ien in de natuur!
BEDIENDEN IN INDIA:
groter probleem dan men
STALEN AUTOWEG
denkt
Ondanks een ruime arbeidsmarkt
meer eisen op allerlei gebied
De meest geliefkoosde onderwerpen in de gesprekken van de
Indiase dames zijn sari'ssieraden, kinderen en het eeuwige pro
bleem van de bedienden De eerste drie zijn ook elders ter wereld
bekend genoeg als stof voor praatjes met vriendinnen, maar het
laatste punt zal Westerse vrouwen wat ongewoon in de oren
klinken, omdat in West-Europa noch in Amerika veel personeel
te krijgen is Maar in elk tropisch land en ook in India houdt de
huisvrouw meer toezicht op het huishouden dan dat ze er zelf
actief aan deelneemt. Klimatologische factoren en een overvloed
van goedkope krachten op de arbeidsmarkt spelen hierbij een gro
te rol. En daar komt nog bij. dat het erg in de mode is om een
echte mem-sahibte zijn. een overblijfsel uit de koloniale tijd,
toen iedere Britse vrouw een leventje leidde als een prinses met
voor elk klusje een aparte bediende
Over de gehele wereld is
handwerken een geliefde be
zigheid voor nijvere vrouwen
handen. Maar soms is die
kunst door allerlei omstandig
heden wat veron ichtzaamd.
Hier ziet men twee vrouwe
lijke studenten uit Nieuw-Del-
hi. die handwerken laten zien
aan vrouwen uit een naburig
dorp.
voedselvoorraad. Toen ik pas
India was en de eerste wankele
schreden zette op het terrein van
de Indiase huishouding, dacht myn
man rruij een dienst te bewijzen
door een Engels sprekende en tot
het christendom bekeerde kok aan
te stellen. Zyn naam was Samuel
en zijn leeftijd naderdè reeds dien
van de oude profeet, naar wie hij
genoemd was. Eigenlijk was ik een
beetje bang voor hem. Want als
christen voelde hU zich „mijns ge
lijke" en in de kookkunst was hij
verre mijn meerdere, omdat ik er
geen flauw idee van had hoe ik
met al die vreemde groenten en
kruiden moest omspringen. Soms
betrapte ik hem erop, dat hij bui
ten myn weten om bezig was thee
of koffie te zetten. In mijn naïve
teit vroeg ik hem of mijn man die
besteld had. „No madam", zei hij
dan, „ik maak dit voor mijzelf
klaar'". Dit werd mij op zo'n for
mele, butüerachtige toon toegevoegd
daft ik het niet verder bracht dan
„oh"Dat ging een tijdje zo
door totdat hij op een dag tien
eieren voor een twee -persoons
maaltijd had gebruikt. Schuchter
riep ik hem ter verantwoording.
„Maar mevrouw, ik ben een chris
ten", antwoordde hij verontwaar
digd op mijn verdenking. Waarop
ik hem zei, dat het grootste deel
van mijn landgenoten zich ook
christen noemt, maar dat er toch
nog altijd heel wat dieven en
moordenaars rondlopen. Toen mijn
man het verhaal hoorde, werd
Samuel de laan uitgestuurd en kon
ik ongestoord experimenteren in
het kokkerellen in Indiase stijl.
Ondeugden
Laag werktempo, veelvuldige ab
sentie en eeuwig gesjacher met de
bazarprjjzen zijn de voornaamste
ondeugden van de bedienden in
Intiia. Als teken des tljds komt
daar nog de emancipatie bij, bet
geen tot uiting komt in de ets van
hogere lonen, kortere werkdagen
en meer faciliteiten in de vorm
van onderdak, voedsel en kleding.
Vroeger waren lendendoek en
baadje de stereotiepe kleding van
de bedienden, maar daarin is ver
andering gekomen: ze verschijnen
in „bushshirt" en shorts.
Wie in de grote steden een goede
bediende wil hebben, moet zorgen
dat er bedienden verblijven aan het
huis verbonden zijn en het dage
lijks voedsel van „dal-bhat" (soep
van gedroogde peulvruchten met
droge rijst) is nu veranderd in een
uitgebreider menu. Soms krijgt de
mem-«ah tb een grote mond als ze
het waagt een opmerking te maken
iets waarvan de dames van het
oude regime perplex staan.
Nog een opmerkelijk verschijnsel
sommige bedienden nemen alleen
een betrekking aan ate ze er zeker
van zijn, dat het doen van inkopen
in de bazaar tot hun dagelijkse
plichten behoort. Dat betekent in
feite een ex tra-toe lage. Ook al is
een bediende al lange tijd bij de
zelfde familie werkzaam, dan wil
dat allerminst zeggen, dat hij op
dit punt te vertrouwen is. Mijn
man had een bediende, Lalloo ge
naamd, wiens vader en grootvader
reeds bij zijn schoonfamilie had
den gediend. Dat was dus wat je
noemt een „oude getrouwe". Daar
ik de marktprijzen nogal aan de
hoge kant vond, vatte ik het plan
op om zelf eens naar de markt te
gaan. Ik vroeg Lalloo mij de weg te
wijzen. Toen wendde hij al zijn
welsprekendheid aan om mij van
dit plan af te brengen: de bazar
was hier twee uur lopen vandaan
en hij zou het zichzelf noodt ver
geven als hij mem-sahib zolang in
de hitte liet lopen.... Ik liet het
er maar bij totdat ik enige yd later
het onderwerp in een gesprek met
mijn buurvrouw ter sprake bracht.
kwartier gaans verwijderd was.
Al doende leert men! Nu ben ik
wat je noemt een doorgewinterde
huisvrouw, die, als ze niet persoon
lijk naar de markt heeft kunnen
gaan, de prijzen vergelijkt met die
van haar buurvrouwen. Maar voor
die bediende is de aardigheid er
Deze moderne, tot nu toe op
de wereld unieke stalen rijwej
is in West-Duitsland op de
Autobahn bij Leverkusen vooe
de eerste keer praktisch be-
proefd. Een duizend meter
lang, vierbanig autowegtrajed
is door middel van het pro
cédé met geprefabriceerde rij-
baanplaten volgens het bouw-
doossysteem binnen 24 uur
gelegd, in elkaar geschroefd
en voor het verkeer openge-
steld.
Ontwikkeld werd deze «talen
straatweg oorspronkelijk alleen, om
by werkzaamheden op de beton
nen Autobahnen naast het traject,
dat. hersteld moet worden, een
eveneens vierbanige uitwUk Auto
bahn te kunnen aanleggen, dl*
verkeersopstoppingen voorkomt. In
tussen raakt men er echter steedi
meer van overtuigd, dat de stalen
Autobahn in de toekomst niet «1'
leen gebruikt zal worden voor tijde
lijke wegomleggingen. Het feit, dal
men deze platen even snel kan lig
gen als opbreken, zou ook een per
manente weg van dit materiaal ten
goede komen. Is een bepaald ge
deelte namelijk beschadigd, dan
kan dit binnen de kortst mogelijk*
tyd door een nieuw stuk vervangen
worden.
De stalen Autobahn kan zonde*
dat aan de ondergrond bepaald*
eisen gesteld wordt over akker* *n
welden, maar ook over afgereden
straten gelegd worden. Voor iU-
veillgheid en slipvastheid zorgt ten
dunne ruwe laag, die op schuur
papier ïykt, maar desondanks op
de autobanden geen nadelige in
vloed uitoefent. Elk segment i* u
meter breed, heeft vangrails W1
belde zyden en in het midden en
twee 5.75 meter brede rybanen
elk twee rystroken. Ook voor de
bochten bestaan geprefabriceerd*
stukken met verschillende hoeken.
De automobilist bespeurt nauwe-
ïyks het verschil tussen de gebrul-
keiyke en deze moderne Autobahn*
oonstruotie,
en Jachten in de rumoerige stad
en voelen zich volkomen tevre
den, ook als er mieohien niets te
vangen valt.
Want de vis is even wispelturig
als het Hollandse weer: je kunt
er nooit van op aan!
IK maak wel eens een praatje
met dieze gelukkige mensen,
wie het turen naar hun dob
ber nooit verveelt en die, of het
nu een voorn, een brasem, een
karper of een snoek betreft, al
tijd even rustig biy ven en slechts
in opwinding raken, als ze een
(Foto Leidsch Dagblad)
kanjer, die moeilijk naar de wal-
lekant te krijgen is, aan de haak
geslagen hebben.
trekken .zioh
beroeringen geen s
gaat er hun na
alleen maar on
vreugde te zoeken
en verlengen in t
geving hun levensloop daarmee
nadrukkeiyk.
de wereldse
nars aan. Het
ar het schynt
L wat levens-
te vinden
gezonde c
De schrijfster van
deze brief. mevr. J. M.
Haldar -^Haasnoot,
vroeger in Leiden,
thans in Korba Collie
ries in India woonach
tig, samen met haar
echtgenoot.
vuile riolen als van de toiletten.
Volgens my brengt het meer bac
teriën binnen dan dat het reinigt,
maar dat is een opvatting, die hier
geen ingang vindt. Ik controleer
altyd zelf, dat myn eigen toiletbor-
stel wordt gebruikt en dat er flink
geschuurd wordt, want hygiëne is
hier van het allergrootste belang.
En de reactie op die controle? Man
vindt het gek, dat ik dat doe, want
zoiets doet een mem-sahib niet.
Overigens brengt de leef- en
woonwijze enige werkzaamheden
met zich mee, die werkeiyk niet
door een vrouw alleen kunnen wor
den opgeknapt, zoals het dagelijks
schrobben en afnemen van de ste
nen vloeren met water, waarin een
of anders ontsmettingsmiddel is
opgelost om de komst van onge
wenste bezoekers, zoals slangen en
schorpioenen te voorkomen.
Controle
Het koken wordt meestal door
de vrouw des huizes zelf gedaan
in het besef, dat de weg naar j
het hart van de man ook in In-
dia via de maag gaat. Maar alle a
voorbereidende werkjes, zoals a
het aanmaken van de kolen- a
stoofjes en het schoonmaken
van vlees, groente en vis worden
door de bediende gedaan, alsook
het stampen van de kruiden in
een vijzel of het pletten met een
stenen roller tot een pasta, wat 4
een teer vermoeiend karwei it.
Het woord „mem-sahib" betekent
letteriyk „blanke dame" en sinds
India onafhankeiyk is geworden
dringen vele Indiase dames erop
aan door haar bedienden met
„mem-sahib" te worden aangespro
ken, ook al slaat dat „blank" in
haar geval nergens op. Hoewel ik
een volbloed mem-sahib ben,
noemt de bediende my „ma", het
geen „moeder" betekent. Gelet op
myn leef tyd klinkt dat nogal
vreemd, maar het doet toch wel
gemoedeiyker aan dan mem-satnb
en men moet het dan ook opvatten
als een uiting van respect voor
iemand, die boven Je staat. Oor-
spronkeiyk was het „ma-dji" waar-
by het achtervoegsel ,,dji" hoog
achting uitdrukt (Gandhi-dji,
Néhroe-d}i).
Opmerkelijk
shoutleiyfat
i het kastensysteem als taboe
warden beschouwd. Zo wordt het
schoonmaken van toiletten en de
open riolen gedaan door de „on-
aanitastbaren", de paria's, d.wz.
degenen die geen kaste bezitten.
Daarom had Mahatma Gandhi de
taak op zich genomen elke ochtend
persoonlijk de latrines schoon te
maken: een daad, die in zyn stre
ven om bet kastensysteem te door
breken van grote symbolische
waarde was.
Elke ochtend klopt er een „wer
ker van de gemeen teiyke reini
gingsdienst" bij my aan de achter
deur met een djaroe (een soort
grote roe) in de hand. Die djaroe
wordt gehanteerd zowel by het
•choonmaken van de open, teer
DE vermaarde Leidse paling-
vissers, die een aardig ex
tra-centje verdienen met die
palingvangst, zyn natuuriyk ook
weer present.
Dat zyn meestal gezellige, biy.
moedige lieden, die 's avonds ou
ter een gezellig praatje hun fui
ken komen uitzetten en gespan
nen naar die volgende, vroege
morgen uitkyken om dan te con
stateren hoeveel van die slanke
slangen of slangetjes naar bin
nen zyn gezwommen. Wie de
smaak van paling te pakken
heeft, kan er van profiteren, al
moet hij er niets voor niets!
- de nodige kopeken voor neer
leggen.
wind en weer zitten daar die
vissers en komen straks met
hun vrachtje thuis, waar de
braadpan al klaar staat om de
neest verwende smulpapen te
3hagen.'
Er is, met een beetje boter in
pan. niets lekkerdere denk
bar om de eigen gevangen vis te
erorberen, onder de voor het
eweten geruststellende idee, dat
ie „kleintjes" weer de vryhedd
lerkregen hebben.
Die hebben recht op een langer
De vrouwen In India zijn in
het algemeen bijzonder gesteld
op sieraden, ook aan haar voe
teni. De enkelbanden laten een
zacht gerinkel horen
ZO zie Je Ze allerwegen ztt-
sloten, op zoek naar die vis,
die zo heerlijk kan smaken., wan
neer ze zorgvuldig wordt toebe
reid.
Die vissers zoeken hun rust in
de stille na-tuur, na al het jagen
Zaterdag 20 juni 1964 Pagina 2
