Louise en Ludwig
...EN HET IS TOCH O ZO
GEMAKKELIJK!
Hittegolf
in de stad
UIT en
THUIS
„Economische" romance
in de Bondsrepubliek
7i Toefje slagroom
^Tïloederlijlze.
overpeinzing
(W) ETEN S WAARD
Zaterdag 29 juni 1963
Pagina 3
Louise Erhard privé: samen met haar man thuis.
Wie haar 's morgens vroeg
op de markt in Bonn tegen
komt, waar zij elke dag temid
den van tientallen andere
vrouwen inkopen doet, zal
haar waarschijnlijk niet her
kennen. Want zo beroemd en
populair als haar man is, zo
eenvoudig en bescheiden is zij
zelf: Louise Erhard.
In het openbare leven van de
Bondsrepubliek heeft de vrouw van
de toekomstige Bondskanselier tot
nu toe geen opvallende rol gespeeld.
Daar staat tegenover dat Louise
Erhard al veertig jaar de beste
raadgeefster en gesprekspartner
van haar man is. Weinigen weten
namelijk, dat de Westduitse minis
ter van Economische Zaken is ge
trouwd met een vrouw die zelf af
gestudeerd econome is. Het laatste
verklaart wellicht ook haar dage
lijkse uitstapjes naar de markt:
Louise is een enthousiast aanhang
ster van de „leer van de matigheid
en zuinigheid" die haar man ai ge
ruime tijd predikt en zij zal zich
geen koopje voorbij laten gaan.
Louise en Ludwig kennen el
kaar reeds uit hun Jeugd. Als
buurkinderen speelden zij in
hun Beierse geboorteplaats Furth
in dezelfde zandbak. Na de
eerste wereldoorlog studeerden zij
samen aan de Economische Ho
geschool in Neurenberg. Zij werk
ten gemeenschappelijk aan hun
doctoraal en sloten, nadat zij het
examen met succes hadden afge-
't Is een vreemde gedachte dat
men vroeger „fietslessen" moest ne
men. dat opstappen, afstappen, een
hoekje omslaan, achtjes draaien,
remmen en bijsturen geléérd moes
ten worden.
Nu zie je kleuters van drie, vier
jaren, die op een tweewielertje het
trottoir onveilig maken. Van ver
keersregels hebben zij geen benul,
maar zij weten alles van opstappen,
afstappen, achtjes draaien, hoekjes
omslaan, remmen en bijsturen. Zij
hebben geen moeite hun evenwicht
te bewaren, zij vallen niet van het
zadel af, hun stuur slaat niet dub
bel. hun voeten schieten niet van de
pedalen.
Fietsen schijnt de Nederlander de
laatste twintig jaren te worden
aangeboren.
Andere bezigheden nog niet:
zwemmen bijvoorbeeld. Ondanks de
waterrijkdom van het land kan nie
mand vanzelf zwemmen. Het moet
geleerd worden. En kun je het een
maal eigenaardig, dan ver
baas je je over de moeite die het
je indertijd heeft gekost om de
kunst machtig te worden: Je drijft
immers „vanzelf" en als je boven
dien armen en benen uitslaat, kom
je nog vooruit ook. Dat iemand ter
wereld daar nu mee kan tobben.
Wie kinderen heeft neemt zich
altijd voor. hen zo spoedig mogelijk
zwemmen te leren. Dat kan op een
ongelukkig moment hun behoud be
tekenen, bovendien is het iets heer
lijks op warme zomerdagen.
Zo vroeg mogelijk begin je er mee
en dan vraag je je wanhopig af,
wat er toch aan de anatomie van
juist jouw kinderen kan mankeren,
want het hoofd boven water hou
den lukt maar niet.
Maanden, soms jaren ben je er
mee bezig, je geeft aanwijzingen,
je gilt: Buik intrekken, nek strek
ken. armen wyder uitslaan, benen
wegschoppen en niets helpt.
Zij zinken. zy grabbelen in pa
niek naar je hand. zij happen wa
ter. sidderen en klagen, zy roepen
om de halve minuut: Nee, niet zo
d Maar je hebt toch geen lóód in
Je hoofd, kaats je terug, 't Is toch
zo gemakkelijk. Kijk, zó moet je
het doen.
Zij kijken: druipend, wanhopig,
en proberen het nog eens. de ver
twijfeling nabij. En zinken by de
tweede slag. Neen, die kinderen
van onze zyn inderdaad niet nor
maal gebouwd. Hun boveniyf is
kennelyk te zwaar.
En danopeens, lukt het hen.
Zü doen drie slagen, vier slagen,
zij zijn er zelf verbaasd over. Zij
gaan staan, kijken rond, vragen
zich af of zü soms dromen, laten
zich opnieuw languit vallen en
zwemmen weg.
Er is een wonder geschied, zy
kunnen zwemmen.
Hé, hé, zucht je opgelucht t
Heeft moeite gekost maar nu heb-
ben zij de slag te pakken. Maar
flink oefener, jongens.
Zij oefenen. Je hoeft eL,..n^e^
meer voortdurend by te blijven
staan, je kunt ook eens op eigen
gelegenheid een paar baantjes trek
ken of lui in het zonnetje liggen.
Een geweldige last is je van de
schouders gegleden. De
kunnen voortaan zichzelf redden.
Eindelyk rust.
Rust? De zoons komen al spoedig
dit voorbarige optimisme vernieti-
geMams, jy zwemt wel goed hè?
Je'wilt niet overdryven, maar het
is een feit dat zwemmen Je sterk
ste sportprestatie is. Niemand in de
hele familie, zelfs vader niet, weet
zo licht door het water te snijden.
Wedstryden doen? vragen de
Z0JeSiacht. Ach, wat verbeeldcn dle
knaapjes zich wel. Nauweiyks sla-
gen zy er in het hoofd boven wa
ter te houden of zy denken je op
lange en korte afstand te kunnen
verslaan. Enfin, het zyn kinderen
en wedstryden spreken tot
hun verbeelding. Lui sta je op en
loopt naar het bassin. Je meet met
de ogen de afstand. Vader telt af
en daar gaan wij, recht op de over-
zyde af. Je wint met gemak en
lacht de ploeterende zoons hartelyk
uit.
Daarna laten zy je met rust
de hele zomer lang. Zy zyn weinig
thuis en als zy thuis zyn hangt er
altyd badgoed in de tuin te dro
gen Dan wordt het winter, de bad-
broekjes worden vervangen door
schaatsen en het onderwerp zwem
men wordt nauweiyks meer aange
roerd.
Tot een nieuwe lente je overvalt
en het heimwee naar het koele wa
ter ontwaakt. Op een warme zon
dag trek je er gezamenlyk op uit
en het reisdoel is natuuriyk een
zwemgelegenheid.
Wedstryden doen, mams?
Je herinnert Je de vorige wed
stryden en lachend stem je toe. Al
voelen je spieren zo vroeg in de
zomer nog wat styf aan, met de
zoons zal het wel precies zo zyn.
Naast elkaar duik je In het water,
met alle ups en downs, met alle
slapeloze nachten en talloze uren
overwerk er by. Kortom: je bent
geen veertien meer.
De zoons wel. De zoons zyn één
bonk spieren, onverwoestbare
kracht, longen en strijdlust. Zjj ra
ken niet buiten adem. krygen geen
kramp, geen lamme armen, geen
loden benen. Zy dartelen om je
heen als evenzovele zeemeerman
nen. duiken onder je door. lachen
je uit en stellen nog een wedstryd
voor.
Maar nu ben je gewaarschuwd.
Je zwemt zonder overmoed maar
je haalt uit je spieren wat er nog
in moet zitten: en dat is toch niet
zo weinig.
Je komt geiyk aan en nu betonen
de kinderen wat méér respect voor
je prestaties. Behalve dan dat zy
nog zo fris als een hoentje zyn,
terwyi jyzelf, naar lichaam en ziel
gebroken, op de kant kruipt en
uren nodig hebt om weer mens te
worden.
Zo ging het, toen ik de zoons had
leren zwemmen, enkele jaren ge
leden. En nu komt Marian naar
my toe, kykt my ernstig aan en
zegt:
Deze zomer moet ik écht leren
zwemmen, mams. Help je my dan?
Natuuriyk Puk, zeg ik opgewekt.
Maar opeens realiseer ik my dat
alles weer van voren af aan gaat
beginnen: de hopeloze lessen, de
talloze aanwyzingen, de overtuiging
dat myn kind het nooit zal leren.
en dan, plotseling: De Grote Ne
derlaag.
Waarom is het leven zo moeiiyk?
THEA BECKMAN
Het styfslaan van slagroom vindt
de huisvrouw vaak een groot pro
bleem. En zo'n toer is dat toch
niet als ze in de eerste plaats uit
gaat van zéér koude room (één dag
in de koelkast laten staan, of an
ders in een natte doek wikkelen en
het flesje een paar uur op tochtige
donkere plaats wegzetten) en ten
tweede vóór 't styfslaan suiker toe
voegt (het liefst kristalsuiker) en
daarna snel in één richting klopt.
Het mooiste resultaat wordt ver
kregen, wanneer met de hand wordt
geklopt. Zolang doorslaan, tot de
room van glanzend, dof is gewor
den.
Slagroom op deze wyze geklopt
kan zeker enkele dagen in de koel
kast worden bewaard zonder een
druppeltje vocht los te laten.
Kaasgehakt
300 gr. gehakt, 75 gr. geraspte
kaas. 1 theelepel citroenrasp, fyn
gehakt knoflookteentjr, gehakte pe
terselie, paneermeel, 1 ei, zout.
Kneed alle ingrediënten tot een
samenhangende massa. Vorm er 8
balletjes van en bak deze aan alle
kanten goudgeel in de boter. Maak
van 30 gr. boter, 30 gr. bloem, 2 eet-
Louise Erhard officieel: bij de stapelloop van een tanker in Kiel.
legd, in 1923 de verbintenis voor
het leven.
In haax eerste huweiyksjaren
kon mevrouw Erhard wat zy had
gestudeerd in praktyk brengen: zy
moest namelijk zien rond te komen
met het kleine salaris dat haar man
verdiende. En de zuinigheid die zy
toen heeft geleerd, is zy nooit he
lemaal kwijt geraakt. Want al ver
dient minister Erhard aardig, ook
nu nog woont de familie op de
Bonner Venusberg in een eenvoudig
ingerichte huurwoning.
De minister van Economische
Zaken had allang voor zichzelf een
nieuwe woning laten bouwen, maar
mevrouw Erhard besloot na een
grondige marktanalyse: „De bouw
kosten zyn te hoog" en er kwam
dus geen nieuw huis.
De familie Erhard leeft zeer
teruggetrokken. De druk bezette
minister van Economische Zaken
brengt zijn vrije avonden namelijk
liever in de familiekring door met
klassieke muziek, een interessant
gesprek of een spannende detec
tiveroman) dan op cocktailparty's
en ontvangsten.
Naast een „beroepsmatige" be
langstelling voor vele dingen, heb
ben de minister en zyn vrouw nog
een andere hobby, die zy 's avonds
graag samen beoefenen: beiden zyn
namelyk dol op koken. In de keu
ken wordt geregeld geëxperimen
teerd. zodat op de huiselijke menu
kaart dikwyis onweerstaanbare ge
rechten la Erhard" staan. Niet
voor niets ziet de minister er zo
welgedaan uit
Ruzies kennen de Erhards nau
weiyks. En als er een enkele keer
toch woorden vallen, dan komt dat
door de dikke rookwolken die de
minister uitblaast. Mevrouw Er-
hards grootste zorg geldt namelijk
haar man, en de twaalf tot vyftien
zware sigaren die hy dagelijks in
rook doet vervliegen, maken dit ook
wel begrypelyk. „En het is nog wel
myn eigen schuld dat hy zo rookt",
verzucht mevrouw Erhard herhaal
delijk. Tot 1930 was Erhard name
ly k niet-roker. Toen echter vond
Louise, dat sigaren roken „zo ge
zellig" was. Sindsdien zorgt haar
man elke dag weer voor „gezellig
heid".
Tijdens haar huwelijk heeft
Louise Erhard reeds sinds lang
een even netelige als belangrijke
taak op zich genomen: zij is de
onomkoopbare, meedogenloze cri
ticus van haar man geworden.
Waar en wanneer Ludwig Erhard
ook een rede houdt zijn vrouw
luistert en geeft achteraf com
mentaar.
Al dikw-yis heeft de minister haar
raadgevingen by een volgende ge
legenheid opgevolgd. Soms welis
waar mopperend, want de minister
is een echte Beierse styfkop. Maar
als hy teveel moppert en Louise Er-
hard zich vervolgens van kritiek
onthoudt, wordt de minister onrus
tig. En dan kan hy het niet laten
om tydens het roken van zyn laat
ste avondsigaar te vragen „Vertel
me eens. hoe vond je myn rede
vandaag"
Nu het dan eindelijk weer zomer is geworden
hebben we volop mogelijkheden ons gezin op
een heerlijk fris toetje te vergasten. Heerlijke
dranken (flips), ijs (sorbets), maar ook de fijne
zomervruchten (aardbeien) komen pas tot hun
recht, wanneer ze feestelijk gegarneerd zijn met
een toef slagroom.
lepels tomatenpuree. fyn gesnip
perde ui, zout. peper en 4 dl bouil
lon een glad gebonden tomatensaus.
Leg de gehaktballetjes erin en laat
ze in ongeveer 15 minuten gaar
worden.
Borsjtsj
500 gr. gekookte biet, 1 gr >te ui,
250 gr. soepvlees, 1 liter water, lau
rier, thym, peterselie, wortel, sel
derij, ui, 1 theelepel kummelzaad-
jes, 1 grote aardappel, citroensap,
1 flesje yoghurt.
Pel de bieten, schaaf ze op een
rasp en snipper de ui zeer fyn. Van
het soepvlees mét de kruiden (maar
zonder de kummelzaadjes) een geu
rige bouillon trekken. Zeef de
bouillon en breng deze met de ui en
de geraspte biet aan de kook. Voeg
het vlees toe en eveneens de kum-
mel. Ongeveer uur laten koken.
Vervolgens de soep zeven, weer aan
de kook laten komen en er een
aardappel boven raspen om de soep
licht te binden. De soep afmaken
met zout, citroensap en eventueel
iets suiker. Op tafel een schaaltje
yoghurt plaatsen en ieder schept
hiervan een flinke lepel midden in
de soep.
De mode en de zeden kennen
siadskleding en kleding *>eor
buiten. Beide zijn geheel ver
schillend, en vooral strandkle
ding komt in de stad niet aan
bod. Shorts (behalve misschien
op weg van en naar het tennis
veld) zijn in de bebouwde kom
net zo misplaatst als een bont
stola aan het strand. Als het
aan het strand koud is is er een
andere mogelijkheid, en als in
de stad een hittegolf heerst ook.
Zelfs al is een hittegolf in de
stad tien maal ondraaglijker
dan een dito aan de waterkant,
dan nog is de beknoptheid van
het zomertenue in de stad daar
mee niet evenredig. Hetgeen niet
wegneemt dat we met een hitte
golf als excuus fris, vlot, fleurig
en uiterst luchtig gekleed op
straat kunnen verschijnen. Zon
der kousen, zonder gordeltje, op
sandaalzolen met een wreef-
bandje en een vooral kraakhel
der en fris jurkje dat van
schouder tot knie reikt. Zo'n
jurkje dat door zijn ruime coupe
tot de luchtigste van deze mode
behoort en waaronder een mini
mum aan lingerie of een bikini
gedragen kan worden. Een van
die modelletjes bijvoorbeeld die
hier voor groot en voor klein
zijn gebracht.
Om te beginnen voor de heel
kleintjes een (roze) linnen Jak
blouse (langer dan een blouse, kor
ter dan een jurkje), met zysplitten
een knoopsluiting op de schouder
en eem zak over de hele breedte
van het voorpand. Het wordt over
een miniatuurbroekje gedragen dat
erop berekend is gezien te worden.
Het broekje kan van hetzelfde lin
nen zyn ofwel van een bedrukt
stofje, welk laatste tevens gebruikt
kan worden voor de (facultatieve)
voering van het jurkje.
Japonnetje voor een zomer
avond: bedrukte zij. knoopslui
ting opzij en geborduurde roos
als blikvanger.
Als tweede suggestie een model
voor groot en voor klein. In 't klein
bestaat het uit een voor- en ach
terpand zonder zynaden, in 't groot
is het een rechte jurk. Belde model
len zyn van effen popeline in een
sprekende kleur, gegarneerd met
een amper gerimpelde strook van
een aparte, meerkleurige gestreepte
stof. Voor en achterpand van het
kindermodelletje worden met be
hulp van een veterstrikje op taille
hoogte byeen gehouden.
Model 3: een zeer flatteuze en
zeer handige jurk die het in de
smoorhete stad en aan het zonnige
strand. Ja, zelfs tydens de feeste-
ïyke uren van een stralende zomer
dag buitengewoon goed doet. Wit
linnen en zwart linnen zyn er de
twee grondstoffen voor. De mouw
loze Jurk heeft aan de voorkant een
brede, ondiepe halsopening met
twee schouderknopen, terwyi de rug
een diepe V-hals te zien geeft. Wie
een dergeiyk rugdecolleté bezwaar-
ïyk vindt kan het zonder het model
geweld aan te doen door een min
der diepe halslyn vervangen en het
lyfje op de rug tussen nek en hoog
geplaatste taille van een knoop
sluiting voorzien.
Tot slot nog een model voor alle
Jeugdige leeftyden. van drie tot
dertig. Het is in de verte geïnspi
reerd op het uitgestorven mannen-
nachthemd, en gemaakt van fyne
katoen of popeline in lichte kleur.
Ter garnering een frontje van stik
sels of broderie en afgeronde zy
splitten die in het kleuterjurkje
langer zyn dan in het volwassen
model. j. v.
S
Het seizoen, waarin alle vrou
wen-, zang- en buurtverenigin
gen samen in een bus stappen
en enkele honderden kilometers
door Hollands dreven rijden is
alweer haast voorbij. De zang
vereniging uit Raalte is naar de
bollenvelden geweest en de
vrouwenclub uit Voorschoten
naar de Hoge Veluwe.
Ik weet echter ook van een
groep, die het niet alleen zui
niger ('t zijn tenslotte huis
vrouwen!) maar ook origineler
aanlegt, 't Meest originele is
immers dikwijls tegelijk het
meest voor de hand liggende?
Ze wonen ergens onder de rook
van Leiden en zijn bijv. wel
eens een hele dag naar Alphen
geweest! ,J1aar Alphen??" zei
later iedereen, die 't hoorde.
,JIoe hebben jullie daar een
hele dag zoek gebracht?" Nu,
ze hadden een lingerie-atelier
bezichtigd, een chocoladefabriek
van boven tot onder bekeken,
een heerlijk boottochtje ge
maakt en tenslotte gezellig en
lekker met elkaar gegeten in
een gerenommeerd restaurant.
Een fijne dag! Ze zijn ook al
verscheidene malen met elkaar
een dag naar een van de vor
mingscentra in de buurt ge
weest, waar ze prachtige duin
wandelingen maakten en op al
lerlei manieren plezierig bezig
gehouden werden. Al naar ge
lang de ligging van het vor
mingscentrum werd er dan in
de ochtend een bezichtiging aan
vastgeknoopt: de Ridderzaal in
Den Haag, de bloemenveiling in
Aalsmeer, de Bavokerk in Haar
lem.
Onlangs hebben ze 't nog
dichter bij huis gezocht: een
middag naar ,J)e Goede Her
der" in Zoeterwoude, waar hun
een vriendelijke ontvangst be
reid was en waar ze van alles
te horen kregen over het wereld
omvattende werk van de con
gregatie, waarvan het moeder
huis in Frankrijk staat. Natuur
lijk speciaal over de inrichting
aan de Hoge Rijndijk, die aan
de buitenkant zo'n andere in
druk maakt dan 't binnen blijkt
te zijn. Van buiten streng, recht
lijnig, eigenlijk nogal hard en
onvriendelijk. Binnen blijkt het
wel nog veel groter te zijn dan
je verwacht had, maar tegelijk
ontdek je een grote mate van
huiselijke gezelligheid, met name
in de woonkamers van de 15
meisjes tellende groepen, waar
een enorm aantal fleurig ge
dijende planten en ook opval
lend veel vogeltjes in alle soor
ten en maten volières levendig
heid en sfeer geven. Een sfeer,
die in elke kamer weer anders
is, al naar de aard van het
groepje en de leidster. Ik kan
onmogelijk het hele verhaal ver
tellen van alles wat daar te zien
is: over de kaasmakerij, de kin
derkamer, de prachtige hand
werken, over de enorme kook-
ketel, waarin juist de karne-
melkse pap elektrisch geroerd
werd, zonder ook maar 't ge
ringste klontje; over de grote
aardappelschilmachine is, „maar
die gebruiken we nooit", zei de
moeder overste: ,JCijk, hier in
deze gang zetten we de bakken
aardappelen neer en met ons
allen zijn we in een wip klaar.
Aardappels voor ongeveer 200
mensen een kwestie van 10
minuten, met de hand! Anders
moet je ze toch ook nog alle
maal pitten. Nee, mechanisatie
is niet altijd het meest prac-
tische, zelfs niet in 't groot".
En vooral: over de grote moge
lijkheden tot opleiding en vor
ming, die daar geboden worden;
over de liefde, de vrolijke toe
wijding en uiteraard de deskun
digheid, waarmee 't allemaal ge
schiedt. Ik wil alleen maar zeg
gen: vlak bij huis zijn vaak hele
werelden, waar we voorbij lopen
en rijden en vooral aan voorbij
leven, en waarin ons toch juist
heel graag een blik gegund
wordt
J^l_ HERMINE G,
