Kunstmaan Svncom wordt naar
de juiste plaats „gerangeerd"
Weldra in de Antillen
algemene dienstplicht
Experiment als aanloop tot een
stelsel van „vaste" satellieten
Amerikaanse industriëlen en
exporteurs teleurgesteld
Eén omwenteling in 24 uur
DE E.E.G. ZONDEK ENGELAND
INTERESSANT
ONDERZOEK
helpen sneller en beter dan ooit
Morgen gecompliceerde ruimte-proef
Opgericht 1 maart 1860
Dinsdag 12 februari 1963
Derde blad no. 30880
(Van een onzer redacteuren)
Morgen wordt, wanneer alle voorbereidingen
naar wens zijn verlopen, van de basis Cape
Canaveral een Thor-Delta-raket gelanceerd,
waarmee men de eerste experimentele commu
nicatie-kunstmaan van het type Syncom in een
baan om de aarde hoopt te brengen.
In de laatste jaren hebben de Amerikanen vele
kunstmanen gelanceerd en andere experimenten
uitgevoerd ten behoeve van verbindingen over
grote afstand op aarde via de ruimte, zowel voor
telefoongesprekken als radio- en televisieuitzen
dingen. De Syncom is een type, dat ontwikkeld
is voor een meer definitief communicatie-systeem
dan met de voorgangers van deze kunstmaan
mogelijk zou zijn, en een systeem bovendien dat
de gehele wereld omvat.
Op den duur hoopt Amerika drie
of vier van deze Syneomkunstmanen
te lanceren naar verschillende pre
cies van te voren berekende „vaste"
punten boven de evenaar, waardoor
een wereldwijd voortdurend bruikbaar
communicatiestelsel via de ruimte
verkregen kan worden.
De Syncom. die morgen gelanceerd
wordt is slechts een experimentele
voorloper van dit definitieve systeem
welk systeem ook nog het voordeel
heeft dat met vaste gerichte Anten
nes gewerkt kan worden voor het
zenden en ontvangen. Bij de Telstar
en de Relay zijn beweegbare an
tennes nodig, die de kunstmanen in
hun banen moet volgen. Een derge
lijk systeem is veel kostbaarder, ook
al omdat er op die geringere baan-
hoogte veei meer kunstmanen nodig
zijn voor een permanent wereldwijd
systeem, namelijk ongeveer 50. en
veel meer ontvangstations. Boven
dien kunnen vaste gerichte antennes
zuiverder en technisch volmaakter
worden gemaakt.
Met
„ec
lit
Dc naam verraadt reeds het bijzondere van dit project: het is de samen
trekking van „Synchroon Communicatie-satelliet". Het is de bedoeling dat
deze Syncom in 24 uur om de aarde draait met de draairichting van de
aarde mee, zodat hjj steeds een plaats aan de hemel zal innemen hoven een
vast punt op aarde.
ruimte. Het is dus alleen mogelijk, op
deze wijze verbinding tussen twee
punten op aarde te leggen, wanneer
het ruimtestation voor beide plaatsen
boven de horizon is, dus als het ware
„zichtbaar". Naarmate een satelliet
verdti van de aarde verwijderd is,
zal deze op een groter deel van het
aardoppervlak gelijktijdig boven de
horizon staan, dus bruikbaar zijn
\oor verbindingen via de ruimte. Het
gebied dat de Syncom op welk wille
keurig ogenblik dan ook zal bestrij
ken is door die grote hoogte veel uit
gestrekter dan dat van Telstar en
Relay, die veel lagere banen door
liepen. Bovendien hebben Telstar en
Relay vrij grote snelheden ten op
zichte van het aardoppervlak, zodat
zii voor verbinding tussen twee be
paalde punten slechts korte tijd ge
bruikt kunnen worden: daarna ra
ken zij weer uit het „gezichtsveld"
van deze punten op aarde.
„Synchroon" op
35.680 km lioog
Ncarmate een kunstmaan een wij
dere baan om de aarde heen be
schrijft, duurt één omwenteling lan
ger. In ce eerste plaats omdat zijn
baansr.elheia kleiner is, in de tweede
plaats omdat de lengte van één om
wenteling groter is.
Op de betrekkelijk „geringe" hoogte
van de tot dusverre gelanceerde be
mande kunstmanen (tussen de 250
tn 350 km van het aardoppervlak)
duurt één omwenteling ongeveer an
derhalf uui Op een afstand van on
geveer ?C*.000 km van de aarde neemt
een cmwc-nteling circa 29 dagen in
beslag: in die baan loopt de maan
eens per maand om de aarde. De
duu- var. een omwenteling hangt
slecnts af van de positie van de
baan: bij een bepaalde baan hoort
slecnts één omwentelingstijd en één
baansnelheid, onafhankelijk van het
gewicht van de satelliet.
Ergens tussen die „lage" baan van
bemand'- vluchten en de „hoge" van
de natuurlijke maan ligt een baan,
waarin een kunstmaan 24 uur over
één omwenteling doet, dus net zo
lang als een omwenteling van de
aarde om haar as. Die baan ligt
35.680 km boven de aarde, dus bijna
een tiende deel van de gemiddelde
afstand tot de natuurlijke maan. Op
deze hoogte draait een kunstmaan
(mits in de goede richting wentelend,
namelijk van west naar oost) „met
de aarde mee". Wanneer deze kunst
maan een baan in het vlak van de
equator doorloopt, zal hij steeds „sta
tionair" boven één punt van het
aardoppervlak staan.
Op den du in
vasie keten
Het Amerikaanse marineschip
Ringsport dat in de haven
van Lagos in de Afrikaanse staat
Nigeria voor anker ligt om aan
die zijde dienst te doen als zend
en ontvangststation voor de ex
perimenten met de eerste Syn
com. In de bolvormige koepel
van plastic zijn de instrumenten
voor de Syncomproeven aange
bracht.
voortdurend voor hetzelfde (grote»
gebied van waaruit hij „zichtbaar" is
als ruimtestation voor verbindingen
dienst kunnen doen
In tegenstelling met de uiteindely-
ke definitieve Syneomkunstmanen zal
de morger. te lanceren Syncom niet
een vaste positie boven de aarde
1 gaan innemen. Dat is alleen moge
lijk wanneer de kunstmaan in een
baan in het vlak van de equator loopt
I en ook cp de equator is gelan
ceerd
Cape Cameval ligt aanzienlijk
ten noorden van de evenaar, en de
haan van de Syncom zal dan ook
een hoek van ongeveer 33 graden
met di equator maken Daardoor
beschrijft deze proef-Svncom van de
aarde uitgezien een achtbaan met de
lussen ten noorden en zuiden en het
knooppunt precies boven een vast
punt van de evenaar, nauwkeuriger
den Sjoukje Dijkstra het onder de
beste condities op de gladde ijzers
zou kunnen doen.
Een „echte" Syncom is het dus nog
r.iet al i' de omwenteling synchroon
met die van de aarde, maar daar is
het ook een experiment voor.
Twee stations
Een station In Lakehurst in New
Jersey aan ae Amerikaanse oostkust
zal dc kunstmaan echter voortdurend
..in het oog" kunnen houden en sei
nen naai Afrika kunnen zenden en
vandaar ontvangen.In Afrika is na
melijk een experimenteel zend- en
ontvangststation ingericht op een
schip dat in de haven van Lagos in
Nigeria voor anker ligt. Deze beide
stations moeten het ditmaal nog met
een beweegbare antenne doen, doch
de verbinding tussen Amerika en
Afrika za! ook via deze onvolmaakte
Syncom 24 uur per etmaal mogelijk
zijn als alles morgen naar wens
verloopt.
Rangeren in
de ruimte
De lancering is namelijk een
bijzonder gecompliceerde opera
tie. Men zal eerst trachten, de
Syncom in een elliptische baan
om de aarde te brengen toaarvan
het laagste punt op 240 km hoog
te ligt. en het hoogste op 35.680
I Een Syncom-satelliet boven een j
vaste plaats op aarde zal echter
Vele
voon
leien
Een dergelijke „'vaste stand" op
grote hoogte biedt vele voordelen voor
een communicatie-satelliet. Een ver
bindingssatelliet is een soort spiegel
of relaystation in de ruimte: van de
aarde opgevangen seinen worden door
passieve verbindingskunstmanen te
ruggekaatst en door actieve opgevan
gen en weer (versterkt) uitgezonden.
DL opvangen en terugkaatsen of her-
uitzenden geschiedt alleen langs rech
te lijnen door atmosfeer en wereld-
Boekhouder meldt
zich bij de politie
Vijftien mille verduisterd
(Van onze Haagse correspondent)
Een 35-jarige boekhouder, die voor
een groot garagebedrijf in Den Haag
de boeken bijhoudt en over de kas
gaat, heeft zich bij de politie gemeld
met de bekentenis, dat hij f 15 000
heeft verduisterd. De laatste maan
den stak hij geregeld geld in eigen
zak en hij wist dit in de boeken te
verdoezelen door uitgaven, die hij
voor het garagebedrijf moest doen.
op te voeren en inkomsten van ver
tegenwoordigers niet te boeken. Van
het geld heeft hij een huis en een
auto gekocht. Gewetenswroeging
dreef hem in de armen van de politie.
(Van onze correspondent in
Washington)
Wallstreet Journal heeft een
interessant onderzoek ingesteld
naar de reacties van Amerikaan
se exporteurs en industriëlen, nu
Engeland niet is toegelaten tot
de Europese Economische Ge
meenschap. De exporteurs vre
zen hoger tariefmuren rondom
het gebied van de Zes en in in
dustrie-kringen voorziet men een
trager economische groei van
West-Europa in het algemeen
en is men aarzelender geworden
omtrent nieuwe investeringen en
fabrieksuitbreiding in Europa.
Allerlei plannen moeten thans
opnieuw worden bezien.
De gegevens, die binnenkwamen
naar aanleiding van bovengenoemd
onderzoek waren nog maar fragmen
tarisch en voorlopig, doch niettemin
lijken zij karakteristiek voor wat men
in de naaste toekomst moet verwach
ten.
Verscheidene maatschappijen
een goed voorbeeld is U.S. Rubber
hebben fabrieken zowel in Engeland
als in het gebied van de Euromarkt.
Voor dio maatschappijen is het pro
bleem in het algemeen niet zo ernstig
Zij kunnen blijven leveren in beide
gebieder, en zijn alleen wat somber,
omdat zij verwachten, dar de econo
mische groei van West-Europa thans
langzamer zal zijn. dan warneer En
geland zich had kunnen aansluiten
bij de Zes.
Het bezii van fabrieken in beide
gebieden iz echter niet altijd een ga
rantie t"gen teleurstellingen. Natio
nal Cash Register Co. bijvoorbeeld,
was van pian zijn fabrieken meer te
specialiseren, zodat een fabriek in
Engeland een bepaald produkt zou
maken dat in geheel West-Europa
zr.u worden verkocht, terwijl een fa
briek op het vasteland een ander
produkt zou fabriceren voor algemene
distributie Die plannen lijken voor
lopig niet meer aan de orde.
Somm'ge bedrijven, die gedacht
radden. dat één fabriek in West-
Europa genoeg zou zijn voor het ge
hele gebied, zien zich thans misschien
verplicht tot de extra kosten van het
vestigen van een afzonderlijke in
dustrie aan de ene of aan de andere
kant van het Kanaal.
Bedrijven die alleen nog maar
planner hadden voor investering in
Europa zien er nu tegen op dupli
caat-fabrieken. zowel in Engeland
als op hel vasteland te bouwen en
zij voelen de neiging om Engeland
dan maar over te slaan. Hun omzet-
kansen zullen echter kleiner zyn.
dan zij aanvankelijk hadden gehoopt
en men is weer druk aan het rekenen
geslagen.
Dc exporteurs zijn in het algemeen
vrij somber. Zy hadden er op ge
rekend dat Engeland, eenmaal in
de Euromarkt. ernaar zou streven
de invoerrechten zo laag mogelijk te
•.naken. Een vertegenwoordiger van
een oliemaatschappij zei bijvoorbeeld,
dat mm er zeker van was, dat Enge
land de invoerrechten op smeerolie
iaag wilde houden. Frankrijk echter
wenst ouota beperkingen op oliepro-
dukten Voorts heeft men de indruk,
dat Frankrijk eigen olie uit de Saha
ra wii pousseren ten koste van de
goedkopere ruwe olie uit andere de
len van oe wereld.
Een belangrijk man in de export
van bevroren kippen toonde zich zeer
somber: het invoerrecht op zulke
kippen is. wat Duitsland betreft,
thans gestegen van 5 dollarcent per
Engels pond tot 12,5 cent. Dat zou de
export ernstig bemoeilijken. En de
Amerikanen vrezen veel meer der
gelijke import-obstakels. indien
Frankrijk de lakens gaat uitdelen in
de Euromarkt.
km. Deze baan moet i7i het laag
ste punt bereikt worden. Van
daar uit moet de Syncom in vijl
uur naar het hoogste punt, het
apogeum stijgen. In dit apogeum
moet een in de satelliet inge
bouwde raket, de zogenaamde
„apogeum-stoter"automatisch in
werking treden om de kunstmaan
uit de eerste elliptische naar de
beoogde cirkelvormige baan te
brengen door middel van een
kleine snelheidsvergrotingHet
ogenblik en de sterkte van deze
raketstoot moeten uiterst nauw
keurig gekozen worden.
Is dit rangeren van de ene baan
naar de andere eenmaal geslaagd,
dat ..zit" de Syncom op de ver
keerde plaats in de goede baan,
namelijk op een punt ongeveer
boven Madagascar aan de oost
kust van Afrika. De ingebouivde
raket moet nu een tweede ma
noeuvre uitvoeren, namelijk het
Een reeks getekende beelden
van de lancering van de Syncom
Links 1de scheiding van de
Thor-Delta-raket (in de wande
ling „de bus" genaamd) van de
Syncom met hulpraket, die zich
terugstoten van de kunstmaan
naar het beoogde punt boven de
Atlantische Oceaan midden tus
sen Amerika en Afrika. Tijdens
deze tocht dwars over Afrika en
de Oceaan kunnen positie en
snelheid nog kleinere correcties
ondergaan door het van de aarde
af in en uitschakelen van kleine
str aalblazers.
Verwisselbare
schakeling
De Syncom is een project van het
Amerikaanse bureau voor lucht- en
ruimtevaart Nasa. Het ministerie van
defensie verleent medewerking, onder
andere door het beschikbaar stellen
van de grondapparatuur en het ont
vangst-schip. De satelliet zelf werd
gebouwd door Hughes Aircraft Com
pany. Evenals Telstar (de eerste
„particuliere" satelliet, ontworpen
door Bell) en Relay heeft Syncom
I nog in een beschermend omhul-
I sel bevinden. Vervolgens (2)
j het vrijkomen van de Syncom
I van de laatste rakettrappen en
I het wegvallen van de bescher-
mingskappen. In tekening 3 be-
Een opname tijdens de mon
tage van de experimentele Syn
com. De „huid" met de zonne
cellen en de antennes moeten
nog worden aangebracht.
een eigen ontvangst-, versterkings-
en zendapparatuur aan boord. Deze
zijn in tweevoud ingebouwd met on
derling verwisselbare onderdelen. Bij
storingen kan met behulp van signa
len van de aarde af de schakeling
worden gewijzigd, zodat de verbindin
gen ook dan in stand kunnen worden
gehouden. In tegenstelling tot Telstar
en Relay kunnen via Syncom geen
televisiebeelden worden verzonden.
Met de latere Syncoms zal dit wel het
geval zijn.
De Syncom heeft een doorsnee van
slechts 70 centimeter en een hoogte
van 39 cm. Het gewicht bedraagt on
geveer 70 kg. De buitenzijde is bedekt
met 3840 zonnecellen, waarmee zon
licht wordt omgezet in elektriciteit
door de Instrumenten.
gint de Syncom met uitgestoken
antennes zijn baan. Tenslotte
(4) de syncom in de beoogde
baan om de aarde op een hoogte
van 35.680 km.
De Prawila roept
op tot eenheid
Het communistische partijblad In
de Sowjet-Unie, Prawda, heeft alle
communistische landen opgeroe
pen de eenheid te bewaren. Het
blad schryft dat de partij «n Rus
land bereid is met elke andere com
munistische party op ieder tijdstip
overleg te plegen, „onverschillig hoe
groot de verschillen onderling tussen
hen zijn".
In eer. hoofdartikel roept de Praw
da op tot „versterking van de een
heid van alle marxistisch-leninisti-
sche partijen en van het, samengaan
van de landen van het socialisme".
De communistische beweging moet
•net opnieuw bij onderlingen twistge
sprekken betrokken worden. De een
heid van het communistische kamp
is in de huidige tyd meer dan ooitno-
cig. In ac communistische beweging
zijn tegenstellingen gerezen over fun
damentele vraagstukken van wereld-
ntwikkehng. De Prawda verwelkomt
de verklaring van het Pekingse
Volksdagblad, dat de Chinese com
munisten bereid zijn al het mogelijke
te doen om de betrekkingen te ver
beteren en de eenheid te versterken
„Jammer genoeg gaat de verklaring
van de Chinese kameraden vergezeld
van ongegronde en scherpe kritiek
op de redevoeringen van de verte
genwoordigers van de communisti
sche en arbeiderspartijen op het zes
de congres van de SED in Oost-
Duiislana", aldus de Prawda.
(Van onze Haagse correspondent)
De algemene dienstplicht zal om
streeks juni in de Nederlandse An
tillen worden ingevoerd. Het begin
zal zeer bescheiden zijn: per half
jaar worden 200 a 300 man opgeroe
pen. Zij maken deel uit van de Land
macht, worden echter opgeleid door
de Kon. Marine. De dienstplichtige
leeftijd wordt 18 jaar. De totale
diensttijd zal een jaar bedragen. Men
zal, vooral in het begin, royaal zijn
met vrijstellingen om het economisch
leven op de Ned. Antillen niet te be
lemmeren.
Dit heeft de minister-president van
de Ned. Antillen, de heer E. Jonck-
heer, gisteren meegedeeld. Gedurende
meer dan een week heeft hij in Ne
derland vertoefd om over de algeme
ne dienstplicht besprekingen te voe-
AKKERTJES wU+4
Russen laten
aartsbisschop vrij
Paus Johannes heeft zondagoch
tend de 70-jarige aartsbisschop Jo-
syf Slipji van Lvov (Lemberg) in
audiëntie ontvangen, nadat deze na
een gevangenschap van achttien Jaar
door de Russen was vrijgelaten.
Mgr. Slipji. die de Oekraiense ritus
volgt, was in april 1945 met andere
priesters van deze richting gearres
teerd. Twee jaar nadien maakte ra
dio-Moskou bekend, dat de betrokke-
nen tot langdurige gevangenisstraf-
j feu waren veroordeeld, omdat zij met
de Duitse invallers hadden geheuld.
De aartsbisschop kwam zaterdag
avond onverwachts in Rome aan.
ren. De regering van de Antillen
zal de desbetreffende uitvoeringsbe
palingen binnenkort gereed hebben.
De staatssecretaris van Marine, de
heer de Jong, heeft toegezegd, indien
nodig drie deskundigen op dit gebied
bij het voorbereidend werk ter be
schikking te stellen. De Antilliaanse
regering, aldus de heer Jonckheer,
zal waarschijnlijk van dit aanbod
dankbaar gebruik maken.
Zoals bekend houdt ook de kwestie
van de luchtvaartverbindingen de ge
moederen in de Antillen erg bezig.
De heer Jonckheer zei. „niet in het
bijzonder" voor deze zaak naar Ne
derland te zijn gekomen. Het aan
vankelijk plan voor de oprichting
van een Antilliaanse luchtvaartmaat
schappij met medewerking van de
K.L.M. is gestrand, doordat de K L M.
kort na haar reorganisatie heeft la
ten weten daartoe niet meer in staat
te zyn. „Andere maatschappijen van
wereldnaam zijn berrid deel te ne
men." zo verklaarde de heer Jonck
heer.
Of het er van komen zal?
De Antilliaanse regering is te al
len tijde bereid tot overleg met de
K.L.M. Maar tijdens zyn verblijf in
Nederland heeft hij de heer Larive
niet ontmoet, zelfs niet informeel
Wel heeft hij minister Korthals over
het. standpunt van zijn regering In
gelicht. De Antilliaanse minister-pre
sident hield zich tijdens de perscon
ferentie verder op de vlakte. Kenne
lijk wacht hij af. hoe het reorganisa
tieproces by onze luchtvaartmaat
schappij verloopt. Intussen houdt hij
onverkort vast aan de voorwaarden,
te stellen aan een Antilliaanse lucht
lijn: 1. veiligheid. 2 regelmaat, 3.
dienstbaarheid aan de economische
1 ontwikkeling van het land.
