Sierk Schröders jongste werk
in het Haags Gemeentemuseum
kunst
kaleiöoscoqp
Ned. Studenten Orkest
voor zijn tournee
edurfder, markanter!
li forser dan voorheen ïW- A
DR. H. S. VISSCHER OVER DE
CINEAST ALAIN RESNAIS
Gadescov, danser van
wereldformaat70
'n klasse apart
Twee weken studie:
negen uur per dag!
Opmerkelijke groei
25 stuks f 1.-
Causerie voor de filmkring van K. en O.
Interessant program op komst
Oud - Leidenaar had overal
de grootste successen
Jpgericht 1 maart 1860
Woensdag IS januari 1964
Derde blad no. 31161
SIERK SCHRÖDER: een onzer knapste portrettisten!
Sinds kort exposeert deze hoogleraar aan de Rijksacademie
;e Amsterdam zijn schilderijen, tekeningen en aquarellen, als
'ruchtbare en rijpe oogst van de laatste vier jaar in het Haags Ge
meentemuseum.
Wij kenden Sierk Schroder reeds van vorige exposities, ook in
Je Lakenhal. Doch wélk een wijziging in zijn ontwikkeling open-
jaart zich thans in zijn schildertrant.
Was daarin, naast het technisch meesterschap, de vaak conven-
ionele, veelal wat zoetelijke inslag evident, zijn stijl is thans, in
Jeze unieke portrettengalerij op frappante wijze véél gedurfder,
iiarkanter, forser geworden.
De gevaren van de beminnelijke
jotheid waren Sierk Schroder zelf
brast geworden. Anders dan vele
kn zijn tijdgenoten (Kees Verwey,
ril link. Koch en Ket), die een koel
kalisme aanhingen, was Sierk
ihroder een Impressionistisch schil-
>r bij uitnemendheid, doch'een bij
ie de uiterlijke, gladde en wat vlak-
zij het uitermate knappe manier,
larmee de geportretteerden van-
lf sprekend zelf steeds bijzonder
genomen waren, bij uitstek preva-
erde. Deze wijze liet echter weinig
limte over voor een analyse der in-
trliike waarden en zij moest de ver-
lardiger op den duur beslist min
er artistieke bevrediging geven. Nu
dit alles voor een groot deel an-
irs. Schroder betoont zich opnieuw
n rasportrettist, die. al houdt hU
>g in menig opzicht vast aan de
aditie, toch zeker meer te ..beleven"
te .zeggen" geeft dan voorheen,
zal het hem grote worsteling ge-
>st hebben, hiertoe te komen.
Het is daarbij opnieuw een visueel
not hiervan kennis te nemen, met
s een hoogtepunt in de nieuwe uit-
ukking en visie, een felgeladen, be-
sld en expressievol portret van de
hilder Theo Swagemakers, waarbij
j de kleuren met krachtige, ro-
luste. soms wilde streek op het doek
nseelde. Min of meer in dezelfde
eer gehouden, doch toch nog niet
in dezelfde heftigheid vervuld, zijn
i voornaam royaal neergezet portrte
in prof. F. M. U. en twee frappant
ÜU kende portretten van de Leidse
(hilder Gerard de Wit, voorts een
(eld van de voor zijai ezel zittende
>llega Paul Citroen (van 1958).
antzinger en Charles Roelofsz. Dat
in Ida Wasserman, vervaardigd
>or de Kon. Schouwburg te Den
aag (van 1961), is naar ons gevoel
►houden in een te fondantachtige
leur. welke contrastwerking noch
nigerlet diepte toelaat, doch waar-
an het succes bij de massa toch by
oorbaat gegarandeerd is.
Intussen l\jkt het volkomen duide
lijk, dat Schroder zich met alle macht
poogt te ontworstelen aan het wel
eens smalend genoemd etiket ,.sa-
lonkustenaar". Of hem dit op den
duur volkomen zal gelukken, dient
afgewacht. Doch hoopvolle tekenen
daartoe zUn volop aanwezig.
Eenzelfde verheugende verandering
valt te signaleren in zijn tekeningen i
en aquarellen, diverse vrouwenfigu-
ren en naakten. Veelal intiem van
sfeer en met directe trefzekerheid
gedaan, volop de artiest, die het mé- i
tier in elk opzicht beheerst, verra-
dend.
Daarbij is de vormbeheersing.
waartoe hij zich een tijdlang by
..Ars Aemula Naturae" inzette, een 1
der grote pyiers. waarop zyn bij uit- j
stek talentvolle kunstvaardigheid
berust.
In de catalogus wordt Sierk Schro
der een „laat-bloeier" genoemd. Wij I
kunnen het. gezien üe gedemon-
streerde groei, hiermee volkomen
eens zyn en verheugen ons over de
belangryke sprong, die hy in het by-
zonder ook in psychologisch opzicht,
maakte.
Zyn kunst zal vennoedeiyk nim
mer de rauwheid, de wrangheid dan
wel de uitbundigheid van vele pur
sang modernisten bereiken, zyn in
nemendheid leidt niet naar die weg.
Maar dat is ook allerminst noodza
kelijk. Men kan op zijn leeftijd In dit
opzicht ook niet veranderen.
Literatuurprijs
van stad Parijs
De grote prijs voor letterkun
de van de stad Parijs, ongeveer
f 3.000 groot is toegekend
aan de historicus en literator
Emile Coornaert. Coornaert is
afkomstig uit Hondschoote in
Noord-Frankrijk. Zijn eerste
werk ,.Le mouvement des indeés
economiques au 17eme siecle"
j wordt beschouwd als een baan
brekend werk op het gebied van
de economische en sociale ge-
j schiedenis. Het werd in 1935 ge-
j publiceerd.
Kunstschilder
Chris Beekman overleden
Dc kunstschilder Chris Beekman
is in een ziekenhuis te Hooglaren op
76-jarige leeftijd overleden. Beek-
i man. die op 28 mei 1887 in Den
I Haag werd geboren, begon als schil-
j der in de styi van dc Haagse School.
I Later verwisselde hy de donkere
j kleuren voor een helder palet.
Beekman vestigde zich in 1929 !n
I Amsterdam waar hy tot anderhalf
jaar geleden, toen hy ziek werd. bleef
wonen. Vele van zyn werken zyn
in bezie van het Króller-Miiller Mu
seum. het Stedeiyk Museum in Am-
sterdam en het Haag Gemeente Mu-
I seum.
I Zyn stoffeiyk overschot wordt vry-
dag 12.00 uur op Westerveld gecre-
meerd.
De verrukking, welke er van zijn
hartveroverende impressies uitgaat,
is een rustgevende weldaad voor oog
en ziel en ruimschoots voldoende om
U tydens een rondgang met grote
dankbaarheid ie vervuilen. Vooral in
een by uitstek bewogen tijd als deze.
I Tot 26 januari heeft U nog gele-
I genheid er kennis van te nemen.
THEO SWAGEMAKERS
geschilderd door prof.
Sierk Schroder.
Grieg's muziek
mag niet worden
„verjazzd"
Vorig jaar Is een beeldroman over
fcer Gynt verboden in Noorwegen
'egens inbreuk op het Noorse copy-
Ight voor het toneelstuk van Henrik
bsen. Nu staat de versie door Duke
Slington van de muziek die Edward
Iricg geschreven heeft hetzelfde te
fachten.
De Grleg-stichting, die het copy-
Ight behandelt, werd het vorig jaar
oor het Deense ministerie voor cul-
üur gevraagd of grammofoonpla-
en van een „verjazzde" versie van
ie muziek van Peer Gynt mochten
lorden verkocht. Het antwoord was
en categorisch neen. Het Deense
ferzoek betrof een plaat van Duke
Uington. In het Noorse antwoord
erd gezegd dat de muziek van El-
ngton een duideiyke schending was
an de geest van de twee bovenge-
loemde kunstwerken.
„Ensemble" stopt
met ,De opvolger'
Ondanks de onverflauwde belang
stelling voor het toneelspel ,De op
volger" wordt dit stuk op 1 februari
door ..Ensemble" van het repertoire
afgevoerd omdat de hoofdrolspeler.
Ko van Dyk, op die datum overgaat
naar „De Haagsche Comedie" om
in „Ot.hello van Shakespeare te spe
len. Ko van Dyk heeft zich bereid
verklaard nog aan een extra voor
stelling van ..De Opvolger" mede te
werken Deze wordt op 15 februari
in de Stadsschouwburg te Tilburg ge
houden.
Ver. van vrienden
Ned. Studenten Orkest
Ook het Ned. Studenten
orkest heeft nu zijn „Vereni
ging van vrienden". Deze is
onlangs opgericht op initia
tief van de burgemeester van
Bergen (N.H.), de gemeente
waar het orkest al jaren zijn
repetities houdt. De vrienden
van het orkest zullen voor
lopig alleen dit jaar een be
drag bijeenbrengen om een
gedeelte van de hotelreke
ning van de studenten te be
talen. De orkestleden hebben
namelijk dit jaar een duur
der hotel moeten betrekken
omdat er onenigheid is ont
staan met de leiding van het
hotel waar men tot nu toe
gedurende de repetitieperiode
verbleef.
De onenigheid zou o.m. zijn
ontstaan over het 's avonds
repeteren van de studenten
op de hotelgangen. „In het
hotel waar wij nu logeren j
hebben wij toestemming ge- j
kregen tot 's nachts half drie
te spelen, maar dat komt na
tuurlijk nooit voor", aldus
deelde het bestuur van het
N.S.O. mede. De duurdere
hotelrekening wil men liever
niet betalen uit de opbreng
sten van de reeks concerten
die 18 januari begint, omdat
men zoveel mogelijk geld wil
afdragen aan het Studenten-
i sanatorium en het Universi
tair Asyl Fonds.
(Van onze kunstredactie)
Het Ned. Studenten Orkest studeert thans met man vrouw) en
macht voor de komende (twaalfde) tournee in de Ruinekerk te
Bergen.
Daarvan is ons wederom een boekje opengedaan op de jaarlijkse
bijeenkomst in het perscentrum ..Nieuwspoort'' te Den Haag. waar
het Comité Den Haag, onder leiding van de presidente mevrouw
E. J. van Braam van Vloten-Boreel en bestuursleden van het
N.S.O. ons vag de komende concertenreeks op de hoogte gesteld
hebben.
Naar men weet bestaat het NSO uit
het „puikje" der studenten-instru
mentalisten. die na zorgvuldige se
lectie een plaats daarin waardig ge
keurd zyn. Dit orkest, sinds vele ja
ren staande onder de voortreffelijke
directie van Jan Brussen, dirigent
van het Overijssels Philh. Orkest.,
werd opgericht op 6 augustus 1952
door leden van de muziekgezelschap
pen der studenten-corpora met het
doel om door middel van het geven
van concerten gelden bijeen te bren
gen voor instellingen als het Ned.
Studenten Sanatorium en sedert en
kele jaren ook voor het Universitair
Asiel Fonds. Doelstellingen, welke al
leszins te waarderen zyn.
Vele malen hebben wy reeds tn
onze kolommen gewaagd van de
uiterst verdlensteiyke prestaties van
dit orkest, dat. hoewel elk jaar aan
sterke wisseling onderhevig, toch tel
kenmale een opmerkeiyk hoog niveau
wist te bereiken.
Ook nu mag verwacht worden, dat
dit het geval zal zRn. Dat de belang
stelling voor de concerten groot is,
mag afgelezen worden uit het navol
gende: in het afgelopen jaar werden
12 concerten gegeven, 13.600 kaarten
verkocht, als gevolg waarvan eer. be
drag van 25.000 gulden aan charita
tieve doelen kon worden afgedragen.
Het openingsconcert, waarvoor ge
durende twee weken niet minder dan
negen uur per dag gestudeerd wordt,
vindt op 18 Januari plaats te Bergen.
Hierna volgen Arnhem (19). Zwolle
(20» Hengelo (21), Groningen (22).
Eindhoven (23). Rotterdam (24).
Croydon en wel in de Faifield Hall.
waar ook het vorige Jaar met succes
is opgetreden (25». Londen In de
Dutch Church (Austin Friars' '26',
i Den Haag (28). Utrecht (29). Nyme-
gen '30) en het gala,concert te Am
sterdam op 31 Januari.
De overtocht naar Engeland wordt
mogelijk gemaakt door steun van of
ficiele instanties en het bedrUfsleven.
De opbrengst van de concerten al
daar komt ten goede aan de British
Empire Cancer Campaign de Britse
kankerbestryding, deels ook aan het
NSS en het UAF.
De samenstelling van het orkest is
dit jaar als volgt, over de universitei
ten en hogescholen verdeeld: Am
sterdam 25. leiden 24. Utrecht 17.
Groningen 13. Nymegen 4. Delft 2.
Wageningen 1 De bezetting is di
van een volledig symfonie-orkest 64
strikers. 16 blazers. 7 slagwerkers en
1 harpiste, de dochter van de dirigent
Ada Brassen.
I Het interessante programma omvat
de navolgende werken Adagio voor
strykorkest op 12 van Samuel Bar-
I ber Robert Schumanns' concert voor
cello en orkest ln a-moll op. 129.
..Eglogues" (Herderszangen» in op
dracht van het NSO gecomponeerd
door de in 1925 geboren Nederlandse
componist Robert Heppener en de z g
„Militaire Symfonie" in G. op 100
van Joseph Haydn. Zowel in „Eglo
gues" als in deze laatste symfonie
krijgen de slagwerkers ruimschoots
htm deel.
In Schumanns" celloconcert solieert
de 26 jarige cellist. René van Ast.
leerling van Henk Berghout en Ca-
rel van Leeuwen Boomkamp. Deze
was eerst enige Jaren tweede cellist
ln het Ned. Kamerorkest van Szymon
Goldberg en is thans als solocellist
verbonden aan het. Kunstmaand-
orkest
welke, geiyk gezegd de naam .J3glo-
gues" Herderszangen draagt.. HJj
liet zich inspireren door de eerste
strofe van het gedicht „Chronique"
I van de Nobelpryswinnaar 1960 Saint-
John Perse, dat als motto boven de
I partituur geschreven staat. De com
positie duurt 12 minuten. De delen
van het werk dragen de namen
„Paysage". Vents". „Pierres" en
J „Ciraues".
Wy wensen d® studenten voor bun
j a.s. tournee zowel artistiek als gelde
lijk succes toe en rijn ervan over-
tuigd dat de concerten ook dit jaar
1 weer grote belangstelling zullen trek-
I ken. Trouwens: daartoe staat de ac
tiviteit van de plaatselijke Actie-
Comité's, welke ook voor de buisves
ting der orkestleden zorg dragen, on
getwijfeld borg.
Wy mogen stellig ook ditmaal de
komende prestaties met vol vertrou
wen tegemoet zien!
Groep cellisten van het N.S.O.
tijdens hun inspannende studie.
Er zyn tenminste vier redenen om
de Franse cineast Alain Resnais
niet tot de stroming van de „nou
velle vague" te rekenen, al heeft het
gelyktydig verschijnen van zyn
werk (met name ..Hiroshima mon
amour") en dat van Truffaut, Cha-
brol en C'amus daartoe wel aanlei
ding gegeven. In de eerste plaats is
Resnais, die in 1922 werd geboren,
ouder dan de jongeren van de „nou
velle vague". Bovendien en dat
weegt nog heel wat zwaarder be-
hoort hy niet lot de theoretici van
dat revolutionaire filmen. Eerder zou
men hem. dit in de derde plaats,
kunnen rekenen tot de groepering-
met-gelyksoortige-denkbeelden uit de
moderne Franse literatuur. Tenslot
te zyn de films van Resnais niet tot j
stand gekomen op particulier initia-
Hef. maar altijd in opdracht. Nog een
verschil: Resnais bezat al een ge
vestigde reputatie als documentair
filmer toen hy zyn eerste speelfilm
maakte.
Met, deze correctie op een gebrui-
keiyke misvatting begon dr. H. S.
Visscher, filmcriticus en leraar aan
ae Filmacademie, gisteravond in de
filmzaal van de Universiteit zyn cau
serie over het werk van Resnais. Het
betrof hier de vierde voorstelling in
dit seizoen van de Fllmkring K. en O
Resnais is. na het volgen van de
toneelschool en een korte studie aan
óe Paryse filmacademie, zyn werk
op filmgebied begonnen als cutter.
Heel wat bekende films zyn door hem
gemonteerd. Die montage zag hy
aanvankeiyk als zyn roeping, waar-
by hy veel waarde hechtte aan de
principes van Eisensteln (attractie-
en scholemontage». Zyn eerste grote
succes was zijn Vincent van Gogh-
film in 1948. Hij volgde een typerend
procédé, dat hy twee jaar later ook
toepaste in zyn „Guernica" van
Picasso: alleen details laten zien
van de schilderijen of tekeningen,
niet het totale werk. In zyn Van
Gogh-film heeft hy geen instructie
of geromantiseerde biografie willen
geven, maar deed hy een poging door
te dringen tot de psyche van de kun
stenaar. Met dat doel voor ogen is
zyn Van Gogh-film met opzet niet
in kleuren gemaakt, omdat die de
aandacht zouden afleiden, terwyi
zwart-wit naar zyn opvatting de ver-
inneriyking accentueert.. Resnais zag
de schilderijen van Van Gogh als
erupties van een inneriyke wereld,
waardoor zyn werk een origineel ka
rakter heeft gekregen. Dit bleek in
derdaad by de vertoning van dit kor
te. maar uitermate boeiende werk,
waarvan vooral "het slot byzonder
fascinerend was.
Dr. Visscher onderstreepte twee
elementen, die in de films van Res
nais een belangrijke rol spelen: de
claustrophobic vrees voor in- en op
sluiting) en de nucleaire mande, d.w.z.
het verwyien by de oplossing van de
objectieve werkeiykheid en het zoe
ken naar de innerlijke realiteit. Die
trekken vindt men ook in zijn ..Guer
nica" en in „Nuit et brouillard"
«..Nacht en nevel", over de Duitse
concentratiekampen». Li een uitvoe
rige analyse van laatstgenoemd werk
wees dr Visscher op een ander ken
merk van het werk van Resnais: de
problematische verhouding tussen
heden en verleden, een wonderlijke
dialectiek, die vooral tot uiting komt
in „Toute la mémoire du monde",
een documentaire over de Biblio-
thèque Nationale. Resnais heeft zich
op byzonder wijze van deze op
dracht gekweten De bibliotheek
heeft hy gezien aJs een fort. waarin
het verleden moet worden verdedigd
tegen de aanvallen van de tyd. Van
daar ook zyn speciale aandacht in
dit werk voor de conservering»- en
registratiemethoden in dit „fort", dat
hy tegeiykertyd als een gevangenis
heeft gezien. „Toute la mémoire" is.
vooral door de ..travellings" (ryden-
ae opnameneetri zeer persooniyke
expressie van het wereldbeeld van
de maker, aldus dr. Visscher Daarin
heeft niets een vaste plaats Alles
verschuift en ieder is bezig met zyn
eigen „splinter" van het verleden, al
Ls er toch een overkoepelende een
heid.
Na „Toute Ia mémoire" werden nog
enige fragmenten vertoond van „Hi
roshima mon amour". Vooral het be
gin van deze film is indrukwekkend
en ook daar vindt men weer. aldus
dr. Visscher, de osmose van heden
en verleden. Resnais heeft, door het
heden vaag en het verleden scherp
uit te beelden, een opmerkeiyke eon-
trapuntische lUn in die aanhef wr
ten te brengen. Telkens krijgt men
de Indruk van een gesloten wiskun
dig systeem in zRn wyze van filmen
en toch wordt, door het element van
de „vervreemding" tussen de hoofd
personen, de beoordeling aan de toe
schouwer overgelaten, dit in tegen
stelling tot bjjv. een film als „Brief
Encounter".
Tenslotte wRdde dr. Visscher een
korte beschouwing aan „L'année der-
nière a Marienbad". een werk met
een surrealistisch klimaat, waarin
heden en verleden onwerkeiyk z|)o
geworden en het tydsbegrlp volko
men gerelativeerd is.
Aan het begin van de avond heeft
de heer J. Mulder namens de Film-
kring dr. H. S. Visscher gelukgewenst
met de toekenning van de Graadt
van Roggenprijs voor filmkritiek.
President .Segni
in Washington
President Segril van Italië ls gis
teren voor een staatsbezoek van twee
dagen in Washington aangekomen
Hy werd op het station van de
hoofdstad hartelijk verwelkomd door
president en mevrouw Johnson Pre
sident Segni zal tydens zijn bezoek
tweemaal besprekingen voeren mee
zyn Amerikaanse ambtgenoot
Robert Heppener heefi nog het een
en ander verteld over zyn compositie.
Iril Gadescov. de eerste Nederlandse grootmeester van het ballet
is vandaag 70 jaar geworden. Hij werd als Richard Vogelesang te
Leiden geboren in het gezin van een leraar, waar een intellectuele
loopbaan hoger werd aangeslagen dan een artistieke, zodat de 17-
jarige Richard, bij afwezigheid van de strenge vader die in Indo
nesië woonde, zijn kans schoon zag om zijn eigen weg te volgen.
Hy meldde zich by Jacoba van der dreef op haar Duncan-Dalcroz*
Pas, de oudste zuster van de bekende school een soort vrye danskunst. Hy
pianist Theo van der Pas en be- was de enige manneiyke leerling en*
J bracht alleen daardoor al de gemoe-
deren in beweging. Later werd hy op
kosten van zyn tante Emilie Scharp
naar ParUs gezonden, om de beroem
de Nyjinski te zien dansen De con-
j frontat.le met deze grootste danser
ter wereld maakte een onvergetelyke
indruk op de jonge kunstenaar
Na studies ln Londen en New York
betrad Iril Gadescov. die uit de let
ters van zyn naam dit Russisch klin
kende pseudoniem had samengesteld
het internationale podium, zyn eer
ste partnerin was Grace Emmerson.
die als Lovena zijn succes deelde Ze
traden samen op in het New Yorkse
Hippodrome, met de beroemde Sousa
als dirigent.
Na 1917 beleefde hy zyn eerste
triomfen in het Haagse Dillgentia
Hy danste by Pisuisse. waarna
Max van Gelder hem engageerde in
het Centraal Theater te Amsterdam
Na diverse malen succes geoogst te
hebben in het Theatre des Elvsées te
Parys. kwam hy naar Berlijn en
werd door Heinrich Kröller uitgeko
zen om de ..Jozefslegende" van
Richard Strauss te dansen Meer dan
300 maal heeft Iril Gadescov dit bal
let. waarin hy zelf een zeldzame
prestatie leverde, gebracht in Ber-
ïyn. Warschau. Wenen. Riga. Kopen
hagen. Stockholm. Bent en Parys
Toen hy In 1923 In Parijs woonde
en een studio had aan de Avenue
Mozart, was hy wereldberoemd. Doch
op het hoogtepunt van zRn kunnen,
verliet Gadescov het podium. Tot
1935 is hy opgetreden, het laatst met
de bekende LUI Green en haar groep.
Tydens een der laatste voorstellingen
vlak voor het scherm opging, rlen hij
haar IT ..U!l. wij zijn trnmrn 11
ja-- «i»«r.
Tijd om to hrl'fi '""'rffn 7e niet
meer. wint gordijn ging op 011 «e-
vons n 1st de grote danger loon. dat
het een der laatste keren moest zyn.
