PROBLEEM-C YPRUS IS YAN BRITSE MAKELIJ De grote ontsnapping: vernuftig van opzet Economisch probleem nog groot in Films van deze week in Leiden Grieken en Turken op t eiland tegen elkaar uitgespeeld y Nakaarten bij Aphrodites bad IR f '5! ITÏ Ulf Er is nu óók haarbouclé in RI JNMOND-kwaliteit380 mbreeddus kamerbreed"! Deze 'broadloom' staat bijzonder rijk. IJzersterk door de extra hoge dichte pool. Bovendien blijvend motecht. Zij, die eisen stellen aan hun interieur zonder te diep in de beurs te willen tasten, kiezen haarbouclé RI JNMOND-kwaliteitKeuze uit warme moderne kleuren. Ideaal voor uw zit- of studeerkamer. Let op de ingeweven naam op de achterkant. wintersoepen Vakbonden beschuldigd igericht 1 maart 1860 Vrijdag 28 februari 1964 Vijfde blad no. 31199 C 1 1 et- ageerden. Dat verbeterde niet de Grieks-Turkse verhouding, die toch al getekend was door het geringe respect van Turkije voor zijn Griek se en Armeense minderheden. An kara heeft zijn minderhedenproble- men te vaak met methodes willen oplossen die naar massamoord ro- i I ken. (Van onze reisredacteur) Privileges Toen het einde van het Britse ko loniale bestuur over een Europees eiland onvermijdelijk werd. heb ben de Grieks-Cyprioten er zich bij neergelegd dat hun wens tot hereni ging met Griekenland werd ge schrapt. Daar houden zy zich ook vandaag nog aan. Zij hebben zelfs moeten aanvaarden dat er over hun hoofd heen in Zürich en Londen, vooral door Engeland en Turkije een grondwet werd gedicteerd, waarin aan de Turkse minderheid privileges werden gegeven die nog nooit één NICOSIA Op de westpunt van Cyprus, achter het vissers- wij pje Lakhti, ligt de „Fontana Amorosa". een kleine heldere poel. chut door rotsblokken en een gordijn van boomtakken. Dit was bad van Aphrodite, die verderop bij Paphos aan de zee ont- Qj id. Maar aan de bron waar eens de godin der liefde haar blanke en baadde, staan nu drie Grieks-Cyprische partisanen hun I irte voeten te wassen. Zij dragen stenguns en pistolen: de liefde minderh«id ter wereld heeft gehad: ft dit oude eiland verlaten. De Turken, 18 van de bevolking. L kregen een vice-president met een t partisanen Wijzen op een Welnu: Cyprus is altyd een Grieks )eto. over Buitenlandse Zaken« De- OE Yse Vlag in de verte. Daar ligt eiland geweeM. Het mag op een steen- finnen,andse y,eUig!?®id' J, een kleine stad. waar ze- -- 30 van honderd Turks-Cyprioten zich hen verschanst in een school lan<yen heuvel. Zij zijn omsingeld hun Griekse eilandgenoten, op de platte daken achter N' Ffyzakken hurken met de vin- aan de trekker. Tussen de 'ijen in ligt een smalle zone rin af en toe de rode baret een Brits parachutist be lt. Een F err et-pantserwagen leert voorzichtig door de lie straatjes. Twee gele vracht ens van het Britse leger krui- moeizaam omhoog naar de kse school. Zij brengen meel vlie van de Turkse Rode Halve in naar de belegerden. Britten hebben een nuttige wa- - tilstand geproduceerd. Maar er niet meer geschoten wordt, geen Turk die erover peinst stap over de ..groene lijn" te waarmee de Britten Polis heb- verdeeld. Zo blyft het rust. Maar Cyprische zon schijnt over een - «re deling, die zich in Polis en in STO^hele eiland dreigt te verharden .t zich al voltrok in Berlijn en ,lem, in Ierland, Palestina, en Vietnam. Van onheilige .nd naar status quo, van status laar formele erkenning. Het zijn r twee stappen en hiervoor zijn 5POI Iplomaten nooit om woorden ver- ïeftr I >enpa| Wortels het verlaten van Aphrodite Jriekse partisanen hebben hun ten weer aan en zeggen: „De- Nooit!", zoals de Turken zeg- .Alleen deling kan ons redden" e fontein van de liefde gezeten, men naar de wortels van 't Cy ind i he probleem. Op afstand, in de O-hoofdsteden vooral, doet het zó voor: „Ten koste van al- ïoet voorkomen worden dat twee van de NAVO, Griekenland en Ue, elkaar naar de keel vliegen, Mje wereld spiyten en de Sow- Inie een opening verschaffen in iANB hoog-strategische oosten van de Rini lellandse Zee". Dat is een zeer Menswaardige gezichtshoek, die bovendien snel met humanitaire menten laat aankleden over „de ïerming van de Turkse minder- De bescherming van minderhe- s. tezamen met die van onze ge- rde vrienden, altoos een nobel leeld om op te hameren, it is echter deze beachtenswaar- A vooral Britse gezichtshoek, die V huidige gevaarlijke probleem- vi us geschapen heeft. Dit kan ts met nakaarten bewezen wor- k En omdat men toch by het bad Aphrodite zit. is de klassieke oud B daarvc WKÊ worp afstand voor de Turkse kust •>u ïan a"' rejerinfsarnhten, 40 liegen, de eerste Turken hebben er van pol,''ed' 'trijdkrarhten pas in 1571 voet aan land gelet. b«na 30 ïan de Parlement-,, al zijn zij er dan ook als overheersers "te,s; ,.Z" kr«<™ J gescheiden ge- tot 1914 gebleven toen het eiland in meenteluke overheden ui de vuf Brits bezit overging grootste steden en hun eigen recht- De 450.000 'Grieks-Cyprioten sPzaak- Onder de parlementaire pro- zijn de oorspronkelijke bewoners, de «d"re kunnen aeht van de vijftien 100.000 Turken zUn de afstammelin- lurk?e Kamerleden alle belasting gen van de Turkse bezetters en kolo- f" ''n;nf'ele »flg«'ng blokkeren nisten. In die zin zijn z(j wat de I ell.zlJ he-bbe5 dat ook zo "snccesvo1 Onze reisredacteur, W. L. Brugsma, is teruggekeerd naar het eiland Cyprus, waar opnieuw bloed vloeit, In 1955 beschreef hij er de toen nog geweldloze campagne van de Grieks-Cyprio ten voor de unie met Grieken land. Een jaar later moest hy uit Nicosia rapporteren over de EOKA, die deze campagne met terreur kracht büzette. Reeds toen tekende zich een Britse po litiek af, die bittere vruchten moest afwerpen: het tegen el kaar Uitspelen van Turks- en Grieks-Cyprioten en van de NAVO-partners Griekenland en Turkye. De vaststelling van de Britse verantwoordelijkheid voor het probleem-Cyprus wordt ver zacht door de waardering voor de manier waarop de Britse troepen nü de verbitterde par tijen scheiden. Maar zelfs daar in ligt, ironisch genoeg, een ge vaar voor de politieke oplossing die Cyprus nodig heeft. Onze reisredacteur begint vandaag in een korte serie artikelen aan een uiteenzetting van de historische achtergronden, de huidige situa tie en de mogelyke (of onmoge- lyke) oplossing van het tra gische Cyprische probleem, gische Cyprische probleem. Fransen in Algerije waren. Een min derheid die zich zoals bekend na de vrijwording van Algerije niet we zenlijk in speciale privileges heeft mogen verheugen. ctmfr g*pwpjfi.t11V rmuUL^ufiii^I verstandig geweest haar privileges te stuur geweest die dit fundamentele muhr,,ive„ hoar vib.. gegeven wat heeft verdoezeld. Enge land. dat na de eerste wereldoorlog Griekenland als staat hielp recon- gedaan dat Cyprus nog geen wet op de inkomstenbelasting heeft. Deze grondwat mag de minderheid effectief beschermd hebben, zij tast te de rechten van de meerderheid aan. De Turkse minderheid is zo on aangelegd. Door de Turken die de ling wilden. Door de oud-EOKA's die niet geloofden dat er met de Turken te praten zou zijn. strueren, gaf het Cyprus niet, omdat het een basis wenste in het oosten van de Middellandse Zee. Ook in de wat verlichter époque van na de tweede Wereldoorlog miste het die boot. hoewel Griekenland aan de stryd had deelgenomen en Turkije niet. Gevaar Toen de Cyprioten hun aanvan kelijk geweldloze campagne voor de dekolonisatie begonnen, in dit geval voor „enosis" (unie met Grieken land), heeft de Britse diplomatie zich beijverd de Turken wakker te schudden voor het gevaar van een Grieks Cyprus, een „pistool op de borst of op de zachte onderbuik van Turkije", hetgeen een merkwaar dig licht werpt op de hartelijkheid van de Westelyke samenwerking. Toen de EOKA, de strijdorganisa tie van de Grieks-Cyprioten, terreur I tegen de Britten begon te gebruiken, j heeft het Britse bestuur om zich te i handhaven de Turkse minderheid in geschakeld als politiemacht, als ver klikkers en uiteindelijk als contra- terroristen. die in 1958 met brand stichting. plundering en moord tegen de Grieks-Cyprische bevolking Rekening Voor de Britten, nog steeds beladen met ressentiment tegen Makarios, en voor sommige NAVO-partners mag misbruiken, te pogen met haar vice- de onbestuurbaarheid van de kleine presidentiële en parlementaire veto recht de regering van Makarios nog meer concessies en privileges af te dwingen. De eilandrepubliek werd onbestuurbaar. Makarios heeft daar op eind vorig jaar vice-president Kutchuk voorgesteld de constitutie te wijzigen.' Dat voorstel wordt alge meen als het startschot beschouwd van de bloedige onlusten. Maar het eilandrepubliek een factor van onder geschikt belang zyn. Voor de Grieks- Cyprioten, die de gevangenen van een minderheid dreigen te worden, is zij punt i-en en de NAVO kan hen daarby gestolen worden. De ope ning voor de Sowjet-Unie is er nu misschien. Echter: zij is noch van Griekse of Turkse maar van Britse makelij. Londen heeft zijn bondge- was eerder een laatste poging om ze j noten tegen elkaar uitgespeeld. Voor te voorkomen. Aan beide kanten dit macchiavellisme op de korte baan werden reeds lang wapenvoorraden I wordt nu de rekening gepresenteerd. Een product van de N.V. Vereenigde Touwfabr/eken - Rotterdam voor het beste uitgangs- Voor de derde maal ln zeer korte teft de gemeentepolitie van Em- de hand gelegd op mannen, die lelijk brand stichtten voor het ln krijgen van verzekeringsgeld, i weken geleden werd een man louden wegens brandstichting ln je. Nu z(jn twee mannen ln gevat ln hun ouderiyke wo- an het Scholtenskanaai ln Bar- mpascuum. De woning brandde Jöens afwezigheid van de ouders, rand was gesticht door petroleum l woning te sprenkelen De zoons n voorgeleid voor de officier van ln Assen. Obsessie: zucht naar vrijheid TRIANON Ontvluchten uit een kamp is tallozen in de we reldoorlog tot een ware obsessie geworden. Een suggestieve indruk daarvan krijgt men in de grootse film "The great escape" (,,De grote ontsnapping"). Daarin wordt rea listisch uit de doeken gedaan, hoe de gevangene worstelt met het probleem om vrij te komen en daarvoor vrijwel alles, zo niet alles, in de waagschaal stelt. Er zijn er bij. die het op hun eentje, of met twee proberen. Tot zeventien maal is weliswaar een poging mislukt, er kunnen nog ge makkelijk zeventien pogingen bij komen. I* ii Denkt u, dat de film dan uit is? I O! nee: de hoogopgevoerde span ning blyft voortduren. Want hoe vinden alle mannen, die de „vryheid" tegemoet gingen, de I weg naar Engeland terug? Dit is een apart hoofdstuk, dat al evenzeer het nodige van de zenuwen van de betrokkenen en vanzelfspre kend van de toeschouwers vergt. On danks het feit, dat de gevluchten in burger rondlopen, van valse inden- titeitspapieren voorzien zijn en alle denkbare voorzorgsmaatregelen ge nomen werden, komen zU nog voor de meeste onverwachte obstakels te staan. Dit Is in totaal een veelzlns adem- benemde film geworden, waarbij men de nodige onwaarschyniykheden maar op de koop toe moet nemen. Maar dat zy vernuftig is uitgewerkt, zal zeker niemand kunnen ontken nen! iiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiniii Maar dan komt het op een gegeven moment in het Duitse luchtmacht- kamp, waar Engelsen al enkele jaren op hun bevrijding wachten, tot een geweldig opgezet plan. Er zal een onderaardse tunnel ge graven worden, welke tot buiten het kamp leidt en dan zullen niet minder dan 250 man de „vrije" wereld in trekken. Vraag niet, hoeveel zorgvuldige voorbereidingen getroffen moeten worden, voordat die tunnel klaar is. Onder het steeds speurend oog van l? Vórstelijke soepen! tt kwik daalt, maar de stemming 'gt! Want U brengt Knorr winter- a op tafel. Binnen 20 minuten! Bruine Bonensoep met hele bonen 68 ct 78 ct y de Duitsers wordt er gegraven en verzint men alle denkbare listen om i hen om de tuin te leiden. Dit alles ziet men in deze spannen- de film, welke op waarheidsgetrouwe gebeurtenissen gebasseerd is. Ondanks ontdekking, gaat men toch onverschrokken verder, totdat de grote dag. of liever de grote nacht, waarin de ontsnapping werkelijkheid gaat worden aanbreekt. De spanning is dan tot kookpunt opgevoerd. Vraag echter niet wat daar allemaal aan voorafgegaan is. Inderdaad gelukt het aan 76 gevan genen de tunnel door en naar boven te komen, waar zes meter hen nog scheidt van de donkere en veilige bosrand. Zes meter, waarin zy de kans lopen door de mannen op de wachttorens neergeknald te worden. De zes en zeventigste man ls ge vlucht, dan komt plotseling het nood lot en valt het hele ingenieus opge zette plan als een kaartenhuis in el kaar. IHIIUIIilllllllllilllllllllllllllilll iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiinnTnninnnniipiinruinininiiiiiuiiiii Fun in Acapulco Voor Elvis-fanf Luxor Sinds Elvis Presley acht Jaar geleden als een komeet aan het firmament van de lichte muze verscheen, heeft hij wat zyn films betreft by na voortdurend op het zelfde aanbeeld geslagen: Elvis- liedjes-meisjes. Een groot acteur is hij in de verste verte niet en hi) zal het waarschynlyk nimmer worden ook. zyn verdienste ligt voorname lijk hierin dat hU, de grote anima tor van de rock and roll, zich tijdig naar een ander, wat zoeter genre heeft weten om te schakelen toen de „rock" (met veel lawaai) van het toneel verdween. De musicals, waarin hy speelt en zingt, mogen dan naar Nederlandse maatstaven zijn gespeend van humor en originaliteit, zy zijn zeker niet be reden de middelmaat. Dat kan ook worden gezegd ran ..fun in Acapulco", een plaatsje in Mexico, waar altyd zon is. Elvis speelt in dit stuk de rol van een circusacrobaat, die het vak de rug heeft toegekeerd omdat een van zyn familieleden (door zyn schuld, maar hy zegt) om het le ven is gekomen. In Acapulco tracht hy zyn zelf vertrouwen te herwinnen, daarby ge holpen door 'n tienjarig knaapje, - als zyn „manager" ontpopt. Het ven tje bedenkt A la minute stuntjes, waar een volwassene een nacht over ligt te piekeren alvorens hy ze heeft kunnen uitdenken. Elvis zingt en springt op zyn eigen, soms wel amu sante wyze naar het hart van een boeiende schoonheid toe. De senti- waarmee Elvis aan het slot werkt, zyn wel wat erg dik aan zet. maar voor de Elvis-liefhebber» valt hier zeker wat te genieten. De onderwereld slaat toe Spannend stakingen e.d. over te gaan. La Malfa wil de huidige economi sche moeilykheden uit de weg hel- (Van onze correspondent in Rome) De Economische moeilijkheden in Italië zijn nog allerminst opgelost. Hugo la Malfa, de centrale figuur van de republikeinse party, heeft nu op te lossen ^en niet onmiddellijk tot in de „Voce Republicana" een ar-1 J tikel geschreven, waarin hy er de vakbonden van beschuldigt tijdens de regeringsperiode van het kabinet - Fanfani (centrum-links) de versto ring van het economisch evenwicht te hebben veroozaakt. „Juist op het ogenblik", schryft hy', „dat de conjunctuur in geheel Europa, en dus ook in Italië 'n terug slag ondervond, hebben de vakbon den getracht verlangens te realiseren die zelfs in de voorafgaande jaren van grote economische bloei niet is enorm geweest en het heeft grote moeite gekost hieraan weerstand te bieden. Als gevolg hiervan konden verschillende moeilykheden niet wor den opgevangen, waardoor het eco nomisch evenwicht werd verstoord. De huidige regering heeft deze zware I erfenis moeten aanvaarden". La Malfa riep de Italianen op. zich er in deze moeilijke maanden reken schap van te geven wat er op het spel staat. Slechts dan zal een herstel van het economische evenwicht mo gelijk zyn. „Er moet een einde ko men aan de wanhopige agitaties van de laatste maanden, die ons in grote moeilykheden hebben gebracht". Hy drong er met kracht op aan te trach ten geschillen over lonen en sala-L rissen door middel van concessies draait „De grote stilte" ln het thea- Ingmar Bergman's „De grote stilte" STUDIO Voor de derde week ter aan de Steenstraat. In dit laatste werk van een trilogie (na „Als in een donkere spiegel en „De Avondmaals- gasten") heeft de Zweedse cineast pen door middel van een krachtige Ingmar Berman in boeiende en soms politiek van beperking: beperking aangrijpende beelden getekend hoe, van de winsten op het kapitaal, j behalve ziekte en dood, ook over- van de winsten der grote onderne- j spannen erotiek de „weg naar de mingen en van de salarissen van hemel" blokkeren, d.w.z. het inner- de hoge functionarissen in de in- lyk evenwicht verstoren en het diep- dustrie; beperking ook van alles wat ste wezen van de mens aanranden, naar overmatige luxe zweemt, te be- Hy schetst dat in de figuren van ginnen op het gebied van de bouw- twee zusters, de lesbische Esther en industrie. Hy pleit tevens voor gro- j de nymfomane Anna. Rondom deze tere activiteit by de bestryding van twee zyn nog vele andere figuren ge- de belastingontduiking. groepeerd, o.a. twee kelners, een Tenslotte stelt La Malfa vast, dat j toevallige „vriend" van Anna en een nu het moment is gekomen waarop hulpvaardige oudere man. die zich de vakbonden moeten besluiten wat I het lot ran de eenzame, zieke Esther zU wensen. „Wanneer zy opnieuw j aantrekt. Ook het zoontje van Anna. „neen" zeggen tegen de huidige po- dat eerst door de gangen van het litiek, dan willen zy geen democra- hotel, waarin de twee zusters tyde tische politiek, maar een stryd tus- I lijk verblyven, sen het kapitaal en de arbeid". 'speelt een belangrijke rol:"hy her- I gen Luchthartige ki jk Jason en Argonauten op 7 hoofdzonden 1 Rex Oppergod Zeus en godin t Hera hebben een kleine, speelse on- Camera Wy schreven het al enigheid. Het gevolg hiervan is, dat een jaartje geleden, toen de uitbeel- jason met een schip en veertig stoe re bemanningsleden naar het ande re eind van de wereld moet, om het voor zyn land zegenrijke „Gulden Vlies" te gaan halen. Dat er tydens de reis hier en daar doden rallen, vindt men op de Olympos niet zo satirisch-humoristische filmpjes, die erg men is daar wel meer gewend. ding van zeven hoofdzonden door evenzovele jonge Franse regis seurs in beeld gebracht, voor het eerst in Leiden draaide, dat het hier geen zwaarmoedig werkstuk betreft. Integendeel stuk voor stuk zyn het slechts het .zondige" gemeen hebben. Samengevoegd vormen zij natuur- iyk een wat brokkelig geheel. De tyd. die elke regisseur in deze Frans- Italiaanse coproduktle toegemeten kreeg, was veelal te kort voor een afgerond werkje. De kosteiykste by- drage vinden wy die van Jean-Luc Godard. Hy koos Eddie Constant ine uit voor de personificatie van de luiheid. Als een jonge vrouw hem poogt te verleiden is hy zelfs „te lui om slecht te zyn". Voor het overi ge zyn het veelal routinewerkjes, maar al graven zy niet diep. men kan er wel een genoeglyk uurtje aan beleven. Het zyn werkstukjes van Sylvain Dhomme (gramschap), Edo ard Molinaro (afgunst», Philippe de Eroca (gulzigheid». Jack Demy «wel lust». Roger Vadim «hoogmoed» en Claude Chabrol (gierigheid). De vader van Jason is van de troon gestoten. Jason. die inderdaad, volgens het klassieke verhaal één sandaal draagt, kan de troon weer Innemen als hy er in slaagt, in Kol- chos het gulden vlies te roven. Op de Olympos spreekt hy met Zeus en Hera af. dat Hera hem vyf keer mag helpen als de moeilykheden te groot worden. Teruggekeerd op de aarde organi seert Jason een soort van Olympi sche spelen om de sterkste mannen te selecteren. Onderweg maken zy vele avonturen mee ,die zeer realis tisch zyn verfilmd. Heracles ls ook van de party. Hy steelt op een on bekend eiland uit de goddelyke schatkamer echter een speer en moet voor straf (voorlopig) op het eiland biyven. Hier ontmoeten de man nen ook de gigantische Talos, een yzeren man. die honderd maal le vensgroot is. Andere aardige film- trucs zyn: Poseidon, die de „botsende kent met kinderiyke, scherpe intuïtie rotsen' 'van elkaar houdt, het gevecht de aard van zyn in wezen keiharde tegen gewapende geraamtes en het moeder en kiest voor de tante, die antieke „televisietoestel" van de go door haar jongere zuster in de steek Qen- waarmee zy een blik op de wordt gelaten. Toch moet hy met aarde kunnen werpen, zyn moeder mee op weg naar huis. Deze film draait slechts tot en met Maar Bergman heeft het kind beide zondagavond. Van maandag tot en heeft rondgedarteld, j karakters tegen elkaar laten afwe- met woensdag wordt „Jong en door- Lido Politiefilms van Engels makeiy zyn by na altyd de moeite waard. Ze zyn vaak gemaakt op Fantastisch hetzelfde stramien (Scotland Yard een bende gangsters een langzaam vorderend onderzoek en succes voor de politie) en op dezelfde zorgvuldi ge manier uitgewerkt. „De onderwe reld slaat toe" is ook zo'n politie film waarin we ui het begin al da gangsters leren kennen en die toch spannend is. Het gaat hier om een bende bankrovers die niet tegen een moord opziet. Behalve de broer van een van de slachtoffers van de bende volgt een hoofdinspecteur van de Yard het spoor. Op zyn eigen ou derwetse manier, zeer tegen de zin van zyn chef, die de zaak weten schappelijk wil aanpakken. De bende weet de hoofdinspecteur ln een las tig parket te brengen maar niet voor lang. Het eind van de film brengt een massale vechtparty tus sen de gangsters en andere onderwe reldfiguren en de politie kan de do den tellen. Advertentie I trapt" vertoond. JïdïN Uw garantie voor verrukkelijk Iruit, hel allerbeste uil de lopklaaee

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1964 | | pagina 15