IN DE KERK
Gouden tijd voor de gitaar
ONDERWIJS
Meeste briefschrijvers:
Cleidsch dagblad
tegen
JAZZ op l.p., e.p. en single
v o o n
IfRIS-KRAS
TE PAS EN
TE ONPAS
Lterdag 6 april 1963
De stand is zes tegen twee.
Zes briefschrijvers hebben zich onomwonden tegen jazz in
de kerk verklaard. Omdat de jeugd ..dan alleen maar zou komen
voor die jazz of uit nieuwsgierigheid", schrijft een onderwijzer.
Een Leidse mevrouw vindt, dat de gezangen en psalmen verre
te prefereren zijn boven jazz. En een briefschrijver uit Katwijk
denkt er net zo over. Een lezer uit Noordwijk doet jazz
met alle andere modernismen-in-de-kerk in de ban. Twee jonge
jazzliefhebbers uit Leiden en Oegstgeest keuren het idee om
andere redenen af.
De voorstanders van jazz in de kerk zijn in minderheid gebleven:
slechts twee meisjes uit Oegstgeest en Leiden juichen het idee toe,
maar dan ook van harte.
Op de koop top
Mtfn bescheiden mening is. dat het
niet juist zou zijn in de Leidse ker
ken jazz te laten spelen. De jeugd
zou komen, daar is geen twijfel
aan. maar zy zou alleen maar ko
men voor die Jazzmuziek of uit
nieuwsgierigheid De rest van de
dienst zou zij „op de koop toe ne
men Hiermee zouden de predikan
ten in wezen niets bereiken. Inte
gendeel. de jongens en meisies zou
den denken: hield hij maar eens
op met praten, want we zyn voor
de Jazz gekomen.
Ikzelf ben allerminst een jazz
liefhebber. ik hoor liever Mczart en
Beethoven, maar ik meen er wel
zoveel van te weten dat jazz in de
eerste plaats amusementsmuziek is
Doch wy komen niet in de kerk om
ons te amuseren. Het gaat om de
preek! Dan maar liever wat min
der jongeren in de kerk. maar jon
geren die kunnen luisteren!
Een onderwijzer
Leiden
S.v.p. niet
Alstublieft geen jazz in de kerk.
Die muziek hoort toch niet in een
Godshuis thuis. WU hebben zulke
prachtige gezangen en psalmen, dat
we daar zeker genoeg aan heb
ben. Ik hoop dat velen met mij er
zo over denken.
Mevr. J. Aalbersberg-Van Arnhem
Leiden.
Niet ..echt'
De jeugd voelt cr niet veel meer voor om haar boterham zelfs al is het een royaal be
legde boterham onder de grond te verdienen. Dat is een Europees verschijnsel. De Franse
mijnbouw kampt met gebrek aan jonge arbeidskrachten, de Westduitse eveneens, en de Ne
derlandse Staatsmijnen staan er niet veel beter voor.
De laatste twee jaar zijn de aanmeldingen voor leerling-mijnwerker in Limburg sterk be
neden de verwachtingen gebleven. Pas de eerste maanden van het nieuwe jaar is het aanbod
weer toegenomen, al komt men nog steeds ..enkele honderden" leerling-mijnwerkers tekort.
Als oorzaken van deze geringe belangstelling noemde m$n ons de vergrote werkgelegen
heid en keuzemogelijkheid en voorts de vrees dat de steenkool als energiebron door het aard
gas zal worden verdrongen. Die vrees vindt men bij de Staatsmijnen overdreven: zelfs bij een
intensief gebruik van aardgas zal er voor de kompels altijd werk blijven.
Nog grotere zorgen heeft de Westduitse mijnbouw: alleen al in het Ruhrgebied komt men
tienduizend leerlingen tekort!
Ik ben ervan overtuigd, dat er
niet veel lezers zullen zijn die van
zichzelf kunnen zeggen dat zij
..echte jazzliefhebbers" zijn, dat zy
met dezelfde overgave naar jazz
luisteren als waarmee naar klassie
ke muziek moet worden geluisterd.
Och ja. er zyn een hoop jongeren
en ook wel ouderen die het aardig
en leuk vinden, maar er zijn er
maar een paar die echt van jazz
houden. En ik geloof niet. dat deze
echte jazz-liefhebbers. onder wie
ook de jazzmusici, voorstanders zijn
van jazz in de kerk. omdat de mu
sicus zich niet helemaal vrijuit kan
geven, daar hy gebonden is door de
kerksfeer. Ook de swing, een van
de kenmerkende eigenschappen van
de jazzmuziek, verdwjjnt. Er zal
beslist ook niet te hard mogen wor
den gespeeld.
Hieruit volgt, dat de echte jazz
liefhebber niet naar een kerk zal
gaan om jazz te horen En degene
De gitaar beleeft een gouden tijd. Niet alle en in de amuse
mentsmuziek .waar een buitensporig groot aantal gitaarcombo s
elkaar het leven zuur maakt, maar ook in de jazz.
Tot voor een jaar of twintig was de gitaar een vrij zeldzame
verschijning in de jazz, maar geleidelijk aan heeft zij in de ..big
bands" en de grotere combo's de banjo verdrongen, terwijl
in combo's van drie, vier man de gitaar (zowel melodie- als
ritme-instrument: dus dubbel profijt) veelal de plaats van de
drums is gaan innemen.
Maar nog meer als begeleidingsinstrument heeft de gitaar als
solo-instrument een grote vlucht genomen. Zij kan thans bogen
op een groot aantal specialisten in alle stijlen. Drie van hen zijn
vandaag in onze jazzrubriek vertegenwoordigd: Charlie Byrd.
Django Reinhardt en de jonge Nederlander Hans van Leeuwen.
Charlie Byrd.
Latin Impressions Riverside
RLP 427 l.p J.
The duck. Amor flamengo
Azul tiple Cancion di Ar-
gentinia Carnaval Hom
mage a Villa Lobos Bogota
Mexican songs no. 2 en 1
Samba de uma nota so Ga-
lopera Wals.
Slechts enkele van de Indrukken
die Charlie Byrd op zyn reis r.aar
Zuid-Amertkaheeft opgedaan,
heeft hy tot jazz „verwerkt". Dat
Is niet zó verwonderlijk. We heb
ben al eerder geschreven <naar
aanleiding van zfjn albums ..Guitar
artistry" en „Blues sonata"), dat
Byrd in de eerste plaats gitarist ls
en dan pas jazzmusicus. ?.ljn
nieuwste langspeelplaat vormt wel
het. duidelijkste bewijs van deze
stelling.
Vier van de twaalf nummers kan
men jazz noemen. Dat zijn „Azul
tiple". „Bogota" en twee voortref
felijke jazz samba's 'The duck" en
.Bamba de uma nota so", beter be
kend als „One note samba". Voor de
rest ls Byrds muzikale reisverslag
zo Latijns als het maar kan zijn.
Men krijgt zelfs de indruk. dat
Byrd heeft gestreefd naar een scort
documentaire, want maar liefst zes
nummers speelt hij zonder zijn vas
te begeleiding (slaggitaar, drums en
bas), die wellicht het puur Latijnse
karakter van de Zuidamerikaanse
volksliedjes en composities had
kunnen vertroebelen. Met begelei
ding speelt Byrd alleen de vier bo
vengenoemde Jazznummers, „Car
naval" (uit de film )rfeu Ncgro)
en zijn eigen compositie „Homma
ge a Villa Lobos".
Voor de discofielen die alleen
maar in jazz zijn geïnteresseerd,
moge dit alles wellicht teleurstel
lend zijn; degene wiens muzikale
blik wat ruimer is en die vooral
de gitaar een goed hart toedraagt,
zal opnieuw genieten van Charlie
Byrds artistry". Behalve Brazilië,
dè bakermat van de bossa nova,
zijn Venezuela, Argentinië. Mexico.
Columbië en Paraguay in Latin
Impressions" vertegenwoordigd
Uit Zuid-Amerika bracht Byrd ook
een tiple mee. een tiensnarig tok-
keiinstrument waarvan de klant
zoals hij in ..Azul Tiple" en „Bogo
ta" laat horen het midden houdt
tussen die van een mandoline en
van een klavecimbel.
Django Reinhardt, Stéphane
Grappelly, e.a.
Hot Club de France (Decca
DJE 4005 e.p.).
Sweet Georgia broivti My
sweet H.C.Q. strut Three
little words
In de Jazz Collector Classics, de
e.p.-serie van Decca met oudere
jazz, Ls ook een plaatje verschenen
van het kwintet van de „Hot Club
de France", dat in de jaren voor de
oorlog grote triomfen vierde. Het
bekendste lid van de „Otkluup" was
de legendarische meestergitarist
Django Reinhardt. die op 16 mei
1953 te Fontalnebleau stierf. Doch
een minstens even groot aandeel in
die zich jazzliefhebber noemt maar
het in wezen niet is, zal de eerste
paar keer wel gaan, maar dan ook
niet meer. Wél als men b.v. de Jum
ping Jewels in een kerk zet, dan
blijft men wel komen, maar ik hoop
dat d i t nooit nodig zal zijn.
Ik vraag me eigenlijk af. waarom
er d.m.v. moderne muziek mensen
(en in het bijzonder jongeren» naar
de kerk moeten worden gelokt. Als
men behoefte heeft om het Woord
van God te horen, dan gaat nlen
toch wel naar de kerk en dan gaat
men alleen daarvoor en niet omdat
er een jazzcombo speelt.
NICO Hollander(22)
Oegstgeest.
En cabaret dan
Jazz in de kerk? Ja! Maar dan
in een negerkerk. En zelfs in dat
geval jazz in de vorm van gospel
songs en spirituals. Maar alsjeblieft
geen moderne jazz in onze kerken
Om de reden, dat zij daar niet
thuishoort.
De gospelsong in de negerkerk is
historisch gegroeid, evengoed als de
psalm bij ons. Jonge negergelovi
gen die van moderne jazz houden,
zullen er niet aan denken hun tra
ditionele liturgie in die zin te wij
zigen, Waarom wy dan wel? Om
dat veel jongeren van moderne jazz
houden? Wel. ze kunnen thuis pla
ten draaien of naar de grote con
certen gaan die geregeld in Amster
dam en Den Haag worden gegeven.
Er zijn ook veel mensen die van
cabaret houden. Is dat misschien
een reden om kerkdiensten in ca-
baretvorm te gaan brengen?
In onze kerken is de muziek nu
eenmaal by zaak. Laat ze dat biy-
ven.
F.' H. K. L. (25)
Leiden.
Surrogaat
Past, jazzmuziek in de kerk? Vol
komen. heren. Het past precies,
maar dan in de (mondaine)
moderne sfeer in een bakstenen ge
bouw, waarvan men zegt dat het
een kerk is. In een moderne kerk
met een moderne synode, moderne
dominees, moderne studentenpredi
kanten. een moderne liturgie, een
modern gebed en een modern lied
past de jazzmuziek volkomen.
Maar al die modernismen zijn
maar surrogaat!
Jazz past in een kerk waarvan
de echte bijbel (Statenvertaling)
zegt: „Valsche profeten, doe het ge
tier van uw liederen van voor Mijn
aangezicht weg".
W. Beukers
Noordwyk
Quo Vadis
Waar gaan we heen!
Noch de dominees noch de Jonge
mensen hebben op de vraag „wel
of geen jazz in de kerk" het ant
woord gegeven, hetwelk men ver
wachtte. Het gaat hier toch om
geesteiyke belangen' Want spreekt
men over kerkelijk leven, dan gaat
het om ons geestelyk welzyn.
Spreekt men over jazz. dan gaat het
om wereldse vermakeiykheden.
Kerk en wereld staan lynrecht te
genover elkaar, die zyn niet te ver
enigen. Waar gaan we heen als er
jazz in de kerk wordt gespeeld?
Jazzmuziek is werelds. Daarom
huivert een christen van Jazz in de
kerk. want jazz houdt geen gees-
teiyke strekking in
En als onze dominees er meer en
meer over gaan denken om jazz
in de kerk in te voeren, wat is er
dan straks van onze kinderen te
verwachten? De dominees moeten
immers het goede voorbeeld geven.
Zyn de psalmen taai of saai of
verouderd Zeer zeker voor hem wie
het geestelyk leven niet deelachtig
ls. Voor de gelovige is de psalm
een springader des levens.
Plet van Dyk.
Katwyk aan Zee.
HANS VAN LEEUWEN
het succes had Stéphane Grappelly.
een van de eerste hotviolisten,
wiens spel bekende musici als Hel-
muth Zacharias en Svend Asmus-
sen als voorbeeld heeft gediend.
Feitelyk was de „Hot Club" de
eerste gitaarcombo (benalve Djan
go en Stéphane waren er twee
slaggitaristen en een bassist), maar
geen enkele hedendaagse gitaar
combo kan ook maar in de scha
duw staan van het Franse kwintet,
ook al zyn we weer by na dertig
jaar verder. Ja. en wat dit laatste
betreft, de muziek van de vyf
Fransen klinkt nog merkwaardig
modern, en dat geldt met name
voor het verrukkelijke, sterk swin
gende „Sweet Georgia brown".
Trio Hans van Leeuwen (Phi
lips 318.824 PF single).
Irish tune The golden stri
ker.
Dit ls nou zo'n plaatje dat naar
meer doet vragen. Voor ons om nog
een andere reden dan alleen het
feit dat het zulke aardige muziek is.
Zes minuten (de speelduur van deze
single) is nameiyk te kort om een
tot in details gefundeerd oordeel te
vellen over het spel van de Jonge
gitarist, die vorig jaar op het Loos-
drechtse Jazzconcours winnaar
werd ln de afdeling moderne styi.
Van Leeuwen heeft frisse ideeën
(getuige zyn eigen compositie
..Irish tune"), wil niet koste wat
't kost modern zyn en maakt niette
min muziek van deze tyd. En wat
de technische kant van zyn spel
betreft: zyn styi is sterk ritmisch,
hy heeft een directe aanslag en
weet een opvallend fraaie klank
aan zyn elektrische versterker te
ontlokken. Volstaan we met deze
„kanttekeningen" en wachten we
op het volgende plaatje van Hans
van Leeuwen
De Gaulle moge een uitzon
dering zijn, doch doorgaans
heejt Frankrijk een president
„die gekozen u-ordt voor ze
ven jaar en elke drie jaar
voor een derde deel ver
nieuwbaar is. Het verschil
tussen een koning en een
president is. dat de koning
zoon van zijn vader is en de
president niet".
„Een overweg is een hek
dat de treinen belet de straat
op te rijden".
Erfelijkheid is wat ver
klaart dat, als onze grootva
der en onze vader geen kin
deren hebben gehad, wij zon
der nageslacht blijven."
Wat betekent deze baarlijke
nonsens? Een nieuwe stroming
in de humor, die de Amerikaan
se ...sick jokes" verdringt?
Geenszins. Het zyn een paar
voorbeeldjes die moeten illustre
ren hoe het met de „feitenken
nis" van de Franse scholieren is
gesteld. Ze staan met tientallen
andere in het boek „La foire aux
Cancres" van Jean Charles, die
hiermee een scherpe aanval op
het ouderwetse onderwys in
Frankryk doet.
Een paar maanden geleden
heeft De Volkskrant een artikel
gewijd aan deze enorme verza
meling van kolder uit opstellen
van Franse leerlingen, die moet
aantonen, met hoeveel onbe
langrijke en onbegrepen feiten
de hoofden van de scholieren
worden volgestopt en hoe slecht
zy deze stof leren beheersen. We
laten nog wat voorbeelden vol
gen.
Geschiedenis
Geen enkele historicus zal zo'n
originele visie op de geschiede
nis hebben als de Franse scho
lier. Zo lezen we. dat in het ste
nen tydperk onze voorvaderen
„gekleed waren m arme dieren,
zy leefden in taveernen, die
broeinesten van de beschaving
waren."
De middeleeuwers hadden het
ook niet makkeiyk. „Omdat er
geen auto's waren, betaalden zy
belasting op het zout en ook op
de radio als zy een radiotoestel
liadden, hetgeen zelden voor
kwam. zo ellendig waren de ar
me lieden er in die tijd aan toe."
Enkel? eeuwen later werd
Frankrijk opgeschrikt, doordat
„verschillende duizenden protes
tanten werden gedood door Sint-
Bartholemeus. zy durfden zich
niet te beklagen, uit vrees voor
repressailles".
„Hendrik IV werd bij een
auto-ongeluk gedood door een
gek. genaamd Cadillac. Deze
laatste werd gevierendeeld door
een quatre chevaux."
„Richelieu liet de communis
ten opsluiten in La Rochelle en
zond de edelen naar het schavot
om hen te intimideren. Boven
dien, ten einde hen te beletten
dat zij elkaar stomweg in een
cluel zouden doden, liet hy hen
onthoofden."
Napoleon
Napoleon staat goed aange
schreven. „Hy was een groot sta-
teeg. Tydens de veldtocht in
Italië bleef hy vijf maanden op
cie pot. Daarna begon hy de
veldtocht in Egypte, in de loop
waarvan hy de Hebreeuwen ach
tervolgde over de Rode Zee
„Napoleon verfoeide de En
gelsen. wie hy verweet dat zy
hem op Sint-Helena hadden la
ten sterven. Hy vaardigde tecen
hen het sentimentele stelsel uit
„Napoleon stierf in de armen
van Sint-Helena. Hy is begraven
in de Invalides, waar hy ligt
met het hoofd aan de ene en
de voeten aan de andere kant."
Bijbelkennis
Fijn
Ik heb met veel belangstelling uw
artikel Jazz-ln-de-kerk gelezen. Ik
was het er helemaal mee eens. Ik
ga elke zondag naar de kerk. Myn
vader wil dat graag, maar ik zou
het ook wel doen qls hy het niet
zei. Maar soms verveel ik me wel
een beetje en dan denk ik dat als
ze jazz zouden spelen dat wel an
ders zou zyn. Als je er dan ook nog
by mag zingen, zou het helemaal
fyn zyn. Ik hou erg veel van Jazz
en heb ook Jazzplaten. Ik zou ook
wel naar een Jazzconcert willen,
maar myn vader heeft dat liever
nog niet.
Wilt u myn naam niet ln de
krant zetten?
N. N. (meisje. 15)
Leiden.
Reuzefijn
Met veel genoegen heb ik de ar
tikelen over Jazz in de kerk gelezen
Eeriyk gezegd keek ik er wel van
op, dat dit onderwerp zo maar in
de krant behandeld werd. Maar ik
was er erg biy mee.
Ik zit op een school en ben een
De bijbelkennis van de Franse
scholieren moet ook met al te
hoog worden aangeslagen.
.David versloeg de reus Col
gate".
„De drie wijzen brachten voor
de Heilige Familie wierook,
goud en een fles Mir (wasmiddel
red.) mee."
„Toen Christus verrees, ver
scheen hy eerst aan vrouwen,
opdat het nieuws spoediger be
kend zou worden."
Wat de pausen betreft, die
„hebben altyd in Rome geresi
deerd. zy waren vrygezel van
vader op zoon. De eerste heette
Romulus".
En dan deze definitie: „Een
martelaar is een hoop hout op
het vuur met een man erboven
op."
Aardrijkskunde
Ook van aardrykskunde weet
de Franse scholier zyn weetje.
In Engeland „zyn het klimaat
en de wateren vochtig. Op de
troon zit een koningin. Er zyn
ook twee Kamers, de Kamer van
de Lords en de Kamer van de
Milords."
„De stad Napels staat bekend
om haar Napolitaanse liederen,
die, zoals hun naam zegt, ge
componeerd zyn ter ere van Na
poleon."
„In New York ls de klok ter\
uur achter vergeleken by Green
wich. omdat Amerika pas veel
later ls ontdekt."
Van Nederland ls slechts be
kend. dat „er van elke vier In
woners èèn een koe is. De meest
beoefende visvangst ls die op zu
re haring."
Biologie
Van grote biologische kennis
getuigt de volgende definitie.
„Een kat is een dier. waarvan
het lichaam omringd is door ha
ren. Hy begint met een kop en
eindigt met een staart. Als de
kat kleintjes wil hebben, maakt
hy die; hij wordt dan poee."
Fasteur wordt geëerd als „de
uitvinder van de pokken, de
hondsdolheid en een heleboel
andere ziekten. Hy is een wel
doener van de mensheid. Hy
heeft ook de microben uitgevon
den. de muilkorf en de gepasteu
riseerde melk."
Typerend voor dit alles is
de aan Karei de Stoute toe
geschreven uitspraak, dat
„het niet nodig is te onder
nemen om te hopen".
Lach maar gerust maar
eigenlijk is het om te hui
len
liefhebster van Jazzmuziek. Maar
Iemand die van Jazz houdt, hoeft
nog geen voorstander te zyn van
Jazz ln de kerk. Nu ben lk dat wel.
en daarom vond lk het fyn dat er
tweemaal een hele pagina aan ge
spendeerd ls.
By my in de klas (Leidse Hout
ulo) waren de meningen nogal ver
deeld en dat vond lk jammer. Zelf
ben lk ervan overtuigd, dat, als het
hier ln Leiden eens zou worden ge
probeerd, het tenvolle zou slagen.
De oudere mensen denken: laat
de jeugd nu maar rustig Psalm 119
uitzingen en niet over iets anders
babbelen. Maar „de jeugd" wil ook
weieens iets dat ln haar eigen we
reldje past. Het zou reuzenfyn zyn.
zon Jazzdienst. Dan is het niet
meer de sleur van naar de kerk
gaan „omdat het nu eenmaal zo
hoort". Het idee actief mee te doen
en voldaan uit de kerk te komen
geeft volgens my meer geestelyk
voedsel.
Anne Mieke Noest (16)
Oegstgeest.
Kennedy's kinderen en Chroeejt-
sjows kleinkinderen zyn uitgeno
digd deel te nemen aan de zesde
internationale teken-, schilder
en beeldhouwwedstryd voor kin
deren. georganiseerd door onder -
wijsautoriteiten in de Toscaanse
badplaats Forte Dei Narmi Al
eerder hebben minder bekende
Russische en Amerikaanse kindr-
ren aan deze wedstryden deelge
nomen.
De Amerikaanse fiscus heeft be
slag gelegd op het huls van de be
kende jazz-zangeres Sarah Vau-
vhan te Enerlewood in New Jersey
Zy is nameiyk ruim 19.000 dollar
aan inkomstenbelasting over 1961
schuldig. Als Sarah niet gauw be
taalt. zal het huls. dat 60.000 dol
lar waard is, openbaar worden
verkocht.
