intuïtie?
Joan Littlewood gaf briljante
persiflage op Engeland
Kom er
ACHT-er
Fris en goed hoek van
oud-kampioen Keiler
Tijdens de eerste
wereldoorlog
Tl
THEATER DER NATIES IN PARIJS
Kom er ACHT-er
HOE
WERKT
HET!
mmm
PLATING
Eï*" - ||/1 I
Jgff.-
O
s
O
s
IB MTB
s
50, „,51, li
1 i r '1 B
e
o o
j n si "o
<S JË4 1351
i 3 1
H 'Hf M
m m s M s
mm M wm
s a s
i ms n
S St H w
Zaterdag 29 Juni 1963
Pagina 4
(Van onze correspondent te Parijs)
Joan Littlewood, oprichtster, ziel en hart van het Workshop-
'theater dat in de Londense arbeidersbuurt van East-End is ge
vestigd, is na twee jaren teruggekeerd in Parijs om haar laatste
„produktie""Oh, what a lovely war", in het internationale fes
tival te vertonen. Een weerzien dat bijna samenviel met haar per
soonlijke rentrée in de boezem van haar eigen troep die ze, van
wege allerlei tegenslagen, ontrouw van spelers en concurrentie
van de commerciële ..Boulevard"tijdelijk ontmoedigd de rug had
toegewend om haar fortuin gelukkig vergeefs elders, in
Afrika en zelfs in de filmstudio's, te zoeken. Een dubbele terug
keer dus van deze unieke verschijning in het internationale thea
terleven van vandaag die op het eerste oog in haar pullover en
slobberrok meer van een werkster dan van een toneeldirectrice
heeft en die eerst Brendan Behan en later Sheilagh Delaney ont
dekte en lanceerde, nu met haar laatste aanwinst tevens een nieu
we triomf in Parijs heeft opgeleverd.
Divertissement
Onder het motto van „muzikaal
divertissement" is deze voorstelling
ln werkelijkheid een soort synthese
van music-hall, commedia dell'arte
Piscator en Brecht, met de mili
tante strekking een persiflage te
geven op het militarisme en chau
vinisme en andere ontsporingen
van de menselijke geest, zoals deze
zich in de eerste wereldoorlog ook
in Engeland provocerend openbaar
den.
De ldeé ls afkomstig van Charles
Chilton die in 1958 naar Frankrijk
was gekomen om op verzoek van
zijn grootmoeder een foto te ma
ken van het graf van zijn vader,
die in 1918 bij Atrecht gesneuveld
was. Hij vond niét het graf, maar
wèl de naam die gegrift stond op
een muur waar. in diezelfde veld
slag. 35.942 officieren en soldaten
van het Britse leger gevallen wa
ren. Chilton vroeg zich af hoe 't
mogelijk was geweest dat het dank
bare vaderland verzuimd had die
tientallen duizenden zonen tenmin
ste in eigen graven bij te zetten.
En met zijn stuk bedoelde hij, ver
vuld van afschuw, een protest te
uiten, niet alleen natuurlijk tegen
die nalatigheid, doch bovenal tegen
de oorlog zelf en de samenleving
waarvan deze verzaking van een
elementaire ereplicht in zijn ogen
de symbolische illustratie was.
De definitieve vormgeving van
zijn opzet, waarbij slechts de grote
lijnen waren aangegeven is echter
het werk geweest van Joan Little
wood en haar troep ter bekroning
van een gemeenschappelijke activi-
Onze bridgerubriek
Bridgevraag van deze week:
Zuid heeft
Sch. A 8 3
Ha. 8 5 4
Ru. V 8 6
KI. H 8 5 4
Noord gever allen kwetsbaar.
Parenwedstrijd. Biedverloop:
noord één ruiten OW pas
sen zuid één Sansatout
noord drie ruiten wat
moet zuid doen?
Hoewel de menselijke factor bij
het bridgespel groot is, zijn er
maar zeer weinig bridge-schrij-
vers die er serieus aandacht
aan wijden. De meneer die ner
veus wordt omdat hij een be
paalde kaart in handen heeft,
de dame die haar hand met
kaarten tegen zich aandrukt
om iets niet te verraden, wat zij
daardoor natuurlijk juist wel
verraadt, vormen de uitersten
die men in belangrijke evene
menten minder tegenkomt dan
in de kleinere wedstrijden.
Bij het beschouwen van bepaalde
resultaten vraagt men zich af of
er een soort bridgers-intuïtie be
staat die hen in moeilijke gevallen
leidt en die zij dan blindelings
lijken te volgen. Nietszeggend is het
verhaal van de meneer die het aas
sloeg en de heer-sec ving en die
beweert ja dat had ik al ge
dacht. Steeds overtuigender wordt
iets „vreemds" echter als steeds
meer personen geneigd bleken dit
vreemds te volgen.
De onderstaande partij werd in
Juan les Pins aan 90 tafels ge
speeld
Sch. 6
Ha. A 10 7 5
Ru. A 9 6
KI. H V 9 7 5
N
W O
z
Sch A H B 4
Ha. H V 3
Ru. V 10
KI. B 10 3 2
Velen malen was met het zuidspel
één Sansatout het populaire ope
ningsbod, minder vaak echter één
schoppen of één klaver. Het uitein
delijke resultaat dat op dit spel
werd behaald, kon men over de 90
tafels ongeveer als volgt verdelen:
12 maal bereikten NZ een con
tract van zes klaveren, dat steeds
werd gewonnen:
70 maal bereikten NZ een con
tract van drie Sansatout, meestal
zes en soms vijf gemaakt:
8 maal werden er „rare" contrac
ten gespeeld, zoals 4 harten in NZ
of het meer normale vijf klaveren
of verongelukten OW bij het
bieden.
Men kan er vrede mee hebben,
dat in bijna 80 percent der gevallen
3 SA werd gespeeld, want inderdaad
is dat in een parenwedstnjd met de
gegeven NZ-spellen het meest nor
male contract. Spelen NZ zes kla
veren. dan zou een ruitenuitkomst
moeilijkheden kunnen geven en
in elk geval moet de hartenboer
vallen wil men dat contract kun
nen maken.
Laten wij nu eens gaan kijken
naar 3 SA-bieders. West kcmt vrij
wel zeker uit met harten negen,
noord de vijf, oost de boer en zuid
hartenheer. Het spelen van klaver
volgt nu automatisch en de klaver
heer van noord wordt door oost
genomen met klaveraas. Oost speelt
een schoppen na (niet de vrouw
het doet er niet toe. welke", wat
moet zuid doen??
Beschouwt men de mogelijkheden
van theoretisch standpunt, dan ziet
men dat NZ beschikken over elf
rotsvaste slagen en dat de twaalfde
normaliter slechts in schoppen ge
boren kan worden. Goede spelers
zullen snel zien. dat een dwang
positie onmogelijk is daar zuid na
het spelen van noords hartens en
klaveren geen entree meer heeft.
Het gehele vraagstuk van het
maken van elf of twaalf slagen is
dus terug te brengen tot: snijden
of niet snijden in schoppen' Ook
theoretisch is hierover geen discus
sie mogelijk: NZ hebben slechts vijf
schoppens samen, OW dus acht, en
daar oost vermoedelijk lange schop
pens heeft (hij had slechts één
harten) is de kans het grootst dat
hij schoppenvrouw heeft. Dus, theo
retisch. moet zuid snijden.
In de praktijk tegen mij o.a., ge
beurde dat. West had schoppen
vrouw-tweede en maakte die. De
teit en een streven dat, met die
korte onderbreking, 10 a 12 jaren
hadden geduurd.
Net als het Russische theater uit
de revolutiejaren, plaatste Little
wood zich op de grondslag van de
feiten: In het Imperial War Mu
seum, bestudeerde en compileerde
ze documenten, memoires van de
Duitse Keizer, Ludendorff, Lloyd
George, Field-Marshall Douglas
Haig kranten, propaganda-affi-
ches, patriottische redevoeringen,
dagorders, verlieslijsten vooral en
óók de Franse. Engelse en Duitse
liedjes die aan het front gezongen
en veelal ook verzonnen wer
den. Uit en met dat materiaal
bouwde ze haar voorstelling op. die
dus aan de ene kant „documentai
re" en aan de andere kant „musi
cal" is. Zo zijn alle spelers in pier
rot-kostuum gestoken waarbij de
helmen of uniformpetten alleen
aanduiden tot welk leger ze beho
ren of welke rang ze eventueel dra
gen.
score was voor NZ ontstellend: 46
voor NZ en 132 voor OW! Dit be
tekent, dat het merendeel der 3 SA-
bieder niet op schoppenvrouw
sneed. Laten wij buiten beschou
wing de enkelingen die met schop
penvrouw uitkwamen of onder
ruitenheer uitspeelden en daarmee
zuid automatisch de twaalfde slag
gaven, dan blijft toch het feit be
staan, dat ongeveer dertig van de
zestig spelers (terecht) tegen alle
kansredenering in speelden en
schoppenvrouw bij west vingen. Dit
kan geen toeval meer zijn een
groot deel dezer spelers moet be
schikken over hetgeen men „in
tuïtie". of hier ook wel „kaartge-
voel" pleegt te noemen.
H. W. FILARSKI.
Antwoord op bridgevraag: Zuid
moet natuurlijk niet passen: een
contract van drie Sansatout of van
ruiten is vrijwel zeker te maken. In
een parenwedstrijd heeft drie Sans
natuurlijk de voorkeur vooral als er
overslagen mogelijk blijken te zijn.
Zuids moeilijkheid echter is de
positie van de hartens; hij kan wel
.op de gok" drie Sans wagen, maar
als noord één of twee kleine har
tentjes heeft, kan dat falikant ein
digen. Zuids goede bod is drie
schoppen het kan geen kleur
zijn, daar zuid naliet op één ruiten
oen bod van één schopnen te doen.
Het ontkent met zekerheid kracht
in harten, vraagt dus aan noord
om drie Sans te bieden als hij wat
in harten heeft en garandeert
gelijktijdig dus dat zuid in klaver
gedekt is Noord had:
Sch. H 7 3
Ha. 10
Ru. A H B 9 7 5 3
KI. V B
Door zuids drie schoppenbod be
reikten NZ vijf ruiten en wonnen
dat gemakkelijk. De drie Sans-
gokkers begonnen met het verliezen
van 5 slagen in harten en klaver
aas.
Joan Littlewood met haar
ster-acteur Victor Spinetti. die
vele rollen voor zijn rekening
had genomen.
Sinistere ironie
Het karakter en de toon van in
trigue en dialogen doen denken
aan de sinistere ironie van Ca-
peck's „Brave .soldaat Schweig" of
aan Brechts „Mutter courage": een
anti-militarisme dat zijn gal uit
spuwt op hoge en lagere soorten
van het genus sabeldier en dat de
overijverige sergeant die zijn stem
overschreeuwt om zijn recruten het
wapenvak bij te brengen evenmin
ontziet als de pedante Franse kolo
nel of zijn besnorde Britse strijd
makker die. omreden van prestige,
't met elkander ook nog aan de
stok krijgen, een conflict dat door
de wederzijdse uitreiking van or
detekenen tenslotte weer in der
minne wordt geschikt.
Op de achtergrond van die bur
leske potsierlijkheden uit de mili
taire menagerie verschijnen echter
periodiek, op de filmband van een
lichtkrant, de mededelingen die
deze humor zijn dramatische ac
centen geven: zoveel duizend En
gelse of Franse soldaten gesneu
veld terreinwinst nul
Brussel gevallen Brits batal
jon in pan gehakt Kaiser
hoopt in Parijs Kerstmis te vieren
En die clownerieën uit de
kazernes, de bloedbaden en hun
statistische echos van de voorste li
nies worden dan tenslotte ook nog
afgewisseld door taferelen en le
venstekens van het „thuisfront":
oproepen en aanplakbiljetten van
regeringszijde om de vrouwen op te
wekken hun mannen en zonen aan
het vaderland te schenken of sket
ches uit revues waarin de girls wap
peren met de Union Jack en hun
gestroomlijnde bene lichten op ge
syncopeerde nationale hymnen.
Fel anti
militaristisch
Men kan, zeker, discussiëren over
voor's en tegen's van de pacifisti
sche of beter fel-anti-miMtarMi-
sche tendens van het stuk. Na
tuurlijk is 't probleem wel wat een
zijdig belicht, en men zou zich kun
nen afvragen waarom Joan Little
wood de eerste en niet de tweede
wereldoorlog als schietschijf had
uitgekozen.
Afgezien van nog enkele andere
vragen en bedenkingen, kan men
slechts de grootste bewondering
voelen voor de even originele als
briljante conceptie van deze voor
stelling en zeker niet minder be
wondering voor het liberalisme
waarvan de Engetsen getuigen die
deze vernietigende satire op hun
eigen glorie en geschiedenis dan
toch maar voor het internationale
forum van het Parijse Festival heb
ben opgevoerd, zonder klaarblijke
lijk zich veel kopzorgen over de na
tionale „eer" en het oordeel van het
buitenland te maken.
Scène met symbolische figu ren stahlhelm en kolonist -
uit Littlewood's "Oh. wat een snoezige oorlog
1. papiertje onder tafelpoot
kleiner.
2. poot stoeltje korter.
3. geen stuur aan grote auto.
4. haar baby
5. polsstok korter.
6. richel langs de vloer.
7. autootje op voorgrond.
8. mouwen japon vrouw.
Achter de beeldvormende loog
von een T.V beeldbuis bevindt
zich een dun loog je aluminium,
dat helderheid en kontrast ver
hoogt.
De lenzen van kamera's |i
zijn reflectie-arm gemaakt
met een c a. 0.002 mm dik 1
laagje mognesiumfluoride. 1
fTJ~
De spiegelende loog van reflector,
teleskopen bestaat uit een dun
laogje aluminium.
Opdampen in vacuüm is in deze
en vele andere gevallen de aan
gewezen weg om een dunne
laag metaal op een ander ma
teriaal aan te brengen.
In een verdompende vloeistof
krijgt telkens, door toegevoerde
warmte, een molecuul genoeg
snelheid om oan de aantrekkings
kracht van zijn buren te ontsnop-
pea
Kunt U de acht afwijkingen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit Bijvoegsel.
Van de hand van de oud-
Nederlandse kampioen R. C.
Keller is een nieuw damboek
verschenen: ,,Het Prisma Dam
boek". dat in een lang bestaan
de behoefte voorziet. Welis
waar bestaan er genoeg boeken
voor beginners en gevorderden
(Van Dartelen, De Schaap.
Chiland). maar wanneer die
uitgaven elke keer weer blijken
te bestaan uit een verzameling
weinig zeggend materiaal en
het geschrevene van dusdanig
geringe spelkennis blijk geeft,
dat dampublicist Gortmans ze
ronduit rommel" noemde, dan
is het duidelijk dat er behoefte
aan iets goeds en degelijks
was.
Keiler heeft zijn werk, zoals men
van deze grote figuur mocht ver
wachten, zeer nauwgezet gedaan.
Wat hij schrijft over openingen en
middenspelstudies is tenminste
waar. Men kan er voorts zeker van
zijn dat men uit dit boek iets leert
dat tevoren nog onbekend was.
Voor het eerste sinds heel lange
tjjd is er een damboek verschenen
voor beginnenden en voor hen, die
al wat van het spel weten.
Wij zouden heel wat ruimte nodig
hebben om het werk van Keiler te
bespreken en volstaan dan ook met
het demonstreren van enkele zeer
interessante posities, die eigenlijk
al lang al eens in een damwerk
hadden moeten staan. Allereerst de
„Dammenjacht", die in Rotterdam
zo bekend was, van Van Ham.
In de studie van Ham speelt men
40-34 en 25x34, 49-16 of 22-17, 26-31
Of 37x26, 16-11. 26-21, 11x25,
21-17, 25-34, 6-1, 34-25, 1-6, 25-34.
35-30. 34x25, 45-40, 14-19, belet het
nemen van de dam wegens een
remiseoverschot, 17-12 en de dam
gaat nu altijd verloren. Een mooie
studie.
In diagr. II had wit alleen gere
kend op 11-17 enz. Toen bleek dat
Springer positie-voordeel wilde be
halen liep het heel anders: 18-22,
13x22, 5-23, 9-13, 44-40, 45x34, 23x45.
13-19, 50-44, 19-23, 45-x31. 12-18. en
3x14, en de partij werd remise. Het
is aardig de positie-onderstromin
gen eens na te gaan.
In Sonier-Fabre wordt gespeeld
18-22, 31-27 of? en 41-36, 21-27,
16x27, 37-32 (anders komt 27-32),
31-37. 42x22, 19-23. enz. een ver
rassend einde.
In diagram IV speelt Keiler 47-41,
24-29 of?. 20x29, 40-34. 45x34, 15-20
of? en nu komt de dubbele dam-
slager uit door 28-22, enz.
Zo zit dit boek vol prachtig ma
teriaal, alle soorten typezetten, ope
ningsideeën, varianten van Hoog
land Molimard, Fabre, Dumont, evn
aantal der voornaamste standaard
eindspelen, aanwijzingen voor
blindpartijen. correspondentiepar
tijen. simultaanseances, gongwed
strijden, problematiek. Het bevat
een volledig reglement, belangrijke
adressen, een beschouwing over de
remisegrenzen en wat men al meer
wenst.
Keiler heeft in zijn loopbaan vele,
schitterende successen behaald.
Toch kan men zich niet aan de in
druk onttrekken dat hij een uitge
sproken „pechfiguur" was. In de
strijd om het wereldkampioenschap
was er steeds iemand die sterker
(of gelukkiger) dan htf was: Rai-
chenbach, Ghestem, Roozenburg,
Dagenais en Deslauriers.
In Nederland behaalde niemand
meer keren de nationale titel dan
hij: twaalf keer. Componist Van
Dam merkte toen op dat Keiler wel
niet „verder" zou komen „want 13
Is ion lelijk geUT. Die dertiende
kampioenstitel is hem inderdaad
niet ten deel gevallen
w. m
Drijfjacht op de zwarte dam
z. 3, 9, 14. 15, 20, 26, 39, 49 dam.
II
Springer
1 2 3 4 5
m
Q s.
Jm. i
3 H 1
YMi
O O
Raichenbach (1937)
Z.: 2-4, 6-9, 11-13, 16, 18. 25. 35. 45.
W.: 27. 36-38. 42-44, 46-50.
Zwart aan zet.
in
P. Somier en M. Fabre
1 2 3 4 5
a os
a s i
o
O
J.
Zwart wint een schijf
Z 1-6 8-21
W.: it. it. 31-35, 37, 38, 40-50.
IV
R. C. Keiler
1 3 3 4 5
I 9 a
oss
o ét o
O Q; O O
O O g> ,zj
Wit wint een schijf of maakt
dam.
Z.: 3. 5-21, 23. 24.
W 5o25-28# 31-33. 35-40, 42, 43. 45,
