CLUANIE INN,
laatste herberg
in een verlaten
\1 land van rotsen
HET TRIESTE VERHAAL VAN URQUHART CASTLE, WAAR HET MONSTER KEERT
Cjm êm»
EEN OUDE BLINDE
MAN NEURIEDE..."
T AAR INVERNESS EN LOCH NESS. We rijden, van Delgatie Castle bij Turriff.
I v'a Keith en Nairn verder noordwaarts. Het land blijft eenzaam, een land van
hoge, golvende heuvels, die zich mijlenver uitstrekken. Slechts hier en daar
a croft, een kleine boerderij. Soms, een enkele maal, een man of een vrouw erbij
t land is uitermate dun bevolkt en soms maakt het zelfs de indruk van een leeg land.
drinken koffie in Nairn, een klein havenplaatsje en zijn dan een goed uur later in
rerness, in feite DE stad van Noord-Schotland. Een oude stad in een praehtige streek.
10 vens startpunt voor hen die Loch Ness willen zien. We besluiten de nacht in een
l, lel in Inverness door te brengen, maar eerst nog een blik te werpen op Loch Ness. Het
gi vlakbij en ik wil iets zien van Schotlands meest besproken en beschreven meer. Dat
Jjj een glimp van het Monster zullen opvangen lijkt me aan twijfel onderhevig, maar
slotte kun je nooit weten in hoeverre het geluk met ous is.
Treurspel
Malcolm wint de strijd.
En als rijn broer aan zijn
voeten ligt, neemt hU het
lichaam op, loopt ermee naar de
uiterste rand van de rots, en werpt
het naar beneden. Het komt in de
rivier terecht en wordt door
schuim bedolven.
Annie Fraser heeft de finale
van het gevecht met ontzetting ge
volgd. Ze staat bü de afgrond en
ziet de man naar zich toekomen. En
dan volgt het tweede treurspel. HU
grijpt haar beet en wurgt haar als
straf voor haar ontrouw.
Malcolm daalt de berg af en be
reikt, met het lijk van Annie Fra
ser. zijn huis Hij Is door niemand
Tekeningen: Reint de Jonge
ster gelooft. Hij begint een pijp te
sloppen en draalt met zijn antwoord.
Dan zegt hij: „Er zijn er velen die
het zagen en onder hen was al de Hei
lige Columba, die hier veertienhon
derd jaar geleden reisde. Columba
loog niet Hij wist wat hij wist en
hij zag wat hij zag. Wat wilt u dan.
meneer....?'
HU wacht weer. En dan vraagt
hy: ..Ziet u mijn hond daar?" Ik
zie een aardige Shetlandse
Collie. „Wel, hu doet alles wat ik
wil, maar één ding niet. meneer.
HU wil nooit deze weg passeren
ter hoogte van Crquhart Castle.
En weet u waarom niet? Omdat
daar het Monster draait, zich
omkerrt in het meer. Goeden
avond".
We rijden verder, het gebergte en
de avond in. Er komt geen huis meer,
geen herberg, geen cottage. Ruig en
zwart is het land. De maan komt op
en schijnt in Loch Ness Dat vult zich
nu met goudgeel water en wordt
van een schier onbeschrijflijke
pracht Het is nu werkelijk een be
toverend meer, en die betovering zou
zelfs door de verschijning van het
Monster niet indrukwekkender kun
nen zijn
Het beeld van een wild Arcadië.
Het beeld van een land, nog niet
door mensen ontdekt, 't Is niet moei
lijk zich voor te stellen, dat in zo'n
land sagen en legenden opbloeien en
van generatie op generatie voortle
ven
Cluanie Inn
DE WEG is goed. hoewel uiter
mate bochtig. Maar er zijn
geen tegenliggers. Gedurende
anderhalf uur komen we er één te
gen. Je moet er niet aan denken wat
hier gebeurt (of niet gebeurt) als
men panne aan de auto krijgt. Of als
je benzinetank leeg is.
We rijden nog drie kwartier door
een gebied, dat zo mogelijk nog verla-
tener wordt, en langzamerhand be
ginnen we ons dan toch wel enige
zorg te maken over de mogelijkhe
den (of ónmogelijkheden) om de
nacht door te brengen. Visioenen van
een nacht in de auto, gekropen in on
ze slaapzakken, doemen op. Besloten
wordt nog maximaal vijf mijl door
te rijden en dan ons bivak in de au
to op te slaan.
Het geluk is echter mèt ons. Als
we de vijfhonderdste (of zevenhon-
derdvijftigste?) bocht door zijn, is
er in de verte een lichtpunt Het ver
dwijnt enkele malen door volgende
bochten, maar dan is daar Ineens een
kleine herberg. Hij is niet eens zo
heel klein, maar lijkt dat alleen
maar door de hoog erom oprijzende
bergmuren. Uit de ruiten straalt
licht en we hopen nu alleen nog
maar dat er plaats voor ons zal zijn.
Er is plaats in Cluanie Inn. De ei
genaresse is niet verbaasd ons te ont
moeten. Ze gaat ons zwijgend voor
naar de eerste etage, waar zich twee
kleine, niet ongezellige kamertjes
bevinden. Ik sluit de gordijnen en
het laatste wat ik zie zijn grote, pun
tig uitlopende sneeuw-plakkaten op
de berghellingen tegenover Cluanie
Inn. Het moet hier goed slapen zijn,
lijkt me.
Maar er komt voorlopig niet veel
van slapen!
vuurrood haar. Ze drinkt niet, en ze
lijkt een beetje verloren tussen die
grote, wat onbehouwen kerels in. La
ter horen we dat ze pas getrouwd is,
en dat ze die dag feest gevierd heb
ben. Haar man, koolzwarte haren en
felle, donkere ogen. trekt behoorlijk
aan de whisky en men biedt ons
eveneens „Scots" aan, als we nog
maar nauwelijks binnen zijn.
Het wordt dan een ietwat vreemde
avond met eindeloos veel verhalen
over eindeloos veel onderwerpen.
Over de positie van het Schotse na
tionale elftal en over de kwaliteit
van de Engelse televisie. Maar óók
over de legenden van het land en
over de Schotse dichter Robert
Burns.
De oude blinde
ER is een oude man met witte
haren die niets zegt, en al
door stil voor zich uit zit te
staren. Ik kan m'n ogen niet van
hem afhouden, omdat hü me op
een bepaalde manier intrigeert. Er
is iets met die man, ik voel het
met absolute zekerheid. Als ie
mand naast me aan de bar het
merkt, zegt hU zachtjes dat de an
der bUna blind is.
De bar blijft tot half twaalf open,
maar eer hij wordt gesloten maak ik
het voor het eerst mee sinds ik in
Schotland ben, dat een meisje in een
bar zo maar, geheel uit zichzelf, be
gint te zingen. Ik kan geen woord van
wat ze zingt verstaan, maar later
hoor Ik dat van een der aanwezigen.
Het is een heel oud liedje van het
land, dat natuurlijk alles te maken
heeft met liefde en liefdesverdriet.
De inhoud zal wel niet zo belangrijk
gezien,' gaat binnen, en verbergt het
lichaam van zijn geliefde onder de
vloer van het huis. Vervolgens ver
laat hij het huis, stapt in zijn bootje,
dat aan de oever van Loch Ness ligt.
en neemt de vlucht.
Maar hij komt niet ver. Er steekt
een storm op, en het vaartuig slaat
om Malcolm, de moordenaar, ver
drinkt
Geesten waren
HET was een lang verhaal, dat
de oude man bij Urquhart
Castle ons vertelde, met veel
details, die met de geschiedenis wei
nig te maken hadden. Maar het ver
haal had een bijzondere bekoring,
waarschijnlijk vanwege het feit, dat
het verteld werd zo dicht bij de
plaats waar zich het drama afspeelde
en zo dicht bij Loch Ness, dat op
slechts enkele honderden meters on
der ons voorbijstromende, donker in
de avond, en omgeven door de gewel
dige muren van het bergmassief.
Ik vraag of het een waar verhaal is.
De oude man kijkt me ietwat teleur
gesteld aan en zegt dan dat ik dat
maar moet vragen aan de mensen die
hier wonen. Want al zijn Malcolm,*
Alasdair en Annie al vele jaren gele
den omgekomen, hun geesten zijn
nooit tot rust gekomen. Hoe zou dat
trouwens ook mogelijk zijn, als men
op d i e manier aan zijn eind komt,
vraagt de verteller.
Nee, de schimmen van .het meisje
en de beide broers manifesteren zich
nog regelmatig bij Urquhart Castle
Hij noemt ons de namen van de hui
zen, waarin we ons. als we dat wil
len, van de waarheid kunnen overtui
gen. Niemand in deze omgeving, zegt
hij, zal de waarheid van het verhaal
in twijfel trekken. Annie wordt het
meest gesignaleerd. Met wilde ogen,
en woest, wild haar komt ze in de
nacht op, en zoekt iets. De een
beweert dat ze het geld zoekt dat de
jongste broer meenam toen hij over
Loch Ness poogde te vluchten. De
ander evenwel zegt dat ze Alasdair
zoekt, die ze eens nog hoopt te ont
moeten omdat ze toch het meest vao
hem hield
Het Monster
HIJ ZWIJGT cn we vragen niet
verder Onder ons ligt het
meer, ontzaglijk oud. en om
geven door een waas van mysterie.
En niet alleen vanwege het Monster.
Tenslotte vraag ik de man. die bij
ons blijft staan, of hij in het Mon
ER klinkt in de verte, beneden
ons, muziek. Schotse muziek.
Even later staan we In de bar,
en dan hebben we er toch geen spijt
van niet op onze kamer te zijn ge
bleven. De bar is niet groot, en met
de zes. zeven man die er in staan,
goeddeels gevuld. Er hangt 'n scherm
van blauwe tabaksrook. Achter de
bar staat een ravenzwart 'meisje. Je
hoeft je niet af te vragen van wie
ze afstamt; van rasechte Kelten. Een
scherp gesneden, karakteristiek ge
zicht. Er is nog een meisje Jn de bar.
Ze staat naast een jongen en heeft
het drama van Annie Fraser
S EN PAAR MIJL buiten In-
I verness begint Loch Ness.
Het is een mUl breed, en on-
ler achttien mUl lang. Een
B hermetisch ingesloten tussen
Bopgaande oevers. Het wordt
Bhemerig als we het uiterste
B van bet meer ronden en we
Bn ons af wat we zullen doen.
Be gaan snel terug en brengen
^kcht door in Inverness, o f
Baan verder en laten het aan
Beval over waar we zullen te-
Bkomen. Een ding Is zeker: er
B de eerstvolgende zestig mijl
ig of geen mogelijkheid tot
lachten zUn. We nemen bet
II I en rUden verder.
landschap is uitermate tn-
skkend en wordt iedere mijl
rauwer Het water van Loch
i donkerblauw, met de glans
(taal Hier en daar liggen klei-
«gerekte eilandjes en je kunt
stellen dat iemand, gezegend
Bn rijke verbeeldingskracht,
smalle, lange eilandjes de fi-
Bn een pre-historiscb monster
Btaseren
Verpuind
B& stoppen bij Urquhart Cast-
B Ie. dat op de noordwestelijke
Boever van het meer ligt Het
B driekwart ingevallen, ver-
Bmanr enkele delen zijn nog in-
Bbleven. Het ligt wat trooste-
m verloren in de wildernis van
BNess Dubbel troosteloos nu
Bid er zijn schaduwen over uit-
Bl een huisje, waarin de man
die over het kasteel gaat,
ttrt gids. Hij was niet thuis.
én andere man wist alles van
ichiedenis van Urquhart
af en bleek bereid ons ervan
tellen. De geschiedenis van
en bezetting, zoals van de
ne rivier stroomt. Een langdurig
gevecht, waarin de kansen steeds
weer keren. Annie Fraser is de eni
ge ooggetuige, en het verhaal vertelt
dat ze beide mannen om beurten aan
moedigde. Ze moet daar'als een klei
ne furie hebben gestaan, met haar
wilde, zwarte haren waaiend in de
wind die van over de rotsen kwain
2ijn geweest, maar de manier van
zingen was wel uitermate apart, en ik
ben blij dit niet gemist te hebben.
Ze zong met een hoge, bijna te ho
ge stem. Die stem was heel lief, cn
op bepaalde momenten bepaald aan
doenlijk. Ze zong tegelijk met haar
hart en haar mond. Het geluid leek
gevormd te worden helemaal vóór
in de mond. zodat het de indruk
maakte van gedeeltelijk spreken, ge
deeltelijk zingen. Dat gaf dit zingen
een bijzonder effect. De meeste man
nen spraken en dronken door, maar
ik kreeg de indruk dat ze allemaal
met een half oor naar haar luister
den. Er was echter één die aandach
tig luisterde, die oude. blinde man.
Toen ze ophield met zingen, werd
haar door haar man een glas aangebo
den. Ze weigerde, keek naar ons, en
bloosde. Ze ging weg en kwam niet
meer terug.
niet zingen. HU had weinig of
geen stem. Maar die man en dat
zingen zal Ik me nog lang blijven
herinneren. Omdat beiden zo
volmaakt pasten in de sfeer, het
„klimaat" van die kleine inn er
gens aan de voet der bergen.
meeste Schotse kastelen. Hoort men
die verhalen, dan begrijpt men de
waarheid van de woorden, die zeggen
dat geen vierkante meter Schotse
grond niet met bloed doordrenkt is
geweest in de eeuwen die achter ons
liggen. Schotland mag dan een ro
mantisch land zijn, men moet er
beestachtig hebben huisgehouden in
een ver. en niet zó ver. verleden.
De man vraagt of we de ge
schiedenis van Annie Fraser ken
nen. die zich hier heeft afge
speeld. Nee. we hebben nooit
van Annie Fraser gehoord. Het
is een curieus verhaal, dat in de
mond van de verteller echter by-
na een modern verhaal wordt.
Eenzaam in de nacht
TOEN de bar gesloten werd zij»
we- nog even naar buiten ge
gaan. Er was alleen de duister
nis daar en wat maanlicht dat van
over de bergen naar beneden gleed,
via de sneeuw-plakkaten. Een rauv/
cn woest land. Een schaap stond er
gens aan de kant van de kronkelweg.
Het dier accentueerde als het war»
de verlorenheid van 't land. •t Lag
daar nameloos alleen, hartverscheu
rend eenzaam in de nacht Zijn zwar
te kop was opgeheven naar de hemel
alsof het daar iets zag dat de moeite
waard was.
Overal was het geluid van stro
mend, bruisend, ruisend of klokkend
water. Overal was het onderdrukt
geloei van de wind, die vanuit het ge
bergte kwam. Hoe oud was dit land,
en hoe logisch dat het vol, stikvol
verhalen stak. Van oude verhalen,
die tol vandaag worden doorverteld.
En niet alleen doorverteld, ook door
gezongen. Door jonge meisjes en
door oude, blinde mannen In de
van dit land.
De kou dreef ons terug naar de
herberg.
Het was daar volmaakt stiL Ieder
een was al naar bed, en we waren
de laatsten die naar binnen gingen.
Niemand sloot de deur. Niemand
kwam naar ons kijken.
In bed lagen kruiken om de kon
te verdrUven. Het water hoorde ik
rondom Cluanie Inn tekeer gaan. Ik
hoorde het zolang ik wakker lag. Al
door denkend aan die oude man, die
me in onverstaanbare taal plotseling
een stuk Schotse geschiedenis, een
stuk Schots leven, geschonken bad.
Levend Schotland
Innie Fraser
MEN vroeg ons of we zu'k
soort zingen konden waar
deren, en toen we dit beves
tigden, werd er met do oude man ge
sproken. In een taaltje, waarvan we
geen woord, nog geen letter, ver
stonden. Hij keek in onze richting:
hij keek met lege ogen
Hij schudde zijn hoofd, zodat zijn
witte haren méé-schudden, en dronk
zijn glas whisky leeg. Hij begon te
glimlachen en ging een pijp stoppen.
Terwijl hfj aan het stoppen was, neu
riede hij een wijsje. Ik merkte dut al
le aanwezigen in de bar ineens min
der luid spraken en dat ze vervolgens,
de een na de ander, geheel zwegen.
Wat toen volgde was een on
vergetelijk stukje levend Schot
land. Gedurende een kwartier
neuriede de man een deel van
oen oeroud verhaal, dat eeuwen
geleden, in de tijden der Kelten,
ontstaan moet zijn, naar me werd
verteld. Zo maar een stuk uit
een oude ballade, of een la
ment. een treurzang. De man koe
ANNIE FRASER. 'n mooi, donker
meisje, levend op een paar mijl
afstand van Urquhart Castle.
Ze was zo mooi, dat alle jonge man
nen haar liefhadden Zo ook twee
broers. Alasdair cn Malcolm Macdon-
nell. Annie wist niet aan wie van bei
den ze haar hart moest schenken.
Alasdair en Malcolm wisten niet dat
zij haar gunsten tussen hen verdeel
de. Er kwam een dag dat ze Alasdair,
de oudste, in de bergen ontmoette.
De plaats van afspraak was bij een
riviertje, dat zich door het wilde
land heenwrong.
De man en het meisje klommen te
gen een berg op, om van het uit
zicht op Loch Ness te genieten. Toen
ze echter het hoogste punt hadden
bereikt, waren ze daar niet alleen. -Ze
werden opgewacht door een derde:
Malcolm. Hij had het liefdespaar
gevolgd en was van wraak vervuld.
Malcolm daagt dan zijn broer uit tot
een gevecht. Dat gevecht vindt plaats
dicht bij een ravijn, waarin een klei-
in Cluanie Inn neuriede de oude man
pgericht 1 maart 1860 Maandag 25 november 1963 Vijfde blad no. 31120
