(0«
Bijna onherkenbaar
achter zonnebril
HANS MAGNUS ENZENSBERGER
Nelson en üolphy: vernieuwers
Geen drank en toch
volle zalen
ed
IGE
ioe
Wut heb ik hier verloren
In dit land
waarheen mij gebracht hebben mijn ouders
door onachtzaan\heid?
Hier geboren, maar zonder troost
afwezig ben ik hier,
gevestigd in knusse ellende,
in het leuke, tevreden graf.
Verderop in dit ruim zes bladzijden lange gedicht schrijft hij over
het leven in dit land, dat Duitsland heet
Een stom kokhalzen, dat niets van zichzelf weet,
en waarvan ik niets weten wil, modelland,
moordenaarsgraf, waarin ik van harte geworpen ben,
het lichaam nog half levend,
daar blijf ik nu,
ik strijd maar ik wijk niet,
daar blijf ik een poosje,
tot ik weer heenga naar andere mensen,
en uitrust, in een heel normaal land,
hier niet,
niet hier.
Men ziet het. Enzensberger is niet
bepaald een erfgenaam van die ou
de nationalistische traditie, die
„Duitsland. Duitsland hoven alles"
laat gaan. Hij is vol kritiek, vol af
schuw vaak van zijn geboorteland
dat voor hem een graf van (nazi-)
moordenaars is. Hij haat het knus
se, tevredene, dat over zijn volk en
land gekomen is en dat een dek
mantel vormt voor de schandda
den, die in het verleden in Duitse
naam zijn begaan, zowel als voor
alle feilen, die nu nog aan Duits
land kleven.
Drinking again Destination
moon Miss you A handful
of stars Is you is or is you
ain't my baby You're nobody
til somebody loves you Red
sails in the sunset Where are
you Coquette Take your
shoes off, baby.
Er zijn slechtere manieren denk
baar om 1963 door te brengen dan
in het gezelschap van Dinah Wash
ington. Zjj is bijzonder onderhou
dend. Als zangeres welteverstaan.
Zij is vooral de vertolkster van het
genre songs, dat nog net geen jazz
is maar in ieder geval ronden
voorligt op de gebruikelijke hitpa-
rade-paardjes.
Voor deze langspeelplaat heeft
men trouwens tien nummers geko
zen die alle het bluesidioom heel
dicht benaderen. Onze persoonlijke
voorkeur gaat uit naar „Is you",
..You're nobody" en ..Red sails in
the sunset". Dinah zingt ze mee
slepend en met een flinke dosis
swing. Het orkest van Fred Nor
man begeleidt heel accuraat, maar
een beetje fantasieloos. Doch het
laatste maakt Dinah ruimschoots
goed.
Kid Ory (Good Time Jazz EP
1014 e.p.i.
Creole song Get out of here
Blues for Jimtnie Noone
South.
Een „revival"-plaatje met opna
men van Kid Ory s Creole Jazzband
uit 1944. Gemakkelijk aansprekende
gezellige muziek, die nog het meest
in de buurt komt van de oude New
Orleans-stijl. Na Kjd Ory. een dege
lijke trombonist, is pianist Buster
Wilson de beste man van de band,
die verder bestaat uit Omer Simeon
iclanneti. Pape ..Mutt" Carey <tpt>,
Bud Scott (g>. Ed Garland <bi en
Alton Redd (drsi.
EGS
van
en«
jke
iet
lOOgt
ine
nen.
kr
LOÖ
NAC
K R
Oliver Nelson, Eric Dolphy e.a.
The Blues and the Abstract
Truth (Impulse twee e.p.'s)
Yearnin' Hoe-down Tee-
nie's blues Butch and butch.
Maar zelden confronteert de
combo-jazz ons met zulke
doordachte en tegelijkertijd
„springlevende" cömposities
als „The Blues and the Ab
stract Truth". Het is niet zo
uitgewogen gearrangeerd en
zorgvuldig neergeschreven als
de pretentieuze werken die het
vroegere Modern Jazz Quartet
veelvuldig lanceerde, maar het
leunt evenmin tegen de Euro
pese „klassieken" aan. Oliver
Nelsons uit vier delen bestaan
de blues-fantasie is pure jazz.
eigentijds en toch met behoud
van de goede tradities. 1
De namen van Nelson en Dolphv
beginnen in de jazz steeds belang
rijker te worden. De eerste heeft
zijn toenemende faam vooral te
danken aan zijn kwaliteiten als com
ponist en arrangeur, als is hij daar
naast een zeer verdienstelijk tenor
saxofonist. Dolphy is een nieuw
lichter a la Ornette Coleman, min
der extreem evenwel, meer in de
Parker-traditie, maar ook met een
zeer progressieve melodievorming.
Het thematisch materiaal van
Nelson is even eenvoudig als doel
treffend. Zijn chorussen zijn bijzon
der pakkend en hij heeft in de vier
nummers de solisten alle ruimte
gelaten om zich behoorlijk te ont
plooien. En die solisten zijn behalve
Nelson en Dolphy zelf de ideecn-
rijke. technisch bijzonder knappe
trompettist Freddie Hubbard <die
pas 25 jaar is» en de pianist Bill
vatteJ Evans, wellicht de begaafdste van
3 sl het sextet.
De volledige bezetting luidt:
Freddie Hubbard tpt)Eric Dolphy
(altsax), Oliver Nelson (tenorsax),
poe<
Itred
zagci
m<
imhe
5 te
025
n dit
Vrije
01710
5—7
DINAH WASHINGTON
George Barrow (baritonsax», Bill
Evans (p>. Paul Chambers tbas) en
Roy Haynes (drs).
Julian Adderley.
Cannonball's Sharpshooters
Mercury MMB 12008 l.p.).
Our delight What's new
Fuller bop man Jubilation
Stay on it If I love again
Straight, no chaser.
De opnamen van Julian „Can-
nonball" Adderley dateren van be
gin 1958, de tijd dat hij tesamon
met zijn broer Nat voor het eerst
een eigen combo had, een kwintet
dat merkwaardig genoeg nooit bij
zonder populair is geweest. Aan de
gebroeders Adderley, die op deze
langspeelplaat uitstekend samenspel
laten horen, kan dat niet hebben
gelegen, en evenmin aan de drie
andere leden van de combo: de pia
nist Julian Mance, de drummer
Jimmy Cobb en de eerste-klas-bas-
sist Sam Jones.
Met z'n vijven maken ze pittige
„honest-to-goodness" jazz, die be
slist boven de middelmaat uitsteekt.
Cannonball toont zich een niet zo
zeer briljante als wel vindingrijke
en veelzijdige altsaxofonist: speels
en gevat in „Stay on it", barok en
lieflijk in de ballade „What's new"
Trompettist Nat evenaart zijn broer
in „Fuller bop man". En last but
not least: Sam Jones, wiens bas
partij in „Straight, no chaser" ecn
genot voor het oor is, mede dank zij
de goede opname-kwaliteit.
„Cannonball's Sharpshooters" kan
beschouwd worden als een geslaagd
vervolg op „Cannonball enroute"
een Mercury-album met opnamen
van het kwintet uit 1956 en '57.
Dinah Washington.
..Dinah '63" (Roulette MGRL
9421 l.p.).
CHRISTIAN SIP PER CLlllS
Een van Hollywood's intest vermaarde eet- en drinkgelegen-
heden. ..Romanoff's", is onlangs gesloten, omdat het bedrijf niet
meer rendeerde. Er is tenminste één man in Amerika, die weet hoe
dat komt: de directeur van de Crossroads Christian Supper Club
in Detroit, de heer Ed Darling.
Dere Darling voorspelt dal nog veel gelegenheden als ..Roma
noff's" hun deuren zullen moeten sluiten. Hij zelf maakt zich geen
zorgen, want Crossroads zelf heeft elke avond volle zalen.
„Soms wilde ik dat we niet zulke c«ede zaken deden", zegt
Darling, „we hebben de laatste tijd niet veel slaap gehad".
Als Enzensberger schrift „mijn
land. onheilig volkerenhart" bedoelt
hij het hele Duitsland. De Duitse
splitsing beziet hij van het buiten
land uit. Er zijn voor hem twee
Duitslanden en van deze noemt hij
de Bondsrepubliek „van twee kwa
den de beste".
Geen
Jeicloesjeiiko
Toch moet men niet denken dat
Hans Magnus, de boze jonge Duitse
man, die vanuit Tjome omziet m
wrok naar zijn geboorteland, alleen
een politieke dichter is, een soort
Jewtoesjenko van het Duitse taal
gebied. Dat is hij zeker niet. Veel
van zijn verzen hebben een sterk
wijsgerige inslag. Op felle, vaak
schokkende toon roept Enzensber
ger beelden op. die de positie van
de mens. ingeklemd tussen geboor
te en dood doorzichtig maak!
Het is geen warme, vriendelijke
wereld, die Enzensberger oproept,
maar eerder een koude, betrekke
lijke.
Luid lezen
By zijn tweede bundel (zyn eer
ste was „Verteidigung der Wölfe")
voegde Enzensberger een gebruiks
aanwijzing voor zijn gedichten,
waarin hij beweert dat zijn verzen
gebruiksvoorwerpen zijn. Onver
schrokken lezers maant de dichter
de langere verzen luid en wel zo
luid mogelijk, maar niet brullend
voor te lezen. „Tot opwekking, ver
menigvuldiging en verbreiding van
ergernis zijn deze teksten niet be
doeld. Met hoffelijkheid wordt de
lezer aangespoord te overwegen of
hij het met hen eens wil zijn of te
gen wil spreken." aldus Enzensber
ger, die het zelfs buiten zijn verzen
om niet kan nalaten ironisch te
zijn.
1 eel kritiek
Die eigenschap heeft hem natur-
lijk al veel kritiek bezorgd. Van
meer dan één kant is hem verwe
ten ..alleen maar negatief' te zijn.
Vooral rechts-georienteerde letter
kundigen hebben hun afkeer van
de „ondichterlijke poezie" laten blij
ken ..Een schrijver, die politiek al
tijd tegen alles is raakt onder de
wielen van de blindheid en verliest
de wereld", schreef Curt Hohoff
enige tijd geleden.
Velen waren deze woorden uit het
hart gegrepen, niet in de laatste
plaats de redacteuren van de Frank
furter Allgemeine Zeitung Hun
courant werd in 1962 n! onder de
loep genomen door de dichter, die
in 1961 promoveerde tot doctor in
de letteren op een proefschrift over
Clemens Brentano.
Enzensberger toonde in zijn on
derzoek naar de Frankfurter All
gemeine aan dat dit blad. in tegen
stelling tot zijn prospectus en in
miskenning van de traditie der ou
de Frankfurter Zeitung, niet objec
tief is in zijn nieuwsvoorziening,
tendentieus is in de schifting van
zijn berichtgeving, misleidend en
ondemocratisch in zijn commenta
ren en provinciaal in zijn opmaak
en woordkeus. In deze studie, die
opgenomen is in Enzenbergers
boeiende, pitige en vaak ttot tegen
spraak nodende essaybundel Ein-
zelheiten toonde de dichter zich
van zijn scherpste, maar ondanks
de kritiek ook van zijn meest posi
tieve kant. Want Enzensberger is
uiteraard niet de negatieve geest,
waarvoor lieden in heilige huisjes
hem houden. Hij is een moralist,
een overgevoelige seismograaf voor
het waarachtige in de mens en zijn
uitingen.
In de Christelijke Eet Clubs,
die de gewone etablissementen
een enorme concurrentie aan
doen, is het drinken en dansen
vervangen door psalmzingen en
ritmisch handgeklap. Het voor
naamste doel is het verschaffen
van een eetgelegenheid zonder
sterke drank.
Darling zegt: „Wij willen geen
kritiek uitoefenen op mensen,
die een borreltje drinken, maar
we willen een plaatsje vrij ma
ken voor degenen, die uit prin
cipiële overwegingen niet drin
ken".
Crossroads is het resultaat van
tien jaar plannen maken door
christelijke voormannen. Sinds op
15 december van het vorige jaar
de negerkunstenares Ethel Water
de openingsplechtigheid verrichtte,
floreert de club buitengewoon. De
winst gaat naar jeugdorganisaties,
weeshuizen en scholen.
De zaken gaan zelfs zo goed. dat
binnenkort een dinerzaal voor 150
personen zal worden geopend. Op
het. ogenblik is er maar plaats voor
vijftig.
Darling, een oud-lid van een
dansgroep en een vooraanstaande
figuur in het protestantse leken-
werk in Detroit, vertelt dat het idee
van de Christian Supper Clubs
steeds meer terrein wint. In andere
steden is men ook van plan een
dergelijke gelegenheid te openen.
Darling, die met opzet vermijdt
zijn bedrijf een nachtclub te noe
men. gebruikt Crossroads ook om
er jong christelijk talent aan zijn
trekken te laten komen. „Wij geven
vijf of zes avonden per week amu
sement met een christelijke achter
grond" zegt Darling. „Daarbij is het
niet ongebruikelijk, dat de klanten
samen uitbarsten in het „Let me
call you sweetheart".
De 48-jarige Ed weet het een en
ander van „christelijke publiciteit".
Niet
rancuneus
Hij is namelijk van 1958 tot 1961
secretaris geweest van Billy Gra
ham. Deze zal worden uitgenodigd
om de mensen in Crossroads „te
laten kiezen voor God".
De gerechten, die Crossroads ser
veert verschillen niet van die van
mondaine restaurants. Ze zijn erg
in trek bij gezinnen met. kinderen.
De club biedt ook onderdak aan een
radiostation, dat 24 uur per dag ge
wijde muziek uitzendt. Verder wor
den er interviews met gasten uit
gezonden.
„Het is het streven van elke zaak
om de klanten te geven wat ze
wensen. In Crossroads is dat eten
zonder sterke drank in een sfeer,
die doet denken aan die van de be
slotenheid van het gezin, waar geen
alcohol nodig is om stemming te
kweken", aldus Darling.
ism ism j
Is ze het wel of is ze het niet? Inderdaad, het is Brigitte Bardot,
bijna onherkenbaar achter die grote zonnebril en die sobere, spor
tieve kledij. Brigitte in de sneeuw en gebruind door de zon van
Savoie, eenvoudig en lief, in niets herinnerend aan de seks-bom uit
films als „En schiep de vrouw".
De foto is genomen in Meribel-les-Allues, waar B B. samen met
Satny Frey haar wintervakantie doorbrengt.
De meest duivelse ogen ter wereld kijken u aan
Kritiek, zowel als poëzie als in de
vorm van een essay, betekent voor
Hans Magnus een positie kiezen, een
bijdrage in de strijd voor oprecht
heid. onpathetisch humanisme en
vrijheid. Zijn jeugdige boosheid
leidt niet tot zuur en rancuneus
schelden vanuit de verte. Zij doet
hem deelnemen, fel vaak, in een
door ironie gekoelde taal. aan de
humanisering van het Duitse volk.
Wekelijks doet hij dat zelfs in
Der Spiegel, het blad waarvan hij
vijf jaar geleden zeer kritisch het
taalgebruik analyseerdej Enzens
berger. dichter en essayist, is een
veelbelovende verschijning in de
Duitse literatuur. Er is alle reden
om met spanning uit te zien naar
zijn nieuwe gedichtenbundels en
en essays. Zijn kleine oeuvre vormt
nu al een kern voor een lyrisch en
kritisch levenswerk van hoge kwa
liteit.
André Spoor
Bent u ervan geschrokken? Niet?! Dan is er met u iets niet in
de haak. Want volgens het Comité de la Main Noire zijn dit de
meest duivelse ogen die op onze aardbol rondblikken. En de heren
van de Zwarte Hand kunnen het wetenzo schrijven namelijk
allemaal spannende boekjes.
De Franse detectiveschrijvers die in dit exclusieve comité zijn
verenigd, kwamen speciaal in Parijs bijeen om de eigenares van
..de meest duivelse ogen ter wereld'' te kiezen. Barbara Mejean
werd de gelukkige Volgens de heren auteurs is zij het
ideale type van een femme fatale in een griezelverhaal.
De foto toont ons helaas alleen maar de satanische kijkers van
Barbara. Maar als de rest er even ..duivels" uitziet, wel ver
duiveld. dan krijgen we toch sterk de indruk dat de Zwarte Hand
ons wil beduvelen
Zaterdag 23 februari 1963
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllll
DUITSLANDS BOZE JONGE MAN"
IN de wat versufte Westduitse samenleving klinkt zo nu en dan uit het hoge noorden een
stem. die door zijn scherpheid, humor en originaliteit weldadig aandoet. Het is de stem van
Hans Magnus Enzenberger. 33 jaar geleden geboren in Allgau en nu wonend in het kleine
Noorse plaatsje Tjome. Niet zo maar woont Hans Magnus zo ver van Duitsland. Hij is met op
zet weggegaan uit het land, waar hij zich begraven voelde en waarover hij dichtte in zijn bundel
Landessprache:
