Turkije (nu nog primitief):
vakantieland van toekomst
GEZINSFLES
alstublieft...
in de voordelige
Fifth A venue komt
naar Amsterdam
De hallen van Parijs
zullen nu eindelijk
worden verplaatst
Aan Aziatische kust wisselen
rotsen af met brede stranden
Restanten van de tempel van
Artemis liggen in een poeltje
fris-vrolijk-fantastisch
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 15 november 1963
Zesde blad no. 311IX
(Van een speciale medewerker)
Voor hen die van een avontuur houden en van ongerepte
wegen, waar men nog niet elk ogenblik mede-toeristen ontmoet,
is Turkije nog het ideale vakantieland. Maar dan is het wel
nodig zich los te maken van het fascinerende Istanboel. de Bos
porus over te steken en het uitgestrekte „Aziatische" Turkije
binnen te trekken. Een financieel bezwaar kan een reis door dit
gebied niet zijn, want het openbaar vervoer is spotgoedkoop.
Voor nog geen gulden reist U per autobus over afstanden van
meer dan 100 km. Wie tevreden is met een niet al te schoon
hotel en een dagelijkse maaltijd van rijst, tomaten en wat schape
vlees, leeft goedkoper dan in eigen land en zal later met wee
moed terugdenken aan de tijd, dat men op een caféterrasje voor
een stuiver een glas thee of Turkse koffie zat te drinken.
stlge partner van de huwbare zoon
of dochter. De vrouw des huizes zal
niet tegen een verre reis opzien
voor het vinden van een aantrek
kelijke party.
Veel moet er nog gebeuren om
verandering te brengen in de ar
moede. het analfabetisme en de
vaak primitieve technische uitrun-
ting van de bevolking. Algemeen is
de uitroep, dat Turkije dertig jaar
bü Europa achterop is. Daartegen
over staat te weinig belangstelling
voor verandering en moderni
sering. Toch zal die nodig zyn,
wil Turkije zUn thans verworven
status van geassocieerd lid der
EEG in de toekomst kunnen om
zetten in een volwaardig lidmaat
schap. Verheugend is echter dat
men vooral in leidende kringen de
wens aantreft bij Europa te beho
ren alsmede de bereidheid de ma
teriële en geestelijke steun van het
Westen te aanvaarden. Sindin Ata-
turk in 1923 met de modernisering
van Turkije begon en het land zich
bevrijdde uit een eeuwenlange iso
latie zijn de blikken gericht naar
het Westen.
Slaat en leger
In de NAVO Is dit strategisch
belangrijke land een van de meest
trouwe en gehoorzame bondgeno
ten. De vele oorlogen met Rus
land zijn de oorzaak van een hou
ding. die niet zo zeer anti-commu
nistisch als wel anti-Russisch is.
Dank zy de militaire hulp. die
Turkye ontvangt, kan het een
groot leger op de been houden. Dat
dit leger niet altyd functioneert
zoals men in een Westerse demo
cratie mag verwachten, wordt dui-
deiyk als men in de grote steden
voor elk openbaar gebouw en op
belangryke kruispunten naast de
I ele wegen nog
erbarmelijk
De boeiendste en mooiste route
door dit land Is ongetwijfeld langs
dp west- en zuidkust. Enige opof
fering moet men zich hiervoor wel
getroosten, want de bergachtige
kuststreken maken menige plaats
moeiiyk bereikbaar. De wegen zijn
vaak erbarmeiyk slecht. Er wordt
hard gewerkt aan nieuwe brede as
faltwegen. maar soms gaat dit zo
radicaal dat er in het geheel geen
weg meer te bekennen is. Doch uw
moeite wordt beloond. U maakt
kennis met een interessante be
volking in een mooi land en tevens
een gebied, dat historisch nauw
met Europa was verbonden en ook
thans weer streeft naar hechte
aansluiting by ons werelddeel.
Moeiiyk. zo niet onmogeiyk ls
het een typering te geven van het
Turkse volk. Oorspronkeiyk was
het een centraal-Aziatisch step-
penvolk. Eeuwen van wisselend re
gime en doortrekkende volksstam
men hebben een waar conglome
raat achtergelaten, nog bonter ge
maakt door de grote groepen van
vreemde herkomst zoals Grieken.
Armeniërs en Koerdistanen. Groot
zijn de Verschillen tussen de van
het leven genietende, wat trage
Turk aan de westkust en zyn be
drijvige Arabisch-sprekende land
genoot in het uiterste zuiden of de
ontstellend arme boerenbevolking
in het hoge noorden van Turkistan.
Wat. ze allen gemeen hebben is
hun krygshaftige snor en belang
stelling voor de worstelsport.
Voor Nederlandse begrippen wo
nen er heel weinig mensen in dit
land. dat slechts tweemaal de Ne
derlandse bevolking telt. doch 21
maal zo groot is. Op één plaats
zoekt men nooit tevergeefs"' naar
mensen, zy het dan ook alleen
mannen, nl. in het alle uren van
de dag goed bezette café. Wie neer-
strykt. op een caféterras, ontdekt
al spoedig dat alle tafeltjes snel
bezet raken. Een eindeloos staren
naar uw wat blankere huidskleur
neemt een aanvang! Met evenveel
verbazing kunt u terug6taren naar
de onafscheideiyke roos in menige
mannenhand.
Zenlende, vrouwen
Ook zal de vreemdeling zich ver
bazen over de vrouwen, die. bela
den met goederen, achter een
weitje aanzeulen op weg naar de
markt om daar wat eieren, torna-
ten en komkommers te verkopen.
Landarbeid en handel zyn goed
voor vrouwen en kinderen. Dat de
Turkse economie in de eerste
Plaats afhangt van de landbouw
haar opbrengsten dringt niet
door tot het café. Daar heerst een
onverstoorbare rust en indolentie.
Men discussieert wat over de
slechte regering en speelt verder
*tjn partytje tric-t.rac. Tot een ge
sprek zal het meestal niet komen,
jmdat de kennis van een andere
taal een grote uitzondering is. De
enkeling, die een andere taal
spreekt zal niet nalaten zyn kun-
de aan de omstanders te tonen,
mdachtig de uitspraak, dat „de
kennis van een taal méér het be-
5 öt van één leven meer is".
In vele kleine boerenplaatsjes is
de vrouw nog gesluierd en gekleed
m haar kleurryke klederdracht; in
van een rok de wyd geplooi-
^de pofbroek. Algemeen is ook nog
bet onderhandelen over de toekom-
Een typisch straattafereel in
Turkije.
gewone politieagent een stevige,
norse militair ontwaart. Het is nog
steeds zo, dat de party die op de
militaire leiders kan rekenen de
machtigste is. Zo te zien heeft
Turkye zyn oude voorliefde voor
de militie nog niet verloren.
wekkend monument van vergane
glorie. Gehele straten, velerlei tem
pels. amfitheaters, gymnasia zyn
hier aan de vergetelheid ontrukt
en getuigen van deze eens zo
machtige havenstad, aan het einde
van de karavaanwegen uit Perzië.
Nog ligt een groot gedeelte van de
stad onder een dikke laag puin en
onkruid. Wie rondspeurt in de
hoop een ontdekking te doen wordt
al spoedig benaderd door boeren
jongetjes met een knikkerzakje vol
met oude Romeinse en Byzantyn-
se muntjes en andere kleine vond
sten. Met enkele kwartjes als in
zet kan dan een levendige handel
ontstaan, want ook hier is men er
al van doordrongen dat „antiek"
geld opbrengt.
Deze „eerste stad van Azië", zo
als zy eens heette, beroemde zich
op de aanwezigheid van een reus
achtige tempel ter ere van de
jacht- en maangodin Artemis
(Diana). Gaat men met reisgids
en toeristenfolder op pad om deze
tempel te bezoeken en te bewon
deren. dan blijkt weer eens hoe
grillig het lot van de geschiedenis
is. Want na veel zoeken bereikt u
een poeltje, omringd door brand
netels en papaverstruiken waaruit
nog een enkele zuil omhoog steekt.
Dit was dan eens „een van de ze
ven wereldwonderen". Ook aan de
oud-christeiyke geschiedenis gaat
Efeze niet ongemerkt voorby. Pau-
lus verbleef er enige jaren tijdens
een van zyn reizen door het Turk
se land en stichtte er een gemeen
te.
Volgens de overlevering is hier
ook de laatste woon- en rustplaats
van Maria. Een kerk en een bron
hoog boven in de bergen, met een
prachtig panorama over de kust
vlakte. wyzen u de plaats. Wat
men in Efeze ziet en ervaart ont
dekt men nog in menige andere
plaats. Eindeloos zyn de materiële
resten van oude beschavingen. Van
plaats tot plaats kan men er de
reizen van Paulus volgen om ten
slotte in het uiterste zuiden, in de
omstreken van Antiochië, de mo
numentale forten van de kruis
vaarders te ontwaren. By al deze
oude geschiedenis steken de resten
van het eens zo sterke Ottomaanse
Gevecht aan grens
van Serawak
Het Indonesische persbureau Anta-
ra meldt dat by een vuurgevecht
aan de grens tussen Indonesisch Bor
neo en Serawak twee Britse militai
ren gesneuveld en drie Goer ka's ern
stig gewond zyn. Het vuurgevecht
werd geleverd tussen Britse Veilig
heidstroepen en Borneese „vrijheids
strijders" by het dorp Simpang Ti-
ga
Volgens Antara werd slechts één
„vrijheidsstrijder" gewond.
rijk. uitgezonderd enkele zeer mooie
moskeeën, maar bedroevend kaal af.
alhoewel geen enkele folder zal na
laten de toerist over dit weinige
een uitgebreid exposé voor te scho
telen.
99
Riviera"
Maar niet alleen deze speurtoch
ten op historisch gebied weten te
boeien, ook de natuur vraagt de
volle aandacht. Een van de mooiste
gedeelten is stellig de kustvlakte
van Antalya. Deze „Turkse Riviè-
ra" kan zich in alle opzichten met
haar Europese naamgeefster me
ten. behalve dan wat betreft de we
reld van hotels, zomerhuizen en
mondaine toeristen. Op een enkele
toeristenplaats in-opkomst
na strekt zich hier honderden ki
lometers lang een prachtie rots
kust uit, afgewisseld door brede
eenzame zandstranden, waar al
leen een herder met zyn kudde I
langs trekt.
Nog is Turkye een weinig be
kend vakantieland. Binnen afzien
bare tyd zal ook hier stellig de j
toeristenstroom zyn weg gevonden
hebben. Er bestaat reeds een mi-
nisteric voor Toerisme en zoals vele
andere landen rondom de Middel
landse Zee heeft ook Turkije hoge
verwachtingen van de inkomsten
uit deze nieuwe tak van „indu
strie". Te veel leeft echter nog de
voorstelling, dat de reiziger uit
Europa over aanzienlyke sommen
vakantiegeld beschikt en van zins
ls elk souvenir te kopen. Wil het
begrip „toeristenindustrie" werlte-
Hjkheid worden dan is het nodig
en dit geldt niet alleen voor
Turkye uit te gaan van de gro
te stroom kleine toeristen, die
Europa in zo groten getale bezit.
De aanleg van een net van goede
kampeer- en caravanplaatsen is
belangrijker dan het bouwen van
enkele grote hotels, die zelfs in het
seizoen nog niet eens vol zyn.
Probeer ook eens FANTA CITRUS, een
frisse lemon-lime, die bizondergoed is als
mixer.
Erkend Botleiaar van „Fanta en „Coca-Cola Bottelo N.V., Schiedam, 's-Gravenhage
In dit land-van-de-halve-maan
zyn kerk en staat volledig geschei
den en kent men als algemene
rustdag de zondag. Toch is het
een islamitisch ryk en speelt de
religie in vele levenssferen een be
langryke rol. Mogelyk kan dit is
lamitische Turkye in de toekomst
een schakel betekenen tussen
Europa en de overige moslim-we
reld.
Wereldwonder''
De historische banden tussen
Turkye en de oude Europese be
schavingen zyn sterk. Hoe vaak
wordt vergeten, dat belangryke
steden als Troje. Ephesos (Efeze".
Bergama. Antiochië en andere in
het huidige Turkye liggen! Een
bezoek aan deze steden is zeker de
moeite waard, of beter gezegd:
men kan ze niet voorbygaan, want
de hoofdwegen voeren u er vanzelf
heen. Vooral Efeze. ten zuiden van
Ismir (Smyrna), is een indruk-
Een van de vele ruines in I
Ephesos Aziatisch Turkije
eens een wereldstad, thans een
verzameling tempelrestanten.
(Van onze A'damse correspondent)
Het bestuur van de winkeliersver
eniging Kalverstraat-Heiligeweg in
Amsterdam heeft een plan uitgewerkt
tot uitwisseling met winkeliers in New-
York. Het ligt in de bedoeling in het
najaar van 1964 de Kalverstraat eni
ge weken in het teken te doen staan
van de beroemde Fifth Avenue in
New York. Het jaar daarop zal de
Fifth Avenue in het teken staan van
de Amsterdamse Kalverstraat. die
nu reeds in Amerika als ..de winkel
straat van Europa wordt gepropa
geerd.
Door bemiddeling van de Amster
damse VVV-directeur, zyn de plan
nen ter kennis van de Newyorkse
winkeliers gebracht. De reacties hier
op waren zeer gunstig, zodat men
- spoedig met de voorbereiding van de
uitwisseling kan beginnen.
I De Amsterdamse Kalverstraat ls
I nog steeds het belangrykste winkel -
j centrum van Nederland. In de 145
winkels aan de Kalverstraat en de
Heiligeweg. waar ruim 5000 verko-
pers en verkoopsters werken, zal de
I totale omzet dit Jaar de f300 mll-
I joen overschrijden. In 1962 was deze
omzet ruim f250 miljoen.
De winkeliersvereniging heeft het
I Nederlands Instituut voor Publieke
I Opinie een onderzoek laten Instel
len, waaruit onder meer is gebleken,
I dat de Kalverstraat dagelyks door
ruim 60.000 mensen wordt bezocht,
terwyi er dagen zyn dat er meer
dan 100.000 mensen komen winke
len. Van deze bezoekers komt 67 pro-
j cent uit Amsterdam. Uit het buiten
land komt 13 procent.
Raketproduktie
in Indonesië
Het Indonesische departement
voor nationaal speurwerk neemt
thans proeven met geleide gronddoel-
raketten als eerste stap naar de pro-
duktie van deze raketten in Indo
nesië zelf.
Op het ogenblik beschikken de In
donesische strijdkrachten wel over
Russische raketten. die vanuit
vliegtuigen op de gronddoelen kun
nen worden afgeschoten, maar niet
over geschut waarmee raketten te
jland worden afgeschoten.
■vam
v- -
(Van onze correspondent in Parys) De hallen beslaan een oppervlak- I
te van ongeveer twaalf hectaren in
een der drukste buurten van Parys, I
I waar het verkeer door alle vracht-
auto's andere transporten van elf
uur 's avonds tot elf uur 's ochtends J
vrijwel onmogeiyk wordt gemaakt.
Bovendien voldoen de installaties 1
zelfs niet aan elementaire eisen van
hygiene groenten en fruit worden
I op de trottoirs uitgestald zodat
sinds ettelijke jaren door medici en j
verschillende instanties van de volks- I
gezondheid acties voor de overplaat- j
i sing van de hallen zyn gevoerd.
De Paryse markthallen zullen, als
er verder nu yelemaal niets meer
tussenkomt, dan toch eindelijk ver
huizen. De beroemde of beruchte
buik van Parys zal naar het zui
den van de hoofdstad Rungis wor
den overgeplaatst.
Nieuwe uitgaven
CD
Ephesos (Efesus. Efeze. be
kend uit de brieven van Pau
lus) op de westkust van Klein-
Azië. Deze stad in Aziatisch
Turkije is o.m. bekend gewor
den door de tempel voor Arte-
mis. een der zeven wereldwon
deren. Dit gebouw werd in 356
v. Chr. in brand gestoken door
een dwaas, die er behoefte aan
had zijn naam te vereeuwigen.
Zo leefden de In
diërs ln het oude India, door
Jeannine Auboyer. uitg Hollandia.
Baarn Het Indische leven is van
oudsher aan strenge voorschriften
gebonden geweest. Er hebben zich
weliswaar veranderingen voltrokken,
maar deze werden geleidelyk en in
elk geval zonder gewelddadige om
wentelingen ingevoerd. Mede met het
oog hierop heeft de schryfster van
dit boek over het oude India een uit-
zonderiyk lange periode <van de der
de eeuw voor het begin van onze
Jaartelling tot de zevende daarna) in
haar overzicht samengevat. In die
tyd heeft India tot tweemaal toe een
politieke eenwording van het groot
ste deel van zyn gebied gekend met
'n beter vastgestelde bestuursorgani
satie. Bovendien verkeerden Brahma
nisme en Boeddhisme nog in hun
bloeityd en werden de mooiste hei
ligdommen en kloosters gesticht. Zo
als ln de eerdere uitgaven van deze
j prachtige serie „Zo leefden" wordt
I ook in dit werk een gedetailleerde be-
schryving gegeven van allerlei facet
ten van menseiyke activiteit. Zestien
pagina's foto's en niet minder dan 36
tekeningen dragen veel by tot een
nog beter begrip van die oude tyd,
met enerzyds een grootse cultuur en
anderzyds een byna barbaarse regle
mentering. waarvan vooral de so-
ciaal-zwaksten de dupe waren. Wie
zich voor India interesseert vindt in
dit vlot vertaalde boek een schat aan
gegevens.
De hallen, die ontegenzegiyk tot
de toeristische attracties van Parys
behoren, vormen echter ook een on
houdbaar anachronisme. Toen ze in
het Jaar 1201 werden opgericht, la-
1 gen de hallen nog buiten de stads
grenzen en waren ze berekend op
een bevolking van 90.000 personen.
Nu liggen ze. als gezegd, ln het hart
van Parys en wordt er per Jaar voor
een Ski miljoen Paryaenaars al
leen al 1 miljoen ton groenten en
fruit verhandeld. De PariJse gemeen
teraad heeft intussen nog niet be
sloten wat er in de plaats van de
hallen zal komen. Er zyn vier plan
nen ontworpen voor regeringsbureaus,
huizenbouw en aanleg van parken of
van parkeerterreinen, De minnaars
van oud Parys hopen xhter vooral,
dat de plannenmakers voorlopig niet
al te radicaal in het hallenkwartier
van leer zullen trekken.
Wegens sterfgeval gesloten, door Jan
Wolkers Uitg.: J. M. Meulenhoff,
Amsterdam.
Het Nederlandse ambacht Zijn
vraagstukken en vooruitzichten. Me
dedelingen van het Hoofd bed ryf schap
Ambachten. Den Haag.
Onderzoekerskunst, door A Kohn.
Uitg.: Scheltema êc Holkema Amster
dam.
De glasblazers, door Daphne du
Maurler.
Oma ging naar Rusland, door A.
Ridge. Uitg Sljthoff, Lelden.
voor nu en straks
want reeds nu heeft elk
„Dordrecht" fornuis all-gas
.kranen en -branders.
Dus ook voor aardgas!
llvv „Dordrecht" staat klaar
bij uw handelaar
Verkoopkantoor voor Nederland.
NELL STUTTERHEIM N.V.,
DM HAAQ, POSTBUS 114S. Til. Ml?SB
Bezoekt onze toonzaal Noordeinde 29
hk. Heulstr. Den Haag; tel. 600509,
geopend 8.305.30 uur,
ook 's zaterdags.
