Chroesjtsjow:
tot
terugkeer
lange, moeizame weg
Vijf -van-EEG
tegen Fransen
GEENGEWELD
MAAR OPBOUW'
Kennedy overweegt 'n zwo-subsidies:
regeringsactie tegen 20 miljoen
havenstaking in V.S.
NTS - REPORT ACES
ELFSTEDENTOCHT
Verkade
Ry-King
Brussels overleg:
kleine vooruitgang
ANTICLIMAX VAN HISTORISCH BELANG
Ontploffing in
India kost
47 levens
Helihopter ingeschaheld
WEERBERICHT
Merentochten
Toestand van
GAITSKELL
is verergerd
Weer geheime
kunstmaan
knackebröd
tenws
Opgericht 1 maart I860
DONDERDAG 17 JANUARI 1963
No. 30858
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 8.25 per kwartaal, f.2.80 per maand. f. 0.65 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
I politieke spanningen. Nu is de Duitse
j kwestie een niet zo makkelijk weg te
J nemen oorzaak, maar zolang Chroes
jtsjow. zoals nu. zegt. dat hij daar
mee nog de tijd heeft, is er geen
reden tot alarm.
Berusting
Dat niet-hebben-van-haast. een
ongewone berusting voor de dyna-
mische figuur Chroesjtsjow, sprak
duidelijk uit zijn hele rede. De am
bitieuze, vitale man. die er misschien
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Na de spanning waarmee Chroesjtsjows verschijning werd ver
wacht op het Oostduitse partijcongres in Oost-Berlijn, dat gister-
middaq aan zijn besloten zittinqen begon, is zijn rede van qisteren |van gedroomd heeft het communis-
3 i i i mp rip *pap I" leiHen en Hlo
een anticlimax geworden. Maar ook een anticlimax kan van his
torisch belang zijn en de grote rede van de kleine Russische leider
was er zo één.
Men behoeft geen meester in de kremlinologie te zijn om in deze toe
spraak van tweeëneenhalf uur te ontdekken waar het om ging: het was
geen zorgvuldig geformuleerde beleidsverklaring, maar een poging tot-
terugkeer naar de bronnen van het rode geloof. Sterker dan ooit na het
mislukte Cubaanse avontuur sprak hier de tendens om niet meer de korte
I maar riskante tveg van Trotzky naar de wereldrevolutie te zoeken, maar
de lange en moeizame weg te gaan van de economische opbouiv en de
innerlijke versterking.
Als e«n rode draad liep door de
hele rede het motief, dat niet geweld
naar buiten, maar alleen een werke
lijk bewezen superioriteit van het
communisme eens de rode vlag in
alle landen zal planten. Soms ging
dat motief schuil onder plichtplegin
gen van solidariteit of uitdagende
vulgariteiten. Aan Chroesjtsjow is
niets van de Russische mens vreemd,
noch zijn lompheid, noch zijn humor,
noch zijn droom van de broederschap
der mensheid.
Na het miserabel geleuter van Ul-
bricht, diens pretentieuze Duitse po
ging tot een alles omvattende ba
lans van het wereldcommunisme
van het Chinees-Indiase grensgeschil
tot de infectueuze darmziekten en
het onbevredigend onkruid wieden
in de DDR had Chroesjtsjows toe
spraak de afmetingen en het tome
loze karakter van een Russische ri
vier. De klassieke Duits-Russische
haat-liefde-verhouding sprak er ook
uit. Chroesjtsjow droomde hardop
van zjjn politieke doel: een Russisch-
Duitse coalitie.
Maar hü kon toch niet nalaten Ul-
bricht tegen de schenen te trappen
met een honende verwijzing naar de
hogere arbeidsproduktiviteit in West-
Duitsland. UIbricht had nog een keer
om een vredesverdrag gevraagd.
Chroesjtsjow zei dat hij daar geen
haast mee heeft. UIbricht kritiseerde
de Chinezen om hun Indiase avon
tuur; Chroesjtsjow had nagelaten
hem mee te delen dat hij niet van
plan was de chinezen te attaqueren.
Voor UIbricht en de Oostduiste com
munisten, die hun grauwe stad zo
fraai hadden opgesierd, zjjn dit ze
nuwachtige dagen. Zij zullen de god
der dialectiek danken wanneer de on
verwachts op bezoek gekomen Rus
sische oom met zjjn onverwachte uit
vallen is opgekrast.
Analyseert men Chroesjtsjows re
de, dan stuit men op een hele keten
van argumenten die alle uitmonden
op de primaire noodzaak van de
economische opbouw der socialistische
landen. Zoals bekend worden in de
Sowjet-Unie diepgaande economische
hervormingen overwogen geformu
leerd door prof. Libermann die
zouden kunnen uitlopen op een so
cialistische markteconomie.
Chroesjtsjow heeft weliswaar be
toogd dat militaire inspanning nood-
me naar de zege te leiden en die
geen handig middel daartoe onbe
proefd heeft gelaten is, om zijn
eigen woorden te gebruiken, opge
botst tegen de ..gecompliceerdheid
van de situatie". En zoals een chris
telijk politicus op zo'n moment zijn
toeverlaat zal zoeken in de bijbel, zo
keerde de mijnwerkerszoon Chroesjts
jow terug tot de inspirator van zijn
geloof. Lenin.
Hele flarden die roken naar het
verleden van de oktober-revolutie,
kwamen in Chroesjtsjows toespraak
weer naar boven: de verwerping van
het nationalisme en de accentuering
van het internationale karakter van
de arbeidersbeweging, de vervanging
van de gedachte dat het Oost-West
zakeiyk blijft „de imperialisten
verstaan alleen rakettenkracht"
maar dan toch als schild, waar ach-
ter die economische opbouw onge- I VlïT miÜuirT'machtet'rUd
stoord tot stand kan komen j zou zyn tussen tegengestelde maar
Zijn uitspraak dat men niet wer- gelijksoortige rivalen, door de stel-
kelijk over ontwapening kan den- ling van een conflict tussen hoog en
ken zolang de Duitse kwestie niet is!laag. een universele klassenstrijd,
opgelost, is niet hoopgevend, maar Tenslotte de oproep tot eenheid, als
ook niet irreëel. De bewapening is heiligste plicht voor het wereldcom-
geen oorzaak maar het gevolg van munisme.
Verzoenend
Die oproep leidde ook een verzoe- j
nend gebaar in jegens de Chinezen:
Het aanbod de polemiek voorlopig
te staken en de gemoederen tot rust
te brengen. Het is te vroeg om te zeg
gen of de Chinezen, die de polemiek
tenslotte begonnen zijn, daarmee in-
stemmen zullen. Als aan het einde I
van die periode inderdaad een com- j
munistische samenspraak in het voor-
uitzicht wordt gesteld, mogelijk wel. j
Maar ook uit dit aanbod spreekt j
Chroesjtsjows berusting. En tevens
de handigheid van de Poolse leider
Gomoelka, die deze compromisfor
mule uitvond. Noch het herstel van
de monolitische eenheid van het com
munistische blok, noch de breuk en
het uiteenvallen in twee nieuwe mo
nolieten is in het belang van de klei-
nere communistische landen en par-
tijen. Alleen uit een latent menings-
verschil halen zij ruimte om te ma- j
noevreren (in feite meer vrijheid voor
zichzelf), evenzeer als de neutrale
landen dat doen tussen Oost en West.
Het gecompliceerde patroon van
meerstemmigheden, politieke wensen
en feiten, markeerde de toon van
Chroesjtsjows rede. Sommigen zul- j
ten haar verward noemen, maar de j
werkelijkheid is voor de Sowjet-Unie
verward geworden. Veel verwarder I
dan in Stalins tijd, die een rijk met
de knoet bijeen kon slaan en bijeen
kon houden. Uit Chroesjtsjows woor
den sprak één ding: ook de werke- I
lijkheid is gedestaliniseerd.
fs»
MANNEKEN-PIS
ONTVOERD
Mannenken-Pis, Brussels „eer
ste burger", is vannacht van zijn
voetstuk in de Belgische hoofd-
stad verdwenen. De ontvoerders
hebben het bronzen beeldje ver
vangen door een gipsen repro-
iuktie zonder hoold.
Vanmorgen vroeg kreeg het
Belgische persbureau Belga een
anoniem telefoontje. Het kreeg te
horen, dat het beeldje dat een
van de toeristische attracties van
Brussel is, „ontvoerd" was.
De man die opbelde, sprak
Vlaams. De politie denkt nu, dat
Manneken-Pis bij wijze van grap
door Vlaamse studenten uit Leu-
ven of Gent gestolen is.
(Van onze correspondent in i pen. Ook Kennedy's voorgangers
Truman en Eisenhower hebben deze
Washington» gedragslijn gevolgd.
De staking der Amerikaanse intussen duurt de staking bij de
havenarbeiders lijkt haar einde 1 Newyortae krantenbedrijven al ïan-
ir Ser 111 de havenstaking. Ook deze
te naderen, nu president Kenne- staking doet vele particulieren schade
dy duidelijk heeft qetoond dat lijden; niet alleen de kranleneige-
naars maar ook de exploitanten van
hij het hoogst ongewenst acht, schouwburgen, warenhuizen enz., die
dat het scheepvaartverkeer (500 het moeilijk zonder advertenties kun-
schepen!) aan de oost- en de
zuidkust nog langer stil zal lig
gen. De staking duurt thans
reeds 25 dagen. Een „laatste
poging" is mislukt. Een drie
manschap moet een onderzoek
instellen en reeds maandag aan
de president rapport uitbrengen.
Indien dan nog geen einde aan
de staking gekomen zal zijn
overweegt de Amerikaanse
president een regeringsactie.
Het zou bijv. mogelijk zijn, dat
het Amerikaanse Congres bij
speciale wet verklaarde, dat de
staking terwille van het alge
meen belang moet ophouden.
Het is met deze staking niet anders
gegaan dan met andere ernstige sta
kingen in Amerika. Voor enige tijd
kan dit welvarende land het verlies
van zulk een staking wel incasseren,
doch duurt zo'n abnormale toestand
te lang. dan acht de president zich
geroepen van hogerhand in te grij-
nen stellen. De laatste dagen krijgt
men de indruk, dat de onderhande
lingen de partijen iets nader tot el
kaar hebben gebracht, doch een
einde dezer staking durft men nog
niet te voorspellen.
Bij het ontploffen van een
pneumatische installatie, die ge
bruikt werd bij het aanleggen
van een dijk bij Maraj in de In
diase staat Orissa, zijn dinsdag
47 arbeiders omgekomen en
werden 60 anderen ernstig ge
wond.
De Nederlandse Organisatie vooi
Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek
'ZWO.) heeft voor 1963 bfjna. voor
twintig miljoen gulden aan subsidies
verleend Hiervan waren dertien mil
joen voor gewone subsidie bestemd
en zes-en-een-kwart miljoen voor
investe ringen.
Aan de Stichting voor Fundamen
teel Onderzoek der Materie (F O.M.)
werd ruim de helft van het totale
bedrag als subsidie gescnonken. De
Stichting Scheikundig Onderzoek Ne
derland (SON.) ontving één mil
joen gulden. De rest werd verdeeld
over honderdzeventig onderzoekin
gen, waarvan de helft de geestes
wetenschappen betreft en de andere
helft de natuurwetenschappen.
beroep
Dringend
in Straatsburg
(Van onze correspondent in Brussel)
Het schijnt wel of vijf van de
zes EEG-landen na de rede van
president De Gaulle meer dan
ooit van zins zijn de onderhan
delingen met Engeland tot een
goed einde te brengen.
Niet dat er gisteren in Brussel
reeds spectaculaire resultaten
zijn bereikt. Maar bij de discus
sies over de zogenaamde nul
rechten en over het financiële
reglement (de wijze waarop de
heffingen en subsidies zullen
Twee reportagewagens van de NTS
zullen worden ingeschakeld bü de
TV-reportage van de Elfstedentocht.
Een zal worden opgesteld bü de fi
nish in Leeuwarden voor een direc
te uitzending met commentaar van
Jo van Daifsen. De andere wagen
rijdt naar het dorpje Hartlehiem aan
de Dokkumer Ee, waar Arie Kley-
WEINIG WIND
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond tijdelijk veel bewol
king, maar geen sneeuw van beteke
nis. Overwegend zwakke verander-
Ujkelijke wind. Matige tot strenge
(Opgemaakt te 11.15 uur)
18 JANUARI
Zon op: 8.40 uur; onder: 17.02 uur.
Maan op: 1.21 uur; onder: 12.25 uur
Hoogwater te Katwijk te 8.59 en
21.30 uur, laagwater te 4.28 en 16.56
uur
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
Het verkeer stond gisteren
voor de zoveelste maal in deze
barre winter voor ernstige moei
lijkheden. De stuifsneeuw maak
te sommige wegen volkomen on
berijdbaar, en dikwijls moesten
automobilisten hun wagen ach
terlaten. Deze opname werd ge
maakt op de rijksweg Amster
damUtrecht, waar men deze
winter bijzonder veel moeilijk
heden heeft.
wegt een directe reportage zal ge
ven. Verder zal de NTS vier film
cameraploegen. waarvan twee met j
geluid, en drie belichtingsploegen, in
schakelen voor opnamen bij de start
in Leeuwarden en de doortocht in
Sneek, Sloten, Staveren, Hindelopen,
Workum en Bolsward. De commen-
J taren worden verzorgd door Barend
Barendsen, Co Hogendoorn en Sim
j Kortland. De films gaan met tien
auto's en een helikopter naar Bus- j
sum. De helikopter zal ook worden
gebruikt voor het maken van op
namen.
AVRO
Daar de NTS en de PTT voor het
uitzenden van de Elf-stedentocht I
alle beschikbare apparatuur nodig j
hebben, heeft de programmaleiding i
1 van de AVRO die op zaterdagavond
een uitzending vanuit Nijmegen zou
verzorgen, besloten haar faciliteiten
ter beschikking te stellen van de
NTS en de PTT. Dit betekent, dat
het voor zaterdag vastgestelde pro-
j gramma niet kan doorgaan, zo deelt i
de AVRO mede.
j Het programma is daarom gewü- i
zigd.
Vanuit Nijmegen zou een concert
van de Luchtmachtkapel worden uit
gezonden. De faciliteiten moeten
J echter reeds de dag tevoren beschik
baar zün. wil een dergelyke uitzen-
ding kunnen doorgaan aldus de
AVRO.
Van morgen af wordt er een ver- j
korte Merentocht over 40 km. gere- I
den. Startplaatsen in Leiden Bellevue j
en Zomerzorg; in Rüpwetering Cafe
Bakker.
Zaterdag en zondag a.s. (qs en we
der dienende) zullen merentochten
worden gehouden over 40 en 60 km. j
Bü de eerder genoemde startplaat
sen moet dan worden toegevoegd
Palviljoen De Brasem in Oude We
tering. I
worden geregeld) is het duide-
lijk geworden, dat beide partijen
tot concessies bereid zijn om
daarmede het intreden van En
geland in de gemeenschappelijke
markt mogelijk te maken.
Politiek is dat natuurlijk belangrijk.
Frankrijk zal inderdaad uit de hou
ding van de andere landen de indruk
krijgen dat men zich niet laat intimi
deren en dat men desnoods net zo
lang zal doorgaan tot het in een hoek
is gemanoeuvreerd. Dat is dan de
hoek van de schuldige, die de Euro
pese eenwording belet en die daarom
de slagen in ontvangst zal moeten
nemen. Minister Couve de Murville.
gisteren teruggekeerd uit Parijs,
heeft dat zeker reeds aangevoeld. Hij
heeft gistermiddag een lang onder
houd met minister Luns gehad, waar
schijnlijk omdat de Nederlandse mi
nister in Franse ogen de leider van
het Europese verzet tegen Frankrijks
hegemonie is.
Daarna heeft de Franse minister
aangekondigd, dat hü graag vandaag
over de organisatie van de werk
zaamheden een gedachtenwisseling
met de „Zes" zou willen hebben in
zeer beperkte kring. Men achtte het
I gisteravond te Brussel niet onmoge-
lUk. dat de Franse minister daar dan
namens zijn regering, die toch wel
enigszins verontrust is door de reac
ties op De Gaulle's woorden, de ver
klaring zou afleggen, dat aan Franse
züde de wens bestaat Engeland liever
als lid van de EEG te zien dan als
associatiepartner, zü het. dat daarbü
dan weer de nodige restricties zullen
worden gemaakt.
Intussen vormt een dringend be
roep op de EEG-landen en Engeland
om spoedig tot een akkoord te komen
de basis van een debat van twee da
gen, dat gisteren in de raadgevende
vergadering van de Raad van Europa
in Straatsburg is begonnen.
I Het Nederlandse Eerste-Kamerlid
I ir. H. Vos en de Franse oud-minister
Pierre Pflimlin hebben aan het be
gin van het debat ontwerp-aanbeve-
lingen van deze strekking ingediend,
die het antwoord van deze grootste
Europese parlementaire assemblee op
de verklaringen van president De
Gaulle bevatten.
Dit is niet de Poolzee, maar de
Noordzee aan het strand bij
Zandvoort
De toestand van de Britse Labour-
leider Hugh Gaitskell is gisteren nog
verder verergerd en moet als zorg
wekkend beschouwd worden. Gister
avond om half tien verscheen
opnieuw een bulletin, het derde in
negen uur tüds. Er hebben zich ver
dere complicaties voorgedaan, tenge
volge waarvan o.a. ook de nieren door
het virus werden aangetast.
De artsen hebben een bloedtrans
fusie toegepast en het hangt ervan
af hoe de patiënt daarop zal reage
ren. Mevr. Gaitskell bracht de nacht
in het ziekenhuis door. Hoe ernstig
de toestand van Gaitskell wordt be
schouwd. blükt wel hieruit, dat Geor
ge Brown, Gaitskells plaatsvervan
ger. zün bezoek aan de werkloosheids-
gebieden in het noorden onderbro
ken heeft en vannacht met een vlieg
tuig van de Royal Air Force naar
Londen terugkeerde.
Miljoenen mensen, of zü tot de
Labourpartü behoren of niet. leven
intens mee met oppositieleider Gaits
kell. Koningin Elizabeth heeft mevr.
Gaitskell enige dagen geleden reeds
telegrafisch spoedig herstel van de
patiënt toegewenst.
Gaitskell is in de zeven jaren, dat
hij partüleider is, zonder twijfel een
nationale figuur geworden. Dat blükt
thans duidelijker dan ooit. Er zit ook
een politieke kant aan de algemene
bezorgdheid, omdat de Engelse parle-
I mentaire democratie eenvoudig niet
kan functioneren zonder een effec
tieve oppositie en deze is niet moge-
lyk, wanneer een werkelük grote fi
guur ontbreekt.
Zonder Gaitskell dreigt voor de
partij en het politieke leven in het
algemeen een rampzalige situatie te
ontstaan.
De partij, die in de laatste tien
jaar vrijwel al haar vroegere kop
stukken door de dood heeft verloren
Ernest Bevin, Sir Stafford Cripps,
Hugh Dalton. Aneurin Bevan en
dinsdag jl. nog Morgan Phillips
terwijl andere veteranen in het Ho
gerhuis zijn opgeborgen, zoals Cle
ment Attlee, Herbert Morrison en
mevr. Edith Summerskill, is thans
van één man afhankelijk en dat is
Hugh Geitskell, die zich tot een na
tionale leider heeft ontwikkeld en
staatsmanskwaliteiten bezit, die voor
hem de weg naar Downing Street 10,
de zetel van de premiers, openen.
Zün plaatsvervanger, de robuuste
George Brown, is een goede assistent
van Gaitskell, maar niemand ziet in
hem een mogelijke minister-presi
dent. Dat is wel het geval met Gaits
kells directe rivaal Harold Wilson,
een uiterst bekwaam en van geestig
heid sprankelende debater, maar met
een te grote neiging tot demagogie.
De Amerikaanse luchtmacht heeft
gisteren vanaf de militaire lucht
basis Vandenberg, in Californië, een
kunstmatige aardsatelliet gelanceerd.
Als enige bijzonderheid werd door
een woordvoerder van de basis mede
gedeeld dat de lancering is geschied
met behulp van een Thor-Agena-
raket.
prijs per pak f 0.15 (bruin ol wit)
f Uit het Leidsch Dagblad van
t 17 Jan. 1863: f
i —De heer von Siebold. die
i j in de laatste jaren Japan op- j
J nieuw bereisd heeft, is in J
goeden welstand bij zijn fa- 4
4 milie te Bonn teruggekomen, 4
J Door een oud militair te t
's Bosch is een vernielings- a
J werktuig uitgevonden waar- a
a mee een vijandelijke armée a
i a van 100.000 man in eenige a
J uren kan vernietigd worden
