GALILEO GALILEI
Simultaanspel
op de fiets
Harde strijd om
visstand te redden
11 Fit EEUWEN GELEDEN GEBOREN
HOE
WERKT
HET!
Bei
Groot geleerde gelukkig niet
bereid tot martelaarschap voor
vaste overtuiging
In strijd met
de kerk
y j 2Ji
g -j
m s m "J
is i I 1
V(
IJSSELMEER IS LEEG GEVIST
If
Zaterdag 22 februari 1964
Pagina 4
f Na d« „duistere" middeleeuwen brak de schemering aan van
f een nieuwe tijd, d« Renaissance. In deze periode bescheen het
licht van de menselijke geest met toenemende kracht de mentale
wereld van de mens. Alles kwam in een nieuw daglicht te staan.
Hen nieuwe kunst, een nieuwe filosofie, een nieuwe literatuur en
een nieuwe wetenschap traden uit de duisternis der middeleeuwen
in het voetlicht der Renaissance. En één van de coryfeeën, die dit
licht hielp verspreiden, was Galileo Galilei die vierhonderd jaar
geleden op 15 februari te Pisa het levenslicht aanschouwde, als
*oon van een verarmd Florentijns edelman en mathematicus.
vermaardheid had hy o.a. te dan
ken aan zyn sublieme voordracht,
zijn kritieken en zyn exactheid.
Zoals reeds gezegd trokken zijn
wiskundige opvattingen over zwaar
tepunten de aandacht der toenma
lige mathematici.
Doch daarbij bleef het niet; hij
paste de wiskunde ook toe op het
natuurkundige gebeuren als val en
worp en publiceerden een geschrift
over de zgn. propotionaalpasser,
een soort voorloper van de reken-
Iineaal! Van grote betekenis voor
zijn tijd en daarna waren zijn na
tuurkundige studies o.a. over de
valbeweging, de slingerbeweging
waarschijnlijk geinspireerd door de
slingeringen van de grote kroon
luchter in de dom van Pisa en
de snelheid van het licht.
Zijn grootste verdienste op dit
gebied is dat hij de natuurkunde
op een exacte resp. wiskundige ba
sis schoeide.
Vermeldenswaard is de eerste po
ging, sinds Archimedes door Gali
lei ondernomen, de snelheid van
het licht te meten. Bij nieuwe
maan trok hij gewapend met lan
taarns. die met een schuif aan en
uit „gedraaid" konden worden, met
Bestemd voor de studie in de ge
neeskunde werd hU in 1584 als stu
dent ingeschreven aan de ho
geschool van zijn geboortestad. Al
spoedig ging zijn hart uit naar de
wiskunde waardoor hij niet tot
ongenoegen van zijn vader om
zwaaide. Helaas moest hU. na vier
Jaar, door geldzorgen afbreken en
naar het ouderlijk huis te Florence
terugkeren, waar hij zijn studie in
de wiskunde voortzette.
Zijn wiskundige zwaartepunts
bepalingen, die de aandacht van
de wiskundige Guido Ubaldo del
Monte trokken, bezorgden hem een
grote naam, In 1589 kreeg hij zelfs
een leerstoel voor wiskunde te Pisa
aangeboden, waar hU tot 1592 ver
bleef om aijn professoraat te ver
wisselen met Padua, Hier doceerde
bij wiskunde, astronomie en ves-
tingbouwkunde.
Steeds hoger rees zijn ster. Ver
schillende werken verschenen van
zijn hand, waarvan vele in verta
ling. Deze laatste maakten hem ook
in het buitenland beroemd. Zijn
Onze damrubriek
r Van de vier eenvoudige proble
men, die hieronder volgen zijn de
samenstellers op Cremer na
weinig of niet bekend.
Voor het samenstellen van een
aardig probleem op één der Ideeën
voorkomende in de vier gegeven
standen, wordt een prijs uitgeloofd
van f. 5,00.
Ingewikkeld behoeft het probleem
niet te zijn, doch het moet een
toonbaar stukje werk (op diagram)
zijn. Inzendingen binnen 14 dagen
aan de damredactie van dit blad.
De man uit Oosterblokker, J. J.
Wagenaar (nr. I), was in de jaren
twintig en dertig beroemd om zijn
séances. Hij speelde bijv. simultaan
op de flets. Hy reed voortdurend
rondjes en men had derhalve altijd
een heel grote zaal voor hem nodig.
De spelers zetten men zo ver mo
gelijk uit elkaar. Ook gaf men hem
om hem terwille te zijn bij het fiet
sen, tafeltjes met verschillende
kleuren kleedjes. Hij reed dan bijv.
eerst de rode af, daarna de gele
enz. Ook waren de tafeltjes wel ge
nummerd met grote borden Op nr.
1 volgde na drie tafeltjes pas nr. 2
enz. Het was een ingewikkeld si-
multaansysteem, maar ledereen
kreeg zijn beurt en Wagenaar kreeg
alle ruimte om te rijden
Het frappantste was caarbij dat
hij terzelfdertijd een pertij band
kon spelen. Al fietsende riep hij
dan de zetten af. Beroemd was ook
zyn schitterende verzameling op
damspelgebied, die hij meestal ge
lijk met zijn seance exposeerde.
Hoekstra (nr. HI) was eer. aantal
jaren de grappenmaker tó het blad
van de NDB, De Graaf (nr. IV) was
er hoofdredacteur van, maar kon
in het dammen geen ernstig spel
zien. wel een tijdpassering. Cremer.
zoon van een predikant, heeft een
boek over de problematiek geschre
ven.
No. I
J. J. Wagenaar
13 3 4 8
No. II
G. A. Cremer
Zwart: 8. 9. 16, 17. 20. 24. 26. 40.
Wit: 29. 32, 34, 37. 38. 41 43, 45.
No. III
W. Hoekstra
aazgggg -
m_Wau
If m
m
o
-I g g g
del mondo Tolemaico e Copernica-
no". Hü werd naar Rome ter ver
antwoording geroepen of liever ge
zegd voor de inquisitie, de r.-k.
rechtbank, gedaagd.
Op de 21e 1633 verscheen de gro
te geleerde voor het laatst voor
zijn rechters, die hem onder be
dreiging van marteling voor de zo
veelste keer naar zijn waarachtige
overtuiging vroegen. Dat was de
grijsaard te veel. Hij liet zich inti
mideren om, met verloochening
van zijn wetenschappelijke over
tuiging, in diepe ootmoed de ge
nade van zijn inquisiteurs in te
roepen.
Een dag later had de zeer ver
nederende uitspraak plaats. Galilei
kreeg genade van de paus. die hem
een beperkte vrijheidsstraf opleg
de.
In z(jn beperkte gevangenschap
ging h(j met vrucht verder aan
zyn studie, die een hoogtepunt be
reikte in zyn onvergeiykeiyke
werk Discorsi e dimonstrazioni ma-
tematiche intorno a due nuove
scienze, dat handelde over nieuwe
wetenschappen: de mechanica en
de kinematica. Was Galilei als
martelaar gestorven, d.w.z. had hy
de moed gehad zyn eer te stellen
in de martelaarskroon, dan zou de
wetenschap niet de erfgenaam zijn
geworden van zyn onsterfeiyke
„Discorsi", die wy gevoeglijk mo
gen beschouwen als de grondslag
der moderne mechanica.
LCIPSCH
Neen. Galilei begeerde de kerke,
ïyke pynbank niet, noch begeerde
hy hardop te beiyden dat de aar-
de zich toch beweegt.
Ontdaan van dit heroische, noch-
tans gelauwerd als held der we
tenschap, stierf hy na enige jaren
blind te zyn geweest op de achtste
januari 1642 te Arcetri.
1 OOR ONZE SPORTVISSERS
GALILEO GALILEI
zyn assistent het veld in om licht
signalen met elkaar te wisselen, uit
welke proeven hy een conclusie
wilde trekken over de lichtsnelheid.
De proef leverde geen positieve re
sultaten op (overigens begrypelijki
maar toch was dit een prikkel voor
latere onderzoekers, als bv. Roemer
en Fizeau om het experiment met
andere middelen te herhalen.
Triomf en ui rijd
Zijn grootste triomfen, die hem
niet alleen roem, maar later
ook stryd en moeilijkheden ople
verden, boekte hy op het gebied
der astronomie. Voor het eerst in
de geschiedenis paste Galilei de
verrekijker, de zgn. Hollandse kij
ker, toe in de astronomie. Met zijn
mooiste door hem zelf geconstrueer
de apparaat van dertigvoudige ver
groting en met andere kykers wist
hy allerlei aan het firmament te
ontdekken.
Allereerst de beroemd geworden
supernona van 1604, waaraan hy
enige excellente voordrachten
wydde, voorts de ruwheid van het
glad-gedachte maanoppervlak,
waarin hy meende gebergten en
zeeën te mogen onderscheiden, de
schyngestalten van Venus en Mer-
curius, de zonnevlekken door hem
onderkend als bestanddelen van
het zonne-oppervlak, de vier ma
nen van Jupiter, de ontrafe
ling van de Melkweg en van ster
renhopen in de Melkweg In talrijke
individuele sterren of groepjes van
sterren etc., etc.
Ziehier in het kort een overzicht
van zyn voornaamste en vaak ver
rassende ontdekkingen. Omstreeks
1612 begonnen de moeilijkhede
van Galilei met de r.-k. kerk. Door
zyn astronomische ontdekkingen
was hy wel genoodzaakt steun te
verlenen aan de leer van Coperni
cus, zijn grote „voorganger", die op
een enkel punt' na geheel gebro
ken had met de leer van Aristote-
les, het „idool der scholastiek", dat
om. de aarde in het middelpunt
der wereld plaatste en de zon hier
omheen deed draaien.
Dit nu mocht niet van de toen
malige r.-k. kerk. Immers voor
haar stond de aarde in het middel
punt en bewoog ze zich niet, wel
de zon op grond van Jozua 1012.
Een paar maal bepleitte Galilei de
zaak in Rome. maar niets hielp.
Een Heilige Officie commissie ver
klaarde Galilei's denkbeelden o.a.
over de dubbele beweging der aar
de om haar as en om de zon strij
dig met de leer van de r.-k. kerk,
weshalve ze herroepen moesten
worden op straffe des doods van
de verkondiger. Daarenboven vaar
digde het college een decreet uit,
waarbij het werk van de toen reeds
lang overleden Copernicus werd
veroordeeld, terwyl andere werken
dié de Copernicaanse leer verde
digden werden verboden. Maatre
gelen van lyfelijke aard, als bv.
gevangenneming en marteling wer
den niet tegen hem genomen.
Hierbij zou het misschien geble
ven zijn, indien Galilei zich niet
in een pennestrijd had begeven
met de Jezuiet Scheiner, met als
inzet de prioriteit t.a.v. de ontdek
king der zonnevlekken. Zo verwierf
hy de vijandschap der Jezuieten.
Voor rechtbank
De gevolgen waren toen wel te
voorspellen: de verhouding tot de
geestelijkheid werd hoe langer hoe
slechter en een dieptepunt werd
bereikt na de publikatie (in Lel
den!) van zyn beroemd geworden
Dialogo sopra i due massimi sistemi
In het visseizoen 1963 is er, na
de uitzonderlijk strenge winter van
'61/'63 door heel wat sportvissers
niet gevist. Tiendu:zenden d ach te"
dat de visstand dermate gedeci
meerd was, dat er toch geen visje
te vangen zou zijn.
Inmiddels is gebleken, dat die
wegblijvers geen gelyk hadden. En
ook zij die voorspelden dat het vier
of vyf jaar zou duren voordat de
visstand zich zou hebben hersteld,
hebben ongelyk. In het afgelopen
seizoen is er goed gevangen.
Natuurlijk zyn er wateren,
waarin de vis tot de laatste schub
is uitgeroeid. Dat. zijn de polders,
die geen verbinding hebben met
dieper water en de ondiepe plassen,
die afgesloten eenheden genoemd
kunnen worden.
Maar alle wateren, die met groot
en diep water in verbinding staan
en de grote diepe wateren zelf.
hebben weinig of geen last onder
vonden van vissterfte door de
strenge winter.
De polders van Vinkeveen,
Nieuwkoop. Loosdrecht en veie
Het sneekseizoen duurde ook dit
jaar maar kort: half november
ging het water dicht en februari
en maart zyn nooit de top-maan-
den geweest voor de snoekvangst.
Er is desondanks redelijk snoek
gevangen
Overigens is de snoekstand na
tuurlijk niet best. Al moet het op
merkelijk worden genoemd, dat er
m de zomer van '63 enorm veel
kleine sneek ls waargenomen. Ook
snoekbaars.
Inmiddels is eindelijk gebleken,
dat de maat van 40 cm voor de
snoek veel te laag is en dat deze
de snoekstand onberekenbaar veel
schade heeft toegebracht.
De juiste biologische maat moet
70 cm zyn. Intussen heeft men
een maatverhoging in overweging
genomen die op 50 cm gesteld Ls.
Een kleine stap naar enige verbe
tering.
Het zou tevens een verbetering
genoemd moeten worden als men
de maat op brasem wederom In
voerde; van een zgn. verbraseming
van de wateren ls weinig gebleken.
Het is
#or het
•urte
jpend,
het
tt bet
in hot
ker da
:l ln o
kor 1961
eek vei
tamd.
Bit ga
Iduktic
tt aan
kag di
krisser
u ïemoet
Edefkarperue pm
Over het kweken en uit zetten rf,
van karper is reeds veel te doenlIimJ
geweest en er zullen nog wel eenflJiLgj
paar hartige woordjes vallen. Ge-1
bleken is namelyk dat de zgn.^j b
edelkarpers. gekweekt en verkochte dar
door de OVB, misvormde exempla-g wo
ren zyn met ernstige ruggegraats-E- b
vergroeiingen, die als sportvis zeerLjyrtj!
weinig waarde bezitten. L en
Het visserybeleid in ons landpt bes
moet langzaam worden omgebogenpjven
tot een deskundiger beleid en alajing va
eerste stap in de goede richting zoufesterir
men de kuilvisserij op het IJssel-l moge
meer moeten stopzetten. onomis
Het IJsselmeer de kraamka-Dr de
mer van de visstapel in het bin- ai'be
nenwater is leeg gevist. Omdatkr wer
men toestond te vissen met eenpprod
vistuig dat voor zee bedoeld is. op di
een
De geschiedenis van het IJssel-rnjfskc
mefff Ls tragisch en tevens onbe-i
grijpelijk. Het is willens en weteniJJ
kapot gemaakt.
De beroepsvissers kunnen op het
IJsselmeer geen droog brood meer l
verdienen. De snoekbaars is ver
dwenen en de ondermaatse &*lLger
wórdt in het openbaar geveild en. macb
Isprodi
"Bet
andere polders hebben zeer goede
resultaten gegeven. Zelfs in de zeer
ondiepe sloten kwam veel vis voor.
Wat de snoekbaars betreft, is het
zelfs een uitzonderlijk goed jaar
geweest, al werd er na augustus in
het algemeen niet veel meer ge
vangen.
Sportvissers die op grote voorn
visten, op brasem of karper zyn
best aan hun trekken gekomen.
Men kan zich niet aan de ver
onderstelling onttrekken, dat de
maat op brasem destyds werd op
geheven in het belang van de be-
roepsvissery.
Brasem is namelyk een milieu-
vis van de paling en een ernstige
voedselconcurrent.
Bij de huidige stand van zaken
echter is het dringend gewenst de
maat op brasem weer in te voerent
verkocht. Zy vormt slechts een'
klein, onbelangrijk deel van de al
gemene behoeften.
Algehele ondergang
bel
oenen
men i
dinge
^^^^■^Irelk
De koude sanering van hel Ingen
IJsselmeer, waar men op aan g
stuurt en die over twee of drie jaar pvers*<
een feit zal zyn geworden, bete- idend
kent tevens de algehele ondergang
van de visstand, nog afgezien van uuari
de gigantische verspilling en het^
niet te overziene kapitaalverlies.
0 |k
Zwart: 3. 5, 6, 10. 13, 15, 18. 19.
23. 27. 28. 32.
Wit: 14, 17, 29, 30, 34, 36, 37, 41,
44. 48 50.
No. IV
P. D. de Graaf
1 2 8 4 8
Zwart; 3, 5, 8, 8. 10/12, 14. 19. 20,
24. 36.
Wit: 21, 22, 29, 32. 33. 35, 37/39.
45. 47, 50.
Zwart: 2, 5, 7/9, 15, 37.
Wltl 24, 29, 32, 34, 40, 41, 43.
Voor alle standen
speelt en wint'1!
geldt: „Wit
150000V I
kathode
gloeidraad j
Nederlandse biologen van naam
»&en.
hebben aangetoond, dat het IJssel* f
meer één van de voedselrijkste wa-
teren van de wereld is, waarin een h pjai
visstand zou kunnen worden opge- oor d<
bouwd, die zelfs de fantastisch jnj
goede visstand in de Ierse en en j9
Noorse wateren kan overtreffen. jigend
De redding v:#i het IJsselmeer 0veei'
en een verbeten strijd tegen d« te v(
waterverontreiniging zijn de twetde Se
factoren, die veel kunnen bijdra- enomi
gen om Nederland weer tot de bes- i
at I'irlAn^nn t ap t a h. a I. am
'ertroi
et vislanden ter wereld te maken.
Er wordt momenteel hard
verbeten gevochten om te bereikei#" z°l
dat de visstand wordt gered. Voor^unnc
aanstaande hengelclubs en eer l1*""1
dertigtal vissende journalisten heb-
ben de ..bloedvlag" gehesen.
Zij kennen het belang van (k watei
sport vLssery, ze weten wat detfpU^n
liefhebberij voor zevenhonderddui-dc t<
zend Nederlanders betekent en zi)
willen dit stuk sport, als een kost* °Pk
baar goed. behouden, verdedigen
en beschermen.
Deelektronenstraal wordt
door een condensorspoel
geknepen lot een bundel
van 0,01 mm. Afbuigspoelen
maken dwars bewegingen
voor frezen mogelijk.
ELEKTRONISCHE BOOR EN FREESMACHINE
Zij hebben een communiqué ge- fewyz
zonden aan de minister, waarin
hun bezorgdheid uitspreken
ove
VI
mee
Het
syste
meer
nten
n g
op he
leer
de gang van zaken. Het Instituut Ik ge*
van Visserij-onderzoek te IJmui-
den heeft een rapport opgesteld, i
dat in de Kamer zal worden be
handeld.
Publikatie van dit rapport zal
waarschijnlijk aan het licht bren
gen hoe zeer het huidige beleid
tekort geschoten in zijn streven
naar verbetering van de Nederland-I
se visstand. n boel
En er zal wellicht ook uit bUJ-
ken welk gelyk de publicisten en
auteurs hadden, die al jaren laa|
bezig zyn misstanden te hekelen
grove fouten te weerleggen en t*feLh
voorspellen dat onze visstapel met
de ondergang wordt bedreigd,
is echter gelukkig alle reden
aan te nemen, dat het zo ver no<
zal komen. 8a ont
Jan Schreineffede tx
De sportvisser zal dit alles kun-|
nen behouden.
