Cliburn: op zoek
naar
nieuwe vorm van expressie
Ludwig contra Opera
Dietrich Fischer-Dieskau:
rotsvast geloof in de kunst
Nu voor het eerst
'n first class Amerikaan
in royaal pakje van 25 stuks
voor één gulden
Maar hij wil nog 52
jaar pianist zijn
Geschil niet regisseur
Hij kent zijn plaats niet";
onrechtmatige behandeling"
Nog meer goud
voor Anneke
Grönloh
Een meester der zangkunst
Naast opera trouw aan lied
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 16 november 1962
Vijfde blad no. 30809
GOLD STAR
first class
American
tabaccos
Koop direct een pakje en proef 25 maal hoe geurig, hoe lekker!
Advertentie
De tweede akte van het geschil tussen Wolf Dieter Ludwig, de
chef regisseur van de Ned. Opera, en de directie van deze in
stelling, waarbij het gaat om het verlangen van de sinds 1956 aan
onze nationale opera instelling verbonden regisseur zijn werk op
de oude, verantwoordelijke voet te mogen voortzetten, heeft zich
gistermiddag voor het Amsterdamse Gerechtshof afgespeeld. Het
waren de (ruim 2Yi uur durende) pleidooien in het appèl dat Lud
wig aantekende nadat de president van de rechtbank in kort ge
ding zijn eisen had afgewezen.
„Koude oorlog"
„Myn cliënt kan nog slechts on
betekenende werkzaamheden verrich
ten, die niet tot het wezen van zijn
verantwoordelijke functie behoren",
betoogde Ludwig's raadsman mr. R.
j. Polak, die het essentieel ingrijpen
in de taak-uitoefening van Ludwig in
strijd achtte met het „droit de tra
vail". De raadsman van de opera mr.
R Korthals Altes verklaarde evenwel
nadrukkelijk dat de Ned. Opera er na
hetgeen is voorgevallen niet aan
denkt Ludwig in de generale
planning te betrekken.
„Deze heer kent zyn plaats niet en
dat zün mensen waarmee het moei
lijk is samen te werken", zo meende
mr. Korthals Altes, die voorts sprak
van „een latente koude oorlog", Lud
wig kan z.i. een deel van zün werk
blijven verrichten, „maar hü doet er
goed aan zo spoedig mogelyk naar
ander werk uit te zien. Hij moet de
kost maar in het buitenland zien te
verdienen", z®i de opera-advocaat.
Salaris f20.000
Het kort geding werd aangespan
nen nadat Ludwig na een maanden
lange ziekte in mei jl. zijn werk wil
de voortzetten. Hü ontdekte evenwel
dat de directie niet voor hem te spre
ken was cn dat hij buiten de gene
rale planning en andere gewichtige
bijeenkomsten werd gehouden. „Hij
mag nog slechts onbeduidend werk
verrichten: het opnieuw instuderen
van zün eigen produkties en het deel
nemen aan de weekroosterbesprekin-
gen. Maar dat werk kan een assis
tent-regisseur ook doen" zei mr. Po
lak, die dit een noitre geldverspilling
noemde.
Voor dit „opwarmen van kliekjes"
loais Ludwig het zelf noemt ontvangt
de jonge Duitser volgens mr. Polak
een salaris van f 20.000.
Door de weigering van de directie
de heer Ludwig in het overleg op het
hoogste niveau te betrekken, meende
mr. Polak van een schorsing te mo
gen spreken.
Een schorsing is z.i. gerechtvaar
digd tijdens een overgangsfase, doch
niet voor een periode van minstens
een jaar. Bedenkelijk vond mr. Po-
lak het dat zün cliënt wel de toezeg-
f ging kreeg de première van „Der
J Fliegende Hollander" te mogen regis-
I seren, mits hü met de nieuwe rechts
verhouding genoegen wilde nemen,
i Mr Polak gelooft dat als iemand
wordt belet zijn normale werkzaam
heden te verrichten, dit een partiële
schorsing kan worden genoemd. „Uit
alles blijkt dat de opera Ludwig wil
elimineren", aldus mr. Polak die o.m.
suggereerde dat de opera-directie de
voor Ludwig ongunstige uitspraak in
het korte geding op alle mogelijke
manieren heeft gebruikt om zijn
cliënt in het buitenland tegen te wer
ken.
Wolf Dieter Ludwig regisseerde
sinds 1956 bij de Ned. Opera 22 ope
ra's of te wel 3'A per seizoen. Dit
maal komt hij er niet meer aan te
pas waardoor zijn mogelijkheid tot
sollicitatie wordt afgesneden. Hij kan
immers niet meer naar nieuwe pro
dukties verwüzen. Mr. Polak, die
meende dat de operadirectie on
rechtmatig heeft gehand«ld, omdat
B. en W. van Amsterdam de schor
sing niet hebben goedgekeurd, ont
kende dat zün cliënt geregeld op af
gelasting van premières zou hebben
aangedrongen, incidenten met solis
ten zou hebben veroorzaakt en zich
met een regie van opera-directeur
Frans Vroons zou hebben bemoeid.
Wonderlijk noemde mr. Polak het
dat opeens niets meer deugde van de
chefregisseur, die men in 1956 met
zoveel ophef binnenhaalde. „Totnu-
toe heeft men iedereen die bü de
opera niet welgevallig was kunnen
wegkopen, maar mijn cliënt vecht
voor zijn recht", concludeerde mr.
Polak, die de in kort geding gestelde
eis met een dwangsom van f 10.000
verzocht toe te wijzen.
„Hooghartig"
Mr. Korthals Altes karakteriseerde
Ludwig ais denigrerend, kwetsend en
hooghartig, een mening die de recht
bank-president ook was toege
daan. Onjuist oordeelde hij het dat
de op grond van het „droit de
travail" begonnen vordering nu op
eens de schorsing tot ondergrond
krügt. Mr Korthals Altes ontkende
trouwens dat er sprake is van een
schorsing.
De samenwerking met Ludwig was
alleen niet meer mogelijk en daarom
werd zijn taak beperkt tot het voort
bestaan van zijn eigen produktie. Bij
het „droit de travail" moet men vol
gens pleiter rekening houden met de
beperking van de redelijkheid. Lud
wig kan een deel van zyn werk bly-
ven verrichten, maar men mag zün
werkgever niet verwijten als hij hem
door de ontstane moeilijkheden niet
meer overal bijhaalt. Na re- cn du
plieken bepaalde de president van het
Hof de uitspraak op 3 januari.
Met DSC op tournee
door Malakka
Anneke Grönloh en de Dutch
Swing College Band gaan vijf weken
op tournee door Malakka. Anneke
heeft met de band een aantal op
namen gemaakt en deze bleken zo
goed te voldoen, dat het plan tot
samenwerking ontstond. Nederlands
populairste teenager is bijzonder ge
zien in Malakka en nu reeds zün de
zalen waar zij zal optreden, geheel
uitverkocht.
Bij haar vertrek op 29 november
zal haar op Schiphol voor haar
plaatje „Paradiso" een gouden plaat
worden aangeboden. Ook in Singa
pore wacht haar een gouden plaat
voor Maleise liedjes, waarmee de
jonge zangeres het totaal binnen
twee maanden op 3 gouden platen
heeft gebracht.
Elk optreden in Malakka zal zy
eindigen met het volkslied van de
nieuwe federatie van Maleise staten.
(Advertentie!
Rotterdamse
rivierpolitie ln de Nieuwe Maas bij de
Lloydkade het stoffelijk overschot aan-
I getroffen van de 47-Jarlge Chinese kok
Cheung Shlng, die tijdelijk ln de Kra
ton aan de Lloydkade verbleef De
man was de nacht tevoren vermoede
lijk door de duisternis misleid, te wa
ter geraakt en verdronken
DE 28-jarige Amerikaanse virtuoze pianist Van Cliburn is
voornemens zijn carrière radicaal over een andere boog te
gooien en te zoeken naar een andere vorm van muzikale expressie.
Maar hij zegt er bijnog tenminste 52 jaar pianist te blijven.
„Ik wil dirigent zijn en reizen maken wanneer ik tachtig ben",
itgt hij.
Cliburn heeft zijn debuut als dirigent er al opzitten. Verleden
jaar was hij dirigent en solist in Prokofjews Derde Pianoconcert.
Sindsdien heeft hij de smaak van het dirigeren te pakken.
Na zijn concerten pleegt Van
Cliburn handtekeningen rond te
delen aan bewonderaars, en voor
al bewonderaarsters, geeft ad
viezen aan aankomende jonge
musici en ontmoet enkele van
hun leermeesters.
Van Cliburn. die in het licht
van de publiciteit kwam doordat
Hij het Tsjaikowskyconcours van
Moskou in 1958 won. geeft
graag toe dat hij de opera ver
kiest boven de piano. Hij noemt
de opera ,,raijn favoriete vorm
van muziekmaken". En zegt dat
toen hij klein was, hij ervan
droomde ster van de Metropoli
tan Opera te zijn. En dan liefst
in de rollen van Don Giovanni
en Boris Godounow.
„Voor mij", aldus Van Cli
burn, .waren operazangers toen
aanl rekkelijker dan filmsterren.
Ervaring als zanger heeft hij
praktisch niet, maar hij zong bas
in het kerkkoor in zijn geboorte
plaats.
Van Cliburn speelt niet wat
hij niet mooi vindt. „Lijkt me iets
fijn om te spelen, dan probeer ik
het meester te worden".
Eenzaam bestaan
De in Texas geboren virtuoos
speelt het liefst in grote con
certzalen. „Amerika is er ruim
mee gezegend. Ze werden gebouwd in
de tijd dat er veel hout werd ge
bruikt," zei hü- Carnegie Hall in
New York en Constitution Hall in
Washington noemt hij als ideale
voorbeelden.
Van Cliburn maakt op het ogen
blik een tournee van 50 concerten in
Amerika. In het voorjaar van 1963
gaat hij uitgebreide concertreizen in
Europa maken. Hij geeft toe dat hem
op deze manier weinig tüd voor an
dere dingen overblijft. „Maar", zegt
hy gelaten. „Musici die ernst maken
met hun vak moeten nu eenmaal
een eenzaam bestaan leiden."
Van Cliburn. wiens moeder con-
certnianiste was, begon al piano te
spelen toen hü drie was. Toen hij
twaalf was moest hü zich geweld
aan doen niet het huis uit te hollen
en met vriendjes te gaan spelen. „Ik
moest me zelfdiscipline bybrengen."
zegt hy.
Dertien geworden speelde hü kla
rinet in een een marsorkest, „maar
veel plezier had ik er niet in en ik
was geen goed speler op dit instru
ment", herinnert hy zich.
Nog niet trouwen
Naast romantische muziek heeft
ook de romantische literatuur
Van Cliburns grot belangstel
ling. Hij citeert graag uit Byrons
„Child Harold", maar grijpt in een
verloren uurtje ook graag naar Aga-
ta Christie, die hem zo ontspant.
De weinige hechte vrienden die Van
Cliburn heeft moeten het veelal doen
met telefoontjes. Hij woont in een
bescheiden appartement in New
York waar hü vele. vele uren stu
deert. „behalve ln de vroege morgen j
uit meely met de buren."
Van Cliburn is onlangs gekozen
tot een van de vijf meest begerens
waardige vrijgezellen in Amerika
door de „Hollywood bachelor girls
club".
„Wanneer ik trouw", zegt Van Cli
burn naar aanleiding hiervan, 'wil
ik een geordend huishouden en dat
mün kinderen hun vader kennen."
Maar dat zal nog wei even duren,
want Van Cliburn zi* tot 1965 aan
veeleisende contracten vast. en het j
huwelijk moet zolang wachten, zegt
hü zelf. „Toch zou ik de voorzitster
van die fan club wel eens willen ont
moeten." laat hij zich ontvallen, en
zijn fameuze handen met de grote
spanne van lange slanke vingers val
len terug op het toetsenbord.
MAURITS MOK
die. zoals wij gisteren uitvoerig
meldden, bekroond is met de
Henriëtte Roland Holstprijs.
Geboren zoover
Dietrich FischerDieskau's loop
baan voltrok zich, zoals duizenden
dromen, dat deze zich bü hen zal
voltrekken.
Bij hem ging alles als vanzelf.
Nergens ondervond de in 1925 gebo
ren zanger moeilijkheden, de om
standigheden waren altyd gunstig en
dat is de reden, dat FischerDieskau
op een leeftijd, dat anderen moeten
werken en jachten, als een „meester
der zangkunst" voor ons staat.
In Freiburg begint hij na 1945 zün
carrière als liederenzanger.
Schubert's „Winterreise" en
Brahms' „Ernste Gesange" behoren
tot de werken, waarmee hü schitte
rende successen behaalde.
Op initiatief van Heinz Tietjen
krügt de begaafde zanger een con
tract bij de Stedelyke Opera in Ber-
lün. Als Marquis Posa in Verdi's „Don
Carlos" oogst hy triomfen: de ster
is geboren! De innerlijke kracht van
zün persoonlijkheid heeft gezege
vierd en „het is. alsof er een schit
tering door de zaal gaat. als hij het
podium betreedt" Zo heeft de be
roemde criticus Friedrich Luft het
eens gezegd.
Fischer—Dieskau heeft een zeer
persoonlyke stül van interpreteren,
die een rotsvast geloof in de kunst
uitdrukt, waardigheid en een klas
siek vormgevoel Inhoudt, die hem tot
een meester van de opera- en con
certmuziek maakt In Berlijn voegt
hij belangryke rollen aan zyn reper
toire toe en hier vertolkt hij voor de
eerste keer de rol van Wolfram in
Wagner's „Tannhauser". een rol. die
hü zo gedistingeerd en bevrijd uit
beeldt. dat een Engelse criticus van
„heilige eerbied voor zo'n stem en
stemming" sprak.
Tot de grootste successen van
Dietrich FischerDieskau behoren
o.a. de rollen van Don Giovanni.
Busoni's Faust en René in Verdi's
„Un ballo in Maschera", alsmede
Dietrich FischerDieskau
de opera het „lied" trouw. Wat het
lied betreft, leeft hij in de vorige
eeuw, of liever gezegd: hij weet deze
zuivere en rijke wereld in onze tijd
te plaatsen en haar hier waardering
te verschaffen. Door zijn vertolkin
gen wordt het de huidige muziek-
generatie duidelijk, dat het lied
zoals zo dikwijls verondersteld wordt
niet anachronistisch in onze tijd
staat. De miniatuurdrama's in Schu
bert's smeltende melodieën, het schit
teren van de zuidelijke zon in Huge
Wolf's „Harmoniën" en de ernst en
humor van de lyriek van Brahms
hebben nog waarde voor ons. zolang
er vertolkers zyn, die deze waarde
kennen.
Eén van deze vertolkers is Dietrich
Fischer Dieskau.
Klassiek toneelstuk
in modern gewaad
„The Alchemist". Ben Jonson's
meesterlijke komedie, die in 1610
werd geschreven zal door het Old
Vic Theatre in Londen in een modern
gewaad worden gestoken.
Op 28 november a.s. zal het op het
programma worden genomen. Het
stuk wordt geregisseerd door Sir Ty
rone Guthrie en de eigentydse decors
en kostuums zün ontworpen door
Tanya Moiseiwitsch. De laatste keer
dat Old Vic een klassiek .tuk in mo
dem kostuum speelde was in 1938
toen Guthrie Hamlet regisseerde
met Alec Guinness in de titelrol. De
rol van Subtle, de alchemist, zal door
Leo Mc kern worden gespeeld, met
Catherine Lr zey als Tribulation
Wholesome. Lee Montaque als Face
en Esmond Knight als Lovewit.
ARRESLEEMUSEUM
NAAR VIERHOUTEN?
Er is sprake van, dat het arre-
sleemuseum van Driebergen naar
Vierhouten zal worden verplaatst.
Een terrein in deze laatste plaats
is reeds beschikbaar. Indien de ver
gunning voor het optrekken van een
gebouw binnenkort loskomt, staat
het vast. dat Driebergen een attrac
tie kwyt zal raken.
Uitleenmuseum van
kunstwerken
Een comité in Haarlem heeft de
gemeenteraad van deze stad ge
vraagd een uitleenmuseum in het le
ven te roepen. Particulieren zouden
van dit museum kunstwerken voor
een korte tyd in bruikleen kunnen
krijgen.
Het comité wil door dit initiatief
het zien van kunst bevorderen en de
kunst terugbrengen in het dagelük-
«e leven. De voorkeur van het comi
té gaat uit naar kunstwerken van
hedendaagse kunstenaars, in de eer
ste plaats uit Haarlem en omgeving.
Falstaff en de graaf in Mozart's „Die
Hochzeit des Figaro". Er bestaat geen
opera van wereldnaam, binnen welks
muren zün stem niet heeft geklon
ken. Er bestaat geen internationaal
publiek, dat deze Duitse zanger niet
met ovaties heeft overladen.
I tui grote waarde
Maar Dietrich Fischer—Diskau
blyft ondanks alle verplichtingen aan
(Van onze Kunstredactie)
Tijdens de dit jaar gehouden muziekweken in Bayreuth en Salz
burg werd door een bekend instituut voor opinie-onderzoek aan
talrijke buitenlandse bezoekers de vraag gesteld, welke Duitse zan
gers en zangeressen in het buitenland, met name in Engeland.
Frankrijk, Italië en Nederland het meest geliefd zijn.
Terwijl bij de prima-donna's de namen Melitta Muszely, Erna
Berger, Christa Ludwig, Irmgard Seefried en Anneliese Rothen-
berger genoemd werden, kwam de operazanger Dietrich Fischer-
Dieskau als populairste ster van de operakunst op de eerste plaats,
gevolgd zonder dat men de ene zanger boven de ander stelde
door Wolfgang Windgassen. Rudolf Schock, Joseph Greindl,
Heinz Hoppe en Benno Kusche.
