Kraanvogels vlogen
van Hiroshima naar
Nederlandse jeugd
9
SCHOLiEREK ZOKDEK
AAK JAPAKSE A-BOM SLACHTOFFEBS
Jullie zijn zoet
geweest /ioor.r'
(LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 15 februari 1964
O
P DE VOORAVOND VAN KERSTMIS gleed een vliegtuig van de K.L.M. over de
landingsbaan van Japans hoofdstad Tokio. Het bracht een kerstgroet mee uit het verre onbe
duidende stipje op de landkaart dat Nederland heet. Op de morgen van eerste kerstdag werden
uit het toestel 800 rozen en 6000 gladiolen-bollen geladen. Persfotografen schoten toe en knipten
de Nederlandse captain van het toestel temidden van lieftallige Japanse stewardessen, die gewillig
poseerden met in plastic hulzen verpakte rozen. Televisiecamera s snorden: journalisten noteer
den Nederland had een kerstgroet gezonden aan Japanse zieken die thans nog. achttien jaar
na de bom op Hiroshima, tengevolge van stralingsziekte in de klinieken van Nagasaki en Hiroshi
ma worden verpleegd.
Zeven Japanse televisiestations
ronden een reportage uit over de
ontvangst van de Nederlandse
bloemengroet en bijzonder veel
kranten besteedden aandaeht aan
deze ontroerende geste, 's Werelds
grootste dagblad, de Asahi Shim-
bun, met een oplage van acht mil
joen exemplaren plaatste een ver
haal met foto onder de kop:
„Christmas flowers for A-bomb pa-
itients". Andere koppen uit Engels-
talige bladen: „Dutch children send
gift to A-victims" en ,.A* Xmae
present: Holland sends flowers to
Hiroshima A-patiente".
Lekespe I
Welhaast iedereen in Japan kent
nu, zij het alleen uit de pers, de
6pelgroep Lekento uit Amstelveen,
en haar regisseur Lex de Rooi.
y
m
LEX DE ROOI
goede baan
ersocj
rden i
rein
n bo;
•O.—
p te
'58-1»
Maar ook in Nederland heeft deze
lekespelgroep, voornamelijk be
staande uit middelbare scholieren
tussen 15 en 18 jaar bekendheid ge
kregen, door hun actie om aan
(stralings) zieke Japanners een
bloemengroet te brengen. En ook
door de opvoering van het toneel
spel „Sadako wil leven"; geen ge
woon stuk, maar een lekespel, dat
heel sober, maar zeer suggestief
verhaalt van de vernietigingskracht
van de A-bom en over de wanhoop
het verdriet en de panische schrik
die zij onder de Japanse bevolking
heeft gezaaid.
In talrijke plaatsen heeft de
groep jongeren uit Amstelveen het
lekespel opgevoerd en het publiek
was er steeds van onder de indruk.
Het spel is om. op het podium
vaak provisorisch ingericht in een
kerk gebracht in Amstelveen,
waar de première is gehouden, in
Alphen. Delft, Driebergen, Tiel,
Haarlem en Amsterdam. En er vol
gen nog vele voorstellingen; op 29
januari ln Brussel, voor de Euro
pese school cn voor de Belgische
televisie, in Amsterdtm, Amersfoort,
nog tweemaal in Haarlem, Heiloo,
Emmen en Rotterdam, om er maar
een paar plaatsen te noemen.
Problematisch
Het spel ,£adako wil leven",
dat de groep Lekento, leden van
de Hervormde Jeugdraad in Am
stelveen op de toeschouwers
overbrengt, is een ontroerend
verhaal, problematisch en wat
gedramatiseerd: als de bom op
Hiroshima valt. bevindt het
vierjarige meisje Sadako Sasaki
zich met haar tienjarig broertje
Shigeo in een stadspark vrij ver
van het centrum. De orkaan
blaast het meisje weg en als
Shigeo haar vindt, blijkt zij geen
enkel schrammetje te hebben
opgelopen. Hij sleept haar mee,
door een hel waar jankende
honden vastzitten in het ge
smolten asfalt en menselijke
vormen hun verkoolde arm-
stompen ten hemel heffen.
Maar tien jaar later, als Sadako
Is opgegroeid tot een vitaal
meisje, slaat plotseling de
atoombliksem in haar lichaam.
Sadako Sasaki komt in een zie
kenhuis waar atoompatiënten
worden verpleegd. Zij sterft
langzaam. Ouders en broer ne
men goudpapier voor haar mee.
Als ze daarvan duizend kraan
vogels vouwt dat betekent dui
zend gebeden aan de goden, zal
ze zijn genezen, zo wil een Ja
panse legende. De dokters en de
verpleegsters werken mee aan
dit humane sprookje om de
laatste dagen van het kind zo
draaglijk mogelijk te maken.
Sadako Sasaki vouwt 999 vogels.
Dan sterft zij
Het succes van dit Japanse dra
ma in lekespel vorm was groot; zo
zelfs dat het doordrong tot Japt^i-
se kranten, die er uitvoerig over
schreven. Het publiek in dat verre,
kleine Nederland hield zich weer
bezig met de oude strijdvraag, die
door de opvoering van het lekespel
weer in de actualiteit was geplaatst:
was het nodig een atoombom op
weerloze inwoners van Hiroshima
te werpen?
Kraanvogels
De Japanse zieken besloten let*
te doen en gingen kraanvogels
vouwen. Van goudpapier. Zeven
duizend vogels vlogen met een
KLM-toestel naar Nederland en op
9 november van het vorig jaar wer
den ze door een Japanse vertegen
woordiger van de KLM en een Ja
panse stewardess aan Lex de Rooi
en sUn groep aangeboden.
En gelijk werd een actie ingezet
onder het motto „Bloemen voor Sa
dako". De vogels werden voor een
gulden te koop aangeboden en ze
vlogen (figuurlijk) weg. Van de op
brengst werden rozen en gladiolen-
bollen gekocht, die voor Kerstmis
naar Japan werden gezonden.
De 23-jarige tekstschrijver Lex de
Rooi, afkomstig uit Amstelveen,
werkend in Alphen en wonend in
Koudekerk is verantwoordelijk voor
het hernieuwde meeleven van de
Nederlanders met de slachtoffers
van de A-bom. Hij kreeg vorig jaar
toevallig het in achttien talen ver
taalde boek „Sadako wil leven" van
de Oostenrijkse auteur Karl Brück-
ner in handen. Dit boek werd in
1962 bekroond met de Oostenrijkse
staatsprijs voor de Jeugdliteratuur.
Lex zocht, als toekomstig leider van
een in de vakantie te houden to
neelkamp juist een toneelstuk en
het gegeven in het boek leek hem
daarvoor uitermate geschikt. Of
schoon hij nog nooit een boek in
een toneelstuk had omgewerkt, be
gon hij toch enthousiast aan het
herschrijven. Enige maanden lang
heeft hij avond aan avond op zijn
werkstuk zitten zweten toen was
een toneelstuk geboren.
het stuk Ingestudeerd. Lex vertelt
erover: „De hele dag, en ook 's
avonds nog, hebben we gewerkt.
Iedereen overhoorde elkaar, zelfs
onder het aardappelschillen". Het is
een vakantie van enorm hard wer
ken geworden. Vrijdagavond kwa
men de meisjes en jongens ln het
kamp aan en 's woensdags consta
teerden de regisseur Lex de Rooi,
zijn assistent Jan Verburg en de
choreografe Marjan Imthorn tot
hun verrassing dat het stuk ,stond'.
Zaterdagavond werd in het in
tieme kerkje in Werf huizen voor
het eerst „Sadako wil leven" ge
speeld. Lex: „Het was voor ons een
groot risico, want die mensen had
den nog nooit een toneelstuk in een
kerk gezien".
Maar die eerste opvoering werd
een ongekend succes. Na afloop
bleef het publiek roerloos in de
kerk zitten en pas na enkele mi
nuten kregen de spelers een don
derende ovatie.
Er is nadien nog veel aan de vorm
van het stuk gedokterd: het kreeg
een geheel andere mise-en-scène
en het decor werd soberder ge
maakt, maar meer verfijnd.
Bekendheid
Toen kwam de première in de
Amstelveense Kruiskerk, waarbij
ook de landelijke pers aanwezig
was. die de Jeugdige en moedige
groep meer bekendheid verschafte.
Dat deed ook de AVRO-TV die een
uur voor de première fragmenten
De charmante stewardess van de K.L.M.mej. Nakasjima
die de actie ..Bloemen voor Sadako" heeft ingeluid. Zij
bracht de kraanvogels, op hun ziekbed gevouwen door Ja
panse A-bom slachtoffers, mee naar Nederland.
van het stuk en een Interview met
de regisseur had uitgezonden.
Op 11 december volgde weer een
voorstelling ln Amstelveen, nu in
de toneelhal van het Caslmlrly-
ceum. waar opnamen voor de Ja
panse en (weer) Nederlandse tele
visie werden gemaakt en waarna
de rozen en de bollen officieel naar
Japan werden afgezonden. Hierbij
was de Japanse ambassadeur ln ons
land aanwezig.
Dit alles bereikte een geheel on
bekend en amateuristisch groepje
scholieren, geleid door twee artis
tieke regisseurs, evenwel zonder er
varing in de show-business. Lex de
Rooi (23), thans nog tekstschrijver,
heeft er een goede baan door ge
kregen: op 1 mei gaat hij naar de
AVRO-televisie als regisseur-pro
ducer bij de afdeling documentaire
programma'6. Zijn assistent, Jan
Verburg. is student aan de Rijks
academie voor Beeldende Kunsten
in Amsterdam. Voorts studeert de
choreografe Marjan Imthorn rit
miek aan het conservatorium in
Den Haag. Maar ook de spelgroep
telt veelbelovende Jongeren: de
beide hoofdrolspelers, Maja Stoffels
(Sadako), zestien Jaar en Hans
Snijders, zeventien Jaar, die Shigeo
speelt, zijn leerlingen van het In
stituut voor Voortgezet Kunstzinnig
Onderwijs in Amsterdam. Maja, die
inmiddels een aanbieding heeft ge
kregen voor een rolletje in een tv-
spel, wil later naar de toneelschool
en Hans hoopt over enige Jaren
naar de Academie voor dramatische
kunsten te gaan.
Hoorspel
Lex de Rooi maakt nu een hoor
spelbewerking van het stuk. „Dat
vergt een hele omschakeling van de
spelers", zegt hij. De groep is thans
bezig proefopnamen te maken. Op
20 maart zal het hoorspel door de
AVRO worden uitgezonden.
Er is nog een batig saldo in kas.
overgehouden van de bloemenactie
Dat moet op, maar uiteraard niet
worden verspild.
Lekento denkt er nu over e«n
prijsvraag onder de Nederlandse
jongeren uit te schrijven natuur
lijk op het artistieke vlak. Het zal
waarschijnlijk de bedoeling worden
dat Jongeren van boetseerklel zelf
een plastiek of een relief vervaardi
gen. dat uiteraard een ver
beelding moet worden van de
atoomramp in Hiroshima. Het beste
beeld wordt bekroond, In brons ge
goten en krijgt een plaats in het
A-bomb hospital in Hiroshima-
city.
Maar dit plan verkeert nog in
een beginstadium en moet nog ver
der worden uitgewerkt. (Jouw We
reld schrijft hier later meer over).
Het fenomeen Trini Lo
pez was er.weer, voor de
tweede maal. En het.
vooral jeugdige, publiek
was weg, wég van hem.
Hij was al eerder even we
zen overwippen voor een
optreden in het Grand
Gala du Disque van Wil
lem (O.) Duys en toen
kon het muziekminnend
publiek hem redelijk ver
staan, ook via de t.v. Het
ging er toen allemaal or
delijk aan toe en aan zijn
verzoek „everybody" om
met hem mee te zingen,
werd maar met schroom
voldaan.
Maar het vorige week
einde, tijdens zijn optre
den in Den Haag en later
op die voor hem drukke
zondagavond in Amster
dam, was dat anders. In
het gebouw van Kunsten
en Wetenschappen in het
wat ambtelijke Haagje is
Reacties
Hard werken
In het vakantletoneelkamp in juli
in het Groningse YYarfhuizen werd
Duizenden papieren kraanvogels, tot kleurrijke slingers geregen, kwamen in november in Amstelveen aan. nadat
het grote succes van de spelgroep Lekento met de opvoeringen van het lekespel ..Sadako wil leven" tot in Japan
was doorgedrongen. Regisseur toneelschrijver Lex de Rooi en ..Sadako" speelster Maja Stoffels (rechts) be
wonderen de vogels, die door de Japanse vertegenwoordiger bij de K.L.M.de heer M. Iida en stewardess Naka
sjima werden aangeboden.
Lex de Rooi heeft na de bloemen
groet veel reacties uit Japan ont
vangen. Een Japanner heeft hem
een brief gestuurd met de tekst
en de muziek van de song „A-bomb
girl". HU vroeg hem tevens adres
sen van Nederlandse meisjes en
Jongens om met hem te correspon
deren.
De Mayor of Hiroshima (burge
meester) zond hem een hartelijke
brief, waarin hij schrijft dat de ro
zen snel naar hun bestemming, het
Hiroshima A-bomb Hospital zijn
gebracht en zijn uitgedeeld aan alle
patiënten die lijden aan de gevol
gen van radio-actieve straling. De
gladiolenbollen zijn ln het stedelijk
tuinbouwcentrum geplant, vanwaar
ze. als ze in bloei staan naar de
bedden van de patiënten worden
gebracht.
In Hiroshima, in het park van
de vrede verheft zich een een
voudig gedenkteken: op een
symbolische atoombom staat
een meisje, dat in haar ten he
mel geheven handen een kraan
vogel houdt. Het is het symbool
van de hoop: laat de kraanvo
gel overwinnen, en de bom
niets meer verwoesten.
En bij de bedden van de stra-
lingszieken bloeien Hollandse
rozen, in Japanse grond zoeken
Hollandse gladiolenenbollen
voedsel om te leven. Leven!
Piet Goose n
het er eigenlijk nog be
trekkelijk rustig aan toe
gegaan. Toen Trini ,JIam-
mer" verscheen, brak er
wel een ontzettend gejoel
en gekrijs los, maar na
dat bij zijn tweede song
een extra, ditmaal uitzon
derlijk sterke microfoon
op het podium werd gezet,
was hij toch enigszins bo
ven het geschreeuw, ge
stamp, gefluit en gebel
door de Ado-suppor-
ter?) hoorbaar.
Vooral bij zijn laatste hit
natuurlijk: „If I had a
Hammer", raakte de
Haagse jeugd zo in ver
voering, dat de meisjes en
jongens ook nog enthou
siast met de armen gin
gen zwaaien, zodat het
zicht op het podium be
duidend minder werd voor
de ietwat rustiger toe
schouwer. Ook drong de
jeugd toen naar het po
dium op, om haar idool
beter te bewonderen, maar
onverbiddelijke suppoos
ten snelden haastig toe
om de jongeren te verwij
deren. Het viel ln Den
Haag allemaal nog best
mee. Eén van het legertje
politiemannen, dat uit
voorzorg in de gang van
het gebouw stond opge
steld, zei na afloop: Jul
lie zijn zoet geweest hoor".
Maar nog diezelfde zon
dagavond in het Amster
damse concertgebouw was
Trini volstrekt onver
staanbaar, daar kon zelfs
de beste microfoon geen
verandering in brengen.
Bij het verschijnen van
het fenomeen Lopez ver
anderde het concertge
bouw in een juichende
twistende, zwaaiende en
kluitende mensenzee. Na
dat ook Trini daar zijn
Hammer" had trachten
te zingen, moest de ten
gere zanger zich met een
spurt in veiligheid bren
gen voor de onstuitbare
massa tieners.
„Het publiek is in Euro
pa vèel enthousiaster dan
in Amerika", heeft zan
ger Lopez eens gezegd.
Dat wel. En icij hebben
ons afgevraagd: gaat het
de tieners nu om het zin
gen van fijne liedjes of
om de zanger? Of mis
schien gewoon om eens
lekker herrie te schop
pen?
