.„American Pop art" in
het Stedelijk Museum
kunst
kaleiöosqggp
Nestroy-klucht niet waardig
voor het HOLLAND-FESTIVAL
EXPOSITIE TEN HOOPEN EN
V. D. MEIJ TE - NIEUWKOOP
Kunst-uitingen
uit New York
Ondanks soepel spel
van Josef Meinrad
Opgericht 1 maart 1860
Maandag 29 juni 1964
Bewonderenverwonderenlachen
(Van onze Amsterdamse correspondent)
De man die met een stofzuiger een van de bovenzalen van het
Amsterdamse Stedelijk Museum reinigde zagen wij tot tweemaal
toe tevergeefs naar de huistelefoon lopen, maar het was niet dat
toestel dat belde maar een telefoontoestel dat deel uitmaakt van een
schilderij van Tom Wesselmann. Het is eigenlijk meer dan een
schilderij: een schildering van een naakte vrouw op een wandje,
waarop een echt telefoontoestel en een portretlijstje hangen. Er-
voor staat een verwarmingsradiator terwijl aan de rechterlijst van
de wand een draaiende deur is bevestigd, waartegen een bontjas
hangt. Het werkstuk heet Groot Amerikaans naakt nr. 44".
Wie benieuwd is naar die andere
naakten kan een paar meter verder
nog een wat vreemde compositie van
dezelfde kunstenaar aantreffen: een
naakt zonder hoofd doch met een
mond op de plaats van het midden
rif. De tentoonstelling „American
Pop-art" die dezer dagen is ge
opend. doet vermoeden dat de geest
van Henry Sandberg nog rondwaart
in het Stedelijk.
In ieder geval is het verheugend
dat de nieuwe directie in het vrij
kalme tentoonstellingsprogramma
van dit jaar ruimte heeft gevonden
om de traditie van het Stedelijk
Museum het plaatsbieden aan
nieuwe stromingen in de kunst
voort te zetten.
Het publiek mag het dan mooi of
lelijk, belangrijk of waardeloos vin
den
Schilderij met
ritssluiting
„Pop-art" is een afkorting van
„Popular art", een kunstuiting die
zijn oorsprong vond bij Newyorkse
reclametekénaars maar die ook in
Europa beoefenaren heeft gevonden.
In Nederland zijn o.m. Rik van
Ben turn en Jan Cremer door deze
stroming getroffen.
Men mag gerust hardop lachen
tijdens een rondgang over de expo
sitie. Waarom zou men ernstig blij
ven bij de vondsten laten we het
maar zo noemen van bijv. Jim
Bine, die een glas met vieze tanden
borstels tegen een zwarte achter
grond opstelt, een schilderij van een
ritssluiting voorziet of voor een groen
vlak een sikkel ophangt die is beves
tigd aan een op de bovenlijst vast
geschroefde slijpsteen.
Tom Wesselman is behalve met
zjjn genummerde naakten ook ver
tegenwoordigd met een enorm drie
luik dat een stilleven van een slof
sigaretten, een Hamburger en een
blik bier voorstelt.
Claes Oldenburg heeft meer dan
tien werkstukken op de tentoonstel
ling. Hij bouwde een vitrine vol fel
gekleurde ijstaarten, pasteitjes en
gevulde aardappelen, plaatste een
gipsen vleesrollade op een sokkel en
Werp damesondergoed in een gips-
bad, liet het vervolgens opstijven,
beschilderde het in woeste kleuren en
ir een étalage mee vol.
uKuiist van de
welvaartsstaat"
In een andere zaal heeft Olden-
ttg een door hem geconstrueerde
luteuil zoals een beschonkene die
ziet en een soort divan die hij „Soft
good humor" heeft genoemd.
Marilyn Monroe heeft enige kun
stenaars geïnspireerd. Andi Warhol
greep haar figuurlijk dan! aan
om haar in sceen techniek te ver-
zeventienvoudigen en haar vervolgens
nog eens twintigmaal in kleur uit te
beelden. James Rosequist maakte
een enorme fotografische vergroting
van het Marilyn-gezicht, knipte dat
in stukken en plakte er een wat
moeilijk thuis te brengen schilderij
van. Roy Lichtenstein is een man
die zich voornamelijk bedient van
plaatjes uit stripromans die hij in
enorme grootte naschidert en daarbij
zelfs de puntjes van het raster niet
vergeet.
In de zaal met stripfiguren hangt
ook een doek met 112 in verschillende
groene nuances geschilderde cola
flesjes en een eenvoudig schilde
rijtje van een blikje tomatensoep.
.Het is de kunst van de welvaarts
staat", verklaart conservator Ad
Petersen, die de tentoonstelling heeft
ingericht. Bij binnenkomst wordt het
oog onmiddellijk getroffen door een
vreemdsoortige montage van James
Rosequist die zelfs neonverlichting
in zijn werkstuk aanbracht, maar wij
moeten toch echt niet verzuimen de
man te bekijken die staat gebogen
boven een gokautomaat, die man is
een gipsenbeeld dat is vervaardigd
door George Segal en werkelijk een
kunstwerk is geworden.
Segal pleegt dezelfde techniek te
volgen als in de orthopedie: hij wik
kelt een levend model in gipszwach-
tels, laat het gips drogen en knipt de
stukken weer los. Op deze wijze kwam
ook de man tot stand die in een van
de zalen op het punt staat een oude
fiets te bestijgen (zie foto) alsmede
de vrouw die aan een kaptafel haar
nagels zit te lakken.
Niet meer zo
opzienbarend
Een merkwaardige tentoonstelling,
deze American Pop-art", doch na
„Bewogen Beweging" en Dylaby niet
zo opzienbarend meer. De expositie
is tesamen gebracht door de „Zweed,
se Sandberg" dr. Jontus Huiten, die
er in Stockholm zowel als in Kopen
hagen veel publiek mee trok.
„American Pop-art" blijft vijf
weken lang in het Stedelijk, daarna
gaan de werkstukken terug naar
Amerika.
De bekende beeldhouwer Jan
Wolkers stond vreemd te kijken
bij een stuk van George Segal,
een gipsbeeld op een oude fiets
met platte banden. "Man on a
bycicle", op de ,,Pop art"-expo-
sitie te Amsterdam.
Fraaie successen
op concours
namen ook deel de Acc.verenigingen
„Vivace", „De Accordeana's" en „Con
Brio" uit Leiden o.l.v. Joop Lancel.
Het ln 1962 opgerichte „Ccn Brio",
dat nu voor het eerst in de lste afd.
uitkwam, behaalde een eerste prijs
met 323 punten.
„Vivace", uitkomende in de ere-af-
deling sleepte een eerste prijs (363
punten), met lof van de jury, in de
wacht.
De „Accordeana's" hebben op dit
concours de kroon op hun werk ge
zet. Zij behaalden 372 punten, even
eens met lof van de jury. waarbij
vooral het vrije werk, de Tweede Hon
gaarse Rhapsodie van Fr. Liszt bij
de jury de volle belangstelling had.
De gem. zangver. „Zang zij onze
leus" uit Voorschoten (dirigent Louis
van Wijngaarden) behaalde in de
superieure afdeling eveneens een
mooi succes. Met 366 punten en lof
van de jury legde zij beslag op een
eerste prijs en kwam daarmede de-
de wisselbeker.
K.M. de Koningin
ZAG BURGTHEATER
ungavuuu III ue I\UII. OCI1UUW-
burg te Den Haag de opvoering f
bijgewoond van „Einen Jux will t
er sicb machen" w Nctroy f
door het Wiener Burgtheater. f
In de pauze liet de Koningin
enkele der hoofdrolspelers aan
zich voorstellen. a
Nieuwe schouwburg
voer Venray
Zaterdag 11 juli wordt de eerste
spade voor de schouwburg in Venray
in de grond gestoken.
Omdat Venray ruim drie jaar heeft
moeten wachten op de Rijksgoedkeu
ring voor z\jn schouwburg, gaat dit
gebouw nu ruim f 700.000 meer kosten
dan in 1960 was geraamd. De nieuwe
begroting, die onmiddellijk na de af
gifte der rijksgoedkeuring werd opge
steld, sluit nu op een bedrag van
f 1.660.000 aan stichtingskosten.
Rijk en provincie zullen een gedeel
te van de verhoging voor hun reke
ning nemen, terwijl de gemeente Ven
ray haar bijdrage met f 250.000 zal
moeten verhogen tot ruim zes ton. Uit
de particuliere sector wordt gerekend
op ongeveer f 170.000, maar ook dan
blijft er een tekort van f. 25.000 op
de door het ministerie van O K en W
vatsgestelde bouwsom van 1,6 miljoen
gulden. In totaal zal er nu op dit pro
ject voor bijna f 80.000 bezuinigd
moeten werden, wil Venray ooit van
zijn schouwburg de enige tussen
Nijmegen en Sittard kunnen profi
teren.
Lucratieve kunstmarkt
te Nijmegen
Maar liefst f 17.000 heeft de „Nij
meegse kunstmarkt" vrijdag en za
terdag opgebracht. Deze besomming
is f2500 hoger, dan die van 1963.
De vijftig beeldende kunstenaars,
die aan deze markt deelnamen, heb
ben de inzet van het weekeinde vol
jolijt gevierd.
Expressionistische ren listen
met zuidelijke sappigheid
Onder auspiciën van het Kunstgenootschap ,.'t Regthuys" te
Nieuwkoop werd zaterdagmiddag in het Oude Raadhuis een expo
sitie geooend. waarop de kunstschilders Paul Hugo ten Hoopen en
Rik van der Meij een gedeelte van hun werk hebben samenge
bracht.
Ten Hoopen die in 1927 in Doetinchem werd geboren volgde de
opleiding Akte L.O. tekenen aan de Rijksacademie voor Beeldende
Kunsten te Amsterdam. Zijn werk werd in 1958 be!:roond met de cieeï
Kokoschkaprijs Salzburg. Exposities van deze schilder werden
verschillende binnenlandse steden gehouden terwijl tevens we
van hem aanwezig is in het Rijksmuseum, de collectie van het Rijk j
en in verschillende verzamelingen in ons land. Bovenden ook
Oostenrijk en in de V.S. Van deze schilder hangen nu een tiental d:1
werken 'm de benedenzaal van het Oude Raadhuis.
Voorstelling
Paul Hugo ten
autodidact. Hij werkte in 1938 enjfïoopen voor een van zijn in
1939 te Parijs en bezocht de Vrije Nieuwkoop geëxposeerde schil-
Academie. In 1952 won hij de Willnik ti. /-*_ j, j.
van Collemprijs. In 1963 maakte zijn derstukken. Op de voorgrond.
werk deel uit van de Nederlandse de vice-voorzitter
inzending naar de Biennale van Sao
Paolo. Ook hij exposeerde reeds in
verschillende steden van het land en
in het buitenland. Zijn werk is
eveneens aanwezig in het Stedelijk
Museum te Amsterdam en in ver
schillende particuliere collecties in
Nederland. Frankrijk en in de V.S.
Beide exposanten hebben hun ate
lier in Amsterdam.
het kunst
centrum ,,'t Regthuys"dr. IJ.
v. d. Wielen, in gesprek met ds.
Paardekoper
Bij afwezigheid van de voorzitter
van het Kunstgenootschap werd tij
dens de opening het woord gevoerd
door de vice-voorzitter van het ge
nootschap dr. Y. van der Wielen.
Burgtheater
Deze deelde mede dat het Kunstge
nootschap zich bezint over de te vol
gen lijn in de toekomst. Daarbij
wordt gedacht aan activiteiten ook
op ander gebied, zoals muziek, voor
drachtavond met kamermuziek, een
tentoonstelling over Oud-Nieuwkoop
terwijl binnenkort een tentoonstel
ling als herdenking van de enige Ja
ren geleden overleden plaatsgenoot
Segaar zal worden gehouden. Het
Genootschap wil Nieuwkoop en zfjn
omgeving in contact brengen met
verschillende vormen van kunst.
Aangekondigd was dat prof. dr. N.
R. A. Vroom, directeur van de Rijks-
Academie voor Beeldende kunsten te
Amsterdam de tentoonstelling offi
cieel zou openen, doch door ziekte
kon deze niet aanwezig zijn. Toch
konden de aanwezigen zijn interes-
nt openingswoord via de bandrecor-
:r beluisteren.
Het werk van de beide kunstenaars
ldus prof. Vroom is al bekend door
iverse grote exposities De kennis
making met het werk van Ten Hoo-
ren en Van der Meij maakt duide
lijk dat voor hen althans de periode
der moderne beeldenstormers voorbij
is De pure abstractie hebben zij op
coeiende wijze in de traditie geïntri
geerd.
Fet groeperen der kleurvakken
vormt in het oeuvre van Ten Hoopen
en ook In dat van Van der Meij aJh.w.
cie onderschildering die als basis der
kunstwerken gaat fungeren. Zelfs
voor kunstenaars als Rafael of In
gress betekende schilderen in eerste
instantie de kunst van het „wegla
ten".
Het werk van de hedendaagse
beeldende kunstenaars van de be
schouwer een eigen herscheppende
activiteit.
Beide exposanten behoren tot de
groep der expressionistische realis
ten. In hun oeuvre proeft men een
zekere zuidelijke sappigheid en warm
bloedigheid. Men zou kunnen zeggen
dat deze getemperd lijkt door het
typisch Hollandse verlangen naar
rigoureuze soberheid. Hun werken
getuigen er onverbloemd van te staan
midden in het hedendaagse leven.
Hun talent is in volle ontwikkeling
en in deze boeiende fase wordt ons
etn blik achter de schermen gegund.
Dat deze blik in Nieuwkoop wordt
toegestaan brengt het voordeel dat
men hier niet in onafzienbare rijen
wordt meegeloodsd zoals het in vele
musea tegenwoordig pleegt te gaan,
maar hier heeft men rustig gelegen
heid tot intensieve beschouwing.
Na deze toespraak van prof. Vroom
werden de genodigden in de gelegen
heid gesteld het werk dat zowel op
de beneden- als op de bovenverdie
ping smaakvol is geëxposeerd, te be
zichtigen.
Deze expositie za! tot en met 18
juli a.s. geopend zijn dagelijks van
2 tot 5 uur.
Vocalistencursus
te Vught geopend
De derde internationale zomer
cursus voor vocalisten die door
de Stichting ,,'s Hertogenbosch
Muziekstad" in huize Bergen"
te Vught wordt gehouden, is
gistermiddag door de staats
secretaris van O. K. en W„ drs
L. van de Laar, officieel ge
opend. Aan deze cursus wordt
door 23 vocalisten deelgenomen.
Het eerste jaar waren dat er 14
en vorig jaar 18. Van de deelne
mende zangers en zangeressen
zijn er 10 Nederlanders, 4
Duitsers, 4 Fransen en 5 van
andere nationaliteiten.
Doel van de cursus is om aan meer
gevorderde vocalisten de gelegenheid
te bieden hun artistieke interpreta
tie te verdiepen. De daartoe aange
zochte docenten zijn: Frau Kammer-
sèngerin Clara Ebers, prof. Janine
Micheau en Herman Schey. De be
geleidende pianisten zijn mevrouw
I Riimke, Gerard van Blerk, Thom
I Bollen en Jan Beekmans.
I Zaterdag 18 juli zal de cursus wor
den besloten met een liederenavond
tn de hal van het Bossche stadhuis.
Literaire matinee
Burgtheater
het Burgtheater heb-
I schrijver" die Nestroy was. ter sprake i Het, ondanks Nestroy's vinding-1
,d.aar^° I 2Seïï:JS£, SSL,d.ÏSdA„!^.e.eIben**gFsteren"in de Ken. Schouwburg
te Den Haag tqdens een literaire
velke die verwikkelingen opwekte.
Dat de bekende klucht Einen Jux will er sich machen" var
Johann Nestroy (1801-1862), de Oostenrijkse zanger-acteur-to
neelschrijver. die niet minder dan 879 rollen speelde en 83 stukken j konradi
schreef, toch eigenlijk niet in overeenstemming is met het hoge
niveau van het ..Wiener Burgtheater" iets, waarop onze Ween-
se correspondent al de aandacht vestigde. is ons duidelijk ge
bleken tijdens de voorstelling, welke er vrijdagavond in de Kon.
Schouwburg te Den Haag in het kader van het Holland Festival
van gegeven werd.
Ondanks het vlotte spel der acteurs en actrices, met de grote
ster" van het Burgtheater Josef Meinrad. drager van de hoogste
Oostenrijkse toneelonderscheiding, de Ifflandring ,als de filoso
fische handelsbediende Weinberl onbetwistbaar in de voorhoede.
Meer echter ging onze bewondering
uit naar het soepele, briljante spel
van de charmante Josef Meinrad,
wiens grote successen in veelzijdige
klassieke drama's hem echter
eerste plaats zijn grote roem bezorg
den. Als zijn partner fungeerde (le
:Üd bekende Inge
orkestje, waarin de Oostenrijken
groot kunnen zijn en in een entou
rage (van Stefan Hlaw-a) en met
kostuums (van Elli Rolf), welke te
kenend waren voor het „Damals"
jg Josef Meinrad had ook voor
Nestroy was indertijd de grote
concurrent van Ferdinand Raimund
(1790-1836), bij het Weense publiek
geliefd en populair om zijn sprook-
jescomedies. Van Nestroy zijn in ons
land reeds opgevoerd zijn klucht
„Der Zerrissene" (1844) en de co-
medie „Der Talismann". (1840). Dit
maal werd er ook weer op echt
ouderwetse Weense wijze gefiloso
feerd en met aforismen gesmeten,
maar de tegenwoordige Oostenrijkers
en hun levenshouding zijn émders
geworden en in dit opzicht krijgt men
door een .Posse" als deze een ver
keerd beeld, ook al mag het dan in
teressant zijn, te ervaren hoe inder
tijd de Weense kleine burger in
volkstheaters een (overigens wel
wat overtrokken) en dikwijls erg
an zichzelf
toe,
door en door kenmerkend Weens van
sfeer, dat men die sfeer terdege ken
nen moet, om er met volle teugen
van te kunnen genieten.
Nu mag het zo zijn, dat Nestroy
voor de Weners „klassiek" geworden
is en deze voorvechter van het
Weense volkstoneel, die indertijd in
het „Theater in der Leopoldstadt'
triomfen vierde, in het buitenland
wordt opgevoerd, omdat naar hui
dige Burgtheater-opvattingen zijn
kluchten van meer dan lokale im
portantie worden geacht, wij hadden
van deze Weners toch liever iets ge
zien, dat hoger reikte en waaraan
deze gerenommeerde toneelinstelling
haar grote faam dankt.
Waarbij nog komt, dat gesproken
wordt in het typisch Weense volks
dialect. dat voor de oningewljden
moeilijk verstaanbaar en dus even
moeilijk te volgen is. Persoonlijk heb
ben wij door toevallige omstandig
heden daarvan geen last, maar wij
kunnen ons indenken, dat dit voor
velen een zware opgave is geweest.
Wat niet weg neemt, dat er ook
door velen hartelijk gelachen is om
de geestige verwikkelingen, die in dit
grappige en satirische, maar in zijn
totaliteit gezien toch middelmatige
haar travesti-rol
leerjongen en zU bevestigde hierin
de roep, welke van haar uitgaat. Als
„Dritier im Bunde'
Richard Eybner als de rijke
egie getekend en leverde daarmee
het bewijs, dat hij de bedoelingen van
de indertijd zo fameuze Nestroy in
hoofd en hart had.
De toejuichingen
deze voorstelling, welke
daar j ook in het kader van de Oostenrijk-
eek plaats vond,
matinée werk van Oostenrijkse
dichters voorgelezen. Zij werden op
humoristische wijze ingeleid door
Karl Fidlitz, die zelf een gedicht
van Reilke declameerde.
Fritz Lehmann bracht gedichten
van Grillparzer en Lenau, Elisabeth
Höbarth van Von Hofmannsthal, Jo
sef Meinrad droeg voor uit het werk
van Anton Wildgans en Inge Kon
radi uit dat van Heinrich Waggerl.
Richard Wybner besloot met wat
typisch Weense humor en gaf een
satirische karakteristiek van
liefdesaffaire betrokken kruide- geweest. Maar de We
nier Zwangler, die zich tegenovi
hen met veel humor wist te hand-
liun verre reis beter
devoller doel kunnen wijden.
I volgend maal misschien?
Het is te hopen!
ijn hartelijkoostenrijker. Er waren langdurige
ers hadden j toejuichingen.
j Inge Konradi en Josef Meinrad
in een der scènes.
De Weense sfeer van een eeuw ge
leden kwam goed tot haar recht, ook
door het levendige spel van vele an
deren, onder wie enkele Weense
„schonen", als de modiste Madame
Knorr (Lilly Stepanke) en de wedu
we Frau von Fischer (Elisabeth Hö
barth). die in de kleine Oostenrijkse
stad. waarin zich het geheel afspeelt
furore maken.
Auteur Sandor
Nagv veroordeeld
De Hongaarse schrijver Sandor
Nagv, die destijds de Stalinprijs
heeft gewonnen, is zaterdag in Boe
dapest tot drie jaar gevangenisstraf
veroordeeld wegens „ondermijnende
activiteit", zo meldt het Hongaarse
persbureau „MTI".
Nagy mag voorts gedurende vijf
jaar niets publiceren. Zijn arrestatie,
twee maanden geleden, werd in ver
band gebracht met de uitwijzing van
een Albanese diplomaat, die volgens
een officieel communiqué „zijn di
plomatieke onschendbaarheid had
misbruikt".
