ALEXANDER
POLA
W-
ROMY SCHNEIDER voor nieuwe
talenlproef
heeft een belangrijke rol in zijn leven
acteur
auteur
regisseur
Het toeval
gespeeld
VERBLEEKTE
KEIZERSGLORIE
Rake klappen
Zaterdag 29 juni 1963
Reclame
En dan de reclame. Een van zijn
leukste herinneringen in deze is het
IJtunnelplaatje, dat zelfs in de
Tweede Kamer danig over de tong
is gegaan. Voor een bierbrouwerij
schreef hij een heel programma
voor de vertegenwoordigersdagen.
Een aardige consequentie had een
scheurkalender, die hij eens moest
maken voor een papiergroothandel.
Alleen voor de zomermaanden
Ruim zestig blaadjes en evenzovele
spreuken.
OU*1
Alexander Pola is eigenlijk
tekstschrijver geworden bij de
gratie van zijn figuur.
Klein van stuk. wat gezet en
met zijn 49 jaren grotendeels
door zijn haren heen. De ogen
glinsteren achter de zware
donkere hoornen bril als hij
zich het begin weer voor de
geest haalt.
Want juist door dat gedron
gen postuur vond Herbert Per-
quin hem eens de ideale figuur
om een duo te vormen met de
lange, zwaar besnorde Jan de
Cler in het bonte-avondpro-
gramma ..Negen heit de klok"
van de K.R.O. En ze moesten
zelf maar voor de teksten zor
gen.
„Daarvoor had ik in mijn
vrije tijd wel eens een hoor
spelletje bewerkt, maar nooit
oorspronkelijke teksten ge
schreven. Dit was de eerste
keer. Nou, en van het een is
toen het andere gekomen",
merkte hij nuchter op. Alsof
dat vanzelfsprekend is.
Eigenlijk ziet hij het ook zo. Hij
vindt zijn werk en wat er zo bij
hoort heel gewoon. Het kostte zelfs
wat moeite hem tot een interview
te bewegen.
„Ach, wat ik doe ls toch niet
zo belangrijk", wierp hij tegen, toen
wij hem opbelden. Een standpunt,
dat natuurlijk te verdedigen is.
Maar gelukkig bleek Alexander Po-
la reëel genoeg om te aanvaarden,
dat anderen een afwijkende mening
er op na houden. Want al denkt
hy er nu zo over, velen zullen het
ons inziens terecht anders
willen zien. Er lopen in ons land nu
eenmaal niet zo bar veel tekst
schrijvers rond. En zeker weinig
goeden. En die er zijn zitten dan
ook tot over hun oren in het werk.
Evenals Alexander Pola.
Niet minder dan vier omroepver
enigingen maken geregeld en veel
vuldig gebruik van zijn diensten.
In de reclamewereld behoort hU tot
de ingewijden. Hij heeft een vaste
rubriek in een weekblad. En als we
daar dan nog zijn activiteiten als
radio, en televisieregisseur bijvoe
gen, dan kan men begrijpen, dat
hij over gebrek aan werk beslist
niet te klagen heeft. Integendeel!
Toevallig
En dat alles heeft hij te danken
aan het toeval. Want dat bracht
hem tot de schrijverij. Als jongen
wilde hij immers zo graag acteur
worden. Zijn ouders deelden deze
voorliefde niet. „Het was meer mijn
ideaal dan het hunne", lacht hij.
Hetgeen begrijpelijk is. want hij
kwam uit wetenschappelijk mil'eu.
Zijn vader is een bekend filoloog,
die dit jaar de Goetheprijs ontving
als eerbetoon aan zijn studie vaa de
Duitse taal en letterkunde. Hij
stond er destijds op, dat zijn zoon
na het voltooien van het gymna
sium eerst zou studeren.
„Een jaar lang heb ik toen
géén rechten gestudeerd. Ik ben
voor mijn kandidaatsexamen ge
zakt om mijn ouders te bewijzen,
dat ik het toch niet zou kunnen
halen. Misschien had het anders
gekund, maar ik heb er nooit spijt
van gehad, dat het zo gegaan is. Ik
had er toch geen ander werk kun
nen bijdoen".
Naa toneel
Na die mislukte studiepoging
kreeg hij als twintigjarige volon
tair een baantje bij het Hofstad
Toneel van Cor van der Lugt-Mel-
sert. Daarbij bleef hij tot Van der
Lugt Den Haag verliet. Alexander
Pola stapte toen over naar het Re
sidentietoneel. Zijn verbintenis
daar duurde tot eind 1940. „De
Rijkscommissaris verzocht mij
heen te gaan", zegt hij eenvoudig
en rept verder met geen woord over
de oorlogsjaren. Hij stapt heel
luchtigjes meteen over naar 1945.
Even kwam hij toen nog terug op
het toneel, maar dat was maar van
korte duur. Al heel spoedig kwam
hij door een kennis in aanraking
met het radiowereldje. Het begon
als los medewerker aan hoorspel
letjes, vaak al met Jan de Cler.
Later door Herbert Perquin werd
het „Negen heit de klok". Toen Per
quin eruit stapte, zette Alexander
Pola met Jan de Cler en Dico van
der Meer dat programma voort. Het
balletje was aan het rollen gegaan.
Eenmaal aan de tekstschrijverij
was er geen terug meer mogelijk.
Zo hij dat al had gewild
Free-lance
Want het bleef met bij de KRO.
Als free-lance-schrijver kon hij in
gaan op elke aanbieding. Ook die
van NCRV. VARA of AVRO. Voor
alle mogelijke uitzendingen schreef
hy de teksten. Van de doldwaze
Alexander Pola met zijn trouwe hond.
Katja Berndsen in het dagelijks leren mevrouw Pola schenkt
scherpste critica zegt hij.
dien. als je voor de televisie wilt
schrijven en dat wil ik aan
moet je er toch alles van weten.
Ik ben dan ook echt van plan
„als ik mag" wat meer regie in
dc toekomst te gaan doen".
En dan zitten wij vrijwel onge
merkt midden in de televisie, waar
bij als vanzelf het woord „reclame-
televisie" valt. Natuurlijk is
Alexander Pola er niet tegen, maar
hij ziet de zaken toch niet zo roos
kleurig als ve'e voorstanders ze wil
len voorstellen.
„Ze schreeuwen nu: „Alles
wordt dan beter". Gelooft u liet?
Ik niet. Kan geld dan talent schep
pen? En dan, het gaat in de eerste
plaats niet eens om gebrek aan ta
lent. De grootste ellende is gebrek
aan faciliteiten. Er zijn te weinig
studio's. Je kunt een programma
nauwelijks in de studio repete
ren. Oh ja, je kunt wel terecht in
zaaltjes of cafeetjes, maar voor
de onontbeerlijke studiorepetitie ls
geen ruimte beschikbaar. En die re
clametelevisie kan toch maar geen
studioruimte uit de grond stampen?
En is het gebrek aan tekstschrij
vers een kwestie van geld? Ik ge
loof het echt niet. Als ik meer zou
kunnen verdienen met minder
schrijven, dan zou ik dat toch doen.
Zo is het met mij. Zo is het met
anderen. Dan zijn we nog verder
van huis. Het Ls ook niet zozeer ge
brek aan tekstschrijvers als wel ge
brek aan veelschrijvers. Misschien
zcu het mogelijk zijn vele auteurs
voor een flinke prijs te bewegen
kleine bijdragen te leveren. Maar
dat is niet lonend, het is te duur.
En daarbij komt: ze hebben het
allen veel te druk. Het is hier maar
een klein landje. Als iemand in
Amerika zich een jaar geheel zou
vrijmaken en er in zou slagen dan
een goede musical te schrijven
die kerel moet nog gevonden wor
den. het is ook maar bij wijze
van spreken dan zou die vent
miljonair zijn. Doe je zoiets hier.
dan ben je na dat jaar geruincerd
en kan je met vrouw en kinderen
gaan bedelen. Of je moet grandioos
succes hebben. Dan kan je er mis
schien nog net een vakantie van
overhouden. Neem nu eens een ar
tiest als Rudi Carrell. Geen wonder,
dat hij er tussenuit moest. Dat
werk vreet je op. Maar eigenlijk
zou zo'n knaap toch binnen moeten
zijn. Maar neen hoor. Een jaar rust
betekent voor hem. dat hij iedere
avond moet optreden. De progessie-
ve belasting zorgt er wel voor. dat
hij niet echt kan rusten".
Toekomst
Wat de toekomst zal brengen?
Alexander Pola weet het niet. Hij
weet het zelfs niet eens voor het
komende seizoen. Hij kan nog niet
zeggen, wat hem dan te wachten
staat.
„De intense ellende van dit
vak is, dat we het allen zo waan
zinnig druk hebben. Overal heerst
onderbezetting in de omroepwereld.
Men is aan handen en voeten ge
bonden aan de voorschriften. Er
staat precies voorgeschreven, hoe
veel mensen op een bepaalde afde
ling mogen zitten. Daardoor is
iedereen overbelast. In het begin
van het seizoen is men blij, dat het
eindelijk op gang komt. Men komt
er dan niet toe om over het volgen
de seizoen te spreken. Aan het ein
de van het jaar ben je bekaf. En
juist dan moet je met nieuwe
ideeën op de proppen komen. Ach,
het gaat natuurlijk wel. maar erg.
erg moeizaam. Iedereen stelt het
een beetje uit. Oh ja. ze hebben dit
jaar al heel vroeg gezegd: „We zul
len er eens vroeg over praten",
maar verder dan grove plannen en
ruwe lijnen zijn we nog niet. Er is
nog geen enkel detail bekend. En
daar ik voornamelijk met die de
tails te maken heb, weet ik echt nog
niet. wat het volgend seizoen mij
brengen zal".
Maar Alexander Pola maakt zich
daar geen zorgen over. Zei hij dan
niet. dat „tijdnood de enig overge
bleven muze was
KOOS POST
De jilmactrice Shirley Mac-
Laine, stapte dezer dagen, tril
lend van boosheid het redactie
kantoor binnen van het film
blad The Hollywood Reporter",
vroeg waar de kamer was van
columnist Mike Conolly, stoof
daar binnen, haalde uit en gaf
hem een paar klappen, die tot
in de lift konden worden ge
hoord.
I
-
-v
SHIRLEY MACLA1NE
ditmaal niet praten,
maar doen
Het was niet de eerste keer
dat Conolly iets dergelijks over
kwam: dc ex-echtgenoot van
Lana Turner: Fred May, nam
hem drie jaar geleden al eens
onderhanden.
Toen men Conolly vroeg, wat
er precies ivas gezegd en ge
beurd, haalde hij de schouders
op: .Als iemand anders iets der-
gelijks was overkomen, had ik er
binnen een kwartier haarfijn al
les van af geweten" verklaarde
hij. „Maar als het mijzelf be
treft, ben ik een kluns van een
verslaggever".
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
t
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
„Oelewappers" (met Jan de Cler en
Emile Lopezi tot het klankbeeld
„Honderd jaar modernisme". Van
quizzes tot historische musicals.
Van „Smaken verschillen" tot
„Polamiek". Dat laatste program
maatje vooral vond hij verrukke
lijk. Heerlijk zijn gal spuien over
alles, waaraan hij zich ergerde. Hij
en zijn vrouw, de actrice Katja
Berndsen. Die vooral.
„Zij windt zich nu eenmaal
wat gemakkelijker op dan ik. Dus
leverde zij vaak de ideeën. Ik be
hoefde dan alleen maar de teksten
te maken".
„Teveel eer", vindt zijn vrcuw,
maar ze wil niet ontkennen, dat zij
vaak en veel actief deelneemt aan
zijn werk. Zij is zijn scherpste cri-
tia. En hij hecht veel waarde aan
haar oordeel.
„Het is wel eens niet zo leuk
als je werk geen genade kan vin
den in haar ogen. Vooral als het al
laat in de nacht is. En dan zegt ze
wel: „Nu ja, het kan my niet sche
len Je moet het zelf maar
weten", maar ik laat het er niet
bij. Ik ga opnieuw aan de gang.
En eerlijk, ik heb het nog nooit be
treurd".
t
i
t
i
i
i
I
i
i
i
i
i
t
t
i
i
i
t
t
I
I
I
t
I
I
I
..Een leuk idee", oordeelde men
bij Elseviers Weekblad, waar die
kalender ook op tafel kwam ..Zcu
misschien wel iets voor ons zijn"
..Maar ze wilden er eigenlijk
niet aan. want ze dachten, dat ik
het toch niet langer dan zes weken
zou kunnen volhouden. Het loopt al
meer dan acht jaar Maar ja.
zo'n uitdaging is de enige vorm van
inspiratie, die ik ken", triomfeert
Alexander Pola.
„En tijdnood", vult zijn vrouw
aan.
„Neen, dat is de enige werke
lijke muze. die nog overgebleven is
van die negen", lacht hij
Van zijn activiteiten als acteur
is niet veel meer overgebleven
„Soms een praatje b.j een
liedje, maar daar houdt het echt
mee op. Ik zit liever thuis te schrij
ven bij mijn gezin". Dat thuis is
dan een leuke flat hoog aan de Co-
meniusstraat in Slotermeer
„En ik heb meteen de beste
baby-sitter, die ik ken", merkt zijn
vrouw heel praktisch op.
Televisie
Maar af en toe moet hij er toch
tussenuit voor radio- of televisiere
gie.
..Dat laatste zie ik meer als
ontplooiingsmogelijkheid. Boven-
Romy Schneider kreeg on
langs van de bekende toneelspe
ler Oskar Werner de aanbie
ding. in Wenen. Berlijn en Pa
rijs de Shakespeare-rollen van
Ophelia en Julia te spelen
Daarbij zal dan definitief be
slist worden of Romy by mach
te is de serieuze toneelkunst te
beoefenen.
Op 15-jarige leeftijd was Ro
my Schneider een onbekend
schoolmeisje, als zeventienjarige
Duitslands meest aanbeden
teenager, die geruime tyd het
idool van miljoenen bioscoop
bezoekers werd. In groots opge
zette sprookjesverhalen, in de
films over koninklijke avontu
ren, over Elisabeth van Oosten
rijk. Sissy en Victoria van En
geland, kwam zij als het fragiele
meisje tot een snelle filmroem.
Een succes, dat zich reeds aan
kondigde. toen enthousiaste
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll»
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Spanjaarden bij Romy's aan
komst het vliegveld van Madrid,
voorzover dit uit hout en glas
bestond kort en klein sloegen,
dat een jongen uit Lapland een
trektocht naar Keulen onder
nam, om Sissy te zien. toen haar
films in Belgische en Neder
landse steden meer dan drie
maanden achtereen liepen.
De toneelspeler is meestal de
afspiegeling van zyn tyd of van
bepaalde op de voorgrond tre
dende tendenzen van deze
epoque. Zo als Ilse Werner in
1939 in de Duitse film jong.
knap, onversaagd, een vrolijk
liedje fluitend het type van
het Duitse meisje van de jaren
dertig verpersoonlijkte en Hil-
degard Knef in de eerste jaren
na de oorlog het gedesillusio
neerde. keiharde meisje uit de
puinhopen voorstelde, zo trad
Romy Schneider op h»»t juiste
ogenblik met jeugdige oevallig-
heid in het schynwerperlicht
van de filmpubliciteit. Via het
Habsburgse keizershuis werd het
heimelijke monarchistische ver
langen van de massa bevredigd
en haar zin voor dynastische en
nationale representatie gewekt.
Het publiek vroeg om het lief-
sentimentele meisje, zoals het
hun voorgesteld werd, als schat
tige kruuekop.
Romy kon dit type niet con
serveren. De bakvisachtige gra
tie van de jonge actrice was
plotseling als een overwin
ning van de goede smaak op de
manipulaties van de branche
van de ene dag op de andere
niet meer in trek. Haar laatste
Duitse films „Scambolo, „Mon-
pti" en „Die Halbzarte" verstik
ten in spottende kritieken. Ro
my Schneider ging naar Parijs,
waar zij onder regie van Luchi-
na Visconti in „Jammer, dat het
een meisje is" in de partner-
rol haar verloofde Alair. Delon
debuteerde. Kon de jeugdige
filmster door zich moedig op het
toneel te wagen de „dode jaren
overwinnen en zich werkelijk
van de onbenullige aristocraten-
filmpjes. de ondanks alles ver
bleekte keizersjaren en het lief
lijke brave Sissy-type losmaken?
Het eens stralende sterretje met
de zachte kinderogen kwam in
een lange, met ruches ge
garneerde, japon het toneel op
dwarrelen en het Parijse
theaterpubliek beloonde het tere
slanke wezentje met een harte
lijke ovatie, maar deze gold
meer haar schoonheid dan haar
acteertalent. Wat In de Duitse
films de zielen ontroerde, miste
ook hier zijn uitwerking niet:
haar aandoenlijke hulpeloos
heid.
Even charmant en hef speelde
zij de titelrol in Tsjechows
melancholische komedie „De
meeuw". Haar laatste films
..Boccacio 70" en „Stryd op het
eiland" brachten haar met de
welvoegelijkheid uit de Sissy-
films en het lichtelijk frivole
van een Brigitte Bardot niet het
verwachte succes. Of Romy
Schneider die. zoals Gustav
Gründgens bevestigde, ijver en
begaafdheid voor een groot, kun
stenares bezit de traditie van
haar familie haar grootmoe
der Rosa Albach speelt nu nog
op zeer hoge leeftijd aan het
Weense Burgtheater met suc
ces zal hooghouden, is niet te
voorspellen. Op het toneel zal
dit blijken. Het is niet alleen
een kwestie van talent, maar
ook afhankelijk van baar men
selijke ontwikkeling.
