bevond.
Met een diepe buiging maakte Von
Karajan tenslotte aan de hulde een
einde. In tegenstelling tot in Den
Haag gaf de dirigent gisteravond het
Amsterdamse pubhek geen toegift. De
regering was vertegenwoordigd door
de Staatssecretaris voor O., K. en W„
de gemeente Amsterdam door de wet
houder van Kunstzaken.
Wat het concert zelf betreft: Von
Karajan betoonde zich in de inter
pretatie van beide bovengenoemde
gigantische
luistert.
Speciaal Bruckners
„Zevende" kwam tot warm "leven in
een ononderbroken golvende stroom,
zoals men deze typisch Oostenrijkse
muziek slechts zelden hoort. Von
Karajan is een klanken- en kleur-
magiër, die in een unieke „twee-een
heid" met zün „Wiener Philharmo
niker" ook nu weer zijn auditorium
tot vervoering bracht, tevens door het
sterk beeldend vermogen, dat hem
eigen is.
Het is te hopen, dat deze waar
lijk geniale dirigent, wiens intel
ligentie zich paart aan diepe gevoe
ligheid en voorname smaak, zich nog
eens met het Concertgebouworkest
zal laten horen.
Enorme prijzen op
veiling Sotheby
Van Gogh: f 480.000
Het schilderij „Les demoiselles des
bords de la Seine" van de Franse
schilder Gustave Courbet heeft gis
teren op de veiling van Sotheby te
Londen f 620.000 opgebracht. Het
werd verkocht aan de Londense „Na
tional Gallen7".
Twee schilderijen van Georges
Bruque brachten samen ruim
f490.000 op. Een stilleven (margrieten
in een vaas) werd gekocht door een
museum in Londen voor f264.000 Het
andere „A cuvette bleu" ging voor
f230.000 naar een koper in New
York.
„La belle rousse" van Chagall (ge
dateerd 1949) werd voor f250.000 ver
kocht en een klein landschap van
Van Gogh Zomer 1890) voor
f 480.000.
En klein schilderij van Edgar De-
gas, voorstellende drie dansers,
bracht f242.000 op en een Londens
museum betaalde f240.000 voor „Au
bal du moulin" van Toulouse Lau-
trec.
