]en oude loods verlaat t
Duitse schip van staat
Verzet tegen opheffing
gemeente Zwammerdam
Zal zijn opvolger
\et anker lichten
Minister vraagt
week bedenktijd
voor antwoord
geef mij
vruchtenyoghurt
w
Ernstige bezwaren van Eerste Kamer
Schietpartijen
in Caracas
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 9 OKTOBER 1963
Advertentie
vraag uw medehandelaar
prijs 36 cent
YV 63*
(Van onze correspondent in Bonn, André Spoor)
tad Adenauer gaat aftreden als Bondskanselier van West-
Na veertien jaar, waarin hij met Rijnlandse camavals-
•cn onvervalst patriarchalisme de jonge Duitse staat leidde,
|r een ander aan het roer. Dat betekent dat een andere stijl
beren intreden zal doen. dat vastgelopen problemen nieuw
worden aangepakt, dat de Westduitse kanseliersdemocratie
kat ontwikkelen en haar vaste vormen uit de era-Adenauer
|t ten dele zal verliezen. Zo is het 't Duitse keizerrijk ver-
kadat de oude loods Von Bismarck in 1890 van boord ging.
I het ook de Bonner staat vergaan na Adenauers aftocht,
'^n is iedereen overtuigd.
p
rcks werk ligt langer ach-
en het Is makkelijker de re-
Van zyn historische beteke-
11 maken dan van die van
jr. Toch z(jn er een aantal
die zo karakteristiek lijken
door hem gevormde periode,
geen risoco lijkt ze als ka-
ica van Adenauers werken
mmen. Daar is in de eerst*
r buitenlandse politiek, ge-
door een resolute wending
Westen, in het bijzonder
ikryk. Er is zijn houding
landse problemen, die met
icht dat sinds de oprich-
de Bondsrepubliek en haar
,ir democratische organen
levensstandaard veel niet
ontwikkeling kwam.
Enige conceptie
ej)ers wending naar het Wes-
ujllicht zijn meest beslissen-
jïIte daad geweest. Deze Wes-
Tiëntatie is wellicht ook de
htieke conceptie, die hij ooit
jd heeft. Als anti-Pruisische
itholieke Rijnlander stond
f als burgemeester van Keu-
t twintiger Jaren al bekend
soort separatist, die aan-
ip de vorming van een West-
Sjnbomlstaat, aie in nauwe
rking met Frankrijk zijn le-
larheid zou moeten bewy-
kwam toen niets. Maar
nadat Adenauer, die gedu-
duizend-jarig naziryk
lang rustig rozen had
f I in zijn tuin in Rhöndorf
lerd was als Rijnlands po-
edg de situatie er anders uit:
rlijialige Pruisen lag voor een
in de communistische
en Adenauer werd kan-
een Westduitse staat, die
Irtepunt langs de Rijn had.
;m schiep dat de mogelijk-
oude droom te verwezen-
loodste de Bondsrepubliek
de Westelijke gemeenschap,
•erde zijn staat economisch
en EGKS in West-Europa,
ir de NAVO. Met de lan
de westelijke wereld sloot
iige vredesovereenkomsten,
une tot een vredesverdrag
lerenigd Duitsland moesten
lij betaalde aan deze lan-
k feitelijke nerstelbetalingen
Saiegeld. Ook aan Israël be-
regering-Adenauer grote
alles maakte de kanselier
tsland meer dan „salonfa-
Westelijke wereld. Zijn
een van de economische
zuilen van het Westen,
als hoogtepunt van zijn
afsluiting in januari van
jan een Frans-Duits vriend-
ag. Daarmee was volgens
Jde Westduitse staat voor-
ngevoegd met het door
wonderde Frankrijk, daar-
de staten aan weerszijde
wn aaneengesmeed tot een
j niet meer in gevaar kon
jbracht door de oude Pruisi-
tot lonken naar het
baan is geschoven. Het blijft één
van de ergste smetten op het beleic
van Adenauer, dat hy de consequen
tie van zyn Westeiyke politiek: het
uitbiyven van de hereniging, niet met
open vizier tegenover de bevolking
heeft willen verdedigen.
Nu moet men aan de andere kant
toegeven, dat ook de bondgenoten
van West-Duitsland nimmer over de
ze consequentie praten. Integendeel.
Byna dageiyks bewyzen Westeiyke
politici lippendienst aan de stelling
dat een Duitse hereniging via vrye
verkiezingen in het verlengde der
Westeiyke alliantiepolitiek kan lig
gen.
En tenslotte is het ook niet Ade
nauer geweest, die de Duitse split
sing in eerste aanleg heeft bewerk
stelligd. Dat hebben de Grote Vier
gedaan, toen zy het niet eens kon
den worden over een bestuur van
ryke stoelen zagen zitten.
Dat gold niet voor de politieke be
wuste arbeider, die socialistisch stem
de. evenmin voor de min of meer
welgestelde burger, die .er alleen
maar voordeel van had dat zyn nazi
vriendjes weer in het zadel zaten,
maar dat gold voor de grote massa
van a-politieke Duitsers, die wellicht
het grootste deel uitmaakten van
Hitiers heirscharen.
Ook verdienêten
Toch heeft het bewind van Aden
auer ook verdiensten gehad voor
de ontwikkeling van de democrati
sche staatsvorm in West-Duitsland.
Waarschynlyk had .zich het staats-
burgerbewustzij n beter ntwikkeld
als de socialisten met hun oude. de
mocratische traditie de eerste re
gering der Bondsrepubliek hadden
gevormd.
I Maar dat neemt niet weg. dat ook
nu de democratische staatsvorm in
gang heeft gevonden by de West-
iduitsers. dat het aantal ultra-recht
se anti-democraten al even gering is
als het aantal ultra-linkse en dat. na
By vele Westduitsers gebeurde na de inval van de pollUe in de redac-
1945 met veel meer dan dat hun tie van ^et oppositionele weekblad
on-democratisch fanatisme en on- Spiegel het grootste deel der be-
verdraagzaamheid uit de nazityd Volking toch maar op zyn achterste
"c benen ging staan en het aftreden van
!üe ih m ge~ in zUn boek ..Erhard schweren weg"
w n!rJl mannen dat Erhard duidelyk zal moeten\
als ln het Derde Ryk op de belang- zeggen dat de nu Poolse gebieden:
zich totaal in anticommunistische
richting ontwikkelden, met het ge
volg dat elke stem die maar even
links of kritisch tegen de westelyke
politiek klonk, meteen als commu
nistisch geluid werd vervolgd.
V erdachtmakingen
Oost-Pruisen, Oost-Pommeren, Oost-
Brandenburg en Silezië, zonder
oorlogd nimmer meer in een
Duits staatsbestel uilen terug
keren. Hy vindt ook dat de
nieuwe kanselier geduldiger, be
hoedzamer en voorzichtiger dan tot
nu toe gebeurde sympathie moet
proberen te werven voor zelfbe
schikkingsrecht van het hele Duitse
volk. in het besef dat voor Hitler-
Duitsland zelfbeschikkingsrecht een
vodje papier was. dat naar wens werd
verscheurd onder dónderend applaus
van de Duitse massa's.
Flach beveelt verder Erhard aan.
alle juridische argumenten tegenover
Oost-Dultsland te laten varen. Al
leen via de communistische autori
teiten kan men in contact biyven
moet de Oostduitsers en hun lot ver
beteren terwyl er geen vreedzame op
lossing voor het Duitse probleem
denkbaar is. waarby de existentie
van de Duitse Democratische Repu
bliek kan worden omzeild. Als Er
hard het over zyn hart zou kunnen
verkrygen een confederatie van de
Bondsrepubliek en üe DDR onder
speciale voorwaarden voor te stellen,
zou de hele Duitslandpolitiek weer
in beweging kunnen komen.
Aldus Flach. Is er kans dat Erhard
in zyn richting zal koersen? Zij lykt
voorlopig klein. Voorlopig zal de nieu
we kanselier zyn handen vol heb
ben zich vrij te maken van alle
Adenauer-volgelingen in zijn regering
en zijn partij en ook van Adenauer
zelf. die als partijvoorzitter van plan
is een ferme rol te blijven spelen.
Toch is op den duur een nieuwe
wind verre van denkbeeldig. De be
hartigenswaardige denkbeelden van
Karl-Hermann Flach staan niet
alleen. Zy zyn behalve typerend
voor het volledige bankroet van Ade
nauers herenigingspolitiek ook on
denkbaar zonder de in vele kringen
gekoesterde hoop op een doorbre
king van de verstarring in de buiten
landse politiek door Ludwig Erhard.
Adenauer zelf ging daarin vooraan.
Hij boekte zyn grootste verkiezings
overwinningen door de sociaal-demo-
OT11 „co u i cmten als halve landverraders en
geheel Duitsland, zoals afgesproken 1 communisten voor te stellen, een
was tussen de Grote Drie in Pots- 1 verdachtmaking die maar al te goed Bondsrepubliek en haar
dam Insloeg omdat de socialistische party
geleid werd door anti-nazi's, dit ty- tische staatsvorm populair
w> j-* 1 - idens het Derde Ryk of geemigreerd
Dat dit niet lukte, lag niet, zo- waren Qf jn concentratiekampen za
ten. Voor het overgrote deel der be
volking golden deze bestrijders van
nazi-Duitsland echter ook nog in
de eerste jaren na de oorlog als
landverraders.
als de Westduitse propaganda vaak
wil doen geloven, aan de Russen,
maar aan de Franse regering van
De Gaulle, die haar veto uitsprak
tegen het plan om de geallieerde be
stuursraad voor heel Duitsland te
laten bystaan door Duitse staatsse
cretariaten, die voor alle vier bezet
tingszones bevoegd zouden zyn. De
motieven van de Fransen waren
daarby niet zo nobel: zy wilden hun
zone geheel ter eigen beschikking
houden en alleen samenwerken met
de andere Grote Drie als zy daar
voor zeggenschap over de Roerindus
trie in ruil kregen.
Thema twee. de binnenlandse ont
wikkeling onder Adenauers bewind,
hangt nauw samen met het voort
duren van de Duitse splitsing. Daar
door is in de Bondsrepubliek het ge
voel biyven bestaan dat men in een
frontstryd met het communisme was
gewikkeld. Eerbied voor het stand
punt van de tegenstander, vrye me
ningsuiting. totale persvryheid en
rechtszekerheid bleven in die situa
tie twyfelachtige waarden, opgelegd
door de voormalige overwinnaars, die
West-Duitsland tot een democratie
wilden uitbouwen.
Gestimuleerd werd deze opvatting
ook nog door de uiterst gebrekkige
denazificering door de geallieerden
•en later door Adenauer. Dat de eer
ste kanselier der Bondsrepubliek een
prominente nazi-medewerker als
Globke tot staatssecretaris in de kan-
selary benoemde, dat hy nazi's als
Oberlander en Von Merkatz in zijn
kabinet opnam, nazi's als Hettlage,
Vialon, enz. tot staatssecretarissen
maakten, heeft elke werkeiyke de
nazificering onmogeiyk gemaakt.
Maar ook is het daardoor jarenlang
niet gelukt vertrouwen in de nieuwe
staat by de bevolking te kweken. Al
die miljoenen, die zich door Hitier en uu,"in,,punl. vooral op het dlplo
2«n medemisdadigers bedrogen had- pc|,k 3|„|Jd5 dc 0n5l
den gevoeld, die hun mannen, va
ders en kinderen verloren hadden
een ondoorzichtige figuur als Strauss
eiste.
Daaruit biykt dat enig besef van
democratische grondrechten by de
bevolking is doorgedrongen. Dit is in
zoverre aan Adenauer te danken dat
hy de man is geweest, die met zyn
r.aar het westen gerichte buiten
landse politiek en zyn van Erhard j
stammende economisch beleid, een 1
grote stabiliteit naast een ongekende
levensstandaard over West-Duits
land heeft gebracht. En juist dat
heeft er veel toe bygedragen de
haar democra-
te ma
ken.
Een groot deel van de Westduitse
bevolking legt namelyk verband tus
sen de welvaart en de democratie,
tussen de vrye sociale marktecono
mie en de democratische vryheden.
Vandaar de felle reactie op de Spie-
gel-inval, vandaar misschien ook de
groeiende sympathie voor de Sociaal-
Democratische Party, die als enige
van alle Westduitse partyen op een
verleden van antinazisme en anti-
totalitarisme kan wijzen en die haar
zogenaamde onbetrouwbaarheid is
kwytgeraakt sinds zy zich aan de po
litieke idealen van de CDU heeft ge
conformeerd.
Erhard treft geen gemakkeiykc er
fenis aan by zyn troonsbestyging.
Binnenlands een nog maar half ont
wikkeld democratisch bewustzijn,
in de buitenlandse politiek, voor zover
het de hereniging betreft, een vol
ledig bankroet en een onwaarachtig
en letteriyk op de puinhopen van
hun bestaan zaten, stemden op Aden
auer, omdat zyn patriarchale ma
nier van doen hen vertrouwen gaf
en omdat zy in elk geval tegen de
Russen waren. Maar in de nieuwe
matieke vlak, waar sinds de Oost-
West-ontspanning allerlei in bewe
ging ls geraakt, zal hy een harde
dobber hebben. Zal hij de moed op
brengen om nieuwe wegen te bewan
delen?
De voortreffeiyke Duitse journa
list Karl-Hermann Flach schryft
In Huissense zaak
één verdachte vrij
De rechtbank in Arnhem heeft
gisteren een 44-jarige Arnhemse huis
vrouw vrijgesproken. Ze werd er van
verdacht aan een 44-jarige leraar uit
Huissen vergif (zuringzout) te heb
ben ter hand gesteld om diens vrouw
van het leven te beroven De leraars-
vrouw is diezelfde nacht <30 juni
van het vorig haar) overleden. Het
kwam echter vast te staan, dat ze
niet om het leven was gekomen door
vergiftiging. De leraar wordt intus
sen verdacht van wurging van zyn
vrouw. Zyn zaak diende op 24 sep
tember, doch moest worden geschorst,
omdat er een getuige ziek was.
Tegen de Arnhemse huisvrouw
werd toen een jaar en zes maanden
geëist met aftrek. De rechtbank
achtte echter niet wettig en over
tuigend bewezen, dat verdachte de
opzet heeft gehad, door het verschaf
fen van zuringzout de echtgenote
van de leraar van het leven te be
roven.
Onwaarachtig
jachtig was het echter, de-
k aan de Westduitse be vol-
jerkopen als de besté weg
iging. Adenauer en zyn
isten-democratische mede-
lebben echter sinds 1949
^'rhaald: hoe nauwer het
>c°ch aaneensluit des te ster-
het: die sterkte zal de
lke%p een gegeven moment
at de erkenning dat ook het
:idi Ik recht op zelfbeschik-
sta dan komen er vrye ver-
or in heel Duitsland, wordt
ho herenigd en kan een vre
worden afgesloten op ba-
Duitdse grenzen van 1937,
l een deel vn de aan Polen
i oosteiyke gebieden terug-
graiet Duitse staatsbestel.
een drogreden, maar één
or( i bij een groot deel van
die voor 25 proéent uit
y en uit Oost-Duitsland en
Si' ke gebieden bestonden en
est uit lieden, die vooral
'nP1 rt zagen, die met de wen-
ro^ het Westen gepaard ging.
n u al-democraten en de libe-
bl epen evenwel, dat Adenau-
uyi k van integratie In het
n Duitse integrate (lees:.
onmogeiyk maakt*.
- n in dat de Russen niet
n zwichten voor Westelyke
ndat in een atoomtydperk
ht nauweiyks als politiek
kan worden ingezet voor
ijgen van een machtsver-
Zy pleitten daarom voor
l hereniging op basis van
t. De Westduitse toetre-
1% e Westelyke gemeenschap-
stei en zy tegen te houden en
xga den met man en macht de
an het Oosten opon te hou-
101 efs. Adenauer wist zyn
n v Dor te zetten met het ge-
g v tenslotte ook de liberalen
5T d< -democraten de integratie
•bril indsrepubllek in het Wes-
at i moeten aanvaarden.
Pd Geen openvizier
1 tnwel nog niemand heeft
igTp. en wat °°k maar weini-
in uit te spreken is dat
hereniging op dc eindeloze
(Van onze parlementsredactie)
De bezwaren, die de Eerste Kamerleden Tjalma (ARP), Van
de Vliet (WD). Knottnerus (CHU) en De Loor (PvdA) giste
ren opperden tegen het wetsontwerp betreffende een gemeente- j
lijke herindeling van oostelijk Zuid-Holland, noodzakten minis
ter Toxopeus tot volgende week dinsdag bedenktijd te vragen
voor zijn antwoord aan de senatoren. De bezwaren golden hoofd
zakelijk de mammoet-achtige opzet van dit wetsontwerp en dc
strekking ervan: opheffing van zeven gemeenten (waaronder
Zwammerdam) en de vorming van een nieuwe: Driebruggen. Het
zag er niet naar uit. dat het ontwerp volgende week dinsdag vlot
een meerderheid zal krijgen.
In de Venezolaanse hoofdstad
Caracas zyn gisteren drie politie
mannen om het leven gekomen by
een vuurgevecht tijdens razzia's ln de
gehele stad tegen extremisten.
Drie extremisten werden gearres
teerd en er zyn arrestatie-bevelen
uitgevaardigd tegen 14 linksgeoriën
teerde leden van het parlement, die
zyn „ondergedoken" nadat hun
parlementaire onschendbaarheid was
opgeheven.
Een 75-jarige rechter stierf aan
een hartaanv> toen een politie
bureau door overvallers, onder wie
twaalf meisjes in korte broeken, werd
bezet
Vanochtend om 5 uur ls een Pa
namese Globemaster verongelukt, kort
nadat het van het vliegveld Marlgnane
In Marseille was opgestegen. Het toe
stel stortte op een heuveltop neer en
vloog ln brand De zes Inzittenden
kwamen om het leven, alsook dertig
koelen, die op transport waren van
Kopenhagen naar Cairo.
De leider van het Algerijnse
verzet tegen Ben Bella. Mohand
Oe el Hadj. in beraad met een
van zijn raadslieden.
4 mannen gewond
door mierenzuur
(Van onze R'damse correspondent)
Mierenzuur neeft gistermiddag vier
I mannen gewond op het terrein van
de N.V. voor Chemische Producten
I Vondelingenplaat in Rotterdam. Zeer
ernstige brandwonden liep de 22-ja
rige byryder Rolph Schab uit Neu-
I stadt in Duitsland op Voor zyn
leven wordt gevreesd. Het ongeleuk
I gebeurde, toen men een Duitse tank
auto wilde lossen, die met het zuur
was gevuld. Plotseling schoot een
straal van zeer scherpe vloeistof uit
I een van de kranen. Behalve de by
ryder werden getioffen dc 25 jarige
chauffeur August Ackermann uit
Duitsland, alsmede de 57-Jarige A. C.
J. Arkenbout. Oostvoorne en de 41-
Jarige P. Rafel uit Pemis, beiden
personeelsleden van de fabriek. De
vier gewonden werden naar het ha
venziekenhuis in Rotterdam gebracht,
waar de Duitsers werden opgenomen
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Dokkum (vac. G. Zon-
j neberg) (toez.) A Stegengn te Mak-
Bedankt voor Nteuw-Stadskanaal G.
Th. W.'Quak te MIJnsheerenland.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM
Beroepen te Noordbergum J. W.
Beekman te Arum.
Aangenomen naar Emmen A. Kooy
te Oldenzaal.
CHR. GEREF. KERKEN.
Beroepen te Werkendam G. de Vries
te 's-Gravendeel.
Bedankt voor Wlldervank T. Harder
t-ï Kornhorn.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Zwartemeer H. E. Smid
te Semele-Semelerveld.
i np
I IK IK
By de herindeling zijn 20 gemeenten
betrokken, met ln totaal 150.000 in
woners. De kritiek uit de Kamer
loog cr niet om. „Driebruggen wordt
een ondermaatse gemeente", zei de
PvdA-senator De Loor (burgemees
ter van Delft). Het wetsontwerp gaf
volgens hem geen gezonde herin
deling
„De bewindsman heeft niet de ver
eiste zorgvuldigheid in acht geno
men". meende de heer Tjalma
(ARP) te moeten concluderen. Hij
sprak over een ..koppelverkoop"
van gemeenten en zag geen motie
ven voor de „opheffing en byzet-
ting van Zwammerdam. Deze laat
ste zag ook de heer Van de Vliet
(VVD) niet. De liberaal sprak na
mens zichzelf! er zyn andere WD-
ers in de Kamer die wel achter het
wetsontwerp staan. De heer Van
Lieshout <KVP> daarentegen was
na ampele overwegingen bereid het
ontwerp te steunen, maar kon de
minister niet beloven dat zyn frac
tiegenoten hem hierin zullen vol
gen.
Ernstige bezwaren tegen de ophef
fing van Zwammerdam had ook de
CH-afgevaardigde Knottnerus. Alle
v(jf woordvoerders zeiden benieuwd
te zyn naar wat de minister dins
dag gaat zeggen. Hij zal zich be
hendig langs de grieven van de
volksvertegen woord i gers moet en
kronkelen, wil hij er een succes
uitslepen.
De volksvertegenwoordigers vertegen
woordigden ditmaal duidelyk het
volk van Zwammerdam. Met de
burgemeester aan het hoofd, had
den vele Zwammerdammers willen
betogen, dat hun gemeente spring
levend ls. en bepaald nog niet aan
sterven toe. Spandoeken en het
dorpswapen lieten daaraan geen
twyfel bestaan.
Toen de Haagse politie ingreep, om
dat cr voor de betoging geen ver
gunning bestond, wisten de sena
toren in elk geval zeker dat de
Zwammerdammers in de Kamer
geen lykrede wilden horen. Die
horen ze nu misschien dinsdag van
minister Toxopeus. Maar dan wordt
de stemming interessant.
Enige inwoners van Zwammer
dam hebben gistermiddag voor
het begin van de vergadering van
de Eerste Kamer geprotesteerd
tegen het wetsontwerp met be
trekking tot de opheffing van
deze gemeente.
Voor het Eerste Kamergebouw
I hadden ze postgevat met een
staketsel waarop het wapen van
I de gemeente Zwammerdam be-
vestigd rvas. Op last van de Haag-
se politie hebben de Zuammer- I J
I aammers toen hun positie weer 1 ben de Bruyn. die ook kwam be- weest
moeten verlaten. De Haagse i togen, heelt nog contact opgeno-
brandweer is eraan te pas geko- men met zijn Haagse ambtgenoot
men om het staketsel compleet Kolfschoten om de betoging door
met wapen te verwijderen. gang te doen vinden Het resul-
De burgemeester van Zwam- toot van deze poging schijnt voor
merdam. de heer C. G. van Dobhem althans negatief te zijn ge-
I
