Lakenhal presenteert
W edgwoodschilderijen
Gevarieerd beeld van
huidige schilderkunst
DOE T DE SINT
MAAR EENS NA..
kunst
kalei öoscoqp
DANSFENOMEEN MARTHA
GRAHAM INSPIREERT!
S.E.R.-rapport-loiien
geen toekomst-model
Timmer» Dierenpark
kreeg eerste prijs
Von experiment naar kunstenaarschap
Een nationale beroemdheid
LUNS terug
uit Antillen
L1ÏDSCH DAGBLAD
WOENSDAG 5 DECEMBER 19«t
VIJFENTWINTIG schilderijen rijn thans tentoongesteld in
het museum „De Lakenhal". Zij vormen een selectie uit de
niet minder dan 470, welke door 187 kunstenaars werden inge
zonden voor de Wedgwoodprijs 1963 ten bedrage van 4000 gul
den. Die prijs wordt toegekend door de bekende porseleinfabriek
van deze naam in Engeland.
De jury bestond uit de heren dr. H. L. C. Jaffé, drs. H. Redeker
prof. F. Nols, J. Altink en J. van Heel, een aantal terzake des
kundigen, die in hun rapport verklaren dat de inzendingen zo
wel kwantitatief als kwalitatief een verrassend goed en gevarieerd
beeld geven van de Nederlandse schilderkunst. De afwachtende
houding van velen, ook onder de vooraanstaande schilders, die
bij de eerste Wedgwoodprijs in 1960 nog duidelijk merkbaar
was, heeft nu plaats gemaakt voor een intense belangstelling.
De j-ury kwam tot de conclusie,
dat een groep van vijf schilderijen
het meest voor de prijs in aanmer
king kwam en wel „Dierenpark" van
Kees Timmer. „Iodiaan" van Nico
Molenkamp. „Mieke" van Willy Rie-
eer. „Twee figuren" van Aat Ver
hoog en ..Zomer" van Jaap Wage-
maker Zij had gelijke waardering
voor hen, zij het op grond van ver
schillende opvattingen en kwalitei
ten. Tenslotte bleven twee inzenders
over. namelijk Kees Timmer en Aat
Verhoog en wel op grond van hun
Beer persoonlijke eigenschappen,
waarna bij „meerdertieidsbesluit" de
prijs aan Kees Timmer werd toege
kend. De andere werken kregen een
„eervolle vermelding".
Zware beslissing
HET kan niet andere, dan dat
de keuze der jury een strikt
persoonlijk karakter draagt. Het
spreekt eveneens vanzelf, dat niet
Iedereen het met die keuze eens hoeft
te zijn Persoonlijk komt het ons
voor. dat de jury wel zeer haar voor
keur heeft laten uitgaan naar een
originele visie op de behandelde on
derwerpen. meer dan naar een in
de eerste plaats arbistiek-verant
woorde. De uiteindelijke beslissing
moet intussen een bijzonder zware
geweest zijn. want het hier aanwe-
7:ge beweegt zich In het algemeen op
hoog niveau. En d&n te bedenken,
dat de Jury haar aandacht nog heeft
moeten instellen op de niet minder
can welhaast 450 schilderijen, welke
biet geexposeerd worden en wier
eventuele waarden dus voor de be
zoeker van deze expositie geheim
blijven.
Velerlei richtingen, stromingen en
orijlen zijn vertegenwoordigd: zij ge
ven een weerspiegeling van hetgeen
de huidige edhildersgeneratie be
weegt, waaihij zowel figuratief als
abstract met een aantal tussenvor
men tot expressie komen.
Vandaag naar Italië
Nieuwe Komedie en
liet Brabants Orkest
Voor de derde maal zRn vandaag
„De Nieuwe Komedie en het Bra-
bandts Orkest naar Italië vertrokken
voor het geven van een serie voor-
Stellingen van „De geschiedenis van
de soldaat". lf©t vorige jaar maak
te dezelfde groep een tournee door
Italië en Sicilië en korte tijd daarna
trad het gezelschap op in het Festi
val van Fioren e.
Ditmaal zullen voorstellingen wor
den gegeven in Turijn, Cremona,
Bologna en Perugia.
Onder regie van Erik Vos heeft
De Nieuwe Komedie dit muzikale
toroo'-.Je van Ramuz 'muziek Stra-
1nsky) zowel ln het Nederlands als
ja de oorspronkelijke Franse versie
op het repertoire genomen.
Inzendingen
HET tn groen-grijae tinten ge
houden .JDierenparx" van Tim
mer valt een oorspronkelijke
vindingskracht niet te ontzeggen, al
verhelen wij ons niet, dat opzet en
uitwerking veler bevreemding zuLlen
oproepen. In het abstracte genre
lijkt ons Wagetmiakers „Zomer" een
gelukkig voorbeeld, hoewel wij daar
naast zeker de aandacht willen ves
tigen op „Gezicht op bevroren
grond" van J. Bentener. dat van dit
onderwerp een sterke impressie geeft
hoewel wij ons kunnen indenken, dat
Verhoogs kwaliteitsvol „Twee figu
ren" de tweede prijs mocht verwer-
Kunst-bof
Een kunstzinnige fabrieks
arbeider, die in 1947 'n schil-
derij kocht voor ongeveer
f 100, heeft dit thans voor
ruim 14000 aan een kunst-
handel in Birmingham ver-
kocht. Hij had het stuk weg-
gebracht om het te laten
schoonmaken. Experts kwa-
men toen tot de ontdekking
i dat zich onder een laag vuil
en vernis een zeegezicht, ge
schilderd door de bekende
Franse schilder Claude Lor-
rain, bevond.
ALFRED MACHARD - 75 -
OVERLEDEN
De Franse schrijver Alfred Ma-
chard is op 75-Jarige leeftijd in Pa-
rRs overleden. HU schreef zUn eer
ste roman „Les negriers" toen hU
tien jaar was. Van zRn boek „Demain
il sera trop tard" werd een film ge
maakt, die vele malen is bekroond.
CHINESE HULP
AAN LAOS
China zal Laos kredieten op lange
termRn verstrekken en op verzoek
van dit land daar een aantal fabrie
ken bouwen, zo meldt het Russische
persbureau Tass.
i Laos had reeds een akkoord met
de Sowjet-Unie gesloten. waarbU het
look van dit landkredlet en techni
sche hulp zal krUgen. Enkele dagen
geleden kwamen zes van de tien be-
loofde Iljoesjin-vliegtuigen .lit de
I Sowjet-Unie in de Laotiaanse hoofd-
'stad aan
ven. Ook Wagjemakers rossig „Zomer"
trekt volop de aandacht.
Nico Molenkamp treft door zijn
individualistische weergave van een
„Indiaan" Willy Rieser wekt de no-
dvge beloften met zijn „Mieke". Het
bontkleurige ,.En los jardines de la
sierra de Cordoba" van A .van der
EjSt beeldt naar ons gevoel sfeervol
en doeltreffend de zuiver typische
Spaanse sfeer uit. Frappant van
kleur, vlakverdeling en bouw is ook
bet charmerende „De vissen" van K.
Franse. H. Berserik typeerde realis
tisch de troosteloze sfeer van zekere
huizenrijen, waarvan de gelijkvor
migheid nader geaocenbueerd wordt
door de daarop geplaatste televisie
antennes. Bijzondere waardering
hebben wU ook voor „Hamm" van W.
Barten. waarin de expressieve han
den een kundig vakmanschap ver-
ri-den. Een indringende werking gaat
ook uit van G. Brouwers „De post
bode". vanzelfsprekend totaal anders
geaard dan die van Vincent van
Gogh.
Nog noemen wU waardeerbare bij
dragen „Cactussen in de avond" van
J. Ploos van Amstel. „Landschap"
van W. F Voet. „Pakhuisbrand" van
E. V. Hamel. „Boerenerf" van A.
Roos. „Landschap" van H. Schoon-
brood. „Nacht in een tuin in het
Weet land" van P. Nieuwenhuyzen,
„Indigo-omber" van W. Kersten,
„Naakt" van D Jaspers, „Twee figu
ren" van F. Hunziker. Manschap-
penwagen" van J. Stekelenburg.
„Voorbijgangers" van Chr. v. Voorst
en „Vrouw" van W. Bosma
AI te saam een expositie, welke
wederom eer bewijst aan het loffelijke
initiatief, dat indertijd door de
Wedgwood-Industrie naar aanleiding
van haar 200-jarig bestaan genomen
werd en waardoor thans veie Neder
landse schilders gerechtvaardigd
meerdere bekendheid kunnen ver
krijgen.
Zij blijft tot en met 18 december
geopend.
H.
Herdenking dr.
Joh. Wagenaar
De besturen van het Utrechts con
servatorium. het Utrechts Stedelijk
Orkest, het Toonkunstkoor afd.
Utrecht en het College van Kerk
voogden van de Herv. Gemeente in
Utrecht, hebben het initiatief geno
men tot viering van de 100ste geboor
tedag ran de Utrechtse musiens en
componist dr. Johan Wagenaar.
Het carillonconcert dat vanaf de
Domtoren door de stadsbeiaardier
Chris Bos zou worden gegeven op za
terdag 8 december, zal dan wegens
de nationale rouwdag niet door kun
nen gaan. Dit concert is uitgesteld
tot maandagavond 10 december tus
sen 7 en 8 uur. Dezelfde avond zal
in Tivoli een herdenkingsconcert ge
geven worden, waaraan medewer
ken het Utrechts Stedelijk Orkest
onder leiding van Paul Hupperts, een
a capella koor onder leiding van
Frits Knol, gevormd uit leden van
het Toonkunstkoor en leerlingen
van de koorklasse van het conserva
torium, de zangeres Anny Delorie en
de musicoloog Wouter Paap, dié de
herdenkingsrede zal uitspreken.
De volgende werken van Johan
Wagenaar worden uitgevoerd: Intra-
da voor koperblazers, drie madriga
len voor a capella-koor, de aria „Ave
de Phèdre" en de ouverture „Cyrano
de Bergerac".
In het Prinsenhof:
Schilderijen van
Salvador Dali
Tot 1 januari zijn in het Stedelijk
Museum het Prinsenhof te Delft drie
schilderijen van de Spaanse schilder
Salvador Dali te zien. Deze surrealis
tische schilderijen zijn in 1946 ver
vaardigd in opdracht van de presi
dent-directeur van een grote kosme-
tiscbe industrie te New York, ter
gelegenheid van een nieuw parfum.
De schilderijen hebben betrekking
op het produkt en stellen voor „De
onzichtbare geliefden", „Luchtspiege
ling" en „Oase". Zij zijn reeds in vele
landen geweest en zullen in ons land
alleen in Delft te zien zijn. De schil
derijen zijn voor ruim een half mil
joen gulden verzekerd.
~\jU is hij dan toch werkelijk
gekomen!
De échte Sint en mis
schien ziet U hem vanavoru
wel bij U thuis.
Als U paardegetrappel in d.
straat hoort, het hinneken vat
een schimmel, geschuifel op he.
dak, dan weet U dat er iets an
ders dan anders op komst is ei
moet U op uw hoede zijn.
Sint is er de bisschop niet naar
om U lang in 't onzekere te laten.
U zult straks gauw genoeg weter
of hij de koek of de gard voor l
meebrengt.
j LS de bel klinkt k&n zijn
dat hij plotseling voor d<
deur staat.
U zult dan breed baan voor hen
maken, hem een beleefd „Kon
binnen, beste Sint" toeroepen er
dan maar afwachten, wat er ul\
de bus komt: een vriendelijke be
groeting of een grom uit z'n baard
die niets goeds voorspelt.
Duizenden wachten in angstigt
spanning af, wat er uit de zak
komt.
Dat kan alles of niets zijn, het
hangt er van af hoe U zich in
't afgelopen jaar gedragen hebt.
Y~Met is voor de ouwe Sint een
Yfi heksentoer op z'n verjaardag
alles bij te benen.
Bij een bevolking van zo om en
bij de 12 miljoen wordt z'n taak
steeds zwaarder, want ieder jaar
komen er een paar duizend bij.
Vroeger ging 't nog wel.
Maar nu
En tóch is 't merkwaardig, hoe
hij naar aloude traditie z'n
reputatie van „onvermoeide oude
heer" weet hoog te houden en
geen mens, die z'n hart geraakt
heeft, vergeet.
Mies Bouman mag dan een re
cord aan uithoudingsvermogen
geslagen hebben, voor Sint is dat
jondanks z'n hoge leeftijd
niets bijzonders.
Als hij z'n lange nacht van
goede gaven er op heeft zitten,
keert Sint terwijl U na z'n feest
misschien op apegapen ligt fris
en vrolijk naar z'n geliefd Spanje
terug.
Alsof er niets aan de hand ge-i
weest is.
Doet U 't hem maar eens na! I
FANTASIO
De
Bloen
land"
17 de
Vo
kwek
het b
bollei
oogst
Een
bedrijf
waarde
steeds
bracht
weerso
male
wegble
den et
Nu
het bl<
gereal:
mendt
teelt
dat d
kwam
mach!
baar
Doo
op vol
diolen
groei
oogstt
plaat,'
omsta
valt
niet t
aal r
ogent
VOOR HET KLEINE SCHUWE MEISJE met de grote
donkere ogen leek een carrière in de danskunst allerminst
weggelegd. Haar vaderde zenuwarts dr. George Graham, was
een van die mensen die de danskunst een wuft vertoon vinden zon
der enige artistieke waarde en moeder Graham zag in de kleine
Martha een toegewijde echtgenote en moeder zoals zij zelf was.
Het succes was groter dan werd
verwacht de Inkomsten dekten de
kosten.
I De kleine kring van bewonderaars
groeide meer en meer en vier jaar
later kreeg zR de vrouwelijke hoofd
rol in de Amerikaanse première van
Strawlnsky's "Sacre du Printemps".
Martha Graham blijkt het evenwicht
tussen jeugdige experimenteerdrift
en volwassen kunstenaarschap te
hebben gevonden en haar faam
groeit.
I In 1935 hetzelfde jaar waarin
I zR met haar „Frontier" op muziek
van Louis Horst haar Amerikaanse
periode begon wordt zR benoemd
in de New York Municipal Art Com
mittee. In 1937 valt haar de grote eer
te beurt van een optreden in het
Witte Huis voor president en me
vrouw Roosevelt. Zij trekt het hele
land door en wordt een nationale
beroemdheid. Maar Martha Graham
verliest in deze succesvolle tRd haar
artistieke originaliteit niet. In 1940
weet zR de tegenstelling tussen ge
sproken woord en dans-drama tot
een gelukkige synthese te brengen in
haar "Letter to the world". In en na
de oorlog brengt zR op een geheel
eigen wRze onderwerpen uit de
Griekse mythologie in balletvorm.
In 1950 treedt Martha Graham
voor het eerst buiten haar eigen
Vader Graham heeft zRn vergis
sing nooit gemerkt. Toen hR over
leed was Martha een jaar of twaalf
met een hoofd vol ballet-ambities die
zij na het verdwijnen van de vader
lijke barrière hardnekkig begon na te
streven.
Op de Denishawn School, de pro
gressieve dansacademie van 't dans
en echtpaar Ted Shawn en Ruth St.
Denis, begon zR allengs op te vallen.
Als men haar de kans gaf danste zij
als een Jonge wervelwind vol uitbar
stingen van vitaliteit. Het zwijgzame
meisje, dat tRdens het theoretisch
onderwijs slechts nu en dan een
vraag stelde, bleek een artistiek tem
perament te hebben waarbij dat van
al haar medeleerlingen verbleekte.
IN 1920 krRgt Martha Graham de I
kans te laten zien wat zij waard
is 'n tournee van 6 maanden ge-
organiseerd door Ted Shawn. Korte
tRd later heeft zR haar eerste be- I
langrRke rol en wel in een ballet
van Shawn "Xochitl", gebaseerd op
een Indiaanse legende. In 1923 wordt
zR geëngageerd door de Greenwich
Village Follies. Na twee jaar verlaat
zR deze groep omdat zR het gevoel
heeft in een „artistiek vacuum te
werken". Als reactie op de uiterlRke
praal van het ballet gaat zR experi
menteren met een balletvorm ont
daan van alle overbodige schittering:
een nieuwe choreografie, nieuwe vor
men van libretto en eenvoudige kos
tuums. De balletliteratuur spreekt
van Grahams 'woolen period" en
veel Indruk maakte zR er in het be
gin niet mee. Maar als zij in 1925 als
docente van de Eastman School of
Dance te Rochester te maken krRgt
met de musicus Louis Horst krRgen
haar ideeën vastere vorm. ZR raakt
geïnteresseerd in de moderne mu
ziek en in 1926 treedt zij voor het
eerst zelfstandig op, te New York.
land op. Helaas maakt een ongeval
een spoedig einde aan haar eerste
Europese tournee maar ln 1954 heeft
zR langdurig succes in het oude we
relddeel. Een jaar later maakt zR
haar beroemde Aziatische tournee
Japan, PhilippRnen, Indonesië.
Thailand, India, Iran en Irak, waar
zR een overweldigende indruk maak
te. Na afloop van deze zeer succes
volle tournee begroette de directeur
van het Speciale Fonds van de V.N.,
Paul G. Hoffman, haar als „de groot
ste ambassadeur die ooit door ons
land naar Azië werd gezonden".
Men kan zonder bezwaar zeg
gen en tijdens de Europese
tournee die haar op 13 december
in Haarlem, 14 december in Den
Haag en op 16 december in
Heerlen brengt zal dat ook weer
blijken dat Martha Graham
een nieuwe dimensie aan de
danskunst heeft toegevoegd.
Van haar 125 balletten zijn
er verschillende onweersproken
meesterwerken. Zij leidde en in
spireerde twee generaties dan
sers, introduceerde nieuwe toe
passingen van belichting, aan
kleding, muziek, boeit miljoenen
mensen over de gehele wereld
steeds weer. Over haar artistie
ke waarde bestaat geen verschil
van mening meer.
Maar niets wijst er op dat dit
balletgenie zal ophouden haar
publiek te verbazen.
A. H. Kloos (vice-voorzitter N.V.V.)
Hoewel het S.E.R.-rapport over de
loonruimte in 1963 (2,7 procent) als
uitgangspunt zal worden genomen
voor de toetsing der loonvoorstellen,
waarover thans wordt onderhandeld,
ls dit rapport geen model voor de toe
komstige halfjaarlRkse rapporten,
die de Sociaal Economische Raad in
het nieuwe systeem van loonpolitiek
zal uitbrengen. Daarvoor Ls het veel
te scherp toegespitst op een concreet
economisch stRgingspercentage.
Aldus de heer A.H. Kloos. vice-
voorzitter van het N.V.V., hedenmor
gen voor de hoofdbesturenvergade-
ring van het Nederlands Verbond
van Vakverenigingen In Amsterdam,
waar hel dagelRks bestuur verant
woording aflegde van het standpunt,
dat het ten aanzien van de loonpoli
tiek heeft ingenomen.
„Breder allure
„WR stellen ons voor de toekomst
rapporten van breder allure voor",
aldus de heer Kloos. „waarin de loon
vorming een belangrRke en misschien
wel eens een centrale plaats zal inne
men. maar waarin het loonbeleid
geplaatst zal worden in het brede ka
der van de economische, monetaire
en buagettaire politiek, waar het
naar ons gevoel hoort. Daarin past
niet een Ln decimalen aangegeven
looncRfei als thans te voorschRn is
gekomen.'
De hetr Kloos stelde, dat werkne
mers ei, werkgevers nu gezamenlRk
de plicht hebben om naar beste ver
mogen de algemene doelstellingen
van het S.E.R.-rapport te realiseren.
Hij onderstreepte nog eens, dat de
interne coördinatie-organen en de
Stichting van de Arbeid hierbR een
niet geringe opgave hebben.
Voor de verwezenlRking van deze
doelstellingen, zullen echter de werk
gevers ir. eerste instantie verantwoor-
delRk zRn, meent de heer Kloos. „Als
de werkgevers bR de schaarste op de
arbeidsmarkt al bR de eerste stoot
omvallen, dan kan men van ons de
redding van het vaderland niet ver
wachten."
Niet zo slecht
Bovendien geloofde de spreker, dat
in dat geval de Nederlandse concur
rentiepositie ten opzichte van het
buitenland niet zo ten hemel schrei
end is als men ons heeft willen doen
geloven. Als de regering terugdeinst
voor haar verantwoordelRkheid op
andere dan loonpolitieke instrumen
ten te hanteren voor het economisch
evenwicht, dan wordt misschien een
aantasting van onze deviezenreser
ves onvermRdelRk, dacht de heer
Kloos
Met de president van de Neder
landse bank dr. Holtrop, die zich in
een rede voor de protesfants-christe-
iRke werkgevers vorige week optimis
tisch toonde over de toekomst, was de
heer kloos van mening dat de devie
zenreserves voldoende zRn ,om zo'n
schok op te vangen. HR gaf overigens
toe dat het beter was als niet op deze
ïeserves behoefde te worden terugge
vallen.
De heer Kloos zette de vergadering
uiteen wat de overwegingen van de
vakbeweging zRn geweest bR haar
standpunt ten opzichte van het nieu
we systeem van loonpolitiek.
ndi
ravj
(van onze A'damse corresponc
Vlak voordat de mist gisterav
omstreeks half twaalf Schiphol
vliegtuigen vrRwel onbereikb
maakte, is minister mr. J. M. A
Luns met een vertraging van r
12 uur ook in New York wai
mist in Nederland teruggeke
De minister heeft een bezoek
bracht aan de Nederlandse Anti
voor de ambassadeursconferentie
woonde ook de Algemene Verga
ring van de Verenigde Naties bi;
Het overlijden van Prinses Will
mina had een schaduw over de c
ferentie geworpen. „Het was goe<
zien, hoe de bevolking van St. Mz
ten meeleefde. Overal zag men
Nederlandse en Antilliaanse vla?
halfstok", aldus de minister die
afgelopen zondag namens de r«
ring een tweetal kerkdiensten
woonde.
Wat de 'vergadering van de 1
enigde Naties betreft, zei mini
Luns. dat ondanks het toegenon
aantal leden, van wie er velen
jonge staten en dus zonder diploi
tieke ervaring zRn, er een rust
sfeer valt waar te nemen dan vc
heen en ook, dat de tegenstellin
tussen Oost en West minder
uiting komen. De Chinese agre,
tegen India zou bR de V.N. wor
gezien als een affaire van lange di
Minister Luns zei in New Y
geen enkel contact met Indonesis
diplomaten te hebben gehad,
ontkende voorts iets te hebben i
nomen over een kort geding, dat
in Amerika verblRvende Nederlan
journalist Willem Oltmans t«
hem aanhangig wil maken, weg
ministeriële maatregelen, die de i
oefening van zRn beroep zouden
lemmeren.
„Ik weet van niets en ik wens
trouwen ook geen commentaar o
te geven".
Do
Prin:
door
st.-r
De
het
stre'
bege
van
door
vreu
jaar
men
dan
had'
lijk
ovei
D
acti
wee
zors
H
Voc
in i
He1
<th
var
par
mo
for:
(9-
I
Ste
2—
Sc;
Ho
6tr
tir
tu
Dj. J. Kruger overleden
In de ouderdom van ruim 81 Ji
is te Bussum overleden ds. J. K
ger, emeritus predikant van de
reformeerde Kerken. Ds Krui
werd 27 april 1881 te Den haag
boren. Hij studeerde aan de V;
Universiteit, eerst rechten, daar
theologie. In 1909 werd hR kandid
en 9 januari 1910 aanvaardde hR z
ambt te Silvolde-Gendringen.
Kruger diende de kerken
Maarssen, Delden, Elburg en Ci
tricum, waar hR 9 januari 1950 c
emeritaat ging. Daarna vestigde
zich in Bussum.
Het stoffelRk overschot is gistel
op de algemene begraafplaats
Bussum in alle stilte begraven.
J Veldkamp weet
draai te nemen
De vice-voorzitter van het
NVV, de heer A. H. Kloos heeft
vandaag op de hoofdbestuurs
vergadering van het NVV res
pect betuigd voor de reële wRze,
waarop minister Veldkamp het
overleg heeft gevoerd met de
Stichting van de Arbeid over
't nieuwe loonpolitieke systeem.
Zoals bekend hebben werkne
mersvertegenwoordigers en de
minister nogal fel tegenover el-,
kaar gestaan, waarbR de minis-,
ter uiteindelRk op belangrRke
Kunten bakzeil heeft moeten
alen. „Hij heeft zRn aftocht
weten te dekken zonder 1 te
veel prestigeverlies", aldus de
heer Kloot „Wat wR in de mi
nister als onderhandelaar waar
deren, is dat hij bRzonder goed
aanvoelt, wanneer het moment
gekomen ls om om te zwaaien".
