„Con
Bachs
Amore" verantwoord in
W eihnachtsoratoriuin"
kunst
kadeiöoscgqp
m
Russische kritiek op
de abstracte muziek
„ARIE VAN DE GIESSEN
ZUIVER IN T VERBORGENE
N. PIi. Orkest mag niet
meer in de kerk spelen
Duidelijke groei
dirigent Pasveer
LICHT IN HET DUISTER.
WITTE
KRUIS
Veramerikaniseerd ge jammer9
Actie tegen jazz en moderne
schilderkunst duurt voort
Een vergeten expressionist
Wegens ongediscipli neerd
optredenin Den Burg
Beheerste en bewogen kunst
Nel Oosthout
terug uit de West
Opgericht 1 maart 1860
Dinsdag 18 december 1962
Derde blad no. 30835
EIGENLIJK is in onze stad een „goede" kerstviering ondenk
baar zonder de muzikale inleiding tot het feest van de COV
„Con Amore" met Bachs „Weihnachtsoratorium".
Eerst is het ons traditiegetrouw vele malen voorgezongen
onder leiding van Simon C. Jansen, daarna onder die van Jan
Pasveer. Deze heeft ook gisteravond onder grote belangstelling
blijk gegeven, zich volkomen tot dit werk ingeleefd te hebben.
Wat eerst nog tegen hem als een bezwaar kon worden aange
voerd, is thans totaal verdwenen: de tamelijk langzame tempi heb
ben plaats gemaakt voor snelle en levendige, hetgeen in volledige
overeenstemming is met het vreugdevolle karakter van dit werk.
Ditmaal had men zich bepaald tot Matthëusevangeliën bleken de zan-
de kantates I, II, III en VI: men
bleek er volledig mee vertrouwd, zo
wel zangtechnisch als geestelijk, ir
homogene samenwerking met het
Residentie-Kamerorkest, dat zich
gers en zangeressen geheel vertrouwd
zodat van de voordracht grote zeg
gingskracht uitging.
Getuigd kan worden van een uit
muntende realisatie van de gestelde
eveneens stylistisch zuiver naar de opdracht: een ontroerende en devote
verantwoorde intenties van de diri
gent voegde. In het bijzonder willen
wy hierbij herinneren aan de ge
nuanceerde weergave van de be
roemde, verstild klinkende „Symfo-
nia".
,Con Amore" heeft zich in dit ju
bileumjaar wederom van haar beste
zyde doen kennen. De beschaafde,
heldere en evenwichtige zang, mas
saal waar het moet, anderzijds tran
sparant, luchtig-beweeglijk en verend
soepel waar dit óók moet, steeds in
juist uitgebalanceerde verhoudingen,
waarbij het opviel, dat ditmaal ook
de tenorengroep zich loffelijk wist te
handhaven, boeide welhaast bij
voortduring. Spanningsvolle ritmi
sche stuwkracht was ook een der ken
merken van deze uitvoering, 'zich al
onmiddellijk uitend in het juichende
en stralende openingskoor: „Jauch-
zet, frohlocket! auf preiset die Tage"
Wij hebben met grote waardering
kennis genomen van de duidelijke
muzikale groei van dirigent Pasveer,
die koor en orkest vast in zijn greep
houdt en „Con Amore" voor inzin
kingen weet te behoeden. Naarmate
de avond vorderde, werd vrijer losser
en overtuigender gezongen. Ook met
de religieuze waarde van de Lukas en
indruk te geven van het wonder van
de menswording van Christus.
Solisten
Solistische medewerking w
ditmaal verleend door Wieb u
Rook sopraan t. Rykje Wolles-
winkel (alt). Jan Waver tenor) en
Max van Egmond (bas).
Solisten en dirigent tijdens het
Bachconcert ran ..Con Amore":
v.l.n.r. Max van Egmond (bas)
Wieb de Rook (sopraan), diri
gent Jan Pasveer. Rijkje Wol-
leswinkel (alt) en Jan Wayer
(tenor).
(Foto LD/Holvast)
Van hen plaatsen wij de laatste
vooraan.
Hij droeg zijn partij waardig en
nobel voor. met resonansvol geluid.
Een opmerkelijk zanger, voor wie
de toekomst ongetwijfeld nog grote
mogelijkheden opent. Jan Wayer, die
hier reeds meermalen als Evangelist
diepe indruk maakte, wist zijn naam
in de recitatieven en speciaal in de
aria "Frohe Hirten" hoog te houden.
Met groot gemak beheerst hij zijn
stem en al mag deze soms wat ke-
lig klinken, dit doet slechts weinig
afbreuk aan zijn fraai getimbreerd
orgaan. In Wieb de Rook treft ons
allereerst steeds de gevoeligheid van
de sfeervolle en verinnerlijkte voor
dracht.
Haar niet sterke en weinig kern
achtige stem klinkt intussen lieflijk
en uitermate sympathiek
De glansrijke alt van Rijkje Wol-
leswinkel eigent zich voor Bach min
der; bovendien moet zy zich hoeden
voor een te sterk vibreren, wat meer
malen zeer hinderlyk aandoet.
In samenwerking met de eminente
ioliste Adrienne de Smet een der
kundigste krachten van het Residen
tie Orkest! heeft zij echter de
prachtige aria „Schliesse. mein Her-
ze" bijzonder verdienstelijk gezongen.
Hans Philips was wederom de ae-
trouwe medewerker aan het klave
cimbel. Zijn steun aan uitvoeringen
als deze zouden wfj node willen mis
sen.
Ernstige studie
CON AMORE" heeft wederom
haar hoge opgave duidelijk ver
staan.
Een opgave, die talloze luisteraars
gelukkig maakt en „licht" brengt in
een in vele opzichten helaas nog zo
duistere wereld.
Dat wij ditmaal met zulk een har
monische en tevens expressievolle
uitvoering in kennis gesteld werden,
is het gevolg van ernstige en diep
gaande studie, van een stelselmatig
gewetensvol bouwen aan een van de
schoonste Bach werken, die wij ken
nen, een studie, waarmee aan de
componist hoge eer bewezen wordt.
Maar bovenal aan Hem, om wie
zich het ingrijpende Kerstgebeuren
concentreert.
Een stampvolle
Advertentie
)'^>1
DE ecJtte PIJNSTILLER
Hebt griep die zo echt in uw
botten is gaan zitten. Jaagt hem
eruit met WITTE KRUIS, (poe
ders. tabletten of cachets!)
De Salicyl-vrije pijn
stiller, die géén maag
klachten veroorzaakt!
Balletfestival
voor de jeugd
heeft dit alles sterk ondergaan!
Het Ned. Danstheater houdt op
donderdag 20 tot en met zaterdag
22 december te Scheveningen voor
de eerste maal een Haags Balletfes
tival voor de jeugd. Bij elke voor
stelling is er gelegenheid tot discus
sie. Het klassiek ballet wordt behan
deld op 20 december, het modern bal
let op 21 december en het jazzballet
Stadsgehoorzaal op 22 december
Op zaterdag 22 december zyn er
i twee voorstellingen.
Een vooraanstaand Russisch componist. Vano Moeradeli, heeft
in de Prawda geschreven, dat de „gerechtvaardigde kritiek" df^
premier Chroesjtsjow kortgeleden heeft geuit op abstracte kunsft
ook op de muziek van toepassing moet worden verklaard.
Ook in onze scheppende kringen
heeft men jammer genoeg een nei
ging in de richting van het abstrac-
t.onlsime kunnen bespeuren", zo staat
in het desbetreffende artikel, waarin
de „formalistische muziek van de
bourgeoisie" wordt aangevallen Wat.
jazzmuziek betreft, schrijft Moera-
li. dat men zich op een kortgele
den in Moskou gehouden bijeenkomst
van componisten zich „verontwaar-
oigd" had getoond over de marnier
waarop bepaalde jazzorkesten ..met
h;:i tverscheurende tonen verameri
kaniseerd jazz-gejammer ten gehore
brengen" Waarom zijn er de laat
ste tijd zoveel jazz-ensembles opge
doken? Er zijn vele redenen voor
aan te geven, waarvan de voornaam
ste is dat deze vorm van activiteit
di'or een groot aantal onervaren
Toneelwedstrijd
voor scholieren
Uit zes landen
In het Carteslus Lyceum te Am
sterdam is gistermiddag een inter
nationale toneelwedstrijd begonnen,
waaraan middelbare scholieren uit
tes Europese hoofdsteden deelnemen.
Het zijn „The Minerva Players",
van de Hammersmith Coufity school,
en de Christopher Wren school te
Londen, met „The human mask"
(een improvisatie op het thema „The
moods of man"), de Ernst Moritz
Arndtschule uit Bonn met 3ieder-
mann und die Brandstifter" van Max
Prisch. het Lycee Rodin uit Parijs
met „Fantasio" van Alfred de Mus
set, de normaalschool Karei Buis uit
Brussel met „Dona Mirabella" van
Filip de Pillecijn, het Stadtisch
Gymnasium uit Bern met „As you
like it" van Shakespeare. Uit de leer
lingen van de Amsterdamse mid
delbare scholen is een groep samen
gesteld. die gistermiddag het con
cours opende met de opvoering in
het Nederlands van „La belle au
bols" van Jules Supervielle.
Er is een internationale jury
voor elk land een lid samenge
steld met medewerking van de am
bassades. Het Nederlandse jurylid is
mevrouw A. G. L. van Vriesland-
Canivez. De ongeveer 70 buitenland
se scholieren z(jn bij gastgezinnen in
Amsterdam ondergebracht. Zij zijn
gisterochtend in het stadhuis offi
cieel ontvangen De staatssecretaris
van O. K. en W.. het college van B.
en W. van Amsterdam en het Ne
derlands Theater Instituut hebben
prijzen beschikbaar go teld Op de
slotavond donderdag in het Spinoza
Lyceum, worden de prijzen iltgereikt.
Enny Meunier
is overspannen
De actrice Enny Meunier is over
spannen en moet rust houden. Het
Rotterdams toneel zal als gevolg van
haar ziekte „De Magistraat" van
Pinero voorlopig niet spelen. De rol
van Enny Meunier in het detective-
stuk „Een bitter uurtje" wordt over
genomen door Thera Verheugen.
Het Noord-Hollands Philharmonisch Orkest zal wegens ..vrij
ongedisciplineerd optreden" niet meer in de herv. kerk in Den
Burg (Texel) mogen concerteren. Dit heeft de kerkvoogdij van
de hervormde kerk in Den Burg meegedeeld aan de Kunstkring
„Texel".
Het zou gebeurd zijn dat de eerste violist orkestleden tijdens het
concert tot de orde heeft moeten roepen. Voorts zouden de musici
tussen de bedrijven door gerookt hebben. Na ieder concert zou de
koster talrijke sigarettenpeukjes onder de geïmproviseerde tribune
hebben gevonden.
,.Er is tenslotte een grens", aldus kerkvoogd dr. H. de Boer.
die bovendien van mening was, dat de orkestleden zo hard ge
speeld hadden, dat de kalk van de muren was gebarsten. Op een
gegeven moment was er zelfs kalk op het orgel gevallen.
V erbas
azing
De leden van het orkest spraken
hun verbazing uit over bovenge
noemd besluit. De eerste violist de
heer Jan Hesmerg heeft verklaard
dat hij de orkestleden niet tot de
orde heeft geroepen. Wel heeft hij
zich gewend tot enkele kinderen op
de eerste rij, die niet rustig zaten te
luisteren. De leden van het orkest
houden zich wéér zij ook spelen
aan het rookverbod. Er is in de
kerk niet gerookt, echter wel in een
der zalen, hetgeen toegestaan was.
„Indien er peukjes van sigaretten
onder het geïmproviseerd podium
gevonden zijn. dan waren zij niet af
komstig van de musici, aldus de heer
Hesmerg. De peukjes waren moge
lijk van ben die het podium hebben
opgebouwd of afgebroken. De heer
Hesmerg zeide te hopen dat in de
toekomst weer in goede harmonie zal
gemusiceerd worden.
is", aldus het bestuur, „geen enkel
exces en geen enkel geval van on-
disciplinair gedrag bij de orkestleden
waargenomen."
Teleurstelling
Het bestuur van het orkest heeft
zijn teleurstelling uitgesproken over
het besluit en onmiddellijk contact
opgenomen met de burgemeester van
Texel en met het bestuur van de
Kunstkring Texel. Vermoed wordt
dat de beslissing pas de laatste da-
een definitief is geworden nadat op
Texel de z.g. St.-Nicolaasavond-op-
tocht is gehouden. Op een bord in
de stoet stond „geen concert meer
van het Noord-Hollands Philharmo
nisch Orkest in de kerk. Mogelijk is
de kerkvoogdij op deze gronden tot
het besluit gekomen. Men vergeet
echter, aldus het bestuur van het or
kest dat opschriften in een optocht
in het algemeen beschouwd moeten
(Van onze correspondent te Brussel)
Een Nederlandse schilder blijkt een vergeten Belgische expres
sionist. Vergeten dan wellicht niet helemaal door de weinige
werkelijke liefhebbers van de Vlaamse schilderkunst uit de jongste
30. 40 jaren maar toch verder bij vrijwel iedere meer of minder of
ficiële manifestatie veronachtzaamd en niet of nauwelijks voor
komend in de vele boeken, die aan het Vlaamse expressionisme zijn
gewijd. Zijn naam: Arie van de Giessen. Hij heeft geleefd van
3 mei 1S96 tot 19 februari 1950. Zijn vader Hermanus van de
Giessen was een Nederlandse zeeman.
Toen de zoon in de registers van de burgerlijke stand in Gent.
waar hij werd geboren, werd ingeschreven maakte een ambtenaar
de fout „Van de Giessen" te schrijven in plaats van „Van der
Giessen" en men heeft daar later nooit iets aan gedaan.
Moeder en dochter,
olieverf
later verluidde omdat hU „te links"
was ln zyn overtuiging. Hij trok
naar Dusseldorp, waar hij het werk
van Paul Klee leerde kennen, ver
volgens van 1928 tot 1929 naar Pa
rijs, waar hU aan de Académie de
la Grande Chaumlère heeft gewerkt
Hjj verbleef op een woonschip, dat
hü bij Suresnes in de Swine had ge
meerd. Het was de Peer Gynt, waar
mee hfj in 1930 voor Duinkerken
schipbreuk heeft geleden. Twee jaar
later had hy een nieuw schip, de
Tijl. Daarop woonde hü in 1933 en
'34 te St. Maertens Laethem, het
schildersdorp aan de Leie en in 1935
te Middelburg. In 1940 leed ook de
Tyl schipbreuk. De boot voer ergens
in Zeeland omhoog. Tien jaar later
is hü. na moeilyke oorlogsjaren, in
België gestorven.
Ver
Moeilijk leven
Arie van de Giessen heeft een
moeilijke Jeugd gehad. Vele jaren
„Geen enkel exces"
De voorzitter van de Kunstkring
Texel. dr. H. Schalkwijk, heeft ver
klaard. dat het bestuur van de
Kunstkring het unaniem niet met
de geuite beschuldigingen eens is. „Er I worden.
worden als „grappen". In Haarlem was hü uitbesteed in het dorp Neer-
neemt men aan dat het loslaten van [bosch in Gelderland. Hü is daarvan
de kalk niet aan het optreden van i weggelopen naar zün moeder. Later
het orkest geweten kan worden. Het is hy in totaal vier jaar in Neder-
bestuur betreurt de onjuiste wüze land in militaire dienst geweest. Voor
van voorstelling van zaken door de broederdienst en strafdienst. zo-
kerkvoogdij omdat er niets gebeurd als een lakonieke regel ln een bio-
Is dat aanstootgevend genoemd kan grafisch artikel luidt en men kan gekomen met „het gezag". Hij werd
Vrouw met kind
(aquarel en inkt)
zorgen en ellende achter verscholen
gaan. Na die dienst is hü weer te
ruggekeerd naar Gent. Hij heeft er
van 1920 tot 1926 de academie be-
rassmgen:
O
Uit het bezit van zyn vrouw Is
thans in de kunsthandel La Proue
te Brussel nagelaten werk, enige
I schilderijen en verder tekeningen en
I aquarellen tentoongesteld. Geen
openbaring Is het, wel een grote en
boeiende verrassing. In landschappen
en In figuurstudies heeft Van de
Giessen de volle maat van zyn kun
nen gegeven. Er zyn z«ker invloe
den van anderen aan te wijzen. Van
I de Duitser August Macke bijv. in de
figuren, van Paul Klee In de land-
I schappen maar er is daarenboven
veel eigens. Wanneer men de beste
bladen van deze tentoonstelling. In
het byzonder de aquarellen en eni
ge tekeningen, by elkander neemt
vindt men daarin een beheerste he-
I wogenheid, die In de Belgische schil-
derkunst van Van de Giessen's tijd
I niet zo heel vaak voorkomt Men
kan gerust nog verder gaan en zeg
gen dat men ze ook elders werke
lijk niet in zulke overvloeden aan
treft.
Er is een Stilleven met druiven,
er zün bosgezichten, een landschap
met een zonsondergang en nog zo
wat meer, die men naast het beste
van de expressionnisten zou kunnen
hangen en die het stellig zouden
uithouden. Het is, zoals gezegd, niet
zo veel en de kwaliteit is uiteenlo
pend. Het is alles by elkaar genoeg
om de verwachting te wettigen dat
een met zorg gekozen tentoonstel
ling van het beste werk van Arie
van de Giessen een onbekend groot
talent aan de openbaarheid zou
brengen.
Zo maar ergens tegen de wand
hangt tussen de aquarellen een re
gel, die de kunst naar eens moet
hebben geschreven: „Iedere mens
heeft het nodig om in zjjn verbor
genheid een tempel van heiligheid
te bouwen". Wanneer die tempel van
zocht. Daar heeft hü Gustave de heiligheid wordt gevormd door en-
Smet leren kennen. Ook op die aca- ge wonderschone tekeningen en aqua-
demie is hü. evenals waarschijnlük rellen, die Van de Giessen heeft
ln het Nederlandse leger, in conflict
I slechts vermoeden wat daar voor I er tenminste van weggezonden, naar bouwd.
nagelaten, heeft hjj In het verbor
gene als een zuiver mens knap ge
amateurs kan worden bedn
waaruit z.g. .improviserende Ja
orkesten" in elkaar worden geflanst"*»
aldus Moeradeli. Volgens hem moei
daartegen worden opgetreden doof
mnge musici een goede opleiding tj
leren volgen en hun „goede smaak*
by te brengen.
Open brief aan
Chroesjtsjow
Intussen duurt ook Je campagne
tegen de abstracte schilderkunst ons
verminderd voort. In een open brief
aan Chroesjtsjov. die twee weken ge-
leden naar aanleiding van zyn be*
zoek aan een srhilderyententoonstel*
ling de abstracte kunst onomwonden
veroordeelde, verklaarde een lid van
de Sowjet-Russlsche Academie van
Kunsten en Wetenschappen, do
schrijver Jewgeni Katsman. dal
schilders, die op een Moskouse kunst-
academie het „socialistische realis
me" bestuderen, in het geheim ab
stracte werken vervaardigen. Ook op
een naar Lenin genoemd pedagogisch
instituut ln de hoofdstad zou dit hel
geval zijn.
Volgens Katsman. wiens brief in do
Prawda werd afgedrukt, is aan hol
gebrek aan leiding in de Sowjet-
Russische kunst te wijten, dal
„vreemde denkbeelden omtrent
kunst" hebben kunnen doordringen.
Vertegenwoordigers van de bour
geois-wereld trachten een deel van
onze jeugd in een ideologische ge
vangenis te stoppen".
In sommige plaatsen in de Sow jet-
Unie zou men een terugkeer naar
het futurisme en de abs*racte kunst
hebben waargenomen Deze kunst
vormen waren, volgens Katsman, af
komstig uit Amerika, Frankrijk. En
geland. West-Duitsland en andere
,.bourgeois"-9taten. Buitenlandse di
plomaten en journalisten bezochten
samen met Russische schrijvers, to
neelspelers. componisten en weten
schapsbeoefenaars in de omgeving
van Moskou exposities van abstracte
kunst, waarbij o.a. vertegenwoordi-
gers van „bourgeois"-bladen werken
hadden gekocht.
vGeestesadel
Prawda bevatte ook een boodschap
van de Academie van Schone Kim
s'en. waarin het centrale part ij comi
té en „U, beste Nikita Sergè:witsj,
persoonlijk" de verz/ekering kregen,
dat de Academie alles in het werk
zfll stellen om werken te vervaardi
gen. „welke onze tijd en ons heldhaf
tige volk waardig zijn".
Volgens de Academie was de kracht
van de Sowjet-Russische kunst steeds
„het hartstochtelijk belijden van do
waarheid van het leven en de schoon
heid en de geestesadel van de Sow-
Jct-mens en niet het vruchteloze,
formele geëxperi men teer. dat on
langs enige vertegenwoordigers van
de intelligentsia onder de kunste
naars die bedorven zijn door de
bourgeois-ideologie, aan de Sowjet-
kunst hebben willen opleggen".
Chroesjtsjows „raad en instruc
ties hadden de Academie de plicht
opgelegd, „de strijd hardnekkiger en
onverzoenlijker voort te zetten"
Nieuwe aanwinsten
Rijksmuseum
In het Prentenkabinet van het
Rijksmuseum te Amsterdam wordt
tot 15 februari een expositie gehou
den van nieuwe aanwinsten. Daarbij
zyn o.a. de grote tekening van Van
Goghvonrstellrnd ,Micht van
de abdy Montmajour over de vlakte
bij Arles een kleine keuze uit de om
vangrijke collectie tekeningen Jan
Veth. die de familie thans aan de
Staat heeft geschonken.
Yx0!;15 «n pastels en zwart
Krijttekeningen bestaande schenking
uit de nalatenschap van de stiefdoch
ter van qc kunstenaar jhr. mr. Carel
Storm van 's-Gravesande. De aan
winsten zün verder hoofdzakelijk 16e,
17e en 18e eeuwse tekeningen, o m.
Var. Cuyp en Van Goyn. BU de pren
ten is een houtsnede van Dürer. een
gravure van de meester van Zwolle.
Bij de geïllustreerde boeken is een
editie van 1745 van Tasso's „Gerusa-
lemme Liberata. met illustraties naar
ontwerp van Gianbattista Piazzetta.
en een van de beroemde „Venetiaanse
gezichten" van Visentini. naar ont
werp van Canaletto (uitgave van
1742» Litho's van Delacroix (voor de
Hamlet-series» van Fantin Latour,
Degas en Roussel, etsen van Gaugain.
Whistler. Meryon en Sickert behoren
tot de belangrijkste aanwinsten uit
de 19e eeuw.
De voordrachtskunst* na res Nel
Oosthout is gistermiddag op Schiphol
teruggekeerd van een tournee van
zeven weken door de West. Ze heeft
er, met Curacao als middelpunt, „uit
stapjes-met-voorstellingen'' gemaakt
naar omringende landen, zoals Vene
zuela, Columbia, Suriname en Trini
dad.
De meeste voorstellingen gaf ze ln
het Engels, b v. „De Krytkring" van
de Oostenrijker Klabund en St. Joan
van Shaw. In Suriname en Curacao
boekte ze groot succes met „Toneel
geheimen" van de Tsjechische au
teur Capek, in een Nederlandse ver
taling van Jan Teulings. Tweemaal
trad ze op voor de televisie in Cura
cao. de eerste maal met een Engels
stuk. „The cat that walked by him
self" van Kipling, de tweede maal
met „Het lelijke jonge eendje" van
Andersen.
ZU is zo enthousiast ln de West
ontvangen, dat ze thans reeds af
spraken voor het volgend jaar heeft
gemaakt Vermoedeiyk vertrekt zy in
oktober 1963.
