„Con Amore" zong „Cantate de Noel" van Arthur Honegger kunst kalei öoscqqp Prachtige van „Der voorstelling Nachfolger" Bevredigende indruk van bekwaamheid Spel van Ko van Dijk: een evenement! Een pre-liistorische grote nederzetting w GOLDEN FICTION WEER EEN DAAD GESTELD! mailing Albert \ogel naar Af ril iva Ontdekking te Leidschendam Karakteristieke rond sten Jtit Vlaardingencultuur" Opgericht 1 maart 1860 Woenadag 11 december 1968 Derde biad no. 31184 Postuum werk van Hemingway J De schrijver Ernest Hemingway bracht toot zyn dood oneereer 25 kilo aan niet gepubliceerd* ma nuscripten naar een bankkluis, om dat hU ongaarne belasting betaalde, aldus heeft zijn weduwe Mary giste ren onthuld. Advertentie De daad ter aantekening in de Leidse muzikale annalen, gisteren in de vrijwel gevulde Stadsgehoorzaal door ..Con Amore" gesteld, is de vertolkng van Honegger's Cantate de Noël. Na ..Le Roi Da vid" en .Jeanne d'Arc", hier ter stede geïntroduceerd door Iskar Aribo. is de trits oratorische meesterstukken van de onderhavige componist compleet geworden. In deze kantate drijft Honegger een eigendommelijk spel met het contrapunt. En wel op basis van het enige in de kunst, dat daartoe het recht vrijgeeft: de fantasie. En fantasie dijt hier uit tot visioen. Contrapiintïek De veeltalige Zwitser gaat zover, niet alleen koor en orkest en orgel - partijen te contrapunteren, hy laat dit ook talen en volken en muziek stijlen doen. In deze kantate met leidend thema .Vrede op aarde", is een groot brok symboliek verdiscon teerd. In 1941 was Europa een slacht huis voor en van mensen. Toen was het dat Honegger de schetsen ont wierp voor zijn inmiddels tien jaar oude Kantate. In die bitterste vernietigingsstrijd luwden de moorden en herinnerde men zich tijdens de kerstdagen een kribbe in Bethlehem. Daar wist ook Honegger van en zo laat hij „Es ist ein Reis entsprungen" en „II est né le divin enfant" door elkaar gaan! Honegger bestaat het bovendien, in het middendeel dat zich optorent als een kerkspits, om niet minder dan vier kerstzangen (drie Duits, één Frans) over elkaar te laten glijden. Ten andere zou men in de compo sitie een kruis kunnen denken: door voren bedoelde vertikaal een hori zontale lijn die. van het navrante, chaotisch wroetende „De Profundis" zonder discant van de aanvang, streeft naar het eindende en verlos sende ..Laudato Dominum", dat geen doden wekkende fanfaronades ver tolkt, maar geheel verstild in een- stemrrvgheid wegvliet. Profetische We waren al jaren benieuwd, welk Leids koor de Leidenaren deze profe tische maning aan een verscheurde wereld het eerst te horen zou geven: „Con Amore" heeft deze eer veroverd en z'n dirigent Jan Pasveer, die de daarvoor nodige studiezin niet ge schuwd heeft. Het koor heeft zich kennelijk naar vermogen achter de ondernemingszin van de dirigent ge steld en een voorlopig meer dan puur bevredigende indruk van de be kwaamheid en de mogelijkheden meegegeven. De melodieën en melo dische fragmenten behoefden welis waar nog sterker glanzing. nog krachtiger persoonlijkheid in het af lijnen. W'ü verwachten, dat in de komende jaren herhalingen zullen volgen. Het in deze kantate ingeschoven jongenskoor was dat van de Sint- Bavo Kathedraal te Haarlem Deze knapen behoefden zich niet te scha men. De „Wiener Sangerknaben". die weer in het land zijn. hadden het niet beter en niet ontroerender ge daan. Dat de dirigent de Jongen, die (stabiel klinkend) een solo ver vulde, in de ovaties betrok, betekende Dc drachtskunstenaar Al- bert V». ,el gaat volgend jaar drie maanden op tournee door Afrika met wat hij zelf ..een soort litteraire one-manshow" noemt. In zijn fraaie Wasse- naarse villa vertelde hij ons. dat het programma nog alleen in grote lijnen is vastgesteld: het zal de belangrijkste figuren uit de Nederlandse literatuur vanaf ongeveer 1880 tot heden omvat ten. Vogel wil zijn voordrachten ..inlijsten" in causerieën over het cultuurklimaat waarin deze lite ratuur ontstond. Zijn belangstel ling voor Gorter. Couperus en Achterberg kennende mag men aannemen dat hij zeker werk van deze kunstenaars in zijn pro gramma zal opnemen. De tournee wordt gemaakt in het raam van de culturele uitwisselings overeenkomst tussen Nederland cn Zuid-Afrika. De reis wordt betaald door het Nederlandse ministerie van O. K. en W. en de verblijfkosten en honoraria door dat van Zuid-Afrika Onze culturele attaché ln dat land verleent zijn bemiddeling by de voor bereiding van de tournée. Vogel knoopt aan zijn reis door Zuid-Afrika voor privérekening nog een trip vast die hem op de heenweg om. brengt in Las Palmas (VS), Ca- sa Blanca. Monrovia en Lagos en op de terugreis in Nairobi. Addis Abeba en Cairo. De vertrekdatum is vastgesteld op 15 maart. Na zijn Afrikaanse tournee wil Vo gel gaan werken aan een program ma dat .Portret van Holland" zal he ten en waarin hl) een impressie van ons land wil geven De première van dit ..Nederlanri gezien door Neder - '-zndse er. ouitenlandse ogen" is al I gevraagd door burgemeester Kolf- I rchoten vap Den Haag. die er de in l Den Haag geaccrediteevrk buiten- j landse diplomalen op wil vergasten I in het oude stadhuis aan de Groen markt. een niet minder treffend moment. Voor de bassolo was Herman Schey aangewezen, die zijn opdracht ko ninklijk-waardig realiseerde. Magnificat Dat was na de pauze. Daarvóór is Bach's Magnificat gebracht, aange vuld met de 5de Kantate van de zes delige samenvoeging, die na Bach's leven „Weihnachtsoratorium" gehe ten werd. Geheel ln tegenstelling met het Magnificat is deze 5de Kantate zeer ongelijk geïnspireerd, niet zo be zonken. ZU staat ver achter by de eerste drie, maar bevat genoeg aan- trekkeiyks om een keer een uitvoe ring te rechtvaardigen. Men vergeve ons echter, wanneer we de kantate niet hoger aanslaan dan de normale gebruiksmuziek van Bach's tyd. Orkestdetonaties Aanwezig was het ons onbekende „Rotterdams Svmphonie Orkest". Daarin ging het heel ordeiyk toe (niet in de inleiding tot de tenoraria 8). Jan Pasveer, die een consciëntieus werker is. kan er mee omgaan en hij laat niets uit de handen glippen. Maar detonaties waren niet van de lucht. Evenals by een koor spreekt niet de technische ordening, maar de klankschaving met het eraan ver bonden voordrachtspatroon het laat ste woord. Geen kwaad woord echter van de obligaatspelers: violoncello en viool. Groei vereist Wat dat „laatste woord" aangaat, daaraan was Con Amore, dat in Honegger en Bach's Kantate mooi voor de dag kwam. in het Magnificat niet toe. Het hier passend liturgisch besef klonk niet door. Ook dit mees- terwerk (uit het ontstaansjaar van de Johannes Passion), eist groei in de vertolking en zal met herhalingen gebaat zijn. Hiermee doelen we op een groei, die in geesteiyke toeeigening resul teert. We hadden de indruk dat de mannengroepen hier nader toe ston den dan de vrouwen. Het moet naar groepslynen heen. die zullen zyn als rcgisterkleuren, als veredelde groeps- solo's, waarin dus geen stem uit springt en niemands timbre indivi dueel herkenbaar wordt. Dit is de sleutelopgave voor een groot koor, dat een klank moet kunnen suggere ren van een klein vakkoor. waarvoor zo'n Magnificat tenslotte gedacht was. De namen van het medewerkende solisten-kwartet spreken voor zich zelf: Annette de la Bije. prachtig toonzuiver en bekoorlijk in haar so praanpartijen. evenals de alt Watty Krap. alleen in sommige momenten iets minder rein in het toontreffen; de tenor Jan Waayer. die zyn vak verstaat en de nog altyd magistrale bas Herman Schey. die een bewon derenswaardige soepelheid van zeg ging paart aan een metrische preci sie. die aan orkest en dirigent een kostelijke steun geeft. Als een uitste kende obligaatspeler verwyzen we intussen nog naar de betreffende hoboïst. Natuuriyk was de laatst te noemen medewerker, de verborgen gezeten organist (en ex-dirigent van Con Amore) Simon C. Jansen niet de minste. Daarover bestaat by geen koorlid ook maar de minste twijfel. V. ..Ernest schreef voortdurend in Cuba", verklaarde zy. „Ala hy Iets af had bracht hy het naar een kluis". Op leder manuscript zou de experi mentele titel en de datum staan Volgens de weduwe bevond zich onder de niet gepubliceerde werken o.a. materiaal voor een nieuwe roman en een aantal korte verhalen. Mevrouw Hemingway zei. dat er geen brieven van haar man zullen worden gepubliceerd. „Hy liet met het oog hierop bepaalde instructies na", zei ze. Op de vraag waarom Hemingway zich niet. zoals andere schrijvers haastte zyn werk m druk te laten verschynen. antwoordde zij. dat hh een afkeer van belasting had ,Jn feite bekommerde hy zich niet erg veel om het in druk verschynen van zyn werk", zei ze. VUf mei van het komende jaar aal er een nieuw boek van de overleden schryver verschijnen, getiteld ,.A i moveable feast". Het Is een verzame. ling van Hemingway's herinneringen aan Parijs ln de twintiger jaren. Klokken uit de V.S. naar Heiligerlee (Van oroe oorrespondent) Bij de klokkengieterij ran Bergen ln Heiligerlee zyn 48 klokken met een totaal gewicht van 3200 kilogram uit de Amerikaanse stad Dayton ln de V.S., aangekomen. De klokken, die in 1940 door de Amerikaanse mil- Jonair Deeds aan de stad Dayton werden geschonken, moeten gedeel telijk omgegoten en bygestemd wor- i den. Enkele Jaren geleden leverde de firma Van Bergen een carillon aan een in de buurt van Dayton liggende stad. Dat carillon, zo constateerden de Daytonaren, klonk veel welluiden- der dan het hunne. Of de firma Van Bergen hun carillon nu maar net zo mooi wil maken als dat uit die na burige stad. Expositie Charles Roelofsz in „De Lakenhal" Vrijdagavond 20 december te acht uur wordt in het museum ..De Lakenhal'' een tentoonstel ling geopend van werken van de schilder Charles Roelofsz. De auteur Jan Engelman zal een in leiding houden. Bentz van den Berg moet zich beperken De acteur Han Bentz van den Berg zal op medisch advies zyn werk zaamheden enigszins moeten beper ken. Hy zal aan ook niet de titelrol spelen in de Gysbreght van A ems tel van de Nederlandse Comeüle. Door de medewerking van het Nieuw Rot terdams Toneel zal de titelrol nu kunnen worden vertolkt door Johan Schmitz. Voor rokers met een eigen stijl De 37 volrijpe en dus zachte tabakssoorten - nauw keurig gemengd - zorgen voor het natuurlijke aroma van Golden Fiction. De tabakken van deze sigaretten worden dus niet gesausd en bevatten geen toegevoegd aroma. EEN LAURENS PRODUKT Foto-expositie van de Magnumgroep In het stedeiyk Van Abbemuseum 1 te Eindhoven is van 13 december tot en met 2 februari 1964 onder de titel „wy 'n tentoonstelling ingericht van foto's van de Magnumgroep. Met deze tentoonstelling wordt voor het eerst ln Europa een overzicht gegeven van het werk der Magnum-fotografen. Magnum-foto's werd in 1947 opge richt. De eerste leden waren Henri CartierBresson (Frankryk> George Rodger Engeland Ernst Haas (Oostenryk), Werner Bischof (Zwit serland), David Semour (Amerika) en Robert Capa (Amerika). Magnum is een associatie van zelfstandige foto grafen uit verschillende landen. MET de voorstelling van ,,De Opvolger" door ..Ensemble" heeft K. en O. duidelijk een daad willen stellen, een daad. waarvoor het K. en O.-publiek zeer dankbaar kan zijn. In dit stuk stelt de auteur Reinhord Raffalt de pauskeuze aan de orde in de meest directe vormgeving door ons te voeren binnen de muren van de Sixtijnse kapel, waar het kiescollege van kardinalen reeds veertien dagen, zonder tot een besluit te zijn gekomen, in conclaaf bijeen is. De tegenstellingen hebben zich intussen toegespitstde betogen hebben hun dramatisch hoogtepunt bereikt, vele dagen van tegenstroom hebben de argumenten verdiept cn alleen nog strijdvaardige en onwrikbare over tuiging schijnt de beslissing aan zijn zijde te kunnen brengen. Daar vin den wij tegenover elkaar de strenge zuiveraars, die de kerk als doel zien en de meer vooruitstrevenden, die de kerk als dienaar der mensheid willen beschouwen. Daartussen staan de gematigden met aan het hoofd de kardinaal van Bologna. Van wereldwijde betekenis Zo liggen de kaarten geschud, wanneer het doek opgaat en wij ge tuigen worden van de laatste beslis sende fase. Maar dit gegeven is meer, véél meer dan een vulgair touwtrek ken om macht; hier concentreren zich de noden van de gehele wereld, de kreten van de vervolgden dringen tot binnen deze muren door cn de strijd om de Heilige Stoel wordt wel iswaar fel gevoerd, maar gedragen door overtuiging van eerlijke mannen om uitsluitend het goede na te stre ven. Geen machtsstrijd om de macht alleen, maar om die macht uitslui tend te gebruiken tot heil der mens heid. Dit geeft aan deze strijd bin nen de nauwe muren een wereldwij de betekenis, niet in het minst omdat dit menselijk treffen, het moge ge fantaseerd zijn in zijn onderdelen, toch direct geënt is op een wezenlyk en groots gebeuren in deze geweldige organisatie die de katholieke kerk is, de pauskeuze. Direct daarnaast duikt dan toch de mens weer op. Groepen tot grootheid, beheerst door kleinheid. Ieder voor zich koestert grote denkbeelden, maar gunt andere denkbeelden geen voedsel binnen zyn eigen bewustzijn. Of. treffend gezegd door de kardi naal van Toledo in het verlichte uur van zyn dood: „Ieder van ons wil zijn eigen christeiyke deugden be lichaamd zien in de Heilige Stoel". ietneel en grandioos Juist daarom is dit stuk niet al leen actueel, maar ook grandioos, omdat het vertrouwen tenslotte niet geschonken, wordt aan een van die doelbewuste üveraars, inaar aan de man. die diep in zijn wezen twijfelt aan de voortreffelijkheid van zijn denkbeelden, de man, die toeganke lijk is voor een andere zienswijze dan I de zijne, de man, die tevoren zyn A'o van Dijk en Ton van Beek in het gisteravond met zoveel I succes opgeroerde toneelstuk ..Der Nachfolger' Foto L.D. Holvust. waardigheid in twijfel trekt, maar toch zijn bestemming aanvaardt en er zich aan onderwerpt, de kardinaal van Bologna. En dan ook ineens be seffen wij. dat hij het steeds geweest is, die troost en steun gaf met een simpel woord aan alle verbeten en vastgelopen ijveraars om hem heen. Zo verbinden zich in dit stuk de macht en de mens in oprechtheid en wijsheid, ongetwijfeld een droom beeld. maar toch met onmiskenbare duidingen in de richting van de vo rige paus, Johannes XXIII. Vanzelfsprekend blijft een voor stelling, die zovele problemen aan- snydt, in vele opzichten fragmenta risch en geeft vaak niet veel meer dan een staalkaart van de problemen die de verhouding tussen kerk en mensen beheersen. Maar boven deze fragmenten, die ons de omvang van deze problematiek toch op een be nauwende manier duidelijk maken, rijst de gestalte op van de nieuwe leider. Geen stryder. maar een man die troosten kan. geen fanaticus, maar een herder. Bijzondere creatie Ko van I>i)k komt, in eendrachtige samenwerking met de regisseur Karl Guttmann. dc eer toe deze voorstel ling tot een evenement te hebben ge maakt. Voor zijn spel is. meer nog dan de strijd binnen de kerk. de stryd van de geroepen mens op de voorgrond gekomen. Een creatie van heel bijzondere allure. Naast Ko van Dijk viel Ton van Duinhoven op in de rol van de pries ter. die in zijn vurige geloofsovertui ging van een paus zulke buitengewo ne kwaliteiten verwacht als de be strijder van de antl-Christ. dat de kardinaal van Bologna in zyn laatste en diepste twijfel rankt,. Behalve Ko van Dilk moeten voor al worden «renoemd zyn grote tegen stander, de kardinaal van Palermo (Van onze correspondent) In Leidschendam. waar in het noordelijk gemeentegebied. bi| de spoorlijn Den HaagAmsterdam een nieuw uitbreidingsplan ..Prinsenhof" bouwrijp wordt gemaakt, is een prehistorische ne derzetting ontdekt. Leden van het instituut voor proto- en pre historie van de Rijksuniversiteit te Amsterdam hebben ongeveer een maand in stilte op de vindplaats onderzoekingen gedaan Thans staat vast dat men er te doen heeft met de sinds 1962 als ..Vlaardingencultuur" bekendstaande beschaving uit de late steen tijd, Neolithicum. vondsten, zoals met kwartsgruis ver schraald aardewerk cn verbrande beenderresten van schedels, wezen uit dat men met de „Vlaardingencultuur" te doen heeft. Ondanks dat de vindplaa'A eu de vondsten niet geheel gelijk zijn aan de resultaten van de geruchtmakende opgravingen te Vlaardingen. ver wachten prof. Glasbergen en de leid. ster van de dagelykse onderzoekin gen. mevrouw drs. Groenman Van Waateringe, hier belangrijke we tenschappelijke ontdekkingen te doen. die weer een tipje kunnen oplichten van het hoe en wat van de „Vlaar dingencultuur". Onder meer weet men nog steeds niet wat de hiertoe behorende bevol king met zyn doden deed. Intussen is op een kleine oppervlakte een deel blootgelegd van een woningplatte grond en Leidschendam heeft toege zegd dat men de werkzaamheden zal ophouden zolang het wetenschappe lijk onderzoek dat vergt. Andere vindplaatsen van de „Vlaardingen cultuur" in ons land zyn Zandwerve, Hekelingen. Haamstede. Vlaardingen. Halve Mijl (Eindhoven) en wychen. In Den Haag en omgeving zyn vuur stenen byien gevonden, die eveneens op aanwezigheid van „Vlaardingen cultuur" zouden duiden. In Leidschendam zijn tot nu toe geborgen: scherven van het voor deze cultuur karakteristieke, met steen gruis gemagerde aardewerk iwaarbij een opmerkelijke scherf met ingesto ken versiering .tot nu toe nauwelijks bekend in ons land), vuurstenen met schrabbers v«or bewerking van hout en huiden. fragmenten stukge slagen vuurstenen holen '-'eo««*nen en een mmnleet -«slant van een maaltijd, in de n van stukgesla- gc dierbeenderen. Harp geschonken aan Brabants Orkest Ter gelegenheid van het tweede lu strum van het Brabants Orkest is gis teravond aan de voorzitter van dit orkest, burgemeester J. Teyasen van Waalwijk, een harp aangeboden. In 1960. toen het tweede lustrum gevierd werd. werd een comité „lustrumgeschenk" gevormd onder voorzitterschap van ir. F. Philips. De activiteiten van dit comité hebben ertoe geleid, dat aan het Bfabants Orkest een harp kon worden aange boden. De overdracht van dit instrument geschiedde gisteravond tydens een door het Brabants Kamerorkest gege ven concert voor genodigden in de Statenzaal van het Provinciehuis Gastheer op deze avon<j was de Commissaris der Koningin in Noord - Brabant, dr. C. Kortmann. Tot de ge nodigden behoorden om. de mede oprichter van het Brabants Orkest, dr. J. E de Quay, de president van het Gerechtshof in 's-Hertogenbosch, mr. W. Ariens. en de burgemeester van Eindhoven ir. H. Witte. Culturele prijs van Arnhem Aan de Arnhemse architect prof ir. II. Brouwer is de culturele prijs van de uemeente Arnhem voor 1963 thans toegekend. De prijs bestaat uit een bedrag van f 1 000 en een oorkonde. De prys zal prof. Brouwer donderdag 19 december ten stad- huize worden uitgereikt. Bij de be oordeling had de jury 70 bouwobjec- tcn van verschillende architecten in Gelderland in ogenschouw genomen Dank zij twee amateur-archeologen In een speciale byeenkomst in het Leidschendamse raadhuis heeft de leider van het onderzoek, prof. dr. W. Glasbergen, gistermiddag onthullin gen gedaan over de ontdekking, die te danken is aan twee enthousiaste amatelr-archeologen. Deze. de he ren Eggink uit Voorschoten en ir J. van der Kley uit Leiderdorp .leden van de archeologische werkgemeen schap voor westelijk Nederland, trof fen. zwervend over het door graaf machines omwoelde gebied (op zoek naar een Romeinse heirweg) zwarte scherven in een hoop grond. Dat was het begin. Kort daarna geanalyseerde door Max Croiset. de hoogbejaarde kardinaal van Toledo door Ben Royaards. Lex Goudsmit als een lichamelyk geteisterde en geesteiyke radeloze kardinaal van Boedapest en Otto Sterman als een ktnderiyke maar begeesterde kardinaal van Oeganda. Trouwens, over de gehele linie kon van een uitstekende bezetting wor den gesproken terwijl de fraaie dé cors van Jörg Zimmermann speciaal ontworpen waren voor de wereldpre mière. ruim een jaar geleden te München. Grote waardering Een zeer dankbaar publiek liet aan het slot niet na om de spelers te overtuigen van de huilengewone waardering voor deze praehtige voorstelling. B.H. jr. Géén vervroegde afschrijving voor gebouwen meer Je minister van Financiën, dr. H I J Witteveen en zijn staatssecretaris, I dr. W. H. van den Berge, hebben by de Tweede Kamer een wetsontwerp ingediend tot goedkeuring van de be schikking van 28 augustus 1963. waarby de vervroegde afschrijving voo gebouwen werd geschorst. Volgens de memorie van toelich- t in biykt duldelyk uit de aanzien lijke toeneming van het geldeiyk be loop van de bouwplannen, waarvoor Rijksgoedkeuring moest worden aan gehouden dat de kloof tussen de bouwcapaciteit en de voorgenomen investeringen in bedryfsgebouwen ln de loop van het jaar op niet te mis kennen wyze is verbreed. Op grond hiervan achtten de bewindslieden het niet verantwoord de mogeiykheid tot vervroegde afschryving te handha ven. zy achten het echter onder de bestaande omstandigheden onge wenst ook dc investeringsaftrek voor deze sector te schorsen. De getroffen maatregel zal tot ge volg hebben, dat over 1964 naar schatting f 40 miljoen meer belasting zal worden betaald. E> per imenteel vliegtuig in V.S. neergestort Kolonel Charles Yeager. de com mandant van de opleidingsschool voor ruimtevaarders op de Califor- nische luchtbasis Edwards, heeft gis teren zyn experimentele vliegtuig van het type NF-104 moeten verla ten. Het toestel sloeg te pletter, ter wijl de kolonel by zijn landing per parachute lichte verwondingen op liep. De kolonel had getracht het hoog- terecor^ te verbeteren, toen de NF- 104 na een hoogte van 30 480 meter te hebben bereikt by de terugkeer 'n de dichtere atmosfeer onbestuurbaar werd. Kolonel Yeager was de ec--> e man die indertijd sneller vloog dan het geluid en dit overleefde.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1963 | | pagina 5