gespleten karakter van Cau's
„DE PARACHUTISTEN"
Holland Festival 1964
kcileiöosqgQP lijkt „Britten Festival
NHM
Esnaa
kunst
Mysterie mijlpaal
is nog onopgelost
De Opera van Zagreb
met Boris Goecloenow
Wel fascinerend
- niet bevredigend
„OLIVER"
doet liet niet
in Rotterdam
WITTE KRUIS
BANK
Jpgericht 1 maart 1860
Dinsdag 12 november 1963
Derde blad no. 31109
n ISTERAVOND beleefden wij de eerste voorstelling
K. en O. van „De Parachutisten", door het Nieuw Rotter-
as Toneel, een toneelstuk van de Franse schrijver Cau. Dit stuk
ngt de toeschouwer beelden uit de Algerijnse vrijheidsstrijd op
na documentaire wijze. Een confrontatie, op het toneel, van de
de strijdende partijen midden in een hoogtepunt van dit zo wre-
[treffen. gevolgd door het gevangennemen en folteren van de Al-
ijnse vrijheidsstrijders.
)irecter kan het niet, geen politieke intriges op de achtergrond,
►n gepolijste weerspiegeling van dit treffen tussen de strijdende
tijen .ook geen eenzijdige belichting van uit een der beide fron-
waarbij de andere partij slechts tendentieus wordt afgeschil-
td. neen. een wrede, soms bijna filmische reportage van het meest
isonterende bedrijf op aarde: oorlog.
IMoraliserend en
wijsgerig
[et het onderkennen van de po-
van Cau om een gruwelijke re-
ige te geven, zijn wij tegelijk
Jen in het probleem van deze
jjver terechtgekomen. Want Cau
fmeer. h(j wil naast het redeloze
omme geweld, een wijsgerig en
i Hocine, de cynicus, die niet in zijn
eigen kracht gelooft, maar tenslotte
j over zichzelf zegeviert, was impone
rend.
Van de parachutisten viel Leo de
Hartogh op als Gros Bébé in de on
dervragingsscène met Saïd en zagen
wij Pieter Lutz zeer knap in de rol
van Hermann, de Duitser in dit cos-
mopolitische stelletje para's.
Het geheel was door Robert de
Vries zeer intens geregisseerd met.
waar mogelijk, spanning en sfeer tot
het uiterste opgevoerd. Alles bijeen
een voorstelling, waarin momenten
van grote spanning en knappe sfeer
tekening werden afgewisseld door
weinig zeggende, quasi wijsgerige
passages. Aan het slot toonde het pu
bliek sympathie voor deze inspanning
van het Nieuw Rotterdams Toneel en
kreeg Caro v. Eyek bloemen.
B. n. jr.
iVan onze R'dam.se correspondent'.
Het bezoek aan de musical ..Oli
ver" in Rotterdamse Luxortheater
is niet meegevallen. Tot vorige «eek
was de zaal gemiddeld steeds slechts
voor de helft gevuld. De hoop van
de organisatoren, dat het anders zou
worden. Ls niet in vervulling gegaan.
De laatste dagen werd gemiddeld
voor 300 mensen gespeeld. Donderdag
wordt ..Oliver" voor het laatst in
Rotterdam gebracht. Wel zijn er on
derhandelingen begonnen om de mu
sical in december in het Amsterdam
se itv-Theater uit te brengen.
Prof. Bogaers onderzoekt opnieuw
(Van onze Haagse correspondent
Het heeft er even op geleken, dat het mysterie van de in Rijswijk
gevonden Romeinse mijlpaal was opgelost. Zaterdag heeft prof.
dr. J. E. Bogaers de Haagse dame. die de steen dacht te kennen van
de Van Vredenburchweg. in Leiden met de paal geconfronteerd.
Zij meende inderdaad het onderstuk te herkennen als de paal. die
bij de inmiddels gesloopte boerderij op nummer 139 heeft gestaan.
slglé
beleving.
ïieuwe uitgaven
tweede ..Muzen" toor J. Ghysen
Verbeeck.
door G. Durnez.
bloscoplumschuiver. door J.
e.
•In dagboek, door M. Callewaert.
(delingen door de Italiaanse re-
door J. van Ackere.
[tus. door L. Swerts.
dode die zich ntet verhing, door
Toussalnt van Boelaere.
sterke candeels, Joor R. Herberigs.
itere wijn, door B. van Aerschot.
iter Daens. door L. Delafortrle.
fnzen van papier en pijn. door
Jonckheere.
us geworden, door M. v. d. Plas.
gebeuren geen wonderen, door
Voeten.
iJd zing ik 't zelfde lied. door P.
mtens.
sn Boens Gedichten.
lold Sauwen Gedichten. Pockets.
Heideland. Hasselt. België
rlanten van religieuze
W. James.
i-Boeddhlsme. door A. Watts,
letterkunde der klassieken, door
R. Dlttrlch
idselachtlge culturen, door I. Llss-
ltg.: Van Loghum Slaterus. Arn-
W. de Haan. Zeist.
verleden van Oost-Europa, door
dr. H. Wagenvoort en prof. dr. B
n Groningen.
rtugal. door Jakob Job. uitg.
ndia NV. Baarn Geboeid dooi
ledenis en cultuur zwerft de
Jakob Job, directeur van de
■omroep in ZUrich, door Portu-
5e auteur laat geen twijfel be
over de opzet van zijn boek:
tid onder de druk van een
verleden Ls het hedendaagse
igal n onderontwikkeld land,
arm aan bestaansmiddelen,
rijk aan historische monumen-
aan deze rijkdom (van monu-
m) is dit boek gewijd". Wie dus
nalyse wenst van Portugals so-
verhoudingen, neme een ander
ter hand. Maar «1e van plan is
n afzienbare tijd een reis naar
md van de Douro te onderne
en daar de ogen wijd open te
to voor wat vorige geslachten
schoonheid hebben gewrocht,
in dit werk van Job een uitste-
gids. Systematisch schetst hij
jen vaak boeiende historische
rgronden wat er aan koste-
monumenten is overgebleven:
kloosters en paleizen. Job
ierstelt bij de lezer veel be-
elllng voor oude beschaving,
öjn relaas is. door het inlassen
ctuele reiservaringen, vlot lees-
Het boek is verlucht met 48
van de schrijver,
liaanse steden door Ja-
'ob. uitg. Hollandia. Baarn
oortgelijk procédé als in zijn
over Portugal heeft de Zwitser
dit werk over Italiaanse steden
ast. Hij verstaat de kunst de
schoonheid te laten flonkeren,
jn geen grote edelstenen, die
5gen te schitteren, maar veeleer
Inere. die echter door him gaaf-
n nobele vormen des te sterker
idacht trekken. Om er enkele te
to uit de dertig, die hier zijn
jebracht: Como, de toegangs
tot Italië; Pavia, de Kronings
an de Longobarden: Cremona v
d van violen en celli: Modena,
d van grote marktgravln; de
ïek San Marino: Pisa, de
fan het zwijgen: Orvieto. het
r van Bolsena; Bari, de metro-
an de Adriatische Zee; Segesta.
izame tempel in de bergen. En
dan nog maar een kleine keuze
li zo veel rijkere collectie. Ook
tk is verlucht met 48 foto's van
irijver en bovendien met 27
ngen van Cauchat en Gunzin-
Eglises Wallonnes des
In 1688 telde ons land
inder dan 62 Franse gemeen-
j it was vele tientallen meer dan
Jaren tevoren. De opheffing
p t Edict van Nantes in 1685 had
Ik tot de vlucht van een groot
Franse protestanten geleid,
naar de vrije republiek der
itlen Provinciën". Het jaar 1688
in hoogtepunt, want in de drie
X die sindsdien verstreken zijn.
aantal Eglises Wallonnes ge-
tot zeventien, waaronder die in
l waar ook de vermaarde biblio-
gevestigd ls. Hebben deze ge
in nog een taak? Dit boekje
ogeveer 70 pagina's, dat. van
r bestaande gemeenten de ge
mis beschrijft en verdere gege-
fer bestuur en vestiging ver
geeft daarop een bevestigend
Td. Wie belangstelt in deze
lelijke kerkelijke gemeenschap,
in dit geïllustreerde boekje tal
igevens o.a. ook over het ont
man hét Hugenotenkruis. Het
is tegen geringe kosten ver-
j i lar bij de Eglise Wallonne in
(fdam. O.Z. Achterburgwal 157
de Agence Wallonne. Jacob
raat 98 Voorburg.
moraliserend geluid laten horen, niet
voor niets was hij secretaris en groot
bewonderaar van Sartre.
En zo krijgt dit stuk een sterk ge
spleten karakter, aan de ene kant
taferelen van een ijzing«-ekkende be-
klemming, meedogenloos de mens
schilderend als de legale moordenaar,
die hij in de oorlog is. maar aan de
andere kant het pogen om deze Ijse-
lijke taferelen te laten uitmonden in
moraliserende passages.
Vraagt de schrijver hier iets on
mogelijks van de lenigheid van de
menselijke geest of heeft hij. weinig
ervaren toneelschrijver als hij Ls. nog
geen kans gezien deze beide facetten
aanvaardbaar te verenigen? WH ge
loven het eerste.
Men kan niet tegelijkertijd brutaal
en zelfs op provocerende wijze, zoals
in dit stuk. afrekenen met alles wat
ook maar lijkt op edelmoedigheid in
de strijd tussen mensen, en toch sub
tiele draden van een wederzijds men
selijk verlangen naar elkaar sugge
reren. De para's worden in de eerste I
plaats volkomen ontluisterd, maar
ook de zwakheden van de vrijheids
strijders worden door het scherpe oog
van de schrijver geregistreerd. Laf
heid en zelfverheerlijking vervreem
den de leider Saïd van zijn volge
lingen en zijn volk. Zijn gemoraliseer
is daarom een onbezielde bede. die
verstikt in zun eigen onmacht.
De vrouw tenslotte? Is z(j het sym
bool van een lijdende mensheid? Ge
prostitueerd door de Fransen, ge-
minacht door de strijders van haar
eigen volk. mogen wij dit wel zo zien.
Maar ook zij krijgt In deze functie te
weinig gestalte om ons in gedachte
met haar te kunnen verenigen. Daar
om vaak een fascinerende vertoning,
onthutsend, maar niet bevredigend.
Caro van Eyek
in moeilijke rol
Wat de prestaties van de spelers
betreft: Caro van Eyek was opge
knapt met de opgave van Mora de
figuur te maken, die de moraliseren
de pijler van dit stuk zou moeten
vormen. Nu valt dat toch al niet mee.
omdat Mora een schaamteloze pro-
stituée is. maar vooruit, zoiets is te
proberen. Bovendien heeft de schrij
ver Mora echter nooit wezenlijk in
het spel betrokken, hij laat haar. de
geschonden vrouw, de hopeloze taak
op zich nemen om. vrijwel solistisch,
na de overmatig geëmotioneerde scè
nes. niet alleen deze vrouw, maar een
heel lijden gestalte te geven en aLsof
dat nog niet genoeg is. nog min of
meer profetisch op te treden. Deze
rol is niet waar te maken; zij heeft
veel. heel veel gegeven, maar moest
zwichten voor het geweld van zoveel
brute, vieze en wilde kerels om zich
heen.
Bewondering moeten wij ook heb
ben voor het drietal Algerijnen. Saïd,
gespeeld door Steye van Branden
burg. Ahmed door Hans Culeman en
Hocine door Eric Schneider. Vooral
Ter plaatse stelde de hoogleraar
vervolgens, op het tegenwoordige
kruispunt met de Prinses Beatrix-
laan. de nauwkeurige plaats van de
steen vast. met behulp van de Haag
se dame en buurtbewoners.
De gang van zaken was duide
lijk: de steen moest bij het slopen
naar het terrein bij de Hoekpolder
zijn gebracht, daar enkele jaren heb
ben gelegen en vervolgens naar de
Huis te Landelaan zyn vervoerd.
Bij een reconstructie is deze theo
rie gisterochtend onhoudbaar geble
ken. Men heeft nl. kunnen vaststel
len. dat de gebroken steen al aan de
W. Brons won
pianisten prijsspel
De heer W. Brons uit Am
sterdam heeft gistermiddag in de
Singer concertzaal te Laren de
finale gewonnen van het prijs-
spel voor jonge pianisten, geor
ganiseerd door de 50-jarige Ne
derlandse bond van piano- en
orgelhandelaren en -fabrikanten.
Hij ontving de eerste prijs
(f 1000.-).
De vorige week waren de deel
nemers aan de finale geselecteerd.
De jury, bestaande uit de heren Wil
lem Andriessen. Hans Henkemans en
Daniel Wayenberg kende de tweede
prijs ad f750 toe aan mei. S White-
mann uit Amsterdam. vroeger Kaap
stad» en de derde prijs ad f500 aan
de heer R. Groot uit Haarlem
Huis te Landelaan lag toen de sloop
werkzaamheden aan de Van Vreden
burchweg nog moesten beginnen
dus toen de „herkende" paal daar
nog moet hebben gestaan. Merkwaar
dig is. dat de tipgeefster de steen
wel precies beschreef als een half-
zuil, van voren rond en van achteren
plat. terwijl de aan de Huis te Lan
delaan gevonden mijlpcal ook inder
daad de vorm van een halfzuil heeft
Van f ïggestie kan geen sprake zijn
want dit feit was opzettelijk uit de
krant gehouden. Zou er misschien
sprake kunnen zijn van twee mijl
palen?
Na zijn optimisme van zaterdag
avond. toen prof. Bogaers de zaak
geheel rond meende te hebben, is hü
gisteren «eer van voren af aan met
zijn onderzoek begonnen.
WITTE
KRUIS
'ir~'
de echte PIJNSTILLER
Hebt u griep die zo echt in uw
botten is gaan zitten? Jaag hem
eruit met WITTE KRUIS (poeders
tabletten of cachets). Salicyl-vnj
en daardoor geen maagklachten
Hierboven een scène uit
.De Parachutisten" van Cau
(Foto L.D./Holvast)
Advertentie
Als U een levensverzeke
ring wilt sluiten, doch op
ziet tegen de kosten, dan
kan ons
assurantlebedrljf
U vertellen op welke wijze
aanzienlijke fiscale voor-
delenkunnen worden ver
kregen. Een Interessant
aspect tegen het einde
van het belastingjaarl
NEOERLANDSCHE
HANDEL-MAATSCHAPPIJ
Herdenking Jan
jNielaiul (organist)
Onder voorzitterschap van de diri
gent Theo van der BUI Ls een comité
gevormd, dat zich ten doel stelt in
het komend voorjaar de in februari
j-Iop 60-jarige leeftyd overleden
toonkunstenaar Jan Nieland te her
denken. Niet alleen als pianist en
organist, maar ook als componist
van ongeveer 500 werken heeft Nie
land in ons land op het gebied van
kerk. en orgelmuziek een grote faam
verworven. De uitvoering van zUn
Missa Solemnis op 21 november 1962
in de Dom van Wenen door de
Maastreechter Staar baarde groot
opzien.
Het comité heeft aan de Gooise
schilder Jaap Dooieivaard opdracht
gegeven een portret te vervaardigen,
dat in overleg met de burgemeester
van Naarden in het stadhuis zal
worden aangeboden aan mevrouw
Nieland. ter plaatsing in het Naar-
dense Muziek Lyceum. Zolang de
weduwe van Jan Nieland in dit in
stituut dat door het echtpaar ge
sticht is leeft en werkt zal het
schilderij m het lyceum blijven.
Daarna zal het door het gemeente
bestuur van Naarden aangeboden
worden ter plaatsing in de Burger
zaal van het stadhuis.
Met Theo van der Bijn hebben in
het comité zitting genomen: de
heren Joh. Algqi secretaris). Wil-
I lem Andriessen. Olivier Kocp en
Th. Dijkman
Historische vondst
in Engeland
Volgens Roger Peers, curator
van het museum van het graaf
schap Dorset in Engeland, is
achter een smidse in St. Mary.
Dorset, een mozaiek een Chris-
tuskop voorstellende gevonden.
Het is volgens Peers de vroeg
ste afbeelding van Christus die
ooit in Engeland en noordwest-
Europa is aangetroffen.
Het mozaiek dateert van on
geveer 360 na Christus. Het
wordt beschouwd als de belang- j
dijkste vondst met betrekking tot
het Christendom in Engeland.
Op de afbeelding staat een cirkel,
in het midden waarvan het gescho-
ren hoofd van een man, geïdentifi
ceerd aks Christus met het antieke
Griekse symbool van het Christen
dom.
Dat op het op hel mozaiek om
Christus gaat. ls vastgesteld door
oudheidkundigen van de universitei
ten van Oxford en Cambridge.
Groot succes voor
Aimer Bijlsnia
De Nederlandse cellist Anner
Bijlsma heeft gisteravond in de
Gehoorzaal van de Universiteit van
Oslo. begeleid door de pianist Gerard
van Blerck. een recital gegeven. Dit
recital werd gehouden onder auspi
ciën van de afdeling culturele be
trekkingen van het Noorse ministerie
van Buitenlandse Zaken. Anner
Bijlsma oogstte met zijn spel grote
bijval.
Advertentie
(Van onze kunstredactie)
TWy ARE het niet dat dc Kroatische Nationale Opera uit Zagreb
rr hef Holland Festival 1964 met enkele Russische opera's
komt opluisteren, dan zou men het zomerse kunstevenement van
het volgend jaar in muzikaal opzicht gerust als een ..Festival of I
Britten kunnen bestempelen.
Op de persconferentie, die de Festivalleiding gisteren had be- j
legd. fungeerde de naam van de binnenkort 50-jarige Engelse com-1
ponist min of meer als pièce de resistance. Voor het overige staan
nog vrij weinig programmapunten concreet vast.
Ope
ra s
Gelijk gisteren gemeld heeft
de Franse regering er in toege
stemd ter gelegenheid van de
Olympische Spelen in Tokio het
beroemde beeld, de Venus van
Milo daarheen te sturen.
Dit is. na het zenden van de
Mona Lisa naar V.S.. de twee
de keer. dat een zo kostbaar
kunstwerk naar het buitenland
gaat. Wij vinden het maar een
gewaagde onderneming
In de operasector kan men rekenen
op een drievoudige bijdrage van de
Nederlandse opera: .Jean Levecq"
van Guillaume Landré. in opdracht
van het Holland Festival gecompo
neerd op basis van een novelle van
Guy de Maupassant (aan deze korte
opera zal nog een tweede worden
toegevoegd». ..Iphigenie auf Tauris"
van Gluck ter herdenking van diens
250ste geboortedag en „Nabucco" van
Verdi. Dirigenten zijn Franz Bauer-
Theussl en Alberto Erede «(voor
„Iphigenie"), als vertolkster van de
titelrol in het werk van Gluck is Gré
Grouwenstijn geëngageerd.
Daarnaast is er in elk geval de
opera van Zagreb, die hier met solis
ten, koor. orkest en ballet ongeveer
twee weken zal optreden. Van Modest
Moessorgski ral de spectaculaire
..Boris Goedoenow" ten tonele wor
den gebracht met de bas Miroslav
('angalovic in de titelrol. Daarnaast
zal een keus worden gedaan tussen
Sjostakowitsj' ..Katarina Ismallowa"
(nieuwe versie van diens ..Lady
Macbeth uit Misensk") en Frokow-
Jews „Huwelijk in het klooster". Over
de medewerking van een ander bui
tenlands operagezelschap bestaat nog
geen zekerheid.
Een eigen Holland Festival-pro-
duktie ligt ditmaal niet in de lijn
der verwachting.
Concerten
Wat de cgkestconcerten betreft, is
aan het Residentie-Orkest een ruime
plaat» toebedeeld. Onder leiding van
Willem van Otterloo geeft dit en
semble in de Grote Kerk te Den Haag
het openingsconcert van het Festival.
Verder geeft men vier concerten in
de Scheveningse Kurzaal en één
populair concert in de Haagse Hout
vast hal. Dirigenten z(Jn Carlo Maria
Giulini. Bruno Maderna, de compo
nisten Hans Werner Henze en Ben
jamin Britten (elk voor een deel van
de avond» en Carl Schuricht. Als
solisten kunnen de violist Tibor
Varga (met Bartok» en Mstislaw
Rostropowitsj (met Britten) worden
genoemd.
Richard Strauss
Viermaal treedt het Concertge-
bouworkest in het Holland Festival
j op: George Szell dirigeert een
Richard Strauss-programma met de
i sopraan Elisabeth Schwarzkopf en
i de cellist Pierre Fournier als solisten
in Amsterdam en Scheveningen.
Bernard Haitink en dr componist
leiden samen een uitvoering van
Brit tens .War Requiem" in Amster
dam; Otto Klemperer is de dirigent
van een Beethovenprogramma i Eer
ste en Negende Symfonie» in Am
sterdam en Scheveningen en Haitink
voert de directie over het laatste
concert, dat alleen in Amsterdam
plaats vindt en waaraan de Russi
sche pianist Swiatoslaw Richter
meewerkt. Verder kan mede als
onderdeel van de in 1964 te organi
seren Oo6tenrijk-week een twee
tal concerten van de Wiener Phil-
harmonlker onder Herben von
Karajan tegemoet worden gezien
Kamermuziek
Op het gebied van de kamermuziek
zijn er twee concerten van het
Nederlands Kamerorkest (dirigen
ten: Szymoni Goldberg, met om
Brittens cantate „The good Samari
tan". en de Amerikaan Lu kas Fobs).
kwartetavonden door het Nederlands
strijkkwartet en het Amadeus Quar
tet. pianorecitals in Amsterdam en
Scheveningen van Swiatoslaw Rich
ter. liederenavonden van Elisabeth
Schwarzkopf. Dietrich Fischer Dies-
kau en Teresa Berganza, cellorecital.*
Bach) van Mstislaw Rostropowitsj
en een gecombineerd recital van
Rostropowitsj met Benjamin Brit
ten aan de vleugel. Verder In de
muzikale sfeer: concerten door het
Radiofilharmonisch Orkest i onder
Jean Fournet) en het Rotterdams
Philharmonisoh Orkest (onder Franz
Paul Decker» en de traditionele uit
voeringen door Bachvereniging in
Naarden en Gouda en het Leids
Toonkunstkoor in de Sleutelstad
Burgtheater
Traditioneel is ook de „Elckerlyc"-
uil voering door de Nederlandse Co-
medie in Delft: met een reprise van
de Goldoni-voorstelling ..I due ge-
melli Veneziani" door het gezelschap
uit Genua het enige vaststaande
punt in het toneelprogramma, waar
in verder het Wiener Burgtheater
zal figureren naast één of meer
Nederlandse gezelschappen. In de
danssector staat het optreden van
het Nationale Ballet, het Nederland*
Danstheater en het ballet van de
Kroatische Opera reeds vast. Met
verschillende buitenlandse ensembles
wordt nog onderhandeld.
r. ..f
Gulistige cijfers
Over het Holland Festival
1963 kon Festivaldirecteur
B Peter Diamand gisteren gun-
B stige cijfers verstrekken.
B Ruim 130.000 bezoekers woon- J
den de 184 uitvoeringen in B
Den Haag. Amsterdam en 19 B
andere steden bij. De 102 ma-
nifestaties. die plaats vonden m
in Amsterdam, Den Haag en
Scheveningen boekten meer
dan 90.000 bezoekers tegen
78.000 bezoekers voor 87 ma-
B nifestaties in 1962. Met name m
B in Den Haag schijnt er van
een enigszins stijgende be-
langstelling sprake te zijn: in fl
1962 waren er 45 uitvoeringen
met 35.695 bezoekers en in
1963 bekochten nauwelijks m
minder kunstenaars 35.537m
de 41 geprogrammeerde Fes-
tivalmanifestaties. Het ge-
B middelde aantal bezoekers
B steeg dus met 73
Tt l<
