Lang leve gas-
en oliezoekers
op AMELAND
ZOEKLKH
Kom er
ACHT-er
DEUTZIA'S VOOR DE TUIN
„ER BLIJFT ALTIJD
WEL WAT HANGEN"
Kom er ACHT-er
Zaterdag 30 november 1963
Pagina 2
Niets beheerst het leven op Ameland van vandaag de dag zo
zeer als het speuren naar bodemschatten.
Hierbij geeft onze Groningse correspondent een moment-
opname. Meer kan het niet zijnwant de wedloop tussen mach-
tige maatschappijen duurt voort en zorgt op onverwachte momen-
ten voor nieuwe ontwikkelingen.
Nadat deze regels werden neergeschreven en de foto's afge
drukt. is er een nieuwe invasie gekomen, die onherroepelijk leidt
tot de bouw van een tweede boortoren op Ameland.
Weer wordt er een weg door de duinen gebroken nu ten be
hoeve van een N.A.M.-boringweer zijn er vreemdelingen en
uitheemse materialen op het eiland gelost en weer is een maat
schappij (B.P.) bezig een helikopterbasis voor het seismisch on
derzoek aan te leggen. De geruchten, dat de Caltex gas heeft
aangeboord, herleven.
I Hotel Hofker in Nes doet nog betere zaken en ook anderen
profiteren mee. Maar tevens neemt het aantal stemmen toe. dat
waarschuwt voor een ontwikkeling, die het karakter en daarmee
I het toerisme van Ameland in gevaar kan brengen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiii
OP DE BOEKENMIRK1
(Van onze Groningse
correspondent)
Voor de tweede keer die dag
staan we in de regen voor de
sluitbomen vJn het Caltex-
boorterrein midden in de Ame
landse duinen en weer wordt
gezegd, dat ..mister Stewart"
niet hier maar in Hotel Hofker
is, waar we zojuist vandaan
komen. De witgehelmde Duit
ser, die ons te woord staat, is
even onverzettelijk als de boor
toren op de achtergrond, die
het geluid produceert van
overvliegende bommenwer
pers. Het haastig opgetrokken
pionierskamp doet denken aan
een circusterrein, maar de aan
blik is veel troostelozer. Als we
aan de terugtocht willen be
ginnen, stopt er een licht
blauwe Simca voor de sluit
bomen.
..No comment" (geen commen
taar). zegt de heer J. T. Stewart,
leider van de boorploeg. Even later
wandelt hJJ als Jean Gabin het
terrein op en het beeld uit. Maar
hij houdt woord, komt terug en be-
f int In zijn Simca aan een roeke-
oze race over de staalplatenweg,
die dwars door het beschermde
eendekooi-gebied loopt.
Onnavolgbaar neemt hij de
zandbulten en modderpoelen in de
stukgereden weg, zodat hij al stel
ling heeft gekozen als wij in Hotel
Hofker in Nes aankomen.
„Het is hier één en al spionage",
zegt kastelein Hofker en hij kykt
betekenisvol voorlangs de tapkast
naar de deur. Achter de deur is
alles geheim, want daar begint het
hoofdkwartier van de Caltex-ploeg
„Niemand mag daarbinnen. Alles
zit achter slot en grendel".
Als de heer Hofker zich omdraait
naar de vreedzaam etende en drin
kende mensen in het restaurant
ligt er een oiyk-tevreden uitdruk
king op zyn gezicht. Het seizoen is
al hoog en breed achter de rug.
maar hij heeft altyd nog zo'n 30
„oliemensen" vast onderdak. En
ook de 4 bungalows achter het ho
tel zijn in november bewoond: de
topmensen van de boorploeg heb
ben vrouwen en kinderen uit Ame-
rik laten overkomen.
Hol van leeuw
Minister Stewart opent de deur
voor ons naar het hol van de leeuw.
HIJ heeft de voorsprong gebruikt
om de gewichtige stukken, die vol
gens de ober op tafel lagen, weg
te bergen in stalen kasten. Samen
met de kasten en met Allan. W.
Holmes, topman nummer 2, laat
hy zich fotograferen, nadat er voor
het gezicht wat onschuldig papier
op de kale tafel is gelegd.
Natuurlijk betreurt mister Ste
wart het ten zeerste, dat het alle
maal zo geheim moet gaan. Hij is
echter een sportief man. die het
spel keurig meespeelt. Maar meer
dan wij zien, kan hy er ook niet
van maken: een robuuste bui
tenman in ribfluweel met open
kraag in een hotelkamer, die on
opvallend als bureau dienst doet.
Ook buiten valt op deze dag wei
nig te bespeuren, dat herinnert
aan een wedloop om bodemschat
ten tussen machtige maatschappij
en. Geen trillinkje is ons bescho
ren op dit eiland met bunkers en
6churen vol springstof.
Geen gescheurde muren, zoals op
het vasteland werd gezegd, geen
klagende of verontruste eilandbe
woners, maar steeds dat welwillen
de tegemoet treden van alles, wat
met bodemonderzoek of boring te
maken heeft. Zy. die naar olie en
Jachtopziener
Hender ik Timmer:
..Al het wild trekt daar weg.
er Is geen rustplaats meer
Opa Leendert Brouwer (87):
..Ja wis en zeker, d'r blif altied
wat van hangn".
gas speuren, Amerikanen en Duit
sera, Engelsen en Fransen, Arabie
ren en Amelanders, zijn gemakke
lijk te herkennen en men behan
delt ze als een duur soort toeris
ten.
Ook elders
Die ene keer. toen er een te zwa
re lading werd gebruikt bij het
seismisch onderzoek en Ameland
op zijn grondvesten trilde, is snel
vergeten De gas-en-oliezoekers
stoppen hun goede geld waarach
tig niet alleen in de grond.
Zo oud als hij is (87), zegt de
heer Leendert Brouwer: „Ja wis
en zeker, d'r blif altied wat van
hangn. Ons eiland wordt er niet
minder van. Er wordt aan verdiend
en daar is 't ja om te doen".
In hotel De Jong in Nes wordt
er best aan verdiend met 20 k 30
personen van de Seismo6-ploeg op
kamers. En in de winkel tegenover
het hotel zegt WV-voorzitter J.
Klaassen: „Ik heb nog nooit zo
lang ansichten verkocht als dit
jaar".
De heer Klaassen verkoopt ook
vele andere artikelen, terwijl hij
butagas-depothouder is en NAM-
mensen op kamers heeft gehad.
Eventuele gasvondsten kunnen
hem geen vrees aanjagen en het
belang van de nationale economie
slaat hi) hoog aan.
„Wij delen de verontrusting van
de Schiermonnikogers niet. Hier is
geen reden tot protest. Ik zeg
maar zo: we hebben gratis reclame,
mensen, we staan elke dag in de
krant!"
Badgasten
En de badgasten? „Ik heb nog
geen klacht van een badgast ge
hoord, terwijl er toch al sinds
februari onderzoekingen worden
gedaan". Ook als er gas of olie ge
vonden wordt, ziet de VVV-voor
zit ter nog geen schade voor de re
creatie op het eiland. HU ziet nog
geen fabrieken op Ameland („ten-
zu er zwavel wordt gevonden, wat
onwaarschUnlUk is"en nog geen
dam naar de vaste wal, maar een
pijpleiding. („Wat veel eenvoudi
ger en goedkoper is").
Burgemeester mr. J. Siderius
houdt ook goede moed: „Die kerels
stellen zich zo vreeelUk aan, dat er
wel iets aan de hand moet zUn,
maar ik kan er op dit moment
niet veel drukte over maken. Als
het recreatieve karakter van het
eiland niet wordt aangetast,
gaan de toeristen met op de loop
voor een paar ja-knikker* en een
pUpleading".
„Het kan best zyn 8eeït
de burgemeester toe, „Dat ik over
een half jaar spijt heb van deze
lankmoedige houding en met de
vuist op tafel moet slaan
Ik vertrouw echter, dat de hoge
re autoriteiten begrip hebben voor
onze situatie en onze belangen in
de gaten houden".
(Het risico, dat dat vertrouwen
beschaamd wordt, loopt Ameland
met alle andere Waddeneilanden,
behalve misschien Schiermonnik
oog. Het gemeentebestuur daar-
heeft vóór de „fatale" datum van
1 oktober, die gold voor de NAM
Concessie-aanvraag, bezwaren inge
diend tegen het verlenen van een
concessie voor de winning van w-
tumina. indien daaraan niet de
conclusie wordt verbonden, dat de
rust en het karakter van het eiland
onaangetast blUven
Dieper
Op slechts enkele kilometers van
het raadhuis in Nes en op nog geen
500 meter van de eendekooi zakt
de boor beitel dieper en dieper.
Zeven dagen en zeven nachten in
de week denderen de motoren en
felle schUnwerpers verjagen de
duisternis.
In het eertUds streng verboden
kooigebied is de rust voorgoed ver
dwenen Eenden, fazanten en
reeën, die er een rustplaats vonden,
worden kopschuw en vluchten. Als
broedplaats van zeldzame klekedie-
ven, de blauwe, de bruine en de
grauwe, en van velduilen is het ge
bied waardeloos geworden, zo
meent de jachtopziener van de
Amelandse jagersvereniging
Henderik Jan Timmer <30). een
reus in het groen, die in juli de
Veluwe voor Ameland ruilde, schudt
bedenkelijk het grote hoofd met
het be veerde hoedje. „Al het wild
trekt daar weg", zegt hij somber.
„Van de week hebben we er nog
gejaagd. Het is onbegrijpelijk
Ze doen maar. er wordt nergens
naar gevraagd".
Van de 10 a 15 reeën, die zich
bij de eendekooi plachten op te
houden, ziet hij er zelden nog één.
Strikken en klemmen riet hil des
te meer. „Op vrije dagen struinen
er te veel mensen rond, die er niets
te maken hebben. Die ritten in de
zomer ook met de handen bij de
t
t
nesten, wat funest is. Ze doen
daar volgens mij een hoop schade,
die vreemdelingen".
Niet voor niets houdt de heer
Timmer er een bouvier op na en
koopt hij straks een dure, afgerich
te politiehond. Het eerste het beste
gesprek tussen „oliemensen", dat
wij aan boord van de Ameland
boot afluisterden, ging over het
vangen van eenden.
Het ergste
Ook voor het natuurgebied „Het
oerd" op de noordoostelijke punt
van Ameland, waar een meeuwen-
kolome huist, vreest de jachtopzie
ner het ergste. In die buurt heeft
Mobiloll al een bunker voor explo
sieven. „Vakantiegangers worden
bekeurd als ze er komen, maar als
er straks een boortoren w or dit neer
gezet, praten ze nergens over".
Henderik Timmer staat met zijn
klachten niet helemaal alleen tus
sen goed geld verdienende Ame
landers. die zich op de koop toe
laten verstrooien door het gas-en-
olie-circus. Enkelen klagen erover,
dat er deze zomer geen bot of
scholletje te vangen was in de
Waddenzee ten gevolge van het
seismisch onderzoek.
Zulke klachten worden echter
nauwelijks gehoord en als ze ge
hoord worden. is VVV-direc-
teur Klaassen er nog. die met lo
gica het verhand tussen de slechte
vangst en het onderzoek op losse
schroeven zet. Ook nu wordt er ge
ploft In de Waddenzee en de
vangst is best. En zo blijft het:
Langleve de olie- en-
gaszoekers!
De leider van de Caltex-boor-
ploeg, mister JT. Stewart, met
links van hem topman nummer
2. Allan W. Holmes en rechts
de ladenkasten met boorgehei-
men.
overgrote deel overeenlmt met 4
van de moordzaak. Bovendia
heeft Fabricius het. oces bijm
woond en een uitvcig versla
daarvan geschreven 1 „De TeW
graaf". „Een werk -.n verbeêll
ding" lijkt m(j dus nfc een hel»
maal juiste definitie.Ién ding
zekerde bedoeling iriet gewea i
het hele drama in deiedendaag
tijd te laten spelen E daar hi«
aan niet te twyfele valt, ve
baast men zich over nige zake
In de eerste plaats ov* het dier»
meisje Lena, die zonen v»
haar werkgevers schrijft al
„jongeheren" die chter ha»
aan zitten. Kom, da taan vaarde
wij in deze vorm bij Irman Rot
bers. maar na diens ti toch nk
meer. Dan is er de jigen Chn
die zijn petje afneemtroor de fy
kast. de geyser en devasmachii
en die een „armeluistht" uitwi
semt een ten hoofe uit 191
stammend beeld. Ove de andfl
Jongen Freek lezen j dat
geld voor hem bijeens gebracl
om hem naar een bete school t
sturen". Zou Fabiius h«l
niet weten dat tegenw>rdig iedi
kind naar iedere scho» kan gat
zonder noemenswaarce kost»
voor wie ook? Deze zfde kna»'
wil niet gaan studerenomdat fc
geen „Corpsstudentje" d kunne
spelen. In deze tijd va werksU
denten
Goed verwezenlijkt is e JongS
van de gebroeders Hooghdt. M«
Deze keiharde zoeker opwit
ding. die er bijna alle uitflap
omdat hy meent datien ha
toch niet zal geloven, de jongt
bij wie de koele wraakgevdens b
winnen van de angst, is »n goed
tegenspeler van de buermaw
schappij.
„Boekvinken". )ueridi
Amsterdam 1163.
Als een ware surprise is reel
Boekvink, vroeger van de Ar ba
derspers, by Querido opnlev ve
schenen in smetteloos wit g/ede
te. Het uiterlyk is er wel a.voflj
uit gegaan. Ook kwalitatief nogt 1
deze negen nummers er zijn.
Men vindt er drie klassiek va1
talingen. te weten „Knie
Oidipoes" van Sofokles, verteld 1
van een inleiding voorzien do
Jan Engelman, „De Storm" 11
Shakespeare in de vertaling 1
M. Nyhoff en „Ifigeneia in '4
riè" van Euripides door dead j
hand vertaald. Voorts twee to#
stukken van moderne auteurs: ,j
draad in het Donker" van Hl
Haasse en „De Zwanen van
Theems" (herdruk) van Cees 1
te boom. Ook zyn in de reeks
drukt de voortreffelyke oorlog»
veile van Gerrit Kouwenaar
Bom" en de bundel liefdesgod
ten van Ellen Warmond „Win
een Woonplaats". Nieuw zin
verzenbundels van Leo Vronani
J. BernJef. Van de laatstgeoeK
„Dit verheugd Verval". W/t
verheugd verval is, weet c
precies. Een verval kan nifc uf
heugd zyn. zou ik zeggen, emifl
die zich verheugt in zyn ven»
bon. Maar deze verzen vanJeraJo
vertonen vooralsnog geen ïkene
van verval, zodat men rrt dfl
bundel zeker verheugd kaï zUn.
De „Manke Vliegen" (vyflpo
tertjes) van Leo Vroman 4jn I
als diens werk gewoonlijks: vw
UJk. geestig en diepzinnigDit »j
vyfregelige rymende strem rtt
tussen de vierde en de vijie rep
een merkwaardige krabbeldie vol
komen by het dichtsel ptu
CLARA EG INK
Kunt U de acht afwijkingen in de beide bovenstaande tekengen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit BUvoegïl.
J
EEN
Jos Ruting. „Lydia en de
Zwaan". J. M. Meulemhoff.
Amsterdam 1963.
De eerste roman van Jos Ruting,
genaamd „Lydia en de Zwaan", is
iets unieks te midden van het pro
za van de jonge schryvers. De ge
schiedenis van Lydia en haar Hel-
leer.tje6 is als een welig korenveld
tussen de schrale aardappel-
akkertjes; vol schoonheid en reali
teit. Het is de fantasmagorie, die
de werkeiykheid wordt wanneer de
poezie de overhand krygt.
Er is evenwel een roman waar
aan dit boek my herinnert en dat
niet alleen om de overeenkomst
van de naam Helena en de citaten
uit A. Roland Holst. Ik bedoel
„Helene in het Heelal" van Ferdi
nand Langen, in 1945 verschenen
by ,.De Bezige By" en helaas snel
ondergegaan in de stroom nieuws.
De roman van Ferd. Langen is veel
eenvoudiger van constructie, maar
ook deze heeft dat transendentale,
dat de beide boeken weer gemeen
hebben met „Le Grand Maulnes"
van Alain Four nier.
Jos Ruting heeft zyn geschiede
nis van moderne kinderen de on
dergrond gegeven van het heim
wee naar een verloren verleden.
Een landhuis, paardrijden en vrij
heid, om niet te vergeten die zwa
nen, Helena en A. Roland Holst.
Het meisje Lydia is een school
meisje. dat temidden van vriendin
nen en vrienden, haar huiswerk,
haar leraren, haar nicht en haar
tante leeft met de vliegensvlugge
geest van een moderne sprookjes-
prinses. Een sprookjesprinses even
wel. die alles in de gaten heeft,
iedere ervaring goed vertaalt en
die even onbedorven als onbederfe-
lyk ls. Treffend ls het geïroniseer
de hedendaagse tydsbeeld. Men
leze de hoofdstukken „Toneelstuk
ken" en „Ik zevenslaper" b.v.
met de prachtige parodieën op de
huiveringwekkende nonsens van de
hedendaagse moraal. Een roman
van een fantastisch oorspronkeiyke
visie en voortreffeiyk geschreven.
Johan Fabricius. „Jon
gensspel". Leopold Den
Haag 1963.
Johan Fabricius heeft de Baarn-
se moordzaak genomen als onder
grond voor deze novelle. Het ls
geen documentaire, zegt hyzelf op
de omslagtekst, maar een werk van
verbeelding. „De lezer zoeke, buiten
de tydens het proces algemeen be
kend geworden handeling om, dus
niet naar punten van overeenkomst
met de werkeiykheid voor zover
die er mochten zyn, berusten zy
op toeval". Deze mededeling wil dus
zeggen dat Fabricius zyn vier Jon
gens en de mensen om hen heen.
heeft gecreëerd zoals hy denkt dat
zy geweest zouden kunnen zyn ty
dens de periode van het Baarnse
drama. Dat neemt evenwel niet
weg, dat de handeling voor het
1. jongetje heeft grotere voeten
2. een ei meer op tafel
3. mond dame kleiner
4. haar meisje korter
5. gordyn links verder dicht
6. gegooid ei ligt verder
7. hoed voorbyganger
8. staart van poes smaller
t t
Deutzia's worden soms ook
wel bruidsbloemen genoemd
rijk bloelende heesters, waarvan
men enorm veel plezier kan
hebben en die spoedig voor een
goede vulling kunnen zorgen. Er
zyn vele soorten: Deutzia scabra
ls een van de meest bekende;
de plant groeit Link en bloeit
met een schat van wit roze bloe
men. echt iets voor de liefheb
bers tuin. Op de achtergrond ln
de border zou men ook enkele
struiken kunnen poten, doch ze
zullen als voorgrond, in een
bomengroep nog veel beter vol
doen. Men moet voor voldoende
ruimte zorgen; een onderlinge
afstand van een paar meter
hebben ze op den duur nodig en
das kan men beter direct voor
Deutzia: rjjk bloeiende heester.
die ruimte zorgen; die vullen ze
best op.
Deutzia's moeten voorts be
slist een zonnig plekje hebben
en men moet ook voor een voed
zame grondsoort zorgen. In
schrale zandgronden groeien ze
niet best en er zal dus iets aan
gedaan moeten worden; spit er
wat oude mest of kompost
doorheen; vooral kompost wordt
tegenwoordig veel gebruikt en
voldoet prima. Deutzia's moeten
ook van tijd tot tUd gesnoeid
worden; meestal doet men dat
*swinters; dan heeft men de
meeste tyd. doch het is glad
verkeerd dat te doen. De tak
ken zitten dan al vol bloem
knoppen en als men die weg
snoeit, gaan ook de mooie bloe
men verloren. Daarom kan men
veel beter direct na de bloei
snoeien, dus in de voorzomer;
dan kan men ook veel beter zien
welke takken wei en welke niet
gemist kunnen worden.
Deutzia gracilis is een kleine
heester; deze wordt niet veel
hoger dan ongeveer een halve
meter en ls dus oy uitstek ge
schikt voor de kleine liefheb -
berstuin. Ze kan enorm ryk
bloeien, helder witte bloempjes.
Omdat ze zo vroeg bloeit, kun
nen zelfs open bloemen nog be
vriezen. Hier aan de zeekant zal
men daar niet zo veel last van
hebben, doch wel in het cen
trum en in het oosten van ons
land.
O. KROMDIJK.
