Geen cent winst bij jaar
omzet van 600 miljoen!
TUIN
DE COMPUTER
HISTORISCH" GEBEUREN
EN
voor de mens een
gevaarlijke vriend
H1
HOE IS HET MOGELIJK?
Schepenlocomotieven
kaarsen en postzegels te koop
Het hoofdkantoor van de
..Crown Agents", gelegen in
de onmiddellijke nabijheid van
het Britse parlementsgebouw
De aankoop van alle moge
lijke goederen, de keuring
van technische apparaten, de
plaatsing van miljoenenle
ningen, de benoeming van
personeel, de controle op de
aanmaak van postzegels, dit
alles en nog veel meer be
hoort tot de taak van de
„Kroon-Agenten voor Over
zeese Regeringen en Bestu
ren".
(Bijzondere medewerking)
„Bent U die mijnheer, die een schip wil kopen?", vroeq een
ambtenaar ons, „wij hebben er juist een paar aangeboden ge
kregen, die misschien geschikt zijn!"
Neen, we wilden beslist geen schip kopen. We wilden uit
sluitend een kijkje nemen in de kantoren van de „Crown Agents
for Oversea Governments and Administrations". Deze firma,
instelling, stichting of organisatie hadden wij vernomen
doet namelijk al tientallen jaren zaken op miljoenenschaal en
heeft nog nooit een cent winst gemaakt. Dit is dus waarlijk een
curiosum in de wereld van handel en bedrijf, temeer daar tal van
firma's wèl flink geld verdienen dank zij de activiteit der Kroon-
Agenten. Doch ter zake.
Catalogus
Weinig artikelen kan men noe
men, die de klanten niet via
de Kroon-Agenten willen
inkopen. De inkopers, inspecteurs
Klanten
Het hoofdkantoor van de Kroon-
Agenten ligt een beetje dro
merig in de buurt, ja, in de
schaduw van het Engelse Parle
mentsgebouw. Inkopers, boekhou
ders, klerken en een met grote zorg
gekozen staf van deskundigen op
velerlei gebied verrichten er zeer
nuttig werk ten behoeve van de re-
gerings- en bestuursorganen van de
overzeese landen, die tot de „klan
ten" der Kroon-Agenten behoren.
Vroeger, vóór 1940, waren dat vrij
wel uitsluitend Britse koloniale ge
bieden. Toen heetten de Kroon-
Agenten nog „Crown Agents for the
Colonies". Tegenwoordig behartigen
zij, behalve vele zakelijke belangen
van de paar overgebleven koloniën,
ook die van een aantal inmiddels
zelfstandig geworden landen, waar
onder enige staten Irak en Jor
danië bij voorbeeld die vroeger
aan ce Britse leiband liepen en nu
geheel buiten het Britse Gemene
best staan Het is geen wonder, dat
zij gebruik blijven maken van de
goeae diensten der Kroon-Agenten,
want welke andere makelaar stelt
zich als richtlijn zoveel mogelijk
service te verlenen en geen cent te
willen verdienen?
De Kroon-Agenten doen zeer be
slist „grote zaken", want zjj kopen
jaarlijks voor hun klanten goederen
in ter waarde van bijna zeshonderd
miljoen gulden. Zij gaan voorts
ieder jaar op de Londense geld
markt ten behoeve van hun over
zeese klanten leningen aan van et
telijke miljoenen guldens. Zij heb
ben de administratie van die lenin
gen Lu handen. Zij verzorgen voor
circa zestig gebieden de uitgifte van
postzegels. Zij sluiten voor hun
klanten belangrijke verzekeringen.
Kortom, zij zijn onbetaalde „dienst
willige dienaren" op velerlei gebied.
Toen het spoorwegverkeer in
overzeese landen zich ging ontwik
kelen spanden de Kroon-Agenten
zich bijzonder in om die ontwikke
ling te bevorderen, Zij kochten met
verstand materieel in. Zij zorgden
voor deskundige ingenieurs. die
praktische en nuttige adviezen kon
den uitbrengen, Locomotieven en
ander rollend materieel verscheep
ten zij.
en (andere) deskundigen in dienst
van de organisatie zorgen er voor,
dat de klanten de bestelde goede
ren in juiste hoeveelheden en van
behoorlijke kwaliteit ontvangen,
alsmede, dat de leveranciers niet
met de prijzen knoeien. Dat veel
fabrikanten op de Britse eilanden
zowel als elders goede relaties met
de Kroon-Agenten op hoge prijs
stellen, spreekt na het voorgaande
wel van zelf.
Een echte „Winkel van Sinkel",
aldus kan men het hoofdkantoor
van de Kroon-Agenten noemen.
Kijkt men de lijsten met artikelen
door, waar de Kroon-Agenten „in
doen", dan wfj doen slechts een
greep ziet men staan: schepen,
bruggen, dynamo's, doorlichtingsap-
paraien. camera's, motorfietsen,
schroeven, klokken, horloges, brie
venbussen, uniformen, papierwa
ren, verfstoffen, oliën, medicamen
ten, meubelen, apijten, teer, kaar
sen. zeep, spelden, en vele andere
dingen Werpt men een blik op de
lüst van deskundigen, wier hulp en
adviezen de Kroon-Agenten kunnen
inroepen, dan ziet men een bonte
reeks namen van kooplieden, assu
radeurs, technici, ingenieurs en an
deren. Deze experts staan van ge
val tot geval de Kroon-Agenten bij
in hun moeilijke, verantwoordelijke
en veelomvattende taak, die zij
wij herhalen, zonder een cent winst
te maken ten bate van overzeese
gebieden op zich hebben genomen.
Ten behoeve van sommige „klan
ten" treden de Kroon-Agenten bo
vendien nog in een andere hoeda
nigheid op. Zij nemen namelijk be
paalde cat,gorieën personeel voor
die klanten aan, betalen de sala
rissen van met verlof zijnde ambte
naren, regelen de terugreis en zor
gen voor de uitbetaling van ver
schuldigde pensioengelden.
Ontstaan en groei
oe is de organisatie der Kroon-
H Agenten ontstaan? Deze
vraag ligt voor de hand en
daarom willen wij haar kort beant
woorden. Wij moeten daartoe be
ginnen met een stap terug te doen
in de geschiedenis van de Britse
overzeese gebieden.
In de achttiende eeuw hadden
sommige (toenmalige) koloniën ln
Londen agenten of zaakwaarne
mers aangesteld, die de belangen
der koloniën in de Engelse hoofd
stad zo goed mogelijk moesten be
hartigen. Die agenten zaten vrij
hoog te paard, waren invloedrijk
er. namen wel eens de allures van
ambassadeurs aan. Zij konden zo
zijn er doen, omdat Londen toen
betrekkelijk weinig controle op de
handelingen der koloniale bestuur
ders uitoefende.
De negentiende eeuw was nog
Jong, toer. daar verandering in
kwam en de Britse regering scher
per op de koloniale besturen ging
toezien. Reeds vóór 1830 was de po
sitie oer in de achttiende eeuw zo
zelfstandige en invloedrijke agen
ten grondig gewijzigd. Wel werden
zij nog door de koloniale overheden
benoemd, maar de regering bracht
wat betreft de te benoemen man
nen een dwingend advies uit. In
feite benoemde Londen dus de
agenten. Iedere bemoeienis met po
litieke zaken werd hun bovendien
ten strengste verboden.
Korte tijd functioneerde deze
regeling goed, maar nadien kwa
men er weer veel klachten binnen
over de, „Koloniale Agenten". Men
had ernstige aanmerkingen zowel
over hun optreden als over hun
wijze van zaken doen. Toen besloot
de regering een drastische wijziging
in de bestaande regeling door te
voeren. Dat bracht met zich, dat er
in april 1833 een bureau of organi
satie in het leven werd geroepen,
„Agente General for the Crown Co
lonies" gedoopt. Deze „Agenten-Ge
neraal" werkten ten behoeve van
alle koloniale gebieden. De kans op
transacties en gedragingen met een
onaangenaam bijsmaakje was
dientengevolge vrijwel nihil gewor
den. De Kroon-Agenten werden wat
zij nog steeds zijn: de onbaat
zuchtige, deskundige helpers van tal
van overzeese gebieden.
Dc organisatie der „Agents Gene
ral for the Crown Colonies" kreeg
later de naam „Crown Agents for
the Colonies". Na 1945 geraakte het
woord „koloniën" geleidelijk aan
steed" meer in discrediet en daarom
besloot de Engelse regering in het
begin der jaren vijftig de organi
satie te herdopen in „Crown Agents
for Oversea Governments and Ad
ministrations". In Nederland vond
een gelijksoortige herdoop plaats,
toen het Ministerie van Koloniën
zijn naam gewijzigd zag in Ministe
rie voor Overzeese Gebiedsdelen en
later in Ministerie voor Overzeese
Rijksdelen.
Tot besluit
In de loop der jaren hebben de
Kroon-Agenten alom ter wereld
'n uitstekende reputatie verworven.
In de overzeese landen hebben zjj
daarenboven tal van goede vrien
den gemaakt. „De Kroon-Agenten
zjjn de prettigste makelaars om za
ken mee te doen", zei een uit Cey
lon gekomen bestuurder eens. „Niet
alleen, omdat zij zo door en door
integer zijn, maar ook, omdat zU
goedkoper werken dan welke andere
handelsagenten of assurantiebezor
gers ook. Ik tenminste heb nog
nooit een bankier of koopman ont
moet, die mijn belangen wilde be
hartigen zonder er ook maar een
rooie cent aan te verdienen!"
NADRUK VERBODEN
Calceolaria's kent men veel beter
als pantoffelbloemen; mooie en
rijk bloeiende planten, die in
vele tinten voorkomen en waar
van men erg veel plezier kan
hebben.
In het zuiden van ons land
worden ze ook wel damesbeursjes
genoemd en daar doen de won
derlijk gevormde bloemen ook
wel aan denken.
Straks zijn er volop bloeiende
planten en de bloemist-winke
lier kan u er dus zeker aan hel
pen. De bloemist heeft deze
planten vrij koel opgekweekt: ze
verdragen niet veel kunstmatige
warmte en daarmee zult u dus
rekening moeten houden. De
normaal verwarmde kamer is
voor hen beslist te veel van het
goede; als ze te warm staan,
zitten ze spoedig geheel onder de
luis. Er zijn tegenwoordig wel
vele goede bestrijdingsmiddelen,
docht men kan het beter niet
zo ver laten komen.
Pantoffelbloemen worden ook
wel ln kleine potjes afgeleverd
en dan hebben ze veel water no
dig, zeker elke dag. Het is ver
leidelijk een rijk bloeiende plant
te kopen, doch men kan veel
beter een exemplaar bestellen
met wat open bloemen en veel
bloemknoppen: dan zal men er
veel langer plezier van hebben.
Zolang de plant nog niet in volle
bloei staat, kan men wekelijks
een weinig bemesten. Voor dit
doel kan men gebruikmaken van
de bekende kamerplantenmest.
Per liter water lost men één
theelepeltje mest op en daarmee
kan men wel twintig planten
een genoegen doen.
De pantoffelbloem kan in deze
tijd van het Jaar nog een zonnig
plekje in de vensterbank heb
ben, doch tegen half maart dient
men haar tegen de zon te be
schermen; ze kan er beslist niet
tegen.
Overhouden van pantoffel-
bloemen is wel mogelijk, doch
alle moeiten en zorgen wegen
beslist niet op tegen de te be
reiken resultaten. Het is veel
beter elk voorjaar een nieuwe
plant te kopen; ze zijn niet zo
duur.
G. Kromdijk.
Pantoffelbloemen
(Van onze correspondent in Washington) yan de nog grotendeels in de
v y toekomst ligt.
Het tijdperk van de tweede industriële revolutie is begonnen: de E>e eerste indrukken van het com-
mens kan het toezicht over zijn machines geleidelijk gaan over- d^tVde v£b£?dm!
dragen aan een super-machine, de computer. Z-olang men die van rieze reken- en "denk"-machines
computer inderdaad als een super-machine blijft zien en gebruiken, zeker niet remmen. In de moderne
K ,t techniek (men denke slechts aan de
behoeft men zich geen al te grote zorgen te maken. Maar het ge- ruimteVaart) zijn de computers ab-
vaar is niet denkbeeldig, dat men de computer gaat beschouwen als soluut een vereiste en de mens moet
een super-mens of zelfs als een halfgod op wie de mens - opge- ^igk^relaUe' met^de""coSutóï
lucht zijn verantwoordelijkheid kan afschuiven. ontwikkelt. H(j moet van nu af aan
met deze uitbreiding van zijn eigen
Waai* men ook komt in Amerika, trialiseerde landen is de computer in brein verder leven en hij moet er het
overal ontmoet men tegenwoordig opkomst, maar we hebben sterk de beste maar van maken,
mensen, die met computers te ma- indruk, dat ook op dit gebied in Ame-
ken hebben. Ook in andere geïndus- rika reeds heden is, wat voor de re6t
99
,T
„Z
ANDVOORT bi) de zee",
het liedje van Louis
Davids is de wereld rond
gegaan en heeft de roem van de
badplaats wijd en zijd verspreid.
Het ligt wat verder weg dan
Katwijk (bij de zee) en Noord-
wijk (bij de zee), maar al die
badplaatsen hebben één ding ge
meen: ze zuigen duizenden bad
gasten naar zich toe en zorgen
ervoor, dat de nu met sneeuw
bedekte witte stranden 's zomers
zwart van de mensen zien.
De zee strekt zich eindeloos
langs de stranden uit en is
winter of zomer een weer
galoze trekpleister.
t r~7 OMERS staan op die
q stranden de ijscowagen-
tjes en de ijscomanne-
tjes. Onder de hete zon bakken
er de mensen.
Ze willen op z*n t-ijd wat
koelte voor hun dorstige kelen,
's Winters zijn die ijscowagen-
tjes en ijscomannetjes niet no
dig. Winter 1963 heeft al genoeg
van nature: kunstmatig ijs hoeft
er heus niet bij.
En nu er geen hete zon is,
waaronder de mensen bakken
kunnen, zoeken ze iets op, dat
óók met bakken heeft te maken:
voor koude lichamen is niets
heerlijkers dan een gebakken
visje, dat smelt op de tong.
7°z,
l- Stl
kon men hem op het
Zandvoortse strand zien
staan: de visverkoper met
initiatief, die er met z'n bevlag-
de kar fluks bij was om bevro
ren magen met een voedzaam,
warm hapje te vullen.
Van alle kanten kwamen ze
aanzwermen naar de man. wiens
hete lekkerbekjes ln een wip
naar binnen vlogen en de men
sen volkomen ontdooiden.
En zelfs het hondje kreeg z'n
portie toebedeeld: met graagte
hapte Fikkie naar de overschot
jes, die zo maar op de sneeuw
naar hem toevlogen.
f ET winterse Zandvoort had
er dus een nieuwe attrac
tie bij gekregen, niet door
Louis Davids bezongen, maar
waaraan de velen, die ervan
profiteerden, een prettige her
innering bewaren.
Een koud visje, opgediept uit
zee en warm van de pan
verslonden bfj zee: dat is een
vondst, die maar éénmaal in de
zoveel Jaar voorkomt.
En wie dit meemaakte, mocht
spreken van een „historische"
gebeurtenis"!
Problemen
Vooral de geestelijke relatie tussen
mens en computer levert problemen
op, maar zelfs de nagenoeg geheel
„fysieke" verhouding tot die „denk"
monsters is niet zonder moeilijkhe
den. Een tamelijk belangrijk deel van
de moderne staal-, auto- en petro-
leumfabrieken wordt thans in Ameri
ka reeds door computers geregeld.
Maar altijd zijn er toch nog enkele
mensen nodig om een oogje te hou
den op die computers. Zij kunnen
bijvoorbeeld een defect krijgen en
dat moet snel ontdekt worden.
Die menselijke controleurs hebben
het n'et gemakkelijk: de computer
functioneert het beste in een don
kere ruimte, waarin de temperatuur
'•ijkelijk koel moet zijn. De contro
leur, die daar urenlang toe moet zien
of de computer het gebruikelijke pa
troon van cijfers of andere indica
ties vertoont, krijgt soms het gevoel
in een onwerkelijke sfeer te leven.
Letterlijk en figuurlijk heeft hij kans
zijn evenwicht te verliezen. Het blijkt
moeilijk mensen lang in dienst te
houden in zulke functies en ln som
mige bedrijven is men er toe overge
gaan om het werk. dat één man ge
makkelijk alleen af kan. aan twee
werkkrachten op te dragen, alleen
om door menselijk contact het moreel
op peil te houden.
En schoenheid?
Moeilijker nog is de zuiver geeste
lijke verhouding van de mens tot de
computer. In meer en meer gevallen
kan men bepaalde beslissingen uit
hander geven aan de machine. En,
indien het mechanische brein gevoed
is met alle gegevens die voor een be
paald besluit nodig zijn, dan kan men
er op rekenen, dat de machine dit
besluit razend snel en mathematisch
Juist kan nemen.
Onlangs lazen we een interessant
artikel over dit onderwerp in het
Amerikaanse blad Science. Daarin
werd vermeld, dat men het aan een
computer had overgelaten om te be
slissen, hoe een belangrijke autoweg
door de staat Ohio moest lopen. Die
weg moest zo goedkoop en efficiënt
mogelijk zijn en vooral onteigenings-
kosten moesten in aanmerking wor
den genomen. De schrijvers van dit
artikel David L. Johnson en Arthur
L. Kohier, wezen er op, dat de taak
voor de computer heel moeilijk zou
worden, indien men niet alleen reke
ning wenste te houden met efficien
cy, maai ook met schoonheid.
Stel bijvoorbeeld, vroegen we ons
met schrik af, dat men aan een ma
chine zou vragen, een zo efficiënt mo
gelijke verkeersweg van noord naar
zuid door Washington D.C. aan te
duiden. Ongetwijfeld zou de computer
dan verklaren, dat men die weg moest
aanleggen door het Rock Greek Park,
een prachtig bebost dal dat Amerl-
ka's hoofdstad van noord naar zuid
doorklieft. Onteigening zou daar niets
behoeven te kosten en van verkeers-
krulsingen zou men geen last hebben,
want reeds thans bestaan er grote
bruggen over dat dal. Maar welk een
verlies aan natuurschoon en ontspan
ningsgelegenheid zou zulk een beslis
sing teweeg brengen!
Tot op zekere hooge kan men een
machine ook „gevoel" voor natuur
schoon geven. Men kan haar bij
voorbeeld bijbrengen, dat men lie
ver 100.000 dollars meer uitgeeft,
dan oai men een bepaalde opper
vlakte met bomen bederft. Zo gaat
men dus een bepaalde waarde toe
kenner aan schoonheid (die geen
vaste prijs heeft).
We gebruiken dit voorbeeld alleen,
om aar te tonen, dat bij gecompli
ceerde beslissingen, die met gevoel of
geweten te maken hebben, de com
puter zeer afhankelijk is van wat
de subjectieve mens het „voert". Een
van de grootste gevaren van het
computer-tijdperk lijken ons „onder
voede" computers, die beslissingen
krijgen te nemen, waarop zij onvol
doende zijn berekend. Een louter op
efficiency afgerichte computer, die
een weg door Washington moest kie
zen. zou een autoriteit zijn, die men
moest wantrouwen en vrezen.
Een goed geconstrueerd mecha
nisch hersenwerk kan zich, bij het
nemen van een beslissing, alleen ba
seren op de feiten en consideraties
waarmee het is gevoed. Het blijft
aan de mens, om te beslissen, wan
neer een computer werkelijk voor
zijn taak is berekend.
Toekomstbeeld
In bovengenoemd Science-artikel
wordt een toekomstbeeld gegeven
van de tijd na 1970: indien een
Amerikaanse vcrkennings-satelliet
zou rapporteren, dat de Russen vijan
dige raketten hadden afgeschoten, dan
zou daaidoor in een computer een
vergeldingsaanval worden uitgewerkt
en die aanval zou worden uitgevoerd
door andere computers, die tot taak
hadden Atlas-, Titan- of Polaris-ra-
ketten te richten en af te schieten.
De enige onderbreking in de scha
kel der gebeurtenissen zou de perio
de van enkele minuten zijn, waarin
de president van de Verenigde Sta
ten voor de vrijwel „keusloze" keus
werd gesteld om te besluiten of hij
het bevel zou geven tot „vuren". Dit
huiveringwekkende toekomstbeeld
kan aantonen hoezeer in feite aan
machines de beslissing over miljoe
nen mensenlevens kan worden toe-
vei trouwa.
Wat de mena doen kan om niet
ondergeschikt te worden aan mach
ten die hijzelf heeft gecontrueerd?
Allereerst: de computers technisch
zo betrouwbaar mogelijk maken.
Maar verder vooral: niet te spoedig
geloven, dat een computer zo wel
gevoed ls, dat hU beslissingen kan
nemen, waarbU niet alleen efficlëncy,
accuraatheid en snelheid zjjn gega
randeerd. maar ook (wat veel
gecompliceerder Is) wijsheid en
ethiek.
Zaterdag 9 februari 1963 Pagina 2
