nze hulp
eskundig
voor INDONESIË is
en „ongevaarlijk"
ZOEKLICHT
VERGETEN EN VERGEVEN
Amerikaanse logica contra de
3»hoefte aan zelfstandigheid
DE KUNST VAN KAMPEREN (II)
i'3k Soekarno erkent, dat er
rtt gedaan zal moeten worden
^Afstand tussen
tiïZfede en daad
Tu-ee
Aanbod
i vegen
PLASTICS ZIJN
ONMISBAAR
WOORD
VAN
BEZINNING
LEIDSCH DAGBLAD
EEN
OP DE BOEKENMARKT
ste a C7
SQ ig
:üt at
mUn wat aan de Indonesische eco
nomie gedaan moet worden, des
noods met orthodoxe methodes..
De snelste maar hardste weg, die
van de geforceerde industriële ont
wikkeling met steun van het Sow-
Jetrussische blok, is verlaten. Vrij
wel alle grote projecten zijn gestopt
of in de la gelegd. Daarvoor is in
de plaats gekomen de „verbetering
van het bestaande produktie-appa
raat", vandaar de belangstelling
voor Nederland, dat immers de
blauwdrukken van dat appartat be
zit.
Maar nog rest er een alternatief:
de economie stabiliseren met Wes
telijke, vooral Amerikaanse hulp
en dus op de economische en poli
tieke voorwaarden van de gevers
of het zich zoveel mogelijk verla-
ten op eigen kracht en potentieel,
wat Soekarno noemt „een op zich
zelf steunende en zichzelf aandrij
vende economie".
Er zijn ook in het olieconfliot
aanwijzingen, dat Indonesië als
het enigszins mogelijk is de laatste
weg zal kiezen. Deze weg is de
langzaamste, maar laat de meeste
vrijheid van handelen. De Indone
siërs krijgen niet alleen genoeg van
„De politieke condities, die Ame
rika voor zijn betrekkelijk geringe
hulp stelt", het heeft ook een
Westduits krediet van 130 miljoen
ongebruikt gelaten omdat het
Bonns visie op het Duitse probleem
niet wenst te steunen.
iden.
DtheS (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
ftfflitenlandse firma's, die ernstig en met goede wil in Indonesië
i op! en te opereren, op basis van een overeenkomst mét een
*s^v$onderneming, moeten de stand van zaken in de Indonesi-
maatschappij aanvaarden en deel gaan uitmaken van die
^schappij met al haar voordelen en tekortkomingen
ize haast aandoenlijke zin staat in de toelichting op het de-
»n, B
waarmee de Indonesische regering op 26 april van dit jaar
Jfflitenlandse oliemaatschappijen een ultimatum stelde: ..Kom
dsdip 15 juni tot ons met een nieuwe overeenkomst. Zo niet dan
i ais'u liquideren of doorwerken onder reglementen die wij u zul-
a. wie teren".
el 84
roor 1* conflict tussen de Indonesische regering en de drie grote
°£e(£aatschappijen (Shell, Caltex. Stanvacdat al twee en half
Jein*!\heeft geduurd, was gecompliceerd en belangrijk. Maar het
ludo van citaat gaat ver uit boven de oliekwestie zelf. Het is
^1"principiële verklaring van de „economische filosofie" van het
den' rontwikkelde Indonesië. En Indonesië heeft de ambitie om
Martedrager van de onderontwikkelde wereld te worden. Niet
n&tiniets heeft Soekarno een rede gehouden onder de titel: „Een
kSSt>e wereld bouwen
nder y
liefssen een rede en de daad ligt
afstand. Maar het tiid-
buweian het oliedecreet bewees Inl
te's ernst. Indonesië bond de
aan met de economische en
Smear1® macht van de internatio-
ole taliemaatschappijen kort voor-
'bur^t Amerikaanse Congres moet
7 k. «n over de vraag of er eigen-
fiaufpan het oliedecreet bewees In-
ider«lë moet worden gegeven. Het
vil tof
-erugr
rapport-Clay beveelt aan, dat In
donesië alleen nog hulp kan krijgen
wanneer het afziet van buiten
landse avonturen, orde op zijn fi
nancieel-economische zaken stelt
en buitenlandse ondernemingen
niet dwars zit.
De Indonesiërs zeggen daarover:
„Ziehier het bewijs van wat wij zeg
gen. wy worden politiek en econo
misch gechanteerd door buiten
landse ondernemingen, die onze
natuurlijke rijkdommen exploiteren.
Zo komen wij nooit uit onze staat
|AgmJahéirta's zesbaansweg. een van de kostbare projecten, die president Soekarno noodzake-
rugie k acht voor zijn program van national character-building"Andere bouwstenen voor het
1°}dtPtiottale karakter zijn het grote stadion-complex, hotel Indonesia, het nationale monument.
A&nvidonesiers moeten ook uiterlijke redenen hebben om trots op hun land te zijn. En die
trots moet hen tot nationale in spanning aansporen.
i de
lefkerl
De Amerikanen hebben In
donesië niet alleen hulp gege
ven, maar ook een enorm ge
bouw neergezet waar de admi
nistratie van die hulpverlening
wordt gevoerd. Maar naarmate
de hulp geringer en de voor
waarden strenger worden, ver
bleekt de aantrekkelijkheid er
van.
van onderontwikkeldheid. Wij heb
ben er geen bezwaar tegen dat er
aan ons verdiend wordt, maar voor
op staat onze nationale ontwikke
ling. Er moeten principieel nieuwe
economische verhoudingen worden
geschapen tussen de ontwikkelde en
onderontwikkelde landen, die niet
langer gedicteerd worden door de
macht en de kennis van de ontwik
kelden".
De Amerikanen zeggen volko
men logisch daarop: „Dat is on
zin. Indonesië's economische crisis
is niet het gevolg van zulke funda
mentele oorzaken, maar van wan
beheer, corruptie en het gebrek aan
economische kennis en interesse bij
het regime-Soekarno. Het land is
rijk genoeg. Als het zelf zijn rijk
dommen niet kan exploiteren, moet
Indonesië dat door anderen laten
doen. Dat is altijd beter dan niets".
Het is Indonesië uiteraard dui
delijk, dat het Soekarno s wens tot
„een op zichzelf steunende en zich
zelf aandrijvende economie" niet
kan vervullen zonder het herstel
van het produktie-apparaat en dat
Nederland vermoedelijk de enige
passende en in ieder geval de goed
koopste sleutel voor die rehabilita
tie in handen heeft. Daar komt
meer by. De Indonesiërs veronder- m
stellen, dat Nederland .hoewel het
tot het Westen behoort, niet de po
litieke verantwoordelijkheden en
ambities van Amerika te torsen
heeft, dat het kleine Nederland
Indonesië niet aan politieke condi
ties zal binden en dat het ons on
verschillig zal laten wanneer Indo
nesië naar nieuwe wereldverhou
dingen streeft. En vooral dat wy
nuchter genoeg zullen zyn om inte
ressante zakeiyke kansen te her
kennen wanneer wij ze zien.
In feite biedt Indonesië ons aan:
een onderdelen-order van een mil
jard op krediet en de mogelijkheid
met onze technische en zakeiyke
kennis geld te verdienen in Indo
nesië op de voorwaarden, die in de
aanhef van het stuk staan. Het
vindt die mogeiykheid zo belang
rijk dat het over zwaar wegende
wrokgevoelens heen stapt, tenzü
die ressentimenten geleid hebben
tot de gedachte: „We draaien de
domme Nederlanders een arm van
een miljard uit", maar wat de In
donesiërs ons doorgaans verwijten
Is niet domheid in zaken!
Men kan Nederland lastig aan
bevelen zUn geld en zün technici
zo maar in Indonesië te „storten",
maar wel om een ernstig onder
zoek In te stellen naar de kansen
die de Indonesische verlangens bie
den, en de werkeiyke merites niet
door politieke gevoelens onzerzyds
te vertroebelen.
Het vruchteloze van de discussie
is, dat het een dovemans-dialoog is.
In orthodoxe termen is Soekarno
een amateur-econoom, maar de In
donesische president vindt dat die
orthodoxe termen „made in USA"
zyn en dat het tyd wordt ze te her
zien, zo nodig met gebruik van de
staatsmacht.
Inmiddels ontkent ook president
Soekarno niet, dat er op korte ter-
De toepassing van plastics heb
ben het de kampeerders veel ge
makkei yker gemaakt. Nog slechts
een luttel aantal jaren terug waak
te de kampeerder er voor om lang
in het natte gras te zitten.
Nu neemt hy een lapje plastic als
„zitvlak" en heeft geen last meer
van optrekkend vocht.
Ook insecten, die al van meters
afstand bemerken dat er zoetigheid
te halen is en dan in tientallen
variëteiten de tent onveilig maken,
worden op een afsand gehouden als
alle etenswaren zorgvuldig in
schone plastic zakken verpakt zyn.
De borden en kopjes van plastic
hebben de eerste Jaren veel opgang
gemaakt maar al snel is gebleken
dat de meeste plastic borden een
smaakje aan de consumptie toevoe
gen, die niet door ledereen op prijs
wordt gesteld.
Slechts in de heel goede kwaliteit
plastic-kam peerbekers biyft de thee
nog drinkbaar.
Voor de kampeerders die niet al
te veel bagage mee kunnen nemen
zyn de opblaasbare, plastic wasbak
ken ideaal. Hoewel in een canvas-
waterzak het water langer koel en
fris blijft, hebben zy het nadeel dat
ze vrij lang vochtig blyven; ook
hier biedt de plastic-waterzak uit
komst.
De boterdozen van dit materiaal
blijken over het algemeen geen
groot succes te zyn, want zy war
den tussen de overige bagage snel
„gekraakt" en dan zyn de gevolgen
allerminst prettig.
Maar ook voor het overgrote deel
biyken de plastics niet meer weg te
denken uit de bagage van de he
dendaagse kampeerder.
„Alles is vergeven en vergeten!"
Ja, als dat waar is, dan kunnen
wy opnieuw beginnen: dan is
de druk van het verleden weg
genomen; en is de lei weer
schoon.
Maar is het altyd wel waar,
wanneer wy dit zeggen?
Het is namelijk iets heel
groots en erg moeiiyk, om inder
daad een streep te halen door
alles, wat gebeurd is, en hele
maal opnieuw beginnen.
Alle aangedane onrecht niet
meer in rekening te brepgen, er
zelfs niet meer aan te denken,
omdat het er niet meer is, om
dat het vergeven is. dat vraagt
de geestelyke inzet van ons hele
bestaan: daar moeten wy onszelf
voor op zij zetten. Dat kan alleen
door liefde voor de ander.
Maar dit is laf. We zyn alleen
maar gemakzuchtig; met verge
ven heeft het niets te maken.
Weet U, wat hierby zo ge-
vaarlyk is?
Al die ergernis, die wy naar
de achtergrond drongen, is niet
weg. maar komt tevoorschijn, als
we er niet op verdacht zyn, en
het helemaal niet kunnen ge
bruiken. Dan komen de verwy-
ten, wordt het oudzeer weer
De dertienjarige Lynne Sue Moon is een dertienjarig Chinees
filmsterretje, dat in de film „55 dagen in Peking" een rolletje ge
speeld heeft en de première van die film in Genève heeft bijge
woond.
llülllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
B. Roest Crollius. Bezwa
rend getuigenis. Querido
Amsterdam 1963.
B. Roest Crollius' verhalen en
romans zyn gewoonlijk een meng
sel van realiteit en iets dat men
symboliek zou kunnen noemen als
dit deel niet zo sterk met het reële
verbonden was. Dit aspect heeft
men kunnen aantreffen in sommi
ge verhalen uit Noodsignalen
(1960) en duidelyk ook in de ro
man „Mensen zyn geen Goden"
(1958) b.v.
In dit nieuwe boek „Bezwarend
Getuigenis" dit is juist; zelfs
volgens het departementale groene
woordeniystje kan getuigenis zowel
onzydig als vrouwehjk zyn
blykt deze wyze van beschouwen
van het menseiyk doen en laten
nog duideiyker. Want wat is het
geval met de vertegenwoordiger van
Keizerloots Groothandel in Co
mestibles en Indische Waren? Deze
eenzame het thema van de een
zaamheid bloeit Roest Crollius ook
geregeld kan men een
schizofreen noemen. De man is
reeds enige malen door de politie
verhoord vanwege een reeks wan
daden die in zyn omgeving ge
pleegd zyn. De roman zelf nu wordt
gevormd door eert lang rapport dat
deze man schrijft aan het hoofd
daden onze laffe nalatigheid tot
in lengte van dagen meedragen
En daaraan kunnen wy bezwy-
ken; die last is ons veel te
zwaar.
Maar God vergeeft.
Neen, God haalt niet maar
eventjes een streep door de
rekening. Dat zou veel te goed
koop zijn
God lijdt aan onze schuld; Hy
neemt die op Zich; Hy draagt
het weg.
God vergeeft, en dan is het er
niet meer.
Er ging een zoon van huis, en
het vaderiyke erfdeel heeft hy
er doorheen gejaagd. En als hy
dan na jaren terugkeert, van
alles beroofd, zegt de Vader niet
Wat zie je er uit! Wat heb Je
allemaal uitgevoerd?
Het is dan ook een groot
en helaas, te zeldzaam gebeuren,
wanneer vergeven èn vergeten
wordt.
Er is ook nog een ander
spreekwoord: „Het is wel verge
ven, maar niet vergeten". Dit
klopt niet. Als het vergeven is,
dan is het ook vergeten.
Maar, wel vergeven en niet
vergeten, betekent, dat er ook
niet vergeven is. We hebben
alleen maar de dingen wegge
duwd.
Als we dan zeggen, dat wij
vergeven, bedoelen wy er mee,
dat we er verder maar 't zwygen
toe zullen doen; dat we er niet
langer over praten willen; dat
een verder gesprek nutteloos is
We willen niet altyd ruzie; we
zwygen maar om der wille van
de lieve vrede.
opgehaald. Dan staat de grief
weer levensgroot voor ons.
Want er was niets weggeno
men; we hadden de brokken
alleen maar onder tafel gewerkt,
zaglyk groots Het betekent
zaggeiyk groots. Het betekent
het aangedane onrecht niet
meer in rekening brengen; af
stand doen van ons recht. Het
is jezelf prUsgeven terwille van
de ander.
Dit ligt rykeiyk ver boven ons
vermogen.
En de bybel zegt ons dan ook,
dat vergeven de daad van God
is. „By U is vergeving" zegt een
van de psalmen.
God alleen staat niet op zyn
recht; Hy doet er afstand van,
Hij vergeeft. Gesteld eens, dat
God dat niet zou doen. dan bly
ven wy de last van onze slechte
Dan ziet de Vader alleen de
zoon, die weer by hem terug
keerde. Dan is al het andere van
geen belang meer. En de zoon
wordt zonder meer hersteld in
alles, wat aan een zoon toekomt.
Zie, dat is vergeven.
Zo zullen wy ook met elkaar
hebben om te gaan. Anders wor
den de wegen naar de toekomst
geblokkeerd; blyven wy tot in
lengte van dagen met de brok
ken zitten. Maar zonder God
zullen wy er niet komen.
Gods vergevende liefde is de
grond voor ons vergeven.
Waar God onze schuld ver
geeft en vergeet, daar ligt de
aanvang voor ons vergeven èn
vergeten.
G P. CALLENBACH.
Herv. pred. te Oegstgeest.
van de recherche om aan te tonen
dat hy de schuldige niet is. In
tegendeel. dat hy evenzeer op jacht
is naar de schuldige als de politie.
De auteur heeft dit rapport by-
zonder knap en boeiend in elkaar
gezet. Een van de merkwaardigste
dingen is de styl. By de aanvang
is dit rapport precies wat men kan
verwachten van iemand die bezeten
is van een dwang tot schryven,
doch niet gewend de pen te hante
ren. De conventionele woordkeus,
de voortdurende herhalingen, dui
den zowel op een dwanghandeling
als op de gedachtengang van
iemand zonder talent voor schry
ven of denken. De man voelt zich
achtervolgd door de ware dader, die
hy Noorderland noemt en hy be
klaagt zich over gebrek aan be
langstelling en inzicht van de zyde
van de politie. Hy meent die Noor
derland ook telkens gezien te heb
ben. In de verdere voortgang van
het verhaal doet zich dan de grote
merkwaardigheid voor dat de man
zich hoe langer hoe meer losschryft
en losdenkt. Langzamerhand
schrijft hy toe naar de oplossing,
de helderheid. De gedachtengang
wordt eeriyker, de conclusies juis
ter, de beelden oorspronkeiyker.
Maar met die verheldering en er
kenning praat de schryver van hel
rapport zich tevens vast. Noorder
land schuift als het ware steeds
meer by de rapporteur binnen.
Tegen het slot komt men te staan
tegenover een mens die het kwaad
in zichzelf tracht te realiseren en
die tevens geobsedeerd is door de
gedachte dat hy zelf het kwaad in
de wereld heeft gebracht. Wat
eigeniyk ook waar is. Zo zou men
deze roman een parabel van goed
en kwaad kunnen noemen, indien
dit boek weer niet zulk een grote
mate van realiteit in zich droeg. De
beide zyden zyn uitstekend verwe-
zeniykt zoals ik reeds heb aange
duid.
Noud van den Eerenbeemt.
Drie dagen in de Leidse
straat. Uitgeverij Heijnis.
Amsterdam s.j.
Het is te begrijpen dat de novelle
„Drie dagen in de Leidsestraat" een
citaat uit „Alice in Wonderland"
van Lewis Carroll als motto heeft.
„I can 't explain myself, I'm
afraid'" zegt Alice tegen de rups.
..I'm not myself, you see". En dat
is geen wonder, dat zy geen ver
klaring voor zichzelf kan geven,
want zo men zich zal herinneren,
is de kleine Alice sedert de morgen
al vele malen veranderd van lengte
en zy heeft ontmoetingen gehad
met de vreemdste creaturen, zy is
by na verdronken in haar eigen
poel van tranen en heeft nergens
enig behoorlyk antwoord gekregen,
hoewel zy toch heel gewone dingen
vroeg.
Iets dergelyks is André ik
neem aan dat hy „ik" is. althans
Joris Jan Zuidewind overkomen
in de Leidsestraat. Hy heeft met
zyn vrouw voor een café gezeten,
hy heeft enige meisjes ontmoet of
zich herinnerd die tot één droom-
meisje samenvallen, hy heeft het
verhaal gehoord van de zeeman. Hy
heeft zyn scheepstydingen gelezen
en hy is de Jongen geweest by zyn
Ïrootmoeder. Als tegenpool van dit
even in de Leidsestraat beleeft hy
de ondergang van Amsterdam by
een atoomontploffing in een schuil
kelder onder de Leidsestraat. Dit
heen en weer springende verhaal,
half gedachte, half werkeiykheid.
is wat moeiiyk te volgen, maar het
is plezierig lezen om zyn luchtige
poezie.
CLARA EGGLNK
•dag 6 juli 1963 Pagina T
