Albert Schweitzer,
LUPINEN voor de tuin
ZOEKLICHT
Kom er
ACHT-er
de kluizenaar van Lambarene
reeds vijftig jaar in de rimboe
John
Braine
4.90
Hij lieeft in Holland zijn
eigen jeugdige fans
Kom er ACHT-er
EEN
OP DE BOEKENMARKT
TWEEZIJDIG VERKLAARBAAR
Deze maand wat het een
halve eeuw geleden dat len-
deling. med.cus, filosoof,
theoloog, musicus en Bach-
kenner Albert Schweitzer
(geboren in 1875) voor het
eerst naar Lambarene ging.
Hij gaf zijn toekomst ln
Europa op om in Franstalig
Afrika zyn levenswerk te be
ginnen.
Nu, vyftig jaar later, on
dervindt hy, naast erken
ning. in toenemende mate
ook kritiek. Maar in Neder
land sloten jonge mensen
zich aaneen in een Albert
Schweitzer Jeugdclub, die op
eigen niveau en ln eigen mi
lieu de geest van Schweitzer
wil doorgeven.
Zaterdag 30 maart 1963 Pagina 2
avonden gehouden voor deze men
sen. Maar er ls meer, daarom
zetten we ons ook in voor andere
acties bv. de actie 10 x 10 en de
campagne voor het 8chweitzerdorp
in Frankrijk".
En: „We kunnen ons niet losma
ken van de verontrusting over de
tijd waarin we leven en waarin we
dienen te vechten met Albert
Schweitzer om de schending van de
eerbied voor het leven tegen te
gaan en de waarde van de mens te
erkennen".
In '35. op zyn zestigste verjaar
dag. werd van Schweitzer gezegd:
„HU ia de raadsman en vertrou
wensman van negers en een hou
vast van het christeiyke Europa".
Nu Mina dertig jaar later, als hy
vUf decennia heeft doorgebracht in
Franstalig Afrika, is hü. behalve
vereerde pionier uit een periode, die
voorbijging, voor velen ook een om
streden figuur.
Maar Nederlandse jonge mensen
hangen „zUn" tegel in hun slaap
kamer en geven van hun zakgeld of
aanvangssalaris iets voor zijn werk.
En op hun contactavonden spre
ken ze over of lezen ze uit het werk
van de man. die zijn pastorie ruilde
voor een oerwoud-kliniek
De oude man en zijn kliniek in
de bossen blijft Jonge mensen
bezighouden. zy begrijpen
niet veel van de toenemende kritiek
op deze Fransman, die het altijd
weer anders doet. Elzasser van ge
boorte (1875) gaat hij de Franse
kerk dienen als dominee. In 1902
theologie-professor, daarnaast mu
sicus en Bach-kenner van naam.
als dertigjarige ingeschreven in de
medische faculteit na zUn ontslag
name als leider van het seminarie
in Straatsburg. In 1912 promoveert
hy. zijn dissertatie „De psychiatri
sche beoordeling van Jezus". Dan
gaat hy naar Lambarene. als mis
sionair dokter waar hij een zieken
huis bouwt, dat hy nu nog leidt.
Soms breekt hy zyn werk af. om in
Europa verder te studeren, geld te
verdienen met zyn orgelconcerten
en lezingen en op te komen voor
wat hy als de gouden regel van
ware menaelykheid ziet: Eerbied
voor het leven.
Maar sinds hy. een halve eeuw
geleden, voor het eerst de boot naar
Afrika nam. veranderde er wat.
Twee wereldoorlogen lieten hun
sporen na ln de zielen van miljoe
nen in vyf werelddelen, een over
leefd kolonialisme maakte plaats
voor een ontwakend nationalisme
en een onweerstaanbare drang tot
onafhankeiykheid ln het zwarte
Nu is het de goede tyd om
allerlei vaste of overblijvende
planten te poten of te ver
planten. Vooral lupinen zyn
byzonder mooi voor borderbe
planting. Er zyn tegenwoordig
allerlei soorten en kleuren. Als
men iets byzonders wenst, moet
men de Russell-hybriden bestel
len; daar komen zeer mooie tin
ten in voor. Deze kan men ook
voortkweken door middel van
zaaien en ook dan krijgt men
prachtige kleuren. Het is nu
nog een beetje te vroeg om dat
te doen; over het algemeen
zaait men ln Junl-juli. In de
volgende zomer heeft men dan
ryk bloeiende planten, doch
als men half april zaait en ze
groeien goed door, kunnen ze
ook deze nazomer nog bloeien.
Dat kan men het beste in pot
ten binnenshuis doen. Als de
Jonge plantjes groot genoeg zyn
kan men ze begin mei in de
volle grond van de tuin poten.
Zet ze op een onderlinge af
stand van ongeveer vyftien
centimeter en in de loop van de
zomer kunnen ze dan op de voor
hen bestemde plaats gepoot wor
den.
Lupinen groeien in vrywel
elke grondsoort, doch het is wel
raadzaam voor voldoende mest
te zorgen. Spit wat oude mest
onder; Indien de grond voldoen
de voedsel bevat kan men ook
gebruik maken van de bekende
tuin- en gazonkorrelmest. Per
vierkante meter heeft men on
geveer dertig gram nodig en dan
dient men in de loop van de zo
mer nog enkele malen een lichte
overbemesting te geven.
Lupinen bloeien niet zo lang.
Het is nuttig direct na de bloei
de restanten weg te nemen.
Men moet ze geen zaad laten
vormen; ook niet met de ge
dachte: straks zelfs zaaien en
dan krijg ik ook al die mooie
kleuren terug, want dat zal u
niet gelukken. Als men de mooie
tinten wenst te behouden, moet
men voortkweken door middel
van scheuren en dat zou men
nu nog kunnen doen. Grote pol
len neemt men uit de grond op
en die kan men dan in flinke
stukken verdelen; elk deel kan
weer een goede plant opleveren
Lupinen zyn volkomen winter
hard en het is dus niet nodig ze
tegen het invallen van de win
ter af te dekken.
G. Kr om dijk.
YVONNE PETIT Wij willen helpen
continent. Miste de dokter in het
oerwoud de aansluiting aan de
nieuwe tyd? Ja. zegt zyn kritiek,
die hem steeds meer uittekent als
de blanke weldoener, die zyn eigen
faam overleefde maar die weigert
(of niet ln staat is) de realiteit
van vandaag onder ogen te zien en
de consequenties ervan te trekken.
Een buitenlandse journalist, zocht
Schweitzer op in zyn „spreek
kamer". „Hoe is het met de eerbied
voor het leven? vroeg de 87-jarige
zendingsdokter. Zyn bezoeker las
hem de koppen uit zyn krant voor.
Juist zei Schweitzer en sloot even
vermoeid en niet zonder verdriet de
ogen In zyn krant zou de Journa
list later schryven: hy ls te oud ge
worden
Nederlandse fans. leden van de
Jeugdclub die zyn naam kreeg, voe
len zich onzeker onder die kritiek.
Oprichtster Yvonne Petit zegt: De
belangstelling voor dr Schweitzer
wordt er door geschaad, ook onze
Jeugdclub merkt dat. De aandacht
wordt echt minder
De Albert Schweitzer-jeugdclub
wil jonge mensen tussen de twaalf
en dertig byeenbrengen, die zich
willen bezighouden met de figuur
en het werk van de man. die nu 50
jaar in Afrika verbiyft. Dat ln na
volging van byvoorbeeld Japan.
Duitsland. Amerika en België, waar
soortgeiyke clubs bestaan.
Er zyn contacten met Frankryk
waar het Albert Schweitzerdorp
kwam. Maar als ik vraag of de
Jeugdclub groeit, zegt Yvonne Pe
tit: De aanhoudende kritiek is een
van de oorzaken van teruggang. Er
zUn nog meer redenen. De Albert
Schweitzer Jeugdclub is in een im
passe. Er is een onderling menings
verschil met de Zaanse afdeling
over de beste werkwyze. Dat moet
eerst opgelost. Er is een verwyt dat
we te weinig doen
Yvonne Petit, opgeleid tot beeld
houwster. maar sinds kort panto
mimespeelster by Rob van Ryn
meent: Onze club is op een diepte
punt. Maar dat ls wel meer zo ge
weest. We moeten doorgaan.
Wat boeit deze jonge mensen in
Albert. Schweitzer? Zelf zeggen ze:
„Ons doel is eenvoudig en met een
paar woorden gezegd. We willen die
naaste, die het moeiiyker heeft dan
wy zelf. helpen In Nederland zyn
dat voornameiyk de zieken en be
jaarden. Geregeld worden er
leven aan de top
Een Jongeman uit een armelijk
milieu klimt op tot groot zaken
man Maar het succes het
leven aan de top. blijkt vol
schrijnende kanten Het hart van
Joe Lampton atrljdt verbeten om
wat geluk en warmte En ge
slaagd als hjj is blijft hij de
zoeker de grote hunkeraar
Een Indringend geschreven tljds-
beeld door de angry young man
John Braine U zult dit ontroe
rend mooie boek zonder onder
breking uitlezenl
Nu bij Uw boek-
bandelaar
Lupinen in volle bloei.
tyd zo gegaan. Het verschil zit hen!
hierin, dat de leden van vorige ge
neraties al heel vroeg leerden door
schade en schande wys te worden
en op eigen benen te staan, die al
of niet krom waren. Nel Noordzil
ls de exponente van haar genera
tiegenoten. omdat zy een schryf
ster is. zy weet dit alles, voelt het
van ogenblik tot ogenblik en dat li
haar noodlot en haar inspiratie
Doch haar lot is een weerbaar lot
Juist omdat zy schryverstaleni
heeft. Een talent, dat groot ls en
waarmee zy het barre leven te Uil
kan gaan. Daarnaast, beter dnaronJ
der, beschikt zy over heldere ken
nis van de moderne psychologie en
over intelligentie, t.wee eigenschap'
en waarmee zy de wanhoop en dl
aaf. kan rationaliseren en uitein<
deiyk neutraliseren. De stryd on
het geesteiyk bestaan in haar werl
ligt tussen wetenschap en schryver
schap en daardoor vindt men bt
haar vele facetten. Men vindt ei
sarcasme, kritiek, rancune, laat
dunkendheld. spot. maar ook diep
tederheid en een clowneske fanta
sie.
Nel Noordzy schryft zowel pro»
als poëzie. Ik meen het niet. met
Hella Haasse eens te moeten zyn,
die ln haar inleiding tot de bunde,
„Leven zonder Opperhuid" zegt
„Ik geloof niet. dat men de poëzli
en het proza van Nel Noordzy lol
van elkaar moet beschouwen. Haar
proza vervult de functie van poëzieJ
haar verhalen zyn geen aluitendii
composities, geen „andere werke-
ïykheid" waartoe zy zelf een zeken
afstand weet te bewaren, maar een
onmiddeliyke reflex van haar eigen
blootliggende zelf' In hoevemj
poëzie onmiddeliyk reflex ls van
het eigen blootliggende zelf. staat
ml. te bezien tussen twee haakje».
Poëzie noch proza zyn een onmid«|
dellyke reflex. Het proces van het
schryven is ingewikkelder. En wat
die andere werkeiykheid betreft
zou ik willen wyzen op Nel Noord-
zy's korte verhalen uit „Om en
Om" (Arbeiderspers. 1954) en zelfi
op enkele in „Variaties op een
Moederbinding" (Arbeiderspen
1958)
Leven zonder Opperhuid wal
het niet Stuiveling die hetzelfdi
van de dichter Bloem gezegd heeft?
Moet men dit opvatten als een be-
wys van grote kwetsbaarheid of all
doelend op „het proces van het vil
len" om met Hella Haasse te spre
ken? Ik zou by Nel Noordzy zowel
tot de ene als tot de andere con
clusie willen komen. Want haar
overgrote kwetsbaarheid is evenzeer
een element van haar werk alt
haar wrede zelfonthulling.
De taal, die Nel Noordzy in haar
verzen spreekt, is de taal van dê
patiënt op de divan van de psychia
ter of van de gehypnotiseerde, maar
het is de taal van een schryver ln
die toestanden. Trekt men er die
voornaamste component. dat
schryverschap dus, af. dan is het de
taal. die ieder mens in zich draagt
en waarvoor die mens doodsbang ia
Banger naarmate hy meer inzicht
krijgt in het eigen zielsproces. Maar
Nel Noordzy is een schryfster en
zy ls dapper en daarom kan zy ko
men tot een katharsis. tot een ge
zuiverd bewustzyn. Daar legt zij
in de laatste twee verzen in d^ze
bundel getuigenis van af. Terecht
noemt zy die „Leven zonder Oli
fantshuid" d wz. waariyk leven
binnen de eigen huid. niets meer
en niets minder. Ik wacht met in
tense belangstelling wat Nel Noord
zy nu verder zal gaan doen. want
zy is er nog niet als schryfster.
CLARA EGGINK
1. speer steel korter;
2. armband zittende man;
3. knots tegen de muur anders;
4. meer verf gemorst over linker
verfpot;
5. baard van schilder korter;
6. meer druipsteen recht;
7. stropdas korter;
8. jongetje heeft meer haar.
(Van een speciale medewerker)
Een week voordat hij. vijftig jaar terug, voor het eerst naar
Lambarene ging. sprak ik met Yvonne Pietit, (19) donker, zeer
expressief en met het gemakkelijke flair van de Amsterdamse
teenager, over Albert Schweitzer.
Zo begon het, zegt ze: een radiogesprekje voor AVRO's
jeugdradio Mignon. Het ging over fanclubs en toen zei ik: waar
om geen club voor iemand die werkelijk wat presteert. Schweitzer
bijvoorbeeld? Er kwamen stapels brieven binnen uit heel het land
van jonge mensen, die er ook zo over dachten. Post van studenten
en winkeljuffrouwen, van hbs-ers en kantoormeisjes.
Nee. zegt ze. ik noemde niet zo maar een naam. De Franse
zendeling, die dokter en dominee, kunstenaar en filosoof is.
boeide me. Ik was toen zestien, nu. drie jaar later, zie ik nog dui
delijk wat het is te leven voor ..de ander'.
tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Nel Noordzy. „Leven zonder
Opperhuid". De Bezige By.
Amsterdam 1962.
Nel Noordzy is typisch een expo
nente van het hedendaagse mens
dom: altyd op zoek naar dat wat
er niet is. Eenvoudiger gezegd kan
men haar beschouwen als het re
sultaat van de ethische pedagogiek
van de laatste halve eeuw, ge
naamd de eeuw van het kind. In
deze periode heeft de mens de mond
vol van begrip en liefde. De mens
moet de mens ontzien, de ouder
moet het kind in begrip en toegeef-
lyke liefde grootbrengen. Men moet
van het hart uit leven, zy die met
deze theorieën opgevoed zyn. zyn
er in gaan geloven als in een nieu
we religie, een nieuwe ethiek. Tot
zy tot. de ontdekking kwamen, dat
het niet opging. Tot zy ontdekten,
dat de liefde nog altyd met de
mond beleden wordt en dat begrip
niets helpt. Dat de maatschappij
via de charitas nog steeds niets ver
beterd is. Toen kwam ook nog de
tweede wereldoorlog om het bloedi
ge bewys te leveren van deze re
sultaat loosheid en toen die achter
de rug was. bleek sterker dan ooit.
dat „leder voor zich" troef was. Er
zyn er velen, die van die boom van
die ethische kennis gegeten hebben
en hebben moeten ontdekken dat
zy bekocht waren. Dat deze be
kochten daar vorige generaties de
schuld van geven, is niet Juist, maar
wel heel begrypeiyk. want dat is al-
Kunt U de acht afwykingen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders in dit Bijvoegsel.
In de «tencU-brief, die haar
ehib me stuurde, lees ik: „Er is
immers zo ontzettend veel leed ln
de re wereld". Zegt Yvonne: we
hebben van alles gedaan. We be
gonnen een tegelactie met de beel
tenis van dr. Schweitzer, stuurden
4
vla het A.S.-comité geld naar Lam
barene. kregen een brief van zyn
secretaris met de toestemming zyn
naam te gebruiken en probeerden
Iets van zyn geest door te geven.
Er zyn in verscheidene steden en
•treken onderafdelingen.
