TINTAGEL
Koning Arthur's
adelaarsnest
de oceaan
Een burcht, hangend aan een afgrond boven
Terug naar de Graalridders
Tristan en Isolde
Een bloemetje van
Tintagel
Heldendicht
op een rots
„HIER LIGT
TRISTAN"
EN NAAR
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 7 november 1963
Derde blad no. 31105
IN het tweede artikel
van hun serie „Tussen
schemeruur en midder
nacht" beklimmen onze
medewerker Anthony van
Kampen en de tekenaar
Reint de Jonge de rotsen
van Cornwall om te ver
toeven temidden van de
ruïnes van een van de be
roemdste burchten ter
wereld: Tintagel, het ade
laarsnest van de legenda
rische Koning Arthur en
zijn Ridders van de Tafel
ronde.
wist dat Isolde aan boord zou. zijn
als ze wit waren. En zwart als ze
niet was meegekomen. En de vrouw
die wist dat Tristan haar niet liefhad,
zei: „Het schip heeft zwarte zeilen".
Natuurlijk zei ze dat. omdat ze vrouw
was. en wist dat zijn. Tristans, hart
aan die ander behoorde
Hij stierf, eet het schip met w i l-
te zeilen meerde.
Ze werden beiden na hun dood
bU Tintagel begraven. Geschei
den van elkaar, omdat aldus ko
ning Mark, de bedrogene bevolen
had. Maar hun liefde bleek mach
tiger dan de dood. Uit Tristans
graf groeide snel een klimplant
langs de muien naar Isoldes graf.
En zo waren se weer te zamen.
Koning Mark sneed de rank tot
driemaal af, maar deze groeide
door En velen tagen in die da
gen (zegt de legende) dat uit
Tristans graf een wingerd, en uit
dat van Isolde een roos bloeide.
De wingerd en de roos ontmoet
ten elkaar en verstrengelden zich
En zn waren ze opnieuw vereend
Barbaars decor
TINTAGEL vandaag! Nog heb
ben die ruïnes iets van een bar
baarse pracht Nog vullen die
half en driekwart ingestorte poorten
de ruimte op een haast magische wij
ze. Nog voelt men zich beklemd, als
of elk ogenblik de geest, de schim
van een der hoofdfiguren uit het
drama dat ..Tintagel" heet. verschij
nen zal. Ons verstand zegt dat niets
op deze kale. koude harde klippen
zal verschijnen. Maar vreemd, het
hart aarzelt in dit uur van aanslui
pende schemering, vol schaduwen
vol dreuning van de branding, die
beneden tegen de gladgeschuurde
muren, die de fundamenten van dit
wonderbaarlijke kasteel vormen, op
springt.
Tintagel: een geweldig stuk decor
voor een drama, dat alleen een Sha
kespeare zou kunnen verbeelden. Tin
tagel: een ballade in steen. Tintagel:
een heldendicht op een rots.
Eer het avond was gingen we
terug. Beneden ruiste snel een beek
Uier zal teel nooit een lied gezongen sijn.
De burcht hangt aan een afgrond boven 't schuim;
haar icrede wallen slaan langs zout en puin
steenkoude schaduw in de zonneschijn.
Een uitgehouiven trap is 't enig pad
dat ooit gevoerd heeft naar Tintagels hallen;
er is geen voetbreed buiten deze wallen
die wortel geeft aan 't kleinste groene blad.
Hier deelden *t gruwzaam lot der kettinghonden
al wie bezeten waren van een Graal
diep in de Castle Keep Isült la Blonde
en hoog King Arthur in zijn wapenzaal.
Hier heb ik tussen 't gras in 't voorportaal
een blauwe bloem die ik niet ken gevonden.
BoscastleC'onwall
mei 1956.
CHR1STIAAN TERPSTRA.
HET komt allemaal terug als ik
langzaam de steile trappen be-
I stijg, die naar de burcht voe
ren. De wind neemt toe; hij giert en
huilt om de bouwval boven me. Ik
kt er niet op. omdat ik veel te veel
vervuld ben vat. het wonder, dat ik
hier mag zijn. dat ik dit eind e-
lijk zal gaan beleven, dat ik dan
toch eenmaal het huis van koning
Arthur zelf mag binnengaan.
Het huis van de '.man, waarover
oen mij in m'n Jeugd verteld heeft,
•vonden lang. een hele winter door.
Over Arthur en Sir Galahead, over
Jat fantastische zwaard, over Sir Lan
celot. en over het onsterfelijke lief
despaar. Tristan, en Isolde. Hun le
ven. hun verhalen hun avonturen.
hun geluk, hun leed. hun sterven
dat alles vond dus plaats binnen de
ze vergane, verpuinde. vervallen mu
zen. Men moet van beton zijn of een
hart van leem bezitten, om niet ont
roerd te zijn tijdens het beklimmen
van die trappen naar het adelaarsnest
van koning Arthur.
Daar boven zijn dan de resten
der kantelen, de door de wind, de
regen en de tijd uitgeholde muren,
Ineengestorte poorten. Verder
niets, maar het is voldoende. Méér
dan voldoende. Omdat de rest er
wonderwel bij laat verbeelden als
Jonge
door di? versteende wereld. Wij had
den door de wind. die bitter en zout
van de zee was. dorst gekregen en
dronken uit de beek. Dronk daar, op
die plaats. Isolde toen ze eenmaal, ln
de zon van t oude Cornwall, wachtte
op Tristan? Hebben ze elkaar mis
schien daar ontmoet? Elkaar daar ge
sproken? Daar bemind? Of elkaar
daar verloren?
En leed daar die oude koing, te
oud voor de liefde van een jonge
vrouw? En was het die muur daar.. I
waarbij onze auto stond geparkeerd..
waarlangs de wingerd opschoot uit
Tristan's graf. om daar. bij die
spleet, de roos van Isolde te vatten?
Een minuut later reden we
weg. Naar bet binnenland van
Cornwall, richting Devon. Het
was b(jna donker.
Die avond borg ik een stuk
verleden, behorend tot m|jn
jeugd, voorgoed op. En her
innering werd afgegrendeld. Ik
had eindelijk dat oud verhaal In
steen aanschouwd. Tintagel
bad toch werkelijk bestaan!
men de verhalen kent. Omdat de
wind, die over de ruïnes fluit en
kermt, die verhalen aanvult. Om
dat het niet moeilijk Is zicb dit al
les hier, in deze sfeer en deze en
tourage. voor de geest te roepen.
Levende legende
MIJN REISGEZEL ging links
en ik ging rechts. Wij spra
ken daai geen woord, dat uur.
Wat zou er noc te spreken zijn in
Arthurs huis?
Een paar torenvalken en kraaien
vlogen van het ene ruïnedeel naar het
andere, boven de enorme spelonk die
het ridderhuis in tweeën splijt. Hun
schorre kreten, weerkaatst tegen de
steile muren van de afgrond, accen
tueren de onheilspellende sfeer. Zo
lang wij daar ronddoolden bleven ze
boven ons vliegen. Nu ik dit schrijf,
hoor ik hun droefgeestig gekrijs nog
steeds.
Ik ga zitten op een der half afge
brokkelde kantelen en denk na over
het wonder, dat dit restant bewaard
gebleven is. Wanneer werd het ge
bouwd? Naai men zegt in de vijfde
en zesde eeuw na Christus. Door wie?
En hoe? Wié heeft de enorme hoe
veelheid materialen naar de top van
deze rotsen gebracht? Hoeveel tijd
heeft het gekost, eer zich binnen die
muren de Graalridders verzamelden?
Hoe lang is het geleden, dat de legen
de van nu. werkelijkheid, realiteit
was? Of is het nóóit realiteit ge
weest, en is het a 11 e e n maar legen-
£EN PAAR DAGEN na het
bezoek aan de burcht Tinta
gel waren wij in Fowey. even
eens in Cornwall, eveneens aan de
kust gelegen, muur precies uan de
keerzijde vun het schiereilund.
Een vriend uit lerlund had mij.
eer ik naar Engeland vertrok, ge
schreven dat het niet helemaal ze
ker was. dat Tristan in Tintagel
lag begraven. Enkele Britse histo
rici menen namelijk, dat dit bij
Fowey. in Castle Dór. moet zijn
gebeurd.
Aan een schoolmeisje in Fowey
vroegen we of ze wel eens van het
graf van Tristan had gehoord. Zij
keek ons vriendelijk aan en zei
dat ze die naam wel kende. Maar
de hoofdonderwijzer van de
..Grammarschool" zou het zeker
weten
Een jongen, die voor straf op de
gang moest staan, haalde de hoofd
onderwijzer voor ons Hij wist in
der daad alles van Tris tan af en
van diens graf.
Wij namen hem mee in de auto
en waren binnen vijf minuten op
de plaats, die hij ons wees. Daar
stond een door de tijd aangevre
ten stenen tuil. Historici hebben
uitgemaakt dat de bijna uitgewis
te inscripties luiden:
DRUSTANS HIC IACIT CU NO
MORI.
Hetgeen betekent: ..Hier ligt
Tristan. de zoon van Cunomorus"
Lag hij werkelijk daar?
Lag hij toch in Tintagel?
Laten we het houden op Koning
Arthur's adelaarsnest Ai was hel
maar alleen vanwege 't verhaal
van die wingerd en die roos
de oude koning haar tot vrouw
kreeg, hadden zowel zU al» Tristan
van minnedrank gedronken. En,
zoals het verbaal zegt, hartstocht
en liefde namen voor het leven be
zit van hen.
Wat dan volgt is een der schoon
ste en meest poëtische liefdesverha
len die de oudheid ons geschonken
heeft. En behalve verhaal óók een
stuk symboliek dat tot vandaag ac
tueel gebleven is: omdat dit verhaal
alles te maken heeft met de mythe
van de echtbreuk, die toen niet min
der tragisch was dan nu. Daarom is
het verhaal van Tristan en Isolde te
gelijk een oud en nieuw verhaal. In
ieder opzicht: voor alle tijden. Tenzij
er ooit een tijd zal komen die de
echtbreuk niet meer kent. Hetgeen
valt te betwijfelen.
Met de zee diep onder me, de kras
sende torenvalken boven me, en met
de aansluipende nevelflarden van de
avond als schimmen rond de ruïnes
dolend, heb ik dat alles nog eens op
nieuw beleefd Net zo als vroeger,
lang geleden, thuis bU vader en bij
moeder.
De in eenzaamheid stervende Tris
tan, de ln gevangenschap zuchtende
Isolde. Tristan. wachtend op de dood
en op Isolde. Toen zij wist dat hij.
haar grote liefde. stervend was.
kwam ze. En ze kwam op een schip
met witte zeilen
Tristan vroeg de vrouw, met wie
hij leefde, maar die hij niet liefhad,
welke kleur de zeilen hadden. Hij
De ruines van Tintagel op de rotsen van Cornwall
I N DE NAMIDDAG rijden wij vanaf Land's End naar het westen. Aan de ene kant
I het land: kaal, dor, verwaaid. Aan de andere kant de zee, grijs en leeg van kim lot
kim. Was het altijd een lege zee? De legenden vertellen over een welvarend rijk dal
daar eens zou hebben gelegen, het rijk van Lyonesse, dat door de zee overspoeld werd.
Wetenschappelijk staat er niets vast, maar er zijn vissers van de kleine plaatsjes aan
de kust van Cornwall, die beweren dat ze soms, op heldere maannachten, als het tij
stil is, nog de klokken van Lyonesse horen luiden. Het land wordt zienderogen schraler,
grauwer. Er verrijzen rotsen en klippen van blauw-zwarle leisteen en we naderen op
nieuw een kaap. En dan is daar ineens, aan het einde van het land, Tintagel.
HET is een grootse beleve
nis als men de burcht,
die eens het huis van
Koning Arthur en de rid
ders van de Tafelronde was, voor
hel eerst ziet. Men wordt plotse
ling geconfronteerd met iets, dat
men nauwelijks kan verwerken:
een restant kasteel, een brok ruïne,
dat in twee delen, twee helften,
over 'n loodrechte afgrond hangt.
In de diepte, waar de afgrond ein
digt, is de oceaan: een brullend,
ronkend monster, een verschrik
king van ziedend schuim en bre
kende zeeën. Dé rotsen, die zich uit
de kokende branding verheffen, zijn
rol duistere spelonken. Sommige
van die spelonken doen, druipend
van schuim en flcssengroen water,
denken aan afschuwelijk vervorm
de menselijke gezichten, aan «f-
aichtelijke maskers. Een bijna
apocalyptisch beeld.
de? Niemand, geen historicus, geeft
er het antwoora op Men weet het
niet. en waarschijnlijk zal men het
ook nooit te weten komen.
We zullen nooit weten waar het
zwaard van Arthur, Excalibar. geble
ven is Men zegt dat hij. Arthur,
stervend na zijn laatste gevecht met
Mordred opdracht gaf het ln een
meer te werpen Was het de Dozma-
rypool. in de Bodminmoors? En is het
waar, dat iedere nacht om klokslag
twaalf een hand dat zwaard even,
één moment, boven het water toont?
Tintagel. De muren,
de overblijfselen van cellen
en spelonken, vertellen ook
van Tristan. zoon van Blanchefleur,
de held. Tristan, die in opdracht
van zijn oom, koning Mark van
Cornwall, de beeldschone Isolde uit
Ierland moest halen. Koning Mark
wenste haar te trouwen. Maar eer
Hoog, boven op de rotsen, be
vindt zich het adelaarsnest van
Koning Arthur. Daar is het alle
maal gebeurd. Daar heeft hij ge*
leefd. Daar gesproken en plannen
gemaakt met zijn schaar edelen,
die van dat allerheiligst voorwerp,
de Graal, die bestond uit een
steen uit de kroon, die zestig dui
zend engelen Lucifer hadden aan
geboden toen hij uit de hemel
werd verbannen. Een wondersieen
die op aarde viel en door Jezus
tijdens het Laatste Avondmfial ge
bruikt zou zijn. Druppels van bet
bloed van Christus zouden er in
zijn opgevangen. Vanaf dat mo
ment was het de Heilige Graal,
gevuld met wonderkracht.
Parzifal zocht hem en Koning
Arthur. En vele andere ridders
zuchten mede. Arthur, die wonde
ren van dapperheid verrichtte, en
beschikte over het legendarische
wonder-zwaard Excalibar, dat
hem onkwetsbaar maakte.
