VREDESKORPS
groeit en heeft succes
ans
P. v. d. Aardweg:
ÏN DE SIERTUIN
40 jaar „sclirijfbezetenheid
r MET WEINIG GELD
VEEL GOEDS BEREIKT
Onze
produktiefste
auteur
fa
r~
Zaterdag 16 februari 1963
Pagina 2
.J
(Van onze correspondent in Washington)
HET Amerikaanse Vredeskorps bestaat thans anderhalf jaar.
Toen president Kennedy begin januari zijn ..troonrede" uit
sprak. wees hij er op, dat er een jaar geleden 900 vrijwilligers
voor het korps in het buitenland werkzaam waren, maar dat hun
aantal over een jaar 9000 zou bedragen. De groei van het korps,
en he tsucces dat deze vrijwilligers met hun werk blijken te
hebben, wettigen de indruk dat deze actie langzaam maar zeker
slaagt in haar opzet om daadwerkelijke hulp te verlenen en
wederzijds begrip te bevorderen.
Computer
Hoe komt men ln het Vre
deskorps? Allereerst moet men
Amerikaan zijn en boven de 18.
Men moet een lange vragenlijst in
vullen en referenties opgeven. Al
die feiten worden ..gevoed" in een
computer cn wanneer men voor een
project ergens in het buitenland
een bepaald slag vrijwilligers nodig
heelt, kan men de Juiste categorie
in een oogwenk vinden door de
computer aan het werk te zetten.
De kandidaten worden dan opge
roepen en verder geselecteerd. Een
aantal wordt aangenomen als groep
die men gaat trainen. Die groep
gaat voor twee of meer maanden
naar een universiteit, waar een
periode begint van intensief wer
ker.: men leert summier de taal
van het gebied waar men naar toe
gaat. men wordt bekend gemaakt
met de geaardheid van het land,
men wordt ook fysiek getraind en
medisch zowel als psychologisch
nauwkeurig geobserveerd. Wie aan
genomen is voor training, is er nog
niet zeker van te worden uitgezon
den Ongeveer 16 procent valt nog
af. Ms ar wat men dan over heeft,
is inderdaad een heel select stel
mensen Van de vrijwilligers die
men heeft uitgezonden. z\jn er
maar heel weinig mislukt.
Geen luxe
Men wordt uitgestuurd voor een
kleine twee jaar. In die periode kan
men geen luxe venvachten: men
eist dat de vrijwilligers leven op on
geveer hetzelfde niveau als de men
sen in het doorgaans arme land.
Hun zakgeld is maar gering, maar
zfj kunnen er op rekenen, dat ln
Amerika 75 dollar voor hen wordt
op zij gezet, voor elke maand van
geslaagde arbeid. Op die manier
vinden zij na hun terugkeer een
spaarpotje.
Vee' van de vrijwilligers zijn on
dernemende jongelui, die na hun
studietijd een tijdlang de wereld in
willen gaan en van nut willen zijn
voor hun medemensen. Dat hun
idealisme gemengd is met welbe
grepen eigenbelang (het is goed
voor een jong mens om een tijdlang
in het buitenland te zijn», acht
men bij het Vredeskorps allerminst
een bezwaar.
Het blijkt in de praktijk moeilijk
om handwerkslieden en boeren te
vinden, die zich op willen geven als
vrijwilligers. Toch heeft men hard
behoefte aan hen. Graag zou men
ook meer negers onder de vrijwilli
gers hebben.
De regering te Washington hoopt,
dat verscheidene vrijwilligers, na
hun periode van twee jaar. hun er
varing ook verder ten dienste willen
stellen van hun land en de wereld.
Dit soort mensen kan men bijvoor
beeld uitstekend gebruiken in de
diplomatieke dienst en ln het voor
lichtingsapparaat. Wie „The ugly
American" gelezen heeft, zal be
grijpen dat het Vredeskorps Ame-
rik*. veel goed kan doen in het bui
tenland en veel blunders van vroe
ger Jaren kan doen vergeten.
Kosten
De kasten stijgen natuurlijk,
naarmate het Vredeskorps zich uit
breidt. In het eerste jaar trok het
Congres dertig miljoen uit voor deze
innovatie, het tweede jaar 59 mil
joen e» thans heeft de regering
verzocht om een toewijzing van 108
miljoen dollar.
Het begrotingsjaar loopt tot me
dio 1964 en dan hoopt men 13.090
vrijwilligers aan het werk te hebben
in de wereld. Voor Amerika zijn die
uitgaven voor het Vredeskorps niet
groot. Zelden heeft men met zo wei
nig geld zoveel goeds kunnen berei
ken.
Wegenaanleg in Afrika.
1000 kinderhoeken
40 romans
50 vertaalde werken
en
ook gedichtenbundels
Lesgeven in Latijns-Amerika
Onlangs vertelden twee Indo
nesische diplomaten ons, dat
het Vredeskorps thans ook vrij
willigers naar Indonesië zou
zenden. In totaal 38. Zes van
hen zouden leraren zijn en
de overige 32 sportinstruc-
teurs.
Het hoofdkantoor van het
Vredeskorps te Washington be
vestigde, dat die cijfers inder
daad juist waren. Drie maan
den lang zal een groep Ameri
kanen dit voorjaar aan een uni
versiteit in Iowa worden voorbe
reid op hun taak in Indonesië
en daarna zullen er inderdaad
voor de tijd van een kleine twee
jaar 32 sportinstructeurs en zes
leerkrachten naar Indonesië
vertrekken.
Het Vredeskorps stuurt zijn vrij
willigers alleen dan. wanneer een
bepaaid land er om vraagt en men
komt zoveel mogelijk tegemoet aan
bijzondere wensen. Indonesië is vrij
huiverig, wanneer er steun wordt
aangeboden. Maar sportinstructeurs
leker. waarschijnlijk niet gevaarlijk
voor de neutraliteit. Men verzocht
coaches van top-kaliber te sturen,
want men hoopt onder hun leiding
deelnemers te trainen voor Olym
pische en Aziatische Spelen. Ook ln
Thailand en Tunesië zijn heel wat
Sportinstructeurs van het Vredes-
korpc werkzaam.
Men zal zich misschien afvragen,
komstig van enkele Congresleden)
krachtig naar voren gebracht en de
regering heeft na januari 1961 de
actie sterk bevorderd. Ondanks een
officieel optimisme van hogerhand,
was dc start onzes inziens niet bij
zonder indrukwekkend. Twintigdui
zend vrijwilligers gaven zich op ln
die beginperiode.
Dat is niet zo heel veel, wanneer
men in aanmerking neemt dat
Amerika 180 miljoen inwoners
heeft. Van die 20.000 bleek slechts
een klein gedeelte werkelijk bruik
baar. Maar, zoals gezegd, de actie
begin thans werkelijk op gang te
komen en al Is het Vredeskorps nog
altijd een kleine Gideonsbende, de
waarde en kracht ervan zyn bewe
zen.
Aldus Hans P. v. d. Aardweg, die
men onbetwist de produktiefste
schrijver van ons land mag noe
men. Maar met deze inleiding is
het resultaat van zijn gestage da
gelijkse arbeid nog niet omlijnd,
want bij zijn oeuvre hoort ook een
aantal subtiel geschreven dichtbun
dels en het samenstellen van het
bekende kort voor de oorlog ver
schenen „Who Is who?", dat de
volkse bijnaam ..smoelenbijbel"
kreeg.
Wijlen dr. P. H. Ritter heeft tij
dens een radiobespreking Hans v. d.
Aardweg, wiens kundige doktersro
mans vooral een grote bekendheid
gekregen hebben, als een „schrijf-
bezeten auteur" gekenschetst.
Daar is hi) het zelf geheel mee
eens en hij voegt eraan toe:
'..Schrijven is een bezoeking, waar
aan men zich niet onttrekken kan."
Het is ondertussen opmerkelijk,
dat in zijn ruime woning aan de De
Lairessestraat te Amsterdam de
vruchten van zijn nimmer aflaten
de ijver nergens opvallend staan
„geëtaleerd" En het i6 typerend
voor hem. dat hij niet in een la van
of trainers nu van zo groot nut
zijn voor deze landen. Al te scep
tisch moet men onzes inziens niet
zijn voor deze lajiden. Al
zijn. De selectie bij het vredeskorps
ls heel streng en men verwacht niet
alleen van de vrijwilligers, dat zij
goed zijn ln hun speciale vak, maar
ook dat zU een goed kameraad zijn
in hun omgeving en dat zij de men
sen ook na hun werktijd, helpen op
alle mogelijke gebieden. Ook daar
door kan men wederzijds begrip
aankweken en steun verlenen. En
dat zijn, zoals gezegd, de doelstel
lingen van deze beweging.
Begin dit Jaar had het Vredes
korps 1.235 vrijwilligers aan het
werk hi Afrika, 1.161 hi LatiJns-
Amerika, 847 in het Verre Oosten
en 443 in het Nabije Oosten en
cuid-Acië. In totaal 3.686.
Zi) geven lee en bouwen scholen
(soms zowel het een als he,t ander).
ZU helpen bij het aanleggen van
wegen, het bouwen van bruggen en
het spannen van telefoondraden.
Zij verlenen eerste hulp, assisteren
In de landbouw en proberen aan
vrouwen betere kinderverzorging te
leren en betere methoden om het
huishouden te doen.
De gemiddelde leeftijd van een
vrijwil lig er Ls 25 Jaar en er zijn
bijna tweemaal zoveel mannen als
vrouwen. Men moet 18 zijn om bij
het korps te worden toegelaten,
maar een maximum leeftijd kent
men niet. Er zijn ook vrijwilligers
boven de ze6tlg.
Gideonsbende
Reeds tijdens zijn campagne voor
het presidentschap heeft Kennedy
het Idee van een Vredeskorps (af-
Er zit al iets van het voor-
Jaar in de lucht: de dikke
bloemknopjes van het peper
boompje of Daphne mezereum
7.im al te zfoh en het zal niet
lang meer duren of de paarse
bloemknopjes komen open. De
bloempjes verspreiden een heer
lijke geur; ik zou het. struikje
in mijn tuin niet graag willen
missen. Er is niet alleen de
paarse of lila bloeiende Daphne;
er komt ook een soort voor inrt
witte bloemen, doch die valt niet
zo op. Het peperboompje zou
men eventueel nu kunnen aan
planten; de boomkweker kan u
wel een exemplaar leveren Hij
moet in zeer voedzame grond
gepoot worden; in de WOTl»
zandgrond zal men er niet veel
succes mee bereiken. Het struik-
Je groeit niet hoog op. Zet het
Daphne cneorum.
dus vooral op de voorgrond; ais
er andere heesters voor staan,
zal men er niet veel van zien
Er ls overigens weinig aan te
doen; als hij te snel zou groeien,
kan men later, dus na enkele
jaren, altijd enkele takjes weg
nemen.
Daphne cneorum komt niet
zo veel voor; het is een min of
meer kruipend struikje. Het ziet
er uit als een vaste plant en
bloeit, in de zomermaanden met
roze bloemen. Daphne cneorum
kan men ook tegen een muurtje
potenhij houdt wel van warmte
en van zon. Men moet. flink wat
oude mest door de grond spit
ten.
Als de naaktbloeiende winter-
jasmün volop in knop saa'.
zullen de eerste bloemen er
spoedig zijn. In deze tijd van
het jaar kan hy echter ook al
uitgebloeid zijn; dat hangt van
de wirwter af Als men een zachte
winter heeft, zullen de bloem
knopjes in het voorjaar al heel
vroeg open komen Soms bloeit
hy al ln novcmber-december en
dan is het dus nu gedaan. Veel
van de oude, bruine takken kan
men dan wegnemen; de jonge
en groene scheuten worden er
daarna voor In de plaats geleid.
Als men deze rijk bloelende
heester wenst, kan men hem nu
bestellen. Hij kan dan tegen de
gevel op het oosten of het zui
den gepoot worden; zelfs op het
noorden doet, hij het nog wel
Men moet dp buigzame takken
zelf leiden lanes een hekwerkje
of langs draad.
G. KROMDIJK.
59
JA, ik ben veertig jaar schrijver en wanneer ik de
stapels boeken overzie, die ik maakte, sta ik zelf
soms verbijsterd, hoe ik dit alles in een enkel leven
kon presteren. Het aantal kinderboeken, waarvan er
een groot deel onder pseudoniem is verschenen,
schommelt om de duizend, terwijl ik daarnaast nog
tijd heb gevonden voor een veertig grote romans en
het vertalen van een vijftigtal werken van bekende
buitenlandse auteurs, zoals b.v. Sartre, Monserat,
Koestier en Ludwig".
zyn bureau ln de aangrenzende
werkkamer „toevallig" een geslaag
de foto kan opdiepen, die de bezoe
kende interviewer misschien voor
zyn artikel zou kunnen gebruiken.
Bescheidenheid
Zo is hij nu eenmaal: beschei
den en wars van alle ijdelheid
wars ook van wierook en alle
uiterlijk vertoon.
„Ik vier mijn jubileum voor
mijzelf wel aan de schrijfmachi
ne ik werk thans aan een
grote Parijse roman, die bij de
Franse revolutie begint en tot
deze tijd doorloopthiermede
wil ik aantonen, dat de mens in
wezen niet verandert
Er komen bitter weinig vrien
den en goede relaties" over de
vloer, want de rustige concen
tratie om te kunnen werken,
gaat hem boven alles. („My
home is my castle en de brug
is dikwijls opgehaald
In huiseiyke kring ls hy even
„doodgewoon" als elders en er komt
zelfs geen vonkje van verontwaar
diging in zyn ogen, wanneer we
hem eraan herinneren, dat een cri
ticus eens beweerde, „dat hy naar
het uiteriyk slordig geboetseerd is".
Is hy een beetje „onaantastbaar"
en boven de dingen uitgegroeid
Men zou byna zeggen, dat een
auteur, die met gemoedelyke zelf
spot by Sartre aanleunt en van
zichzelf zegt, dat hy meer een
„écriveur" dan een „écrivain" is.
over een benUdenswaardige onver
schilligheid beschikt
Maar hier bedriegt de schyn. Hy
kan fel en opstandig spreken met
rake woorden en puntige formule
ringen. want hy is een verbitterd
vechter tegen onrecht, misverstand,
domheid en snobisme.
Beter misdadiger
dun schrijver
„Een auteur krijgt in ons land
niet. wat hem toekomt"Ik ben
het van harte eens met Herman
Hevermans. die zei. dat je in Ne
derland beter een misdadiger kunt
zijn. dan een schrijver neem nu
eens de leesbibliotheken, waar zo
veel hoeken letterlfik stuk gelezen
wordende auteur ziet daar
geen cent van
Fn verder: „Ik vertik het om met
de ellebogen te werken en vooraan
te komen zittenik heb geen tijd
om propaganda voor mijzelf te ma
ken. en ik heb ook geen tijd om
mij te laten eren. want Ik voel me
doodongelukkig met zo'n schijn-
aureool om mijn hoofd
Man. zeggen ze my altyd. doe
toch eens wat meer voor Je eigen
succes dat doen anderen toch
Immers ook Maar ik doe er
niets aan ik heb er geen trek
in. Iedere morgen zit ik om zes uur
achter mijn machine en nu
heb ik dan eindeiyk een zevende
hands-autootje van een paar hon
derd gulden haal uit je winst
Ik dacht laatst: waarom ben
ik niet tydig als jonge knaap ln de
voddenhandel gegaan En
daarna: „O dat kan Ik mak-
keiyk lezen je moet. ze horen
praten Het meest Ingewikkelde
Frans en Engels is voor dit soort
mensen een peuleschil. Henrt Berg-
son lezen ze als koek en voor Bhaw
mag je zelfs wel een beet je slaperig
zyn. maar ik beweer ronduit, dat
veel van die zogenaamde taalwon-
ders onder wie soms lieden zijn,
die volgens hun zeggen 6 éi 7 talen
vertaald maar ik blijf de
laatste om van mezelf te zeggen,
dat de Franse taal voor my geen
geheimen meer heeft. Ik beheers het
Nederlands zelfs nog niet eens,
want lk heb nog steeds een woor
denboek nodig
Bij Willem Kloos
Iedereen heeft ogenblikken in
zijn leven, die hij nooit vergeet.
Maar Hans v. d. Aardweg heeft
er zoveel, dat hij er een apart
boek over zou kunnen schrijven.
Zo stond hij eens als 17-jarige
met een dictaatcahier met eer
ste gedichten op de stoep bij
Hans P. v. d. Aardweg .schrijven als koorts in het bloed.
Willem Kloos. En welk een sen
satie was het, dit eigen eerste
werk weliswaar door de mees
ter enigszins gecorrigeerd in
de „Nieuwe Gids te zien On
vergetelijk was het ook om als
veelbelovende jongere" kennis
te maken met Frederik van
Eeden, van Deyssel en Albert
Verwey. („Ik heb aan Verwey's
aanwijzingen veel gehad...")
Daarna kwam de medische stu
die, omdat iedereen vond, dat 't
toch maar beter ivas om dokter
te worden, dan op het dichters-
ros te rijden.
Maar al spoedig zat hy regelma
tig veel te regelmatig by de
psychiatrische colleges van prof. L.
Bonman, „omdat een bepaald geval
my Intrigeerde".
Hy wilde nameiyk een boek
schryven over een psychiater, die
zelf geestesziek ls en het lukte hem.
enige tyd ter bestudering van de
„couleur locale" ln een inrichting
voor geesteiyk gestoorden te kun
nen assisteren. En hiermede werd
een belangryke grondslag gelegd
voor zyn latere Interessante werk
„Dr. Pretorius", dat van een op-
merkeiyk psychologisch indrin-
gingsvermogen getuigde.
En hoeveel „onvergeteiyke mo
menten" leverde zyn Journalistieke
werkperiode niet op Hij
schreef niet slechts lange tyd reis
brieven uit vele grote Europese ste
den voor diverse kranten, maar was
ook hoofdredacteur van een groot
provinciaal dagblad, terwyi hy
tevens „De Toneelspiegel", 't vroe
gere orgaan der Ned. toneelspelers,
redigeerde.
Maar het meest onvergeteiyk
biyft het Journalistieke avontuur
met de schryver Herman Robbers.
Soep
„Ik moest voor een krant op
sen bitterkoude winterdag met
hem een interview maken en
daarvoor moest ik door de
sneeuw van Zandvoort naar
Schoorl lopen. De afspraak was
om vier uur, maar het werd twee
uur later en toen ik verkleumd
en groen van de kou bij Robbers
aan de deur kwam, kwam deze
wat gereserveerd en hooghartig
naar mij toe en zei: U bent ts
laatik kan u thans niet ont
vangen de soep staat net op
tafelZie je, zoiets vergeef je
iemand nooit meer zelfs niet
na zijn dood
Hoe dan ook de liefde voor de
•gespleten" menseiyke ziel heeft
Hans v. d. Aardweg sedert zyn
aanraking met de psychiatrie se
dert zyn „Dr. Pretorius" nooit
meer verlaten. Hy houdt van het
psychologische ontleedmes en van
scherp typeren, zodat de koele en
onaantastbare vrouw, die zyn jong
ste triologle beheerst („Maagd in
Mont Parnasse", „Madame Doktor"
en „Onweer boven Parys") en die
aangevreten wordt door een be
paald defect, de lezer als een byna
tastbare verschyning voor ogen
komt te staan. „Het ls het beste,
dat lk ooit schreef.
Zeker is intussen, dat hij on
danks zijn enorme produktie
niet het ene ten koste van het
andere doet. Zijn werk is vrij
van slordigheden en schoon-
heidsfouten het is ook goed
overdacht en met zorg gecompo
neerd. Terecht werden dan ook
enkele van zijn beste romans
vertaald o.a. in het Duits, En
gels, Frans, Zweeds en zelfs in
het Zuid-Afrikaans.
Bij ons afscheid was de zelf
spot er weer: ,Jk heb ook nog
toekomstplannenik wil na
melijk het meesterwerk gaan
schrijven, waaraan ik rijk word.
Daarna ga ik in ruste en mijzelf
concentreren op een nóg groter
meesterwerk
JAAP STIGTER.
