Paus naar Heilige Land
Nu concilie uiteen is doen
bisschoppen zaken per post af
Actie voor de moeilijkheden van
de hoer moet weloverwogen zijn
Westeuropese Unie
kwam niet verder dan
het NAVO-parlement
H. M. v. L. NIET TEVREDEN
OVER LANDBOUWPOLITIEK
III september 1964 ziet men elkaar weer
Onzekerheid over Rom. curie
Voorzitter H. M. v. L.
Invloed van de landbouw is
nodig bij afzet produkten
De multilaterale kernmacht
Na Petrus kwam geen van
zi jn opvolgers in Jeruzalem
Friese jongen leerde als j
militair tropen kennen
Verbeteringen nog niet
voldoende voor veehouders
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 5 DECEMBER 1963
(Van onze correspondent in Rome)
Prof. W. F. Zuurdeeg,
overleden
Op 14 september 1964 zullen de concilie
vaders opnieuw bijeenkomen voor de derde zit
ting van het oecumenisch concilie. Waarom
deze lange onderbreking? Het antwoord op die
vraag kan heel simpel zijn: omdat het geen on
derbreking is. Men zal zich herinneren, dat ook
na de afsluiting der eerste zitting in december
'62 zulk een schijnbare rustperiode volgde, die
niet minder dan negen maanden duurde. Nu is
gebleken, dat in die tijd juist het meest nuttige
werk werd gedaan. In Rome werden de schema
ta tot een redelijker aantal teruggebracht en ge
heel nieuw geformuleerd, hetgeen de verschil
lende commissies genoeg werk bezorgde.
LANGE ADEM
IS
En verder ging het concilie eigenlijk gewoon door. maar per post. Schrif
telijk gaven de bisschoppen hun mening over allerlei punten te kennen en
toen de besprekingen werden hervat in de St.-Pieterskerk beschikten de
verschillende commissies en het secretariaat reeds over een schat van ge
gevens. die nu verwerkt zullen worden. Op ongeveer dezelfde wfjze zal ook
de rustperiode tot het volgende najaar worden benut.
I bisschoppen tegenwerken. Maar wel
zijn er voorbeelden en dat geldt dan
vooral voor de missiegebieden, dat de
curie denkt het beter te weten dan
de plaatstelfjke bisschoppen, die ge
acht mogen worden op de hoogte te
zijn van de toestanden in hun bis
dom. In een eeuw, waarin de R.-K.
Kerk veel meer dan tevoren van een
Europese kerk tot een wereldkerk
werd, wordt door de invloed van de
Romeinse curie alles afgestemd op
Europees, neen op Italiaans model.
Italiaans, want op enkele uitzonde-
ringen na, vindt men in de curie
niet anders dan Italianen
De regerende Paus heeft in een
rede tot de curiekardinalen dit euvel
onbewimpeld aan de kaak gesteld. I
maar hij heeft niet duidelijk gezegd,
wat er moet gebeuren om de toe
stand te verbeteren. Vandaar onze
kerheid. Zal de kerk ook in de toe
komst worden bestuurd door uitslui
tend de Paus en de Romeinse curie?
Zal er een internationaal college van
bisschoppen naast die curie gaan
werken, of zal de curie door zulk
een college geheel worden vervan
gen?
Zolang dit punt niet is opgelost
blijven de twee schemata onderha
vig aan zoveel kritiek, dat zij. wan
neer ze in hun geheel ter stemming
zouden worden voorgelegd, stellig
zouden worden teruggestuurd aan de
betrokken commissies.
In Chicago is op 57-jarige leeftijd
prof. dr. W. F. Zuurdeeg overleden.
Prof. Zuurdeeg was in Amerika hoog- i
leraar in de wijsbegeerte van de gods
dienst aan het Mc Cormick Seminary
in Chicago.
Prof. Zuurdeeg was predikant bij
de Remonstrantse Broederschap ach-
tereenvolgens in Groningen. Boskoop-
Waddinxveen en Eindhoven. In 1947
promoveerde hij aan de Gemeente J
Universiteit van Amsterdam, waarna
hij naar Amerika ging en zijn benoe
ming tot hoogleraar aanvaardde.
Herhaaldelijk kwam prof. Zuurdeeg
nog naar Nederland. BIJ gelegenheid
van deze bezoeken sprak hij dan vaak
voor de VPRO over kerkelijke en
maatschappelijke vraagstukken van
Amerika.
Niet ronder oppositie en dis
cussie, maar toch wel met een
overweldigende meerderheid
heeft de algemene vergadering
van de Hollandsche Maatschap
pij van Landbouw gisteren in
Amsterdam een verhoging van
Een oecumenisch concilie
een zaak van lange adem.
Dat van 1869/70 moge vrij kort
geduurd hebben, maar de oorzaak
daarvan is, dat de Frans-Duitse
oorlog uitbrak en vrij spoedig
daarna de Italiaanse troepen Ro
me bezetten en een eind maakten
aan de kerkelijke staat, het „Pa
trimonium Petri". Maar het voor
laatste concilie, dat van Trento,
duurde van 1545 tot 1563 en het
zogenaamde concilie van Floren
ce, dat in Bazel begon en in Rome
eindigde, maar in Florence zijn
voornaamste zittingen hield,
heejt zelfs twaalf jaar geduurd.
Er Ls dus geen enkele reden om
ongeduldig te worden vooral
niet, als men bedenkt, dat het hui
dige concilie zich ten doel stelt een
heel grondige hervorming die in de
geest van sommige der concilievaders
zover dient te gaan, dat men terug
keert tot de brede zienswijze der
apostolische tijden en althans af
stand doet van veel wat Trento en de
contraformatie hebben gepredikt. De
kerk moet zich bezinnen op haar
oorsprong.
Onfeilbaarheid
van Paus
ln de verstreken maanden heeft
men gedebatteerd zowel over „De
kerk" als over „het episcopaat" en
in beide gevallen is man, zonder dat
dit met zoveel woorden werd gezegd,
blijven steken. In beide gevallen
zelfs om dezelfde oorzaak: een zekere
verstarring, die in de laatste hon
derd jaar het bestuur der R.-K. Kerk
kenmerkt tengevolge van de ontij
dige onderbreking van het eerste Va
ticaanse concilie in 1870.
Voor de grote massa, katholiek of
niet-katholiek, is dat concilie van
1869/1870 de kerkvergadering, waar
bij de onfeilbaarheid van de Paus
werd afgekondigd. Op die on
feilbaarheid wordt de nadruk gelegd
en daarbij dreigt een andere, veel
belangrijker zaak vergeten te wor
den. nl. het primaat.
De onfeilbaarheid moet men voor
al niet zo uitleggen, alsof elk woord
dat een Paus spreekt zonder meer
absolute waarheid, onaantastbaar
dogma, zou zijn. Integendeel het
komt slechts hier op neer, dat een
Paus thans gemachtigd is (maar hij
zal het heus niet doen. voor hij eerst
het terrein behoorlijk heeft af
getast!) een dogma af te kondigen
zonder daarin andere hoge prelaten
te kennen. In al die honderd jaar ls
er eigenlijk maar één voorbeeld aan
te wijzen van een Paus. die van die
onfeilbaarheid gebruik heeft ge
maakt: het gaat hierom Pius XII
toen hij de hemelvaart van Maria
'in de R.-K. Kerk reeds sedert
eeuwen door velen, maar niet door
allen aanvaard) tot een dogma ver
hief.
Maar het primaat is een heel an
dere zaak. Op 18 juli 1870 werd het
decreet „Pastor Asternus" afgekon
digd imet 533 stemmen vóór en
slechts twee tegen), waarbij de Paus
de bisschoppelijke, onmiddellijke en
gewone macht werd verleend over
alle kerken en over alle geestelijken
en dat niet alleen in zaken van ge
loof en zedenleer, maar ook wat ker
kelijk bestuur en discipline betreft.
Men had daarna over het episco
paat moeten spreken, doch kwam
daar niet aan toe. Tot een omlijning
van de macht der bisschoppen kwam
men niet. Men zou het zo kunnen
zeggen: Van dat ogenblik af is er
eigenlijk in de hele kerk maar één
bisschop meer. die van Rome. De
andere bisschoppen zijn uitvoerders
van zijn wil. Zoals vanzelf spreekt
kon de Paus alleen dit enorme werk
niet aan en dus zien wij in de laatste
honderd jaar de oongregaties in Ro
me steeds groter worden en ook
steeds machtiger.
Invloed van
Romeinse curie
De Romeinse curie ontwikkelt zich
op den duur tot een enorm lichaam,
dat zich plaatst tussen de Paus en
de verschillende bisschoppen, pa
triarchen en residerende kardinalen
'kardinalen dus. die niet tot de Ro
meinse curie behoren, maar aan het
hoofd staan van een bisdom of aarts
bisdom». Elke maatregel van een
bisschop of bisschopsconferentie
moet te Rome worden goedgekeurd.
Nu is het niet ao, dat die curie
zich tyranniek zou gedragen en de
Het parlement der Westcuropese i
Unie (de „Zes" en Engeland) is gis-
teren in Parijs niet tot een uitspraak
gekomen over de wenselijkheid van
een NAVO-kernmacht. Door socialis
tische amendementen, die ook van i
andere partijen steun kregen, is elke
beoordeling van de plannen voor een
multilaterale kernmacht en de wen
selijkheid van een politieke NAVO
executieve voor het beheer erover ge-
E. M. Duynstee, als rapporteur van
de defensiecommissie had ingediend.
Wat er na de aanvaarding van de
socialistische amendementen over
bleef. is slechts de verklaring dat de
NAVO moet streven naar een stelsel
van politieke controle over de kern
wapens in het bondgenootschap en
naar een geünificeerd systeem voorde
politieke en militaire voorbereiding,
schrapt uit een ontwerp aanbeveling, j met de NAVO-ministerraad ais hoog-
dle de Nederlandse afgevaardigde A. ste orgaan.
55
59
In de rede. die de Paus gisterochtend in de Sint Pieter te Rome
heeft gehouden ter afsluiting van de tweede zitting van het con
cilie heeft hij o.a. bekend gemaakt dat hij in januari een korte reis
zal maken naar Palestina om op de heilige plaatsen te bidden voor
de bijstand van Christus voor het concilie, voor de eenheid van de
christenen en de vrede.
Kerkelijk Leven
NED. IIERV. KERK
Beroepen te Ooltgensplaat B. M.
Meljndert te Waarder te Waspik
i tevens voorg. Herv. Geref. Evang. te
Tilburg) (toez.) J. Groenenboom te
Loplkerkapel.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Oud-Beijerland G. van
Driel te Ouddorp. Aangenomen naar
Bant (NOP) D W. Gesink. kand. te
Amsterdam, die bedankte voor Mids-
land op Terschelling. Bedankt voor
Maasdijk C. L. Tlmmers te Amstelveen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Wolfaartsdtjk P. Blok te
Dirksland te Rotterdam-Zuid H.
Llgtenberg te Oudemlrdum die be
dankte voor Oostkapelle.
Na 1809 geen Paus
uit Italië
Dit is een bericht dat een ge
weldige indruk heeft gemaakt, zo
groot dat de telefoonlijnen van
Rome volkomen versperd waren
door de agentschappen die het
bericht aan de hele wereld door
zonden. Er is nog nooit zo lang de
kerk bestaat, een Paus tiaar Pa
lestina gereisd. De Paus zelf wees
daarop en zei dat na Petrus, die
Palestina heeft verlaten, geen der
navolgers ooit in Jeruzalem is te
ruggekeerd. Men neemt aan dat
het een korte reis zal zijn, die hij
per vliegtuig zal maken.
De mogelijkheid wordt geopperd, I
dat hij in Jeruzalem de patriarch
van Constantinopol zou kunnen ont
moeten en dat daar dus belangrijke
besprekingen zouden kunnen plaats
vinden in verband met de oecumeni- j
sche gedachte. De laatste Paus, die
ooit buiten de grenzen van het hui
dige Italië is geweest, was Paus Plus
Vilde, die in 1809 door Napoleon
naar Parys werd gebracht en daar
twee Jaar lang heeft vertoefd. Nadien
heeft nooit een Paus de grenzen
overschreden van Italië Ook in de
vroegere eeuwen heeft nooit, een Paus
een zo lange reis ondernomen als die i
van Rome naar het Heilige Land
De Paus heeft verder in zijn rede
nog enkele belangrijke dingen gezegd
o.a. over de kwestie van het episco
paat. Hy sprak hier over zaken, die
in deze tweede zitting aan de orde
zijn gekomen.
De kwestie van het episcopaat is
niet een contrast, maar in tegendeel
een bevestiging van de hoge voor
rechten. die door Christus werden
verleend aan de Paus van Rome. cue
alle autoriteiten heeft, welke nodig
zijn voor de regering van de wereld
kerk, maar die daarnaast toch ook
het door Christus ingestelde episco
paat zijn Juiste plaats moet aan
wijzen.
wezige broeders van het wereld
episcopaat. die het zo moeilijk heb
ben en die wij zo graag hadden wil
len omhelzen Hun gebeden, die
wij zijn daarvan overtuigd gehei
ligd zijn door het lijden, hebben op
doeltreffende wijze bijgedragen aan
het vlotte verloop van het werk op
deze tweede zitting. Moge onze zegen
hen bereiken tezamen met onze aan
moediging om te volharden in de
trouw aan Christus en Zijn kerk. "Wij
geven onze zegen ook aan alle
katholieken, aan hen die verlicht zijn
door het licht van Christus, aan alle
mensen van goede wille, opdat God
hun het ware geluk en heil schenke.
„Ongelofelijk", 70 was de
reactie In alle religieuze en
eerste
niet-
religieuze kringen in het Midden-
Oosten op de aankondiging van het
bezoek van de Paus aan Palestina,
Toen het nieuws bevestigd werd
uitte men algemeen zijn vreugde
hierover.* „Na het concilie, waarop
het Oosten zo'n belangrijke plaats
heeft ingenomen, kon het gewicht
dat de Paus toekent aan alle Oosterse
kerken niet beter tot uiting worden
gebracht", zo wordt in kerkelijke
kringen gezegd.
Welkom ais zeer
geëerde gast
Een woordvoerder van het Israëli
sche ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft naar aanleiding van de
aangekondigde reis van Paus Paulus
naar Palestina verklaard, dat de
kerkvorst in Israël welkom zal zijn
als een „zeer geëerde gast", indien
zijn bezoek zich tot het Israëlische
deel van Palestina uitstrekt.
Veel christelijke heilige plaatsen
liggen in Jordanië, zoals de kerk
van het heilig graf. in het oude
stadsdeel van Jeruzalem, en de ge
boorte-kerk in Bethlehem. Maar vele
andere zijn gelegen in Israël, o.m.
de berg van Zion, Nazareth en aé
oevers van het meer van Galilea,
waar vele van de bijbelse wonderen
werden verricht.
Het WEU-parlement, waarin afge-
i vaardigden van Nederland, België,
Luxemburg, Duitsland. Frank-
I rijk, Italië en Groot-Brittannië zit
ting hebben, is hiermee in feite op
hetzelfde punt gekomen als begin
november de parlementaire NAVO-
conferentie. Ook daar kon men als
gevolg van oppositie niet tot goed
keuring van de plannen voor een
NAVO-kernmacht komen. De heer
1 Duynstee verklaarde by de verdedi-
I ging van zijn resolutie dat de
NAVO-parlement ariërs de zaak
teveel van militaire kant hebben be
keken en dat de WEU-afgevaardig-
I den een politieke uitspraak moesten
doen. een uitspraak gericht op het
i voorkomen van verdere uitbreiding
I van het aantal atoommogendheden
en op het verkrijgen van Europese
medezeggenschap in de atoomstrate
gie van de NAVO.
Een der tegenstanders van de re-
solutie-Duynstee was de Nederlandse
liberale afgevaardigde nu-. H. van
Riel. Het blijft een Illusie, zo zei
hij, dat Europa zonder gelijke offers
voor de kernbewapening gelijke me
dezeggenschap in de kernstrategie
kan eisen. De enige manier waarop
de Europese landen medezeggen
schap in de Atlantische strategie
konden bereiken was via een verster
king van de conventionele strijd
krachten. Zijn grootste bezwaar
tegen de plannen voor een NAVO-
kernmacht was dat ze de aandacht
afleiden van de dringendst nodige
versterking der conventionele strijd
krachten, die verscheidene NAVO-
landen reeds aanzienlijke moeilijk
heden hebben bezorgd. Bovendien
kon volgens de heer Van Riel het
vertrouwen in de Ver. Staten abso
luut zijn omdat er een zodanig on
derlinge afhankelijkheid bestaat, dat
de Ver. Staten de Westeuropese part
ners onder alle omstandigheden zou
den steunen en beschermen. Het
meepraten van zwakkeren is heel iets
anders dan het meebeslissen over za
ken waarvoor men geen eigenlijke
verantwoordelijkheid draagt.
Een geheel ander oppositioneel ge-
luid kwam van gaullistische zijde.
De Franse afgevaardigde Baumel,
secretaris-generaal van de gaullis-
i ten, verklaarde dat een NAVO-kern
macht „militair absurd, technisch
onverantwoord en politiek ireëel'
Zo'n kernmacht ontneemt Europa
het reële Europa volgens hem, dat
een zelfstandige macht wenst te zijn
elke mogelijkheid op het ontwik
kelen van eigen atoomwetenschap,
zowel voor militair als voor civiel ge
bruik. waardoor Europa gedoemd zou
zijn een onderontwikkeld gebied te
worden. De plannen voor een Navo
kernmacht zijn volgens Baumel „een
wanhopige poging" om het Ameri
kaanse atoommonopolie ln de Weste
lijke wereld te handhaven".
afdeling aan te bieden. De voorzit-,
ter verzekerde, dat kleine afdelin
gen. die het moeilijk hebben, zeker
geholpen zullen worden.
De heer Van Nieuwenhuyzen, di«w
aan de beurt van aftreden was. werd
bij acclamatie als voorzitter herko-Jv
zen.
Ir. IJ. de Boer, directeur vat
„Cebeco" (Centrale aan- en verkoop,
vereniging voor land- en tuinbouw),
hield in deze vergadering een inlei
ding over de afzet van agrarisch*
produkten. Hy pleitte voor invloed
van de landbouw by afzet en ver
werking van de produkten. Nu d»
verwericende industrieën het meer
op prijs stellen langlopende
contracten af te sluiten met de pro-
ducenten. wordt de hoofdvraag o(
de voedselvoorzieningssector later dt
landbouw „op contract" in dienst
zal nemen, of ,dat de landbouw zeil
een tegenspel zal leveren met in
achtneming van de modernisering,
die door de technische en economi
sche ontwikkelingen wordt vereist
Het antwoord luidt, dat de landbou*
hier zelf alle aandacht aan moe;
schenken, hetgeen zyn organisaties
waaronder Cebeco, dan ook doen.
de contributie van f 3.50 tot
f 4.50 per hectare goedgekeurd.
Aan de zijde van de tegenstan
ders werd in twijfel getrokken of
de „vele dure nieuwe krachten", die
de maatschappij aantrekt wel nodig
zjjn en werd gewaarschuwd tegen
ledenverlies. Voorstanders betoogden
dat het werk van de maatschappij
en het in dienst hebben van goede
krachten nodig is en dat men boer
Koekoek niet ln de kaart moet spe
len door te dreigen met bedanken
voor het lidmaatschap. Wel vroegen
voorstanders van de contributiever
hoging het bestuur, „met de vuist
op tafel te slaan". „De prijzen van
onze produkten zijn te laag", zei
een hunner.
De voorzitter, de heer J. A. van
Nieuwenhuyzen. herhaalde, wat hij
in zyn openingsrede had gezegd: Als
de maatschappij naar aanleiding van
van de huidige moeilijkheden van
de boer tot actie wil komen, zal dat
een weloverwogen actie moeten zijn.
Tot een afgevaardigde die zich tegen
de contributieverhoging uitsprak en
die afkomstig was uit een gebied,
waar de boeren het bijzonder moei
lijk hebben, zei de heer Van Nieu
wenhuyzen. dat het juist voor dit
soort gebieden nodig is dat de Hol
landsche Maatschappij „op de ketting
kan springen".
De afdracht van de afdelingen j instrumentarium te beschikken, om-
aan het hoofdbestuur werd van 80 i dat men dan het proces van de ver
tot 85 procent verhoogd. Over de ticale integratie zo goed mogelijk on-
problemen, die dit voor kleine af de- I der controle kan houden. Aan de ont
lmgen kan opleveren werd het een wikkeling van produktie- en valori
en ander gezegd, met als resultaa' satiecombinaties wordt thans in be
van een van de leden naar voren gehele Cebeco-gebied grote aandach
kwam om honderd gulden voor zo n besteed, vertelde de heer De Boer.
Controle
De heer De Boer noemde enig»
produkten, by welker verwerking de
landbouw z.i. meer invloed dient U
krygen. Het is niet nodig daarvooi
steeds eigen ondernemingen te stich
ten: coöperaties kunnen, als ver
tegenwoordigers van de landbouw, it
ondernemingen van derden deelne
men.
Het is evenwel op bepaalde terrei
nen van belang ook over een eiger
Tweemaal rond de aarde
Nu in tropen belast niet uitdelen
van „Brood voor het kart"
i
Toen de kleine Sitze van der Werf in 1929 in Leeuwarden geboren wem
zullen zijn ouders niet vermoed hebben, dat hij later zijn toekomst.
vinden in het werk ver buiten het Friese land. Het zag er aanvankelijk
niet naar uit, dat hij in Azië en later in de zending in Afrika zijn b#
stemming sou vinden. E
Het werd allemaal anders toen hij in 191/9 als militair de heer Vat
der Werf loas hygiënist werd overgebracht naar Java vanwaar hij
1950 werd overgeplaatst naar Nieuw-Guinea. De jonge Fries werd gi
grepen door de tropen. Daar loenste hij zich een toekomst op te bouwen
„Oegstgeest" zendt
S. v. d. Werf uit
De voorzitter van de Holland
se Maatschappij van Landbouw
zet nogal wat vraagtekens bij de
methode, die een van de zuster
organisaties, de Friese Maat
schappij van Landbouw, voor
stelt om de aandacht te vestigen
op de toestand van de melkvee
houderij. Met wat de Friese Mij
over die toestand denkt, is hij
het echter wel eens.
De Friese Mij vindt, zoals bekend,
dat de melkprijs voor de boer in de
interimperiode van november j.l. tot
april a.s. 35 cent per kilogram dient
te zijn. Wordt de prijs niet tot dat
peil verhoogd, dan wil de Friese My,
indien ook andere landbouworgani
saties daarmee akkoord gaan. de zui
velfabrieken ertoe bewegen gedurende
De Paus hoopt dat in de tyd, die een korte tijd geen consumptiemelk
Hoge positie van
episcopaal
er verstrijkt voor de concilievaders
weer bijeenkomen, de commissies er.
in zullen slagen de zeer hoge positie
van het episcopaat in Gods kerk vast
te stellen, niet als een onafhankelijke
groep, nog veel minder als een tegen-
over de Paus staande groep, maar
als een groep kerkvorsten, die niet
hem en onder hem samenwerken aan
af te leveren voor anderen dan zie
ken.
De voorzitter van de Hollandse My,
de heer J. A. van Nieuwenhuizen.
zei er gisteren ln de algemene ver
gadering van zyn organisatie in Am
sterdam o.m. het volgende van:
„wy ondersteunen volledig het
landpunt van de Friezen wat be
het algemene welzijn en het hoge treft de toestand in de melkveehou-
doel van de kerk. Dat met hem en jdery. Maar als wy een actie willen
onder hem is een zeer belangrijke
uitspraak, sommigen menen dat het
met hem moet zijn en anderen
menen dat het onder hem moet zijn
en de Paus gebruikt nu deze twee
termen tegelijkertijd.
Volharden in trouw
Aan het einde van zijn toespraak
herinnerde de Paus aan de christe
nen in die landen waar de kerk niet
volkomen vrf) is. Onze aandacht,
aldus de Paus. gaat op dit ogenblik
in het byzonder uit naar onze af-
ontketenen, zoals door hen is ge
noemd, hebben wy ons volledig te
realiseren wat er nodig is, wil deze
succes hebben. Dan moet deze actie
algemeen zyn. Niet alleen geweste-
lyk. maar ook landeiyk. Alle groe
peringen moeten volledig meewerken.
Dus ook de ongeorganiseerde boeren,
wy moeten niet de kans lopen dat
de een zyn melk thuis houdt en de
andere ze daardoor wat duurder ver
koopt".
Verhouding anders
De heer Van Nieuwenhuizen ves
tigde er ook nog de aandacht op, dat
de riem hebben gestoken en het wan
trouwen jegens beheerders van het
ministerie van Landbouw met een
slag weggenomen hebben. Ook poli
tiek gesproken was dit voor de rege
ringspartijen een beste beurt geweest.
Nu gaat men zich afvragen of de
ze minister, ondanks zyn goede wil,
te weinig medewerking heeft in de
ministerraad en of de rekenmeesters
op het ministerie ran Landbouw, die
in het verleden zo uitstekend de
kunst verstonden om eerst te doen
alsof men by prysberekeningen de
goede kant opging maar dan door al
lerlei aftrekposten toch weer zorg
den. dat men te laag uitkwam, in
het vervolg toch weer te veel in
vloed behouden. Wie zal in de toe
komst op het ministerie van Land
bouw de dienst uitmaken, de minis
ter of de rekenmeesters?'
Om hel vertrouwen
In het eerste geval hebben de boe-
rem nog wel vertrouwen, in het laat
ste zal heel gauw biyken, dat er te
genover de gang van zaken van het
vorige ministerie v. Landbouw weinig
is veranderd. En dan zal het er voor
de Nederlandse landbouw, ondanks
veelbelovende regeringsverklaringen,
slecht uitzien, aldus de heer Van
Nieuwenhuizen.
Door het veel te schriele land-
bouwprUsbeleid. zo meende hy. is
er. ondanks de verbetering op de
zuivelmarkt en de betere afzetkan-
sen voor vlees, voor de veehouders
nog niet voldoende verbetering te
verwachten.
Tot de andere punten die hij in
zyn rede aansneed behoorde de
plaatsing van uit de Hollanden af
komstige pachters en erfpachters in
Oostelyk-Flevoland. Hy was daar
slecht over te spreken. Het staat
vast, zo zei hij, dat de sollicitanten
Royaal gebaar uit de rullverkaveUn8 belangrijk wor-
I den voorgetrokken bjj degenen, die
moeten verlaten voor
van industrieterreinen.
in het werkgebied van zyn maat-
schappy (de beide Hollanden) maar
twintig procent van de melkproduktie
wordt verwerkt tot industrieproduk-
ten (boter. kaas. e.d.) zodat het voor
de fabrieken onmogelyk zal zyn de
vrykomende consumptiemelk ook nog
tot dit soort produkten te verwerken.
In Friesland ligt de verhouding, juist
andersom.
..Allemaal punten waarop een ant
woord gegeven moet zyn. voordat
welk hoofdbestuur ook een advies
kan geven dat verantwoord is", con
cludeerde hy.
In zyn rede gewaagde de heer
Van Nieuwenhuizen van hoop en
teleurstelling, die de boerenstand ach
tereenvolgens heeft gehad. Hoop door
de benoeming van mr. Biesheuvel tot
minister van Landbouw. De boeren
stand was volkomen bereid deze mi
nister zijn vertrouwen te schenken
en doet dat nog omdat hij niet twij
felt aan zyn eerlijke bedoelingen.
Nog meer hoop kreeg men toen
gesproken werd van nog wat optrek
ken van de melkprijs over het jaar
1962/1963. het rechttrekken van ge
maakte fouten in voorlopige bereke
ningen en liet realiseren van toezeg
gingen door de vorige minister van
Landbouw gedaan.
Het was een grote teleurstelling,
dat de uitwerking van de toezeggin
gen aan de veehouders niet bracht,
wat men redelijkerwijze meende te
mogen verwachten. De melkprys voor
de interimperiode november 1963
april 1964 was, gezien de stijging
van de kosten voor de veehouder y,
ook naar de opvatting van de vee-
houderijcommissie der Hollandse My
te laag gesteld.'
Hier zou de regering door een ro- hun bedryf
yaal gebaar, dat gezien in het licht uitbreiding
van de totale begroting maar weinig
miljoenen meer jou hebben gekost stedemhavens enz., dus voor het «I-
de veehouder weer een hart onder I gemeen Nederlands belang.
Na zyn militaire dienst was hy
werkzaam in de meelbranche in
Leeuwarden, maar nauwlettend zocht
hij naar een gelegenheid om op
nieuw naar Nieuw-Guinea te kun
nen gaan. intussen door zelfstudie
werkend aan zyn algemene vorming.
In 1954 kwam de mogelykheid. Het
Gouvernement van Nieuw-Guinea
zocht een voorlichtings-ambtenaar.
zyn functie zou zyn de verspreiding
van goede en voor de bevolking be
taalbare volkslectuur.
Gedurende acht jaar is de heer
Van der Werf in deze functie werk
zaam geweest, al spoedig bygestaan
door zyn vrouw, die hy in Nieuw-
Guinea vond. Zy was geboren op
Java waar haar vader hoofdambte
naar was by de waterstaat. Via Ne
derland was zy als secretaresse op
Nieuw-Guinea terecht gekomen.
Grote ervaring
Door zUn werk kwam de heer Van
der Werf in aanraking met de vra
gen waarvoor men gesteld wordt in
een gebied, dat in snelle ontwikke
ling is en waar men de bevolking
met lectuur behulpzaam wil zyn.
Wat is beschikbaar? W'at moet be
schikbaar komen?
Welke auteurs, uit het lftnd zelf en
uit Europa, kunnen worden aange
zocht? Wie zal de nieuwe lectuur
drukken? En in welke oplagen? Hoe
wordt dit alles zo goed moge lyk ver
spreid? Waar en hoe worden boek-
handeltjes opgericht? Wie kunnen
daarin werkzaam zijn? Het zijn al
lemaal vragen waarvoor de voorlich
tingsambtenaar Van der Werf zich
gesteld zag. De grote ervaring, die
hy hier heeft opgedaan zal de heer
Van der Werf zeer van pas komen
wanneer hy over enige weken zyn
nieuwe werk in Kameroen ter hand
neemt.
In Yaoundé de hoofdstad van dit
voormalig Franse gebied is kort ge
leden een literatuurcentrum gesticht
voor Frans-sprekend Afrika, uit al
lerlei landen vormen kerken en by-
belgenootschappen zitting in het be-i
stuur van deze stichting. Ds. Ype
Schaaf, die agent was van het Ne
derlands Bijbelgenootschap in Ka
meroen heeft een deel van zyn tyd
gegeven om voor de oprichting van
dit centrum beschikbaar te zyn. Eni
ge maanden geleden ls het in tegen
woordigheid van minister en hoge
regeringsfunctionarissen van Kame
roen geopend. De hervormde zending
is by dit alles zeer geïnteresseerd
Dank zy de actie „Brood voor het
hart" kon Oegstgeest f 325.000 be
schikbaar stellen voor de bouwkos
ten. Dat is nog maar een gedeelte
van het geld dat hiervoor nodig is.
Gelukkig kunnen uit Duiteland. En
geland en Amerika nog aanzienlyke
bydragen worden verwacht.
Naar Kameroen
De Hervormde zending besloot
daarnaast twee Europese en een
Afrikaanse directeur beschikbaar te
stellen. Men was zo gelukkig de
Frans-Zwitserse zendingspredikant
ds. P. D. Fueter te kunnen aantrek
^lll!ltl)!llllllllllllllllllllinillllllllllllllllllllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIHIIIII
Door de onlangs gevoerde
actie „Brood voor het hart" is
I de aandacht van zeer velen ge-
1 richt op het literatuurcentrum
dat voor de kerken in Frans-
g sprekend Afrika in Yaoundé is
1 opgericht. De Hervormde zen-
1 ding is hierbij geïnteresseerd.
1 Op l't december zal door
H „Oegstgeest" de heer S. van
1 der Werf als directeur van dit
g centrum naar Yaoundé (Kame-
1 roen) worden gezonden. Zon-
1 dag wordt hij met zijn vrouw
g afgevaardigd in de Hervormde
1 Gemeente van Den Haag. Ds.
H P. J. Mackaay, secretaris van
g de Raad voor de Zending in de
1 Ned. Herv. Kerk, staat in dit
H artikel stil bij dit voor de ker-
g ken belangrijke moment
11 geeft tevens een karakter-
1 schets van een Friese jongen,
g die zijn ideaal in vervulling ziet
gaan.
lliPIflIlHlllllllllllllllllllflIlllllllilllIHlIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
tweed
veel ervaring opgedaan. De
Europese directeur zal dc heer
van der Werf zijn. Zyn werk
Nieuw-Guinea is een pracht voorin
reiding geweest op het nieuwe wei
dat hem in Kameroen wacht en di
nog geheel moet worden opgezet.
Zeer grondig hebben de heer e»
mevrouw Van der Werf zich in lie
afgelopen Jaar op hun toekomstig
arbeid voorbereid. Aan de Zending]
hogeschool te Oegstgeest werd a
korte cursus gevolgd, daarnaast weit
Frans gestudeerd, eerst in Neder la ni
later verschillende maanden i|
Lyon. Tevens werden daar contacts
gelegd met Franse drukkers en uif
gevers en werd inzicht verkregen i
de wyze waarop deze bedryvei
waarmee veel zal moeten worden s»
mengewerkt. in Frankrijk zyn geoi!
ganiseerd.
een uiterst belangrijke post voor
le op het Franse taalgebied gerichl
kerken van Afrika, die nu eindelij
over het gedrukte materiaal zulk
gaan beschikken, dat zij voor ha
uitbouw en opbouw nodig hebbel
ken. In het Engels sprekende Oost- j Moge zijn werk daar gezegend zyi
Afrika had hy in soortgelijk werk al 1 P. J. Mackasj
Ideaal wordt
werkelijkheid
Nu, na een voorbereiding van bij
na een jaar, is het zo ver dat de hei
en mevrouw Van der Werf met hul
drie kinderen naar Kameroen gaai
vertrekken. In Yaoundé, in de gro
te tuin van het huls dat voor dj
Fueter werd aangekocht, is een lua
voor hen gebouwd. Reeds maande
wordt verlangend naar hun komj
uitgezien. Zondag worden ze uitga
zonden in de Hervormde Gemeen!
van Den Haag en dan gaat het bc|
ginnen.
De Friese jongen, die als militsj
de tropen leerde kennen en die laU
daar zyn toekomst zocht, die in zijl
verlof op reis terug naar Nederlanj
tweemaal rondom de wereld zwiert
gaat zich vestigen in Kameroen <1
