nieuweAUTOhuren
Godsdienst leeft voort in harten
van mensen, die in God geloven
GEBR. GRIMM SCHREVEN
EERSTE DUITSE SPROOKJES
Hotel Huize de Wekker
le monteurs
2e monteurs
en leerl.-montenrs
COUPEUS1
CHEF
VAN GEND LOOS LEIDEN
De kerk in Rusland
Anti-religieuze actie in
Sowjet-Unie misluht
Brachten vier
generaties
vreugde en geluk
expeditie-personeel
BLONK'S AUTOBEDRIJF
- BOEKHOUDER
ASSISTENT
ASSISTENT-ONTWERPSTER
HYGIA Baby en kleuterkleding
TE HEER
kamerverhuurbedrijf
KEMPENEER'S AUTOMOBIELBEDRIJF
D. Jacobs
ADM. KRACHT (MNL. OF VRl.)
SCHRIJFMACHINEMONTEUR
FIRMA J. M. GERDING
Boven- en
benedenwoning
ADMINISTRATIEVE KRACHT
RECEPTIONIST
le en 2e MONTEUR
PLAATWERKER!
BANKWERKERS ei
UW AUTO WEER
AIS HIEUW!
Zwitser nJ
Prettige feestdagen
voorspoedig 1964
Tandarts-assistente
HYGIA Baby en kleulerkledij
Welke bouwkundig
LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 21 DECEMBER 1963
(Van onze correspondent in Wenen)
Het communisme beschouwt de godsdienst als zijn grootste te
genstander. die wel niet gewapend is. maar die zich toch heeft
weten te handhaven ondanks de felste bestrijding. Over dit ver
schijnsel heeft Walter Kolarz het interessante boek: ..Godsdienst
religies in de Sowjet-Unie" gepubliceerd.
kreeg een opvolgster in de ..Algeme
ne vereniging ter verspreiding van
wetenschappelUke en politieke ken
nis". Zij bestond uitsluitend uit een
intellectuele elite, die door middel
van lezingen en brochures het bewijs
trachtte te leveren dat godsdienst
..onwetenschappelijk" was. Ook deze
actie had weinig of geen succes, want
de partij oefende vooral in 1954 felle
kritiek op haar uit, omdat gebleken
was dat de gratis aangeboden bro
chures niet werden gelezen, ook niet
onder de druk van het harde regime
van Stalin.
Het godsdienstig
denken
De schrijver zegt daarin o.a.: „Het
voortleven van de godsdienst hangt
niet af van een formeel kerkelijk
lidmaatschap of van religieuze prak
tijken in het openbaar. De gods
dienst leeft voort in de harten van
de mensen, die in God geloven, Hy
leeft voort In gebeden en vrome ge
dachten. Men zou een blik moeten
werpen in de diepten van elke men
senziel in Rusland om te kunnen
vaststellen hoeveel godsdienstig den
ken er nog bestaat na zoveel jaren
van communistische overheersing".
Om te bewijzen, dat de anti-reli
gieuze actie succes heeft gehad be
roepen de militante bestrijders zich
op het feit. dat de kerk ook daar in
de laatste jaren verliezen heeft gele
den. Maar gode beschouwd is deze
tendentie niet het gevolg van de
communistische propaganda, doch
een algemeen verschijnsel in de ge
hele wereld. Door de industriële re
volutie is de secularisering sterker
geworden vooral in de grote steden.
Het is een algemeen verschijnsel, dat
alle kerken bezig houdt en daarom
ook aanleiding werd voor het bijeen
roepen van het oecumenische con
cilie.
In liet geheim de
godsdienst trouw
Toen de communistische party in
het begin nog leden moest aanwer
ven. zag zü in de godsdienst nog
geen beletsel. Lenin schreef dan ook
in 1909: „Wy mogen in onze party
ook arbeiders opnemen, die hun ge
loof in God hebben bewaard. Wy
zijn er absoluut tegen, dat de reli
gieuze gevoelens van deze arbeiders
ook maar op de geringste manier
worden gekwetst". Aan deze opportu
nistische houding kwam eerst in de
jaren 1929 en 1930 een einde, toen
duizenden leden van de party op
grond van hun religieuze overtuiging
werden geroyeerd. De party nam de
anti-religieuze actie zelf in handen,
vooral in kringen van de Komsomol
of de jeugdbond, maar het succes
schynt niet groot te zyn geweest,
want zelfs na de tweede wereldoor
log publiceerde de Sowjet-pers regel
matig berichten over partyleden en
zelfs over jonge communisten, die in
het geheim de godsdienst trouw ble
ven.
Op grond van deze mislukking
richtte Jaroslavski de „Vereniging
van de strijdbare goddelozen" op.
Aanvankelijk had deze vereniging
niet de verwachte steun van de par
ty. maar dit veranderde in 1928'29
toen zij met haar ideologische actie
moest by dragen om de gedwongen
collectivisatie van de landbouw
bedrijven door te voeren. De reli
gieuze onderdrukking was in 1933
reeds zo sterk dat de kerken zowel
de orthodoxe als de andere geen
enkel seminarie meer hadden. Op
dat ogenblik richtte de Vereniging
van goddelozen 26 anti-religieuze ar
beidersbonden op, die de godsdienst
met „wetenschappeiyke" middelen
moesten bestuderen en bestrijden.
Toch had zy ook toen geen succes,
zoals bleek uit de volkstelling in 1937,
aangezien zeer veel Russen weiger
den om zich als „ongelovig" te ue-
clareren. Daaruit trok te partij dan
ook de consequentie en liet by de
volkstellingen van 1939 en 1959 de
rubriek „godsdienst" weg Volgens
betrouwbare bronnen zouden min
stens 50 miljoen Russen zich in
1937 voor de godsdienst hebben uit
gesproken.
Aan de felle anti-religieuze pro
paganda kwam in 1941 een einde,
toen Duitse troepen het land bin
nendrongen en de party de nationale
steun van alle Russen gelovigen
en ongelovigen nodig had. Na de
oorlog werd bovengenoemde vereni
ging niet meer opgericht, maar zy
Mildere vorm, maar
Onder Chroecjtsjow heeft de anti
godsdienstige actie niet alleen een
mildere vorm aangenomen, maar bo
vendien is gebleken, dat hy het reli
gieuze verschijnsel beschouwt als een
kwestie van tactiek. Hy heeft inge
zien, dat men van de godsdienst, zo
wel in de Sowjet-Unie alsook daar
buiten notitie dient te nemen en dat
men met deze ideologische tegen
stander tot coëxistentie moet. komen.
Dit betekent, echter niet. dat er een
einde is gekomen aa/n de bestrijding
van de godsdienst,, want alleen de
manier van bestrijding is veranderd.
Zuiver politiek gezien is het stand
punt dat Chroesjtsjow inneemt, wel
verstandig, omdat hij een realist is
en dus rekening houdt met de reali
teit., het feit r.ameiyk. dat nog al-
j tyd miljoenen mensen in de Sowjet-
Unie cn daarbuiten aan de gods-
I dienst vasthouden. Ook het bezoek
dat zyn schoonzoon Adjubei aan
Paus Johannes heeft gebracht en
het verlof dat vertegenwoordigers
van de Orthodoxe Kerk hebben ge
kregen om het oecumenische conci
lie by te wonen, bewyzen niet dat
de communistische party in Rusland
j haar principieel standpunt in-
i zake religie heeft prijsgegeven. Er
biykt in tegendeel alleen dit uit, dat
j de tactiek is gewyzigd, juist omdat
I zij met onomstoteiyke feiten reke-
j ning houdt.
Alles was een
mislukking
1 Wanneer echter de omstandighe-
I den zouden veranderen, kan er on-
middeliyk ook een wijziging komen
1 in deze tactiek en kan zy weer om
slaan in een felle bcstrUding. zoals
dit ook vroeger is gebeurd. Een der-
gcljjke bestrijding kan des te gevaar-
1 ijker vormen aannemen, nu telkens
j weer biykt dat men het religieuze
I sentiment niet heeft kunnen uit-
Kiezen in V.S.
van 21 naar 18?
President Johnson heeft zich gis
teren uitgesproken voor verlening
van stemrecht aan alle achttien -
Jarigen. zonder uitzondering, terwyi
voorts ook alle staatsburgers aan de
verkiezingen moeten kunnen deel
nemen. Volgens Johnson zou ieder
een van stemgerechtigde leeftyd aan
de eerstvolgende presidentsverkiezin
gen moeten kunnen deelnemen.
President Johnson merkte op, dat
het op het ogenblik gemakkelijker is
een geweer te kopen of dienst te
nemen in het leger dan om te stem
men. Hy wees er verder op. dat in
tegenstelling met andere democra
tische landen, in de Verenigde Sta
ten slechts een klein deel der bevol
king aan de verkiezingen deelneemt.
Vele kiezers, die aan bepaalde ge
stelde voorwaarden onmogelijk kun
nen voldoen, kunnen hun burger
plicht niet vervullen, aldus de Ame
rikaanse president. Hy zei dit ver
schijnsel in stryd te achten met de
beginselen, waarop de staat is ge
grondvest.
Geen „sleeën" in
Amerika voor de
overheidsdienaren
President Johnsons bezulnigings-
zwaard heeft nu ook het statussym
bool van Amerikaanse regerings
ambtenaren in de gehele wereld
de grote, glanzende auto met pluchen
bekleding getroffen. Het begro
tingsbureau heeft het aantal limou
sines „en andere luxe wagens" met
chauffeur met 75 procent ingekrom
pen. Onder de maatregel vallen wa
gens van drie typen
Limousines, grote sedans en mid
delgrote sedans. Amerikaanse rege
ringsambtenaren rijden momenteel
in 491 van dergelijke wagens rond.
In het vervolg zullen er nog maar
136 voor hen bestemd zyn. In Wash
ington zullen er van de 131 slechts
20 overblyven. Ambtenaren die niet
meer in aanmerking komen voor
luxe wagens zullen de beschikking
krijgen over lichte sedans.
Veel haring
De Duitse vleetloggers vingen in
de week van 18 tot 24 november 5970
kantjes. Deze hoeveelheid werd aan
gevoerd in 5 reizen. Per reis dus by-
na 1200 kantjes. Van 1 januari af
tot 24 november bedroeg de totale
aanvoer 440.537 kantjes.
roeien en dat de anti-religieuze actie
een mislukking is gebleken. Het beste
bewijs hiervoor levert het boek van
Kolarz waarin het voortbestaan van
verschillende kerkgenootschappen In
de Sowjet-Unie wordt beschreven.
Prof. dr. N. Greitemann.
(Van onze kunstredactie)
■^T IET Jakob of Wilhelm Grimm. maar de ..gebroeders Grimm"
hebben de poorten van het bonte rijk der sprookjeswereld
voor ons als met een toversleutel geopend. Of zoals Jakob Grimm
het zei in zijn herdenkingsrede na het overlijden van zijn geliefde
broer, die in januari 1859 op bijna 74-jarige leeftijd stierf: ..Dieser
Wünschelrutenzweig (tak van wichelroede) fiel uns glüchlich in
die Hand". Vier jaar later, thans precies een eeuw geleden,
volgde Jakob zijn jongere broer in de dood.
De sprookjes van de gebroeders
Grimm, zoals Sneeuwwitje. Repel
steeltje, Vrouw Holle. Assepoester en
Doornroosje, hebben een grote ver
maardheid verworven. De beroemd
heid van de talentvolle broers ging
zo ver, dat wy hen thans niet als
aparte personen kennen, doch beiden
als één geestelyk geheel beschouwen.
De gebroeders Grimm zRn hun hele
leven onverbrekeiyk samen door de
wereld van het sprookje en de sage
getrokken.
Hun „Kinder- und Hausmarchen"
1812, die nu reeds vier generaties
lang miljoenen mensen over de gehe
le wereld geluk en vreugde schenken,
hebben xy in niet te overtreffen ge-
meenschappeiyke arbeid byeenge-
bracht.
Gemeenschap
deutechen Sprache werden de basis
voor een geheel nieuwe wetenschap,
de Duitse filologie.
De grote periode
I De grote scheppingsperiode van de
i gebroeders Grimm begon na Ja-
I kob's terugkeer uit Parys, waar hy
I enige Jaren als wetenschappeiyk as-
j sis tent werkzaam was geweest.. Tot
11829 bleven de broeders in Kassei
I en deze tyd was wel de vruchtbaar-
Iste uit hun leven. Jakob bleef vry-
gezel, doch Wilhelm trouwde in 1825
met. zyn jeugdvriendin Dortchen
1 Wild. Door een gelukkig toeval kwa
men de broers in het dorp Zwehren
in contact met boerin Viehmann.
een vrouw, die de gave bezat de
vele prachtige verhalen en sprookjes,
die zy in haar herinnering bewaar
de, op levendige wyze te kunnen
j weergeven, zy was het. die de stof
heeft geleverd voor het grootste deel
In 1785 in Hanau. één jaar voor
Wilhelm geboren, bezocht Jakob sa
men met zyn broer de school in
Kassei. Hy ging als zeventienjarige
jongeman naar de universiteit in
Marburg en studeerde daar rechten
Wilhelm volgde hem ren Jaar later.
Eén van hun docenten was de be
roemde rechtsgeleerde Friedrich
Karl von Savigny, een man die door
zyn persoonlijkheid grete indruk op
Jakob maakte en ook op beslissende
wyze een stempel drukte op diens
leven als geleerde. Jakob verrichtte
als geleerde meer scheppend werk
en was bovendien als wetenschaps
mens de strengere in deze broeder
lijke gemeenschap. Veel roem ver
wierf hy met de bestudering van
de Duitse taal. hy was de eerste
die de ontwikkelingsgeschiedenis van
het Duits ontdekte en op schrift stel
de. Zijn beide werken Deutsche
Grammatik" en „Geschichte der
Wilhelm in een ontroerende vertel
trant werden opgetekend. Andere
sprookjes vonden de broers tydens
hun vele tochten door hun Hessische
geboortestreek.
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK
Beroepen te Alblasserdam (wljkgem.
3) J. G. v. Ieperen te Terheljde (Z.-H.)
te Vriezenveen B. M. Meyndert te
Waarder.
Aangenomen naar Vorchten (toez.)
C. J. de Haan te Zalk.
GEREF. KERK
Beroepen te Purmerend (2e pred.pl.)
D. J. Surmond te Vleuten-de Meern.
Bedankt voor Stadskanaal (vac. W.
Stuursma) C. H. v. d. Berg te Lollum.
EVANG. LUTH. KERK
Beroepen te Dordrecht-Gorinchem
(comb.) J. Blase te Dordrecht.
Standaardwerk
Nadat zy Jarenlang als professor!
aan de universiteit v?,n Göttlngeif
werkzaam waren geweest, riep dr
Pruisische koning Wilhelm IV de
afscheideiyke broers naar Beriyn
waar hun wederom een tyd
scheppingsvreugde en succes
deel viel.
Samen begonnen zy aan het
ste grote werk van hun leven,
samenstellen van een woorden
dat alle Duitse woorden uit 400
met hun verklaring zou moeten
vatten. Zy kwamen helaas niet
der dan de letter D. Maar zy
den echter de eerste steen gelet
i voor een standaardwerk, dat j
I onlangs kon worden voltooid en daiL
tevens een monument is van weten?
j schappelyk kunstproza van de
allerhoogste rangorde.
Biljartdistrict
„Dc Bollenstreek'^:
De uitslagen van de teamcompetif
tie van het biljartdistrict De Bollet
streek luiden: e
Klasse C 1Oude HavenDe Eng« P
80; Oude Post.De Turk 26 Vlo ji
Concordia 62; Soldaatje—Ami a
citia 1 6—2; Centraal—Amicitta h
8—0.
Klasse C 2: De Turk 2—Zeekan 1
6—2: Royal Sport—De Turk 4 2—6 'r
Passage—Berg en Dal 6—2: De Tui ei
3—Luto 2—6; FloraPiet Ghs 4—4
Klasse C 3: Royal—Soldaatje e
26: Concordia 2Flora 2 44: D»
Beurs—Passage 2 6-2- Vlos 3—Oud
Haven 2 4—4.
Klasse C 4: a: De Engel 2—Pit e
Gys 2 4—4; De Beurs 2—De Pan e
2—6Luto 2—Zeekant 3 5—3Sport n
rustRoyal Sport 2 44: Zeekant bi
—Oude Post 2 2—6 u
Standr{
Roval Sport 2 7 5 2 0 38—1
Luto 2 7 4 2 1 35—2
Oude Post 2 7 3 2 2 30—2
Klasse C 4 b: De Parel 2—Oude Ha
ven 3 44; Vlos 4Sportrust 2 26
Piet Gys 3—Concordia 3 62; Ze« 1
kant 4—Sport 6—2. Amlcitla 4—Cen k
traal 2 26. p)
Stand1
Sportrust 2 7 6 1 0 44—1
Zeekant 4 7 5 2 0 40—1e
Piet Gys 3 7 3 2 2 32—3le
Klasse C 4 c: Amicitla 5—De Engi ij
3 35De Parel 3Luto 3 44P« e
Gys 4—De Beurs 3 8—0; Zeekant 5 c
Passage 3 44.
Stand:
Piet Gys 4 7 4 0 3 29—2 W
Luto 3 6 3 2 1 26—1 P
Zeekant 5 6 2 3 1 27—2
io:
Wegens uitbreiding van de werkzaamheden kan
momenteel weer geplaatst worden
Geboden wordt zelfstandig en afwisselend werk.
Laat U zonder verdere verplichting nader Inlichten.
U kunt hiervoor op alle werkdagen (behalve 's zater
dags) terecht op ons kantoor
Stukgoederenkantoor HAAGWEG - LEIDEN
uitstekend loon
waarderingspremie
vrije dienstkleding
5-daagse werkweek
toeslagen voor overwerk
Nieuwstroat 3341
Leiden
vraagt:
voor do bedrijfsadministratie en in voorko
mende gevallen voor het vervangen van de
directie.
Sollicitaties met vermelding van leeftijd, op
leiding verrichte werkzaamheden worden
gaarne ingewacht aan ons bedrijf.
ROYAL McBEE NEDERLAND N.V.
vraagt voor spoedige indiensttreding voor haar
EXPORT een
VEREIST wordt: mulo-opleiding of gelijkwaardige
opleiding. Enige jaren kantoorervaring bij voorkeur
op een commerciële afdeling en de diploma's Neder
landse en Engelse handelscorrespondentie strekken
tot aanbeveling.
Sollicitaties worden gaarne ingewacht bij het Hoofd
ran de Afdeling Personeelszaken van
ROYAL McBEE NEDERLAND N.V.,
Rooseveltstraat 20 Leiden
tot 1 april SPECIAAL TARIEF.
Herengracht 100 - Telefoon 21935
Uw adres voor besloten RECEPTIES EN PARTIJEN
o.a. Mercedes. Opel. Taunus. V.W.. B.M.W., Cortina,
V.W.-busjes, WINTERPRIJZEN.
Autoverhuur TIP TOP
St.. Aagten, traat lt Telefoon 25709
Op de ONTWERPAFDELING is plaats voor een
in het bezit van een coupeuse-diploma.
Leeftyd plm. 24 jaar. Voor degenen, die hiervoor inte
resse hebben is het in een kleine afdeling leuk en
prettig werken. Schrifteiyke sollicitaties aan
Menneweg 73 - Sassenheim
Voor mondelinge sollicitaties vooraf een telefo-
afspraak onder nummer 025328244.
Zeer fraaie VRIJE ETAGE
in centrum stad. Geheel ge
stoffeerd. Voor één of twee
dames. Huurprijs f275.— per
maand. Brieven aan het bur.
van dit blad onder no. 28500.
TE KOOP In centrum Lelden
van 12 kamers, moderne in
richting. van alle gemakken
voorzien, met lege woon
ruimte. onmlddeliyk te aan
vaarden. tegen contante be
taling van f75.000.—.
Br. bur. v. d. blad no. 28498.
Gevraagd:
Reiskostenvergoeding. Zaterdags vry.
1 LAMMENSCHANSWEG 136 - LEIDEN
TELEFOON 23771
Complete Woninginrichting
en meubelstoffeerderij,
HoogiJterkkoorsteeg 2, telef.
34195. Werkplaats:
Lange Schoolsteeg 6.
SOEFI BEWEGING
le KERSTDAG
byeenkomst voor alle
gezindten.
Spreker
de heer L. DE RUITER.
Notaris W. S. JONGSMA te Leiden, vraagt
voor spoedige indiensttreding een
Aanmelden: Rapenburg 31.
Gevraagd een bekwame
MIDDELGROOT AUTOMOBIELBEDR V
TE LEIDEN,
ZOEKT
die in staat is na inwerkperiode de technische gege dl
uit de werkplaatsadministratie te verwerken
TE KOOP AANGEBODEN
Benedenwoning (2 kamers en
keuken) leeg te aanvaarden.
(Behoudens huisvest.verg.
Brieven aan het bureau van
dit blad onder no. 28420.
I die de verlangens van onze cliënten kan behartJ
1 Zy. die uitzien naar goed gesalarieerd werk met i
«Udlg karakter, waarby het aankomt op eigen ln
1 tlef, inzicht en enthousiasme, gelleven schriftelijk
1 solliciteren onder nummer 28490 aan het bureau]
5 dit blad.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
SneUe levering van
bekledingshoezen in moderne I
kleuren
M. BRINKS
Autobekleder
le BinnenvestgTacbt 1
(hoek Steenstraat)
Telefoon 21905
MACHINEFABRIEK
CONSTRUCTIEBEDK
Fabriek: HARINGKAD
KATWIJK AAN ZE
TELEFOON 01718—4«
Na 18 uur: 01718 - 3201
BREESTRAAT U
TELEFOON 25876 - LEIDEN
Adverteert in dit blad
Wy wensen U
co een
MHRPLEnH£BSTP.I« l<i7 LEIDEN BOTERMARKT 2
MUTSEN - COLS - HOEDEN - HANDSCHOENEN
SJAALS
Mevr. DE RIJKE
PARAPSYCHOLOGE
Verdamstraat 36 - tel. 30236
Afspraak schrift, of tel.
horloges
Voor
klokken
reparatie
wekkers
aan:
goud en
zilver
W. J. c.
Somerwil
Haarlemmerstraat 84
Leiden
Tel. 24478
GEVRAAGD:
Schrifteiyke sollicitaties te
zenden aan:
J. H. BEYE, Hooigracht 59.
Bezoek alleen na oproep.
Op onze afdeling PATROONTEKENEN ligt voor|
leeftyd boven 20 Jaar. prettig en zelfstandig wei
wachten.
Schrifteiyke sollicitaties aan:
Menneweg 73 Sassen
Voor mondelinge sollicitaties vooraf een een
nische afspraak onder nummer 02532—8244.
esthetisch en constructief bekwaam, wil op
bureau F0
worden? Deze taak omvat niet alleen de leidingl«
de tekenkamer, doch ook de werken in uitvoer»
De juiste man met een gezond verstand, bied lkT
zelfstandige werkkring en een goed salaris.
Soil, te richten aan Architectenbureau G.
Plantage 22A, Oude Wetering, telefoon
M
3. F. STROiin
oon 01713—4eei
