een eigen ziekenhuis..
kind
kreeg
...en het
l l
IJS-FANTASIE
geen
gewone
dienstboden
(W)ETE NS WAARD
Sophia honderd
jaar
Verpleegsters
waren
Het Sophia Kinderzieken
huis kreeg zijn naam na een
bezoek van koningin So
phia de echtgenote van Wil
lem III in 1870. Zij was het
ook, die in 1876 de eerste
steen legde voor het gebouw
aan de Westersingel, waarin
het ziekenhuis een tijdlang
was gevestigd. In 1890 kreeg
men een huis in Loosduinen
ten geschenke, dat als zee
hospitium in gebruik werd 4
genomen tot het in de twee- 4
de wereldoorlog door de Duit-
f sers werd opgeheven. In 1934 a
werd de eveneens uit parti-
f culler initiatief voortgekomen
4 zuigelingenkliniek by het
4 kinderziekenhuis gevoegd
4 Vier Jaar geleden is het mo- f
4 derne zusterhuis gebouwd, 4
a zodat de tuin nu aan drie 4
i kanten door gebouwen wordt 4
omsloten. 4
ders openslaat om zonder veel om
slag of moeite met hare kleintjes
aan het Kinder-Ziekenhuis hulp te
vragen, maakt een groot aantal van
die gelegenheid gebruik en het mogt
ons in vele gevallen gelukken door
eenvoudige regeling der voeding
menig leven te redden".
Thalers
Financieel bleef het Sophia
Kinderziekenhuis afhankelijk
van giften. Zowel de niet
overdadige bijdrage van de ge
meente was welkom als ook de
f50,„Van iemand slecht van
gezicht", de 5 Pruissische Tha
lers van eene Duitsche dame, de
f 13.47 van de ontbonden Ver-
eeniging tot verbetering der
tractementen van Hulponder
wijzers of de opbrengst van een
„loterijtje".
Tegenwoordig subsidieert de ge
nten te het kinderziekenhuis niet
iwer, zelfs niet nadat bekend was
geworden dat aan ..Dtjkzigt" geen
kinderafdeling zou worden verbon
den.
De heer L. van Stolk, voorzitter
van het bestuur van ..Sophia" zegt:
..De gemeente zou zich beslist meer
moeten interesseren voor de finan-
oiën van ons ziekenhuis, dat toch in
de kindergeneeskunde op zo'n hoog
niveau staat. Subsidiëring zou
vooral ten goede komen aan het re-
search werk. Weliswaar zijn het bio
chemisch laboratorium en de rönt-
gen-afdeling up to date, maar we
tenschappelijke onderzoekingen
kosten handen vol geld.
Modern
Het gebouw zelf. dat in 1937 in
gebruik werd genomen, voldoet nog
uitstekend. Er is indertijd veel ge
werkt met glazen tussenschotten
zodat de kinderen elkaar kunnen
zien en door dat vele glas doet het
interieur nog wonderlijk modern
aan. Het aantal bedden zal vermoe
delijk niet veel toenemen: de kin
dergeneeskunde wordt hoe langer
hoe meer preventief.
In mei 1959 is het nieuwe zuster
huis in gebruik genomen, dat naar
de voorzitter „Paviljoen L. van
Stolk" is genoemd.
Grote en kleine kamers voor leer
lingen, verpleegsters en hoofdver
pleegsters. Elk van de drie woonla
gen heeft een eigen keukentje, dou
ches en toiletten.
De trots van de voorzitter is
de zaal, waarin films en platen
kunnen worden gedraaid, cur
sussen worden gegeven en waar
in de medici „Non semper cu-
rantes" musiceren. Meer in het
bijzonder geldt die trots de film-
cattlne met complete draaitafel
en apparatuur voor geluidsweer
gave. ook stereo. Het omklapbare
en uitschulfbare schrijftafeltje
aan de leuning van de stoelen is
een patent van de Leidse univer
siteit, „dat ik nog net op tijd te
pakken kon krijgen".
Zaterdag 3 augustus 1963 Pagina
Als U niet in de gelegenheid bent ijs te
maken, is er altijd wel een melkinrichting of
milkbar in de buurt, die U daaraan kan helpen.
Maak er dan iets extra lekkers van door er al
lerlei heerlijks aan toe te voegen. Wat denkt U
bijvoorbeeld van:
Vanille tjs met partjes peer en
warme chocoladesaus.
Vanille ijs met bessenoompote en
geslagen eiwit.
Vanille ijs met stukjes gember,
grapefruit en slagroom.
Vanille ijs met banaan, abrikoos
enen slagroom.
Met wat fantasie kan men zelf
eindloos veel variaties bedenken.
Kaasomelet
4 eieréh. peterselie, peper, zout,
4 lepels melk, 50 g geraspte kaas.
Klop alles goed dooreen, maak in
de koekepan een stukje boter heet
en laat hierin de eiermassa lang
zaam stollen. Als de bovenzijde niet
vochtig meer is, kan de omelet wor
den gekeerd en de andere zijde ook
even goudbruin worden gebakken,
of meteen worden dubbelgeslagen
en met geraspte kaas bedekt, wor
den opgediend.
Ratatouille
Een grote, fijngesnipperde ui in
80 g boter goudgeel fruiten, een
kleine spitskool in reepjes geme
den en H kg aardappelen in plakjes
gesneden meesmoren.
Een komkommer in blokjes snij
den in een 'A kg tomaten in plakjes
gesneden 5 minuten meekoken met
een laurierblaadje. Voor het opdoen
200 g in dobbelsteentjes gesneden
belegen kaas erdoor mengen.
Advertentie
I fl* I Plezierige vakantie-tipmaak 'n vla-flip! Doe
II t/id-TllD l"Sie limonade (of jam) in 't glas, daarop
liaan |l lacherig ca bovenop wat yoghurt - heerlijk!
Toewijding
Dr. De Monchy schrijft in
1864 over de verpleegsters in
het kinderziekenhuis: „Zij moe
ten de ziekenverpleging niet
louter als bedrijf of als kost
winning uitoefenen, maar de
waarachtige liefde voor kinde
ren moet haar geschikt maken
met edele zelfopoffering en hei
lige toewijding, de moeilijke
taak die zij op zich genomen
hebben, naar behoren te ver
vullen".
Nu nog staat ..Sophia" be
kend om die toewijding, om de
prettige sfeer en de goede ver
standhouding tussen staf en
verplegend personeel.
Maar behalve dat ls er weinig
meer dat herinnert aan het zieken
huis van honderd jaar geleden.
In 1964 en '65 werden respectieve
lijk 47 en 37 kinderen opgenomen:
in 1944 werd de 10.000ste patiënt
ingeschreven en in 1961 de 50.000ste.
dat zal dr. De Monchy niet hebben
gedroomd.
De gegoede patientjes werden in
dertijd thuis verpleegd door moeder
of 'n kindermeisje en het waren dus
meestal de „ongelukkige kleinen on
zer armen", die in de ziekenhuis-
bedjes kwamen te liggen. Vroeger
ging je ook niet zo gauw naar een
ziekenhuis en als het dan toch
moest, was het voor familie en om
wonenden een geweldig evenement.
f. 60.schoon
Met de verpleging was het trou
wens ook wel even anders dan te
genwoordig. De directrice, zr. R. M.
van den Berg. die samen met de ge
neesheer-directeur dokter H. Ree
rink de leiding van „Sophia" heeft,
vertelt dat er honderd jaar geleden
nog geen sprake was van een gere
glementeerde verpleegstersopleiding
Het ziekenhuis nam huishoudelijke
hulpjes in dienst of meisjes die wel
eens een zieke hadden verpleegd en
die werden dan langzamerhand
vertrouwd gemaakt met het verzor
gen van de patientjes. Als ze dat.
lang en goed genoeg hadden ge
daan werden ze „verpleegster". Tot
1900 kwam het nog voor dat meis
jes. die één jaar lang zo'n opleiding
hadden gekregen, er op uit werden
gestuurd om ergens zelfstandig een
afdeling op te richten. Het salaris
was er dan ook naar: de meisjes
mochten blij zijn als ze met zestig
gulden in het jaar naar huis gin
gen.
FENNY KOFFIJBERG.
de kamer van een eerste verpleegster. Leerling-
verpleegsters hebben vaak in hun kamers meubilair van het
ziekenhuis, maar verpleegsters, die langer aan het ziekenhuis
zijn verbonden, richten ze meestal fzoals hier) zelf in.
de heer L. van Stolk laat een patientje haar eigen
portret zien. De voorzitter is namelijk een enthousiast fotograaf
en filmer. Met een van zijn medische films won hij o.a. een eerste
prijs in Cannes.
Een overzicht van de filmzaal met de stoeltjes waaraan de Leidse
klaptafelvondst is bevestigd.
..Wanneer wij zien met
welke zorg de zieke en ge
brekkige kinderen der gegoe
den door hunne ouders en be
trekkingen worden omringd,
dan geloven wij de ouders die
de middelen daartoe bezitten
te mogen toeroepen: helpt ons.
om ook aan de arme kinderen
als zij ziek en gebrekkig zijn.
hulp en lafenis te verstrekken!"
Dit is een gedeelte uit een
jaarverslag over 1870 van het
Sophia Kinderziekenhuis in
Rotterdam. Nu, bijna honderd
jaar later, lezen we in een jaar
verslag bij een opsomming van
giften uit het bedrijfsleven en
van particulieren: .Rotterdam
heeft zijn Kinderziekenhuis op
de meest eervolle wijze ge
steund". Dat is andere taal.
Het kinderziekenhuis aan de Gor
del weg (officieel heet het: Vereem-
ging ..Sophia Kinderziekenhuis en
Zuigelingenkliniek") viert in okto
ber als oudste kinderziekenhuis in
ons land het eeuwfeest. Het is nog
steeds een particuliere instelling,
evenals by de oprichting in 1863
Wat toen op een bovenhuis in de
Hoogstraat begon als een „Inrig-
ting" met een hoofdverpleegster,
een huismeesteres-ziekenverpleeg
ster, een leerling-verpleegster en
twee dienstboden als voltallig per
soneel, is nu uitgegroeid tot een
ziekenhuis, dat tot ver over de
grenzen bekendheid geniet, beschikt
over een uitgebreide staf medici en
als ideale bezetten 120 ver
pleegsters.
Bedenkingen
Hoe moeizaam dat begin was
blijkt wel uit het eerste jaarver
slag. dat pas in 1865 werd uitge
bracht. omdat „het Kinder-Zieken
huis eerst in 1865 door de regering
als regtspersoon erkend, mitsdien
eerst in dat jaar definitief gecon
stitueerd ls, zodat hetgeen voor dien
tyd geschiedde alleen eene proef
neming gold In hoeverre een Kin-
der-Ziekenhuis hier ter stede mo
gelijk of hever noodzakeiyk was."
Er waren namelijk bedenkin
gen gerezen tegen de oprichting
van een kinderziekenhuis in
Rotterdam. Waarom was er een
ziekenhuis speciaal voor kinde
ren nodig, die konden toch net
zo goed worden verpleegd bij de
volwassenen? Een aparte inrich
ting voor kinderen zou de klein
tjes maar van de ouders ver
vreemden. En als er dan toch
beslist een kinderziekenhuis
moest komen, waarom moesten
particulieren zich daarmee dan
belasten en niet de gemeente?
De eerste geneesheer-directeur,
tevens een van de oprichters, dr. H.
W de Monchy zei daarover in
1864: „In da eerste plaats is het
doel onze inrigting praktisch en wel
te trachten om zieke en gebrekkige
kinderen te genezenkan dit niet in
da huizen hunner ouders geschie
den dan worden de patiëntjes door
ons opgenomen uit gevoel van me
delijden met hunnen toestand, die
niet kan verbeteren, zoolang zij in
het ouderlijke huis aan allerlei on
gunstige invloeden zijn blootgesteld.
Het is ons toch allen bekend hoe
veel zorg zieke en gebrekkige kin
deren vereischen, hoe zij met zorg
moeten gereinigd, gevoed, voor kou
de behoed worden en wij vragen hoe
kan dat geschieden in de huizen
onzer armen,.over het algemeen zoo
slecht gehuisd, met zoo vele kinde
ren belast en vaak door hunnen
werkzaamheden genoodzaakt, de
zorg voor hunne kleine en zieke
kinderen aan broertjes of zusjes of
aan de buren over te laten; zulke
armen kunnen, ook met den bes
ten wil aan hunne zieke kinderen
niet die zorgen wijden, die hun toe
stand vereischt, en mogen wij
daaraan dan de arme patiëntjes op
offeren? Buitendien de inrigting
Ls voor niemand gesloten en vooral
de ouders der patiënten is de toe
gang tot hen zooveel mogelijk open
gesteld; het is ons dan ook aange
naam te kunnen melden dat zich
de liefde der ouders voor hunne zie
ke kinderen niet verloochent al zyn
ze van hen gescheiden, daar ons
nog slechts zeer enkele gevallen
voorkwamen waarin zich de moe
ders niet meer om hunne zieke kin
deren bekommerden toen deze in
ons gesticht waren opgenomen".
Dienstboden
Het sprookje van de vervreem
ding tussen ouders en kinderen was
daarmee wel goeddeels uit de we
reld geholpen. Over de verpleging
van kinderen by volwassenen zei dr
De Möhchy: „Niet alleen dat de
kleinen veel zien en hooren wat hun
niet dienstig kan zyn, maar uit den
aard der zaak staat hunne verple
ging en oppassing in de gewroie
hospitalen eenigzins op den achter
grond. En de verpleging van eene
ziek kind vereischt juist veel meer
hulp dan die van volwassenen.
De verpleegsters die met de zorg
der kleinen belast zyn, moeten meer
beschaafd en ontwikkeld zyn dan
de gewone dienstboden in de hos
pitalen."
Dat vond dr. De Monchy ook
een groot bezwaar van het alge
mene ziekenhuis aan de Coolsin-
gel. „Het grootste gedeelte van
het jaar is het eivdl en het
dienstpersoneel hoe goed overi
gens afgerigt, bestaat uit dienst
boden en niet uit verpleegsters."
Aan de exploitatie door de ge
meente kleefde ook de nodige
bezwaren, immers: „De kinderen
die van elders armlastig zyn,
zullen in den regel door de ge
meente, waar hun domicilie van
onderstand' gevestigd is worden
opgevorderd, of met andere
woorden, zij zullen niet of half
genezen uit het Ziekenhuis moe
ten ontslagen worden."
'..De tandjes
Dr. De Monchy*heeft Indertyd de
bedenkingen kenneiyk voldoende
weerlegd, dat bewees „de krachtige
ondersteuning die de oprigters on
dervonden, toen zy zich tot eenige
hunner stadgenoten wendden". De
proefneming werd dan ook als vol-
komen geslaagd beschouwd en wel
dra moest worden omgezien naar
een andere huisvesting met óe elf
bedden, die by de opening op 12
augustus 1863 waren ingericht, wa
ren onophoudeiyk bezet.
Inmiddels was de polikliniek van
het ziekenhuis aanzieniyk gegroeid,
men kon er namelijk „kosteloos
raad en geneesmiddelen verlangen".
In het jaarverslag lezen we:
„Verreweg het grootste getal der
kinderen op de polikliniek behan
deld, leed aan slepende ziekten van
ffigmf en ingewanden, veelal ten ge
volge van ongeschikte voeding. Het
bleek ons dat slechts zelden voor die
gevallen hulp by stad of diaconie
gevraagd wordt, maar dat de moe
ders zich troosten met de verzeke
ring der buurvrouwen dat het „de
tandjes" zyn en gerust gesteld door
die verzekering worden de kinderen
weder door weer en wind medege
nomen, wanneer de bezigheden of
negotie der moeder deze noodzaken
zich op straat op te houden. Nu
echter de gelegenheid voor de moe-
Het zusterhuis vormt de derde ..muur" om de tuin.
De entree van het vier jaar
geleden geopende zusterhuis.
Twee vleugels van het zie
kenhuis. die de prachtig aan
gelegde tuin omsluiten.
