Castella-voordeel
Honderd Jaar geleden werd
Gerhart Hauptmann geboren
Henrieite Roland Holst-
prijs voor Maurits Mok
dichter
formaat
Ziener en
van groot
Speciaal voor zijn
Gedenk de mens
kunst
„Goetlierol"
REEDSDK 1EMAALBEKROOND
2 pakkenslechts 79 ct
2 reuzenpakken slechts f 1.52
kAltlÖOSCOQP
Oligemia 1 maart 1886
Donderdag 15 november 1962
Vijfde blad no. 30008
dan staat er op het etiket een
magisch woord:
Als een elegant-geklede
i ,i
is verk/ïjgbaar in velerlei kwaliteiten en prijsklassen
Natuurlijk is het mogelijk dat hier
in verandering komt na de huidige
Hauptmann-herdenking. die gepaard
gaat met opvoeringen over heel
Duitsland. Temeer is er kans op een
herleving van de belangstelling voor
dit werk. omdat een groot deel er
van de sfeer en herinnering oproept
aan Silezie en de eilanden in de
Oostzee, iets wat bü de 12 miljoen
uit het oosten afkomstige bondsbur-
gers moet inslaan. Aan de andere
kant betwijfelde een Westduitse cri
ticus wellicht terecht, dat in de
Bondsrepubliek de mensen nog een
orgaan hebben voor de spanning in
Hauptmanns werk tussen lofzang en
klaaglied. Olympische glans en de
grauwheid van de onderwereld.
Zijn stukken
Van de grote stukke", die Haupt-
mann tussen zyn „Vor Son-
nenaufgang" in 1889 en „Vor
Sonnenuntergang" in 1932 schreef,
zijn er deze weken heel wat op de
Duitse planken te zien. Van zijn la
tere, klassicistische werken hoort
men minder. Behalve het reeds ge
noemde „Vor Sonnenuntergang"
Hauptmanns rijpe Goetheaanse stuk
over de liefde van een oudere man
voor een jong meisje, worden ge
speeld: „Die Ratten", het tragie-ko-
mische kazemertuk, „Die Weber",
spelend onder de door mechanisatie
half verhongerde Silezische arbeiders,
het lustspel Biberpelz, over de pit
tige en sluwe wasvrouw Wolff, die
iedereen te slim af is. en Voerman
Henschel, de vierkante eerlijke man.
die verstrikt raakt in de strikken
van *lïn eerzuchtige dienstbode Han-
ne.
Dit laatste stuk. in Nederland
rondom 1900 beroemd door de opvoe
ring met Louis Bouwmeester en zijn
zuster, bracht de Duitse televisie in
een schitterende opvoering van het
Schauspielhaus in Zürich. Op het
scherm was ook nog een van Haupt
manns kunstenaarsdrama's „Gabriel
Schillings Flucht" to zien. terwyi het
stuk „Rosé Bernd" voor vanavond
«donderdag» op het programma staat.
Men zou bijna geneigd zijn van een
Hauptmannherleving te spreken en
wie weet komt het daar in zekere
kringen nog van. als de nalatenschap
van de schrijver, bezit van zijn jong-
ste zoon uit het tweede huwelijk, Be-
venuto, binnenkort wordt gepubli
ceerd zoals het plan schijnt te zijn.
Toch moet men betwijfelen of de
eens zo beroemde, schilderachtige
Hauptmann. die er in 1922 in ernst
over dacht zijn voor 't Rijkspresident
schap van de Republiek van Wei-
mar kandidaat te stellen en eens
„president van het Duitse hart" ge- j
noemd werd, ooit de roem zal evena
ren van zijn jongere tijdgenoten
Thomas Mann en Hugo von Hoff-
mannstahl, met wie hij samen de
drie pijlers vormd?, waarop de we
reldberoemde uitgeverij Fischerverlag
werd gebouwd.
(Van onze correspoadent tc Bonn)
GERHART HAUPTMANN
H
Zestien jaren zijn voorbijgegaan.
linds Hauptmann in zijn huis Wei-
*nstein in Silezie stierf. Zestien ja-
t: *n, waarin de Westduitse lezer,
heaterbezoeker en criticus nog geen
o» uns zagen hun houding te bepa-
ka tegenover de nagedachtenis van
-Jdeze man. die zijn Goetherol en vor-
x Itelijke dichterschap in de w aag-
ichaal stelde, door ook onder Hitier
*iir Duitsland te blijven en zich zelfs
fdoor het nazi-regime te laten huldi-
en. Nog steeds is een latente con-
Iroverse aan de gang rondom Haupt-
lanu onder die schrijvers, die het
Ikrde Rijk verlieten en als emigrant
de Duitse ondergang afwachtten. Nog
weet men niet of de stokoude Haupt-
lunn, wiens humanistisch medege-
toel. pacifisme en Schopenhauerse
«ssimisme niets te maken hadden
Bet Nazidom, waarmee hem alleen
en extreem patriottisme verbond,
iet moet vergeven dat hjj gebleven
in het land, waarvan hij zich het
symbool achtte.
Was hij in laatste Instantie een
wvolgde humanist of een eeuwige
Mnpasser? Het zal wel een open
Waag blijven.
Ter gelegenheid van Hauptmanns
•O-jarige geboortedag is er in West-
•uitsland al sinds lange tijd veel ge-
rganiseeid. Men spreekt zelfs van
en Hauptmannjaar. omdat al maan-
en geleden Westduitse theaters be-
onnen stukken van de beroemde na-
uralist op hun programma te ne-
len. De televisie bracht een serie
lauptmannstukken. het Duitse lite-
atuurarchief in Marbach stelde een
^toonstelling samen, die nu in Keu-
0 t? zien is en vele interessante
I Ko's bevat, de stad Keulen organi-
Ttfrde een Hauptmannweek. de tele-
iie zond een biografisch program-
ia uit.
Alom huldigt men de nagedach
tenis van de toneelschrijver en ook
van de mens Hauptmann al ver
mijdt men daarbij al te diep in te
gaan op de laatste veertien levens
jaren van de schrijver.
„Peeperkoriv'
Het meest opvallend van dit alles
is eigenlijk, dat voor de jonge
generatie de pens zo gevierde
dichtervorst (door Thomas IVIann ge
typeerd als „Mijnheer Peeoerkorn"
in diens Zauberberg) praktisch een
onbekende is. Want niet alleen de
politiek dubieuze levensperiode van
Hauptmann wordt min of meer dood
gezwegen, ook zijn stukken verschij
nen maar zelden op het repertoire
van de grote Duitse theaters, waaruit
men niet anders kan concluderen,
dan dat deze naturalistische wer
ken naast hun gedateerde milieu
schildering en sociale problematiek
toch te weinig algemeen menselijke
inhoud hebben, om ook het na-oor-
logse publiek te boeien.
Evolutie
VOOR de derde maal in rijn literaire loopbaan riet de 55-jarige
letterkundige Maurits Mok rijn werk bekroond. Na de prijs
van de gemeente Amsterdam, die hem in 1957 voor rijn verren-
bundel ..Stormen en Stilten" ten deel viel, en de verzetsprijs, die
de Stichting Kunstenaarsverzet hem in 1959 toekende, is hij dit
maal door de jury. bestaande uit prof. dr. P. Minderaa te Leiden
en de dichters Ad den Besten en Pierre H. Dubois, waardig ge
keurd voor de Henriëtte Roland- Holstprijs. een onderscheiding die
hem ten deel valt zowel als erkenning van zijn gehele letterkundig
werk als in het bijzonder van rijn in 1957 verschenen dichtbundel
..Gedenk de mens".
behoorde hu tot de vjjf dichters die
voor deze herdenking waren uitge
nodigd om één hunner verzen voor
te dragen. De anderen waren Jac
ques Bloem, Willem Brandt, Yge
Foppema en Clara Eggink.
Met bescheiden trots toonde Mau
rits Mok ons het gedenkschrift, aan
deze gebeurtenis gewijd. Voor zijn in
1956 verzenbundel „Stormen en Stil
ten" kreeg hij de prjjs van de ge
meente Amsterdam.
Maurits Mok. die al sinds 1951 een
bungalowtje in het thans uitgestor
ven Bergen aan Zee bewoont was
Mij verrast met deze onderscheiding,
die hy maandagavond in de Singer-
roncertzaal te Laren in ontvangst
gaat nemen. Waaruit de prijs bestaat,
kon hu ons nog niet \crtelien. Wel
Uerklaarde hij zich bereid ons iets te
vertellen van z»jn letterkundig werk,
waaraan hij deze derde aslistieke on
derscheiding. zij het dan dat er een
i materiaal tintje aan zit, te danken
jaar geleden. Dat is al verleden tijd
voor hem. Daarna kwam „Exodus",
een boer; over het Bijbelse ge-reven
van de uittocht der joden uit Egypte,
Tn hetzelfde jaar 1938 verscheen van
hem eer. lang episch gedicht. ..Kaas
en broodvolk", in 1941 gevolgd door
1 een dichtwerk van 4000 regels. ..De
Vliegende Hollander" In c'e oor
logsjaren maakte hil nip?*"»] wat ge
dichten, die geïllustreed bij „De Be
zige Bij verschenen. „Verzen van
Nederland" heette de dichtbundel die
j in 1945. na de oorlog, verscheen. Hu
I had deze gedichten grotendeels tij
dens de bezetting geschreven.
Zijn eerste boek. de roman ..Bad- Tüdens de plechtige 4 mei-herden-
seizoen" verscheen al bijna dertig 1 king in d< Haagse Ridderzaal in 1960
Hij hao intussen ook enkele novel
len en romans geschreven, o.a. „Nie
mandsland", dat door „De Groene"
tot het boek van de maand werd ge-
Ipromoveerd. Zijn laatstverschenen
oennevrucht kreeg de vorm van een
door Reintje Venema geïllustreerd
j kinderboekje, wat kleultrrijmen on
der de titel „Rom bom bom". Behalve
met ziii: creatief letterkundig werk
in proza en poëzie hield de in Haar
lem geboren dichter zich ook nog
b°zig met vertaalwerk. Hij vertaalde
verschillende romans en andere boe
ken uit het Frans. Duits en Engels,
o.a. een aantal boeken van de Duitse
Gchrijver Theodoor Plevier. Voor „Het
I Spectrum" vertaalde hy „Le milieu
ilivin" van Teilhard de Chardin. met
de vertalinc van wiens .Genese d'une
pensee" hij nog bezig is Ook voor
de Aulareeks vertaalde hij verschil
lende wetenschappelijke werken Op
het journalistieke vlak is Maurits
j Mok ook werkzaam. Veertien jaren
verzorgde hij voor „Het Handelsblad"
I een rubriek voor bespreking van poe-
zie en thans schrijft hij cursiefjes
|over de dingen van de dag in „De
Gooi- en Eemlander" en „Het
'Haarlemsch Dagblad".
In zijn gedichten heeft Mok een
zekere evolutie doorgemaakt. Zijn
aanvankelijke epische gedichten heb
ben latei plaatsgemaakt voor het ly
rische. Zijn naoorlogse poëzie was
eerst wat zwaar en navrant van ka
rakter. zijn taal was daarbij van di
recte eenvoud en suggestief. Als een
bevrijding kwam dit jaar zijn vakan-
:everhaal in dichtvorm „Dwars door
j de zomer'waarin hy op lyrische
wijze zijn ervaringen tijdens een va
kantie naar Denemarken onder
I woorden brengt. Het is of de huma
nistisch georiënteerde dichter achter
I het reisavontuur een nog groter ge-
I heimzinniger avontuur vermoedt, het
avontuur van de mens die zoekt naar
leen licht, dat stralender en be-
!vrijdenaer is dan de milde zomer
zon. In deze bundel geeft Mok blijk
van een beeldend vermógen, taalbe
heersing en van een ontplooiing van
7ün dichterlijke persoonlijkheid.
In zijn bescheiden bungalow aan
de Patijnweg in Bergen aan Zee kan
Mok rustig werken. Althans in deze
«■tllle wintermaanden. In de drukke
zomermaanden ontvlucht hij de bad
plaats Binnenkort verschijnen van
hem een roman. „De ontmaskering",
en een dichtbundel. „Achtergrond".
Fr mag nog veel meer letterkundig
werk van deze
den verwacht.
Expositie „Het wondere
zwart van Delft
Ter gelegenheid van het 10-jarig
Maan der „Vereniging van vricn-
dcr Nederlandse ceramiek"
•rdt in het Gemeentelijk museum
'Ulet Holthuysen te Amsterdam
'0 14 november tot 15 januari een
'positie gehouden van zwart Delfts
Rdewerk onder de titel „Het won-
We zwart van Delft".
De directeur-generaal voor de
tosten en buitenlandse culturele
trekkingen van het ministerie van
K. en W„ mr. H. J. Reinink, zal
tentoonstelling op zaterdagmid-
*8 24 november openen. Het bijzon-
ere procédé waarbij zwart glazuur
erd gebruikt, is slechts korte tijd
°or de Delftse pottenbakkers toege-
^t (eind 17e en begin 18e eeuw) in
Wolging van het beroemde Chinese
Wselein dat onder de naam ,.Fa-
ti'le Noire" bekend is geworden.
Daardoor zijn er thans nog maar
to)ig voorwerpen van zwj :t Delfts
▼Inden. Op de expositie zijn er.
>r zover bekend nu voor de eerste
5*1 in ons land. een ar ntal bijeen
bracht.
Dit aanbod geldt voor Castella Parels en Castella Actief Wit
Stijn Streuvels
prijs Ned. Letteren
Dc Belgische minister van cultuur.
de heer li. van Elslande te Brussel
en de Nederlandse staatssecretaris
van O. K. en W. mr. Y. Scholten
hebben, overeenkomstig het advies i
van de jury, besloten de prjjs der
Nederlandse Letteren - 1962 toe te
kennen aan Stijn Streuvels in In-
gooigem België i voor zijn gehele
letterkundige werk.
De prijs zal in december worden
uitgereikt bij gelegenheid van de 12e
algemene conferentie der Neder
landse Letteren in Den Haag. De jury
bestond uit: Achilles Mussche. voor
zitter, prof. dr. José Aerts, Ad den
Besten. Clement Bittremieux, prof
dr. N. A Donkersloot, dr. G. P. M.
Knuvelder, leden, K Jonckheere en
H. J. Michael, secretarissen.
Herdenkingspenning
mevrouw Roosevelt
De Amerikaanse beeldhouwer
I Floyd Dewitt heeft van het ate-
j lier voor edelsmeed- en penning
kunst de Kon. Begeer te Voor-
1 schoten, de opdracht aanvaard
een ontwerp te vervaardigen voor
I een penning ter nagedachtenis
J van mevr. Anna Eleanor Roose-
I velt.
De penning wordt uitgebracht in
een serie, gewijd aan personen wier
werk en leven van grote waarde zijn
geweest voor de wetenschap of cul-
tu.:r.
De sinds kort in Den Haag wo-
I nende Amerikaanse beeldhouwer is
I een leerling van prof. V. - S. Esser
te Amsterdam. 1
Hoofdredacteur Nonnen
voor losgeld aangeklaagd
I Tegen de hoofdredacteur van „Der 1
i Stern", Henri Nannen, die losgeld
betaalde voor gestolen kunstschatten
en tevens beloofde te zullen zwijgen,
is door de 57-jarige advocaat Suchs-
land in Hamburg ern aanklacht in
gediend wegens medeplichtigheid en
heling.
I Nannen heeft in opdracht van zijn j
directie aan de dief van o.m. het uit I
I Volkach gestolen beeld „Maria in
Rosenkranz' een losgeld van 100 000
mark aangeboden. De dieven hebben
dit geld aangenomen en de kunst
schatten teruggegeven.
Suchsland grondt zijn aanklacht op
het feit dat de dieven zich met dit
geld kunnen voorbereiden op andere
misdaden
Nannen verklaarde dat hy voor zyn
optreden niet kan worden vervolgd.
Wintertournee
Pieter van der Sloot
De in Rome wonende Nederlandse
danser en choreograaf Pieter van der
Sloot zal met het door hem geleide
„Teatro Italiano del balletto" op 9
december in Sassari op Sardinië zijn
nieuwe wintertournee beginnen Het
ligt in de bedoeling, dat de Italiaanse
president Segni. die in Sassari is ge
boren, de première zal bywonen.
SCHAROFF REGISSEERT
„DER REVISOR"
De directie van het Nieuw Rotter
dams Toneel heeft prof. P Scharow
bereid gevonden de regie te voeren
van het stuk „Der Revisor" vam Go- j
gol. dat waarschijniyk in april ln
Rotterdam in première gaat. I
Schenking aan de
gemeente Rotterdam
De Erasmus-stichting heeft aan de
gemeente Rotterdam ten behoeve van
het museum voor land- en volken
kunde ten geschenke aangeboden een
door haar uit de nalatenschap van
mevrouw W J M. Wmdt-van der
Meulen aangekochte Boddhisattva-
beeld van Japans lakwerk met een
zuidaziatisch verguld voetstuk. Dit
beeld is door wyien mevrouw Windt in
1949 in bruikleen aan het museum af
gestaan. Het staat sindsdien in de
zaal voor Boeddhistische kunst.
B. en W. van Rotterdam hebben de
gemeenteraad voorgesteld dit ge
schenk onder dankbetuiging aan de
Erasmus-stichting te aanvaarden.
Optreden van de
„American Dance
Company"
De „American Dance Company"
zal een aantal voorstellingen in ons
land geven, te beginnen op dinsdag
a.s. in de Rotterdamse Schouwburg.
Dit gezelschap heeft zich in de Ame
rikaanse halletwereld een vooraan
staande plaats veroverd. Het gezel
schap is in 1955 opgericht door F.mily
Frankel.
Zü is als choreografisch adviseuse
werkzaam geweest by de N.B.C. Bell
Telephone Hours en op het ogenblik
directrice van .Dance drama" in het
Renaissancehuis. het kunstcentrum
in Greenwich, de beroemde kunste-
naarswijk van New York City. Het
repertoire van de „American Dance
Company" omvat zowel het klas
sieke als het moderne ballet, als
mede het Amerikaanse jazz-ballet.
Het gezelschap begon zyn Europese
tournee op het Festival te Dublin
en trad voorts op in Duitsland en
België. In ons land zullen de volgen
de balletten worden gebracht: ..Al
ways Pierrot". ..Haunted moments".
..Portrait of a summer Sunday"
«naar het toneelstuk van Tennessee
Williams ..Summer and smoke"),
..Diamond Backs" en „Facades".
Ncrktstudie verdwenen
De Delftse politie heeft de afgelo
pen dagen een vruchteloze speurtocht
gehouden door de Delftse studenten
sociëteiten naar een anderhalf meter
hoog beeld van beton, voorstellende
een naaktstudie. Di, beeld is ge
maakt door de beeldhouwer M. vafi
der Burgh, die verbonden is aan de
afdeling „bo°tseren" van de Techni
sche Hogeschool en is al op 3 novem
ber vermist. Het zou gebruikt worden
voor vriesproeven en stond opgesteld
in de tuin van de afdeling. In over
leg met de politie was geen rucht
baarheid gegeven aan deze vermis
sing, omdat men dacht dat er een
studentengrap in het spel zou kun
nen zijn. Thans is officieel aangifte
van diefstal gedaan.
Proces in Italië
verloopt gunstig
voor studenten
«Van onze Romeinse correspondent)
Het proces in Varese tegen de stu
denten. die de Spaanse vice-consul
in Milaan hebben ontvoerd en en
kele dagen vastgehouden, schynt
voor de betrokken jongelui een gun
stige loop te nemen. De vice-consul
zelf is gisteren gehoord en hy heeft
zich werkeiyk heel vriendeiyk uitge
laten over zyn ontvoerders. De pre
sident vroeg hem o.a. of de jongelui
gewapend waren en hy zei zeer stel
lig- nee. Er werd hem gevraagd of
hij ooit met een revolver was be
dreigd. waarop hij ook kon zeggen:
geen sprake van. Waren er wapenen
in de Sennhütte. waar u werd vast-
j gehouden*: Hu zei: ja, daar heb ik
inderdaad twee revolvers gezien. De
president vroeg toen: En was u toen
niet erg bang? Waarop hy zei: Nee,
helemaal niet, want ik had volko
men vertrouwen in de jongelui en
tussen ons was er toen al een ge
voel var. wederzydse
Waarop de president zei: u bedoelt
'och niei achting?
Toen zei de consul: Ja, inderdaad
van wederzydse achting ontstaan.
Dit loopt dus alles vry goed. De
vice-consul schynt de zaak niet zo
erg hooR op te nemen. Het open
baar ministerie, dat er natuurlijk
op aandringt om de zaak zo leiyk
mogeiyk voor te stellen, zei toen:
Ja maar u was tenslotte toch een
hartpatiënt. Ook uw vrouw is een
hartpatiënte. Dit was toch een heel
«rnstige zaak voor u? Hierop ant
woordde de vice-consul: Ja, wy zyn
inderdaaa hartpatiënten geweest.
Natuurlijk was mun vrouw wel be
zorgd. want zy wist niet wat er ge
beurde maar ik wist het wel en de
jongelui hebben er voor gezorgd, dat
er al gauw in de couranten kwam
1a t ik binnen enkele dagen in vry-
neid zou worden gesteld.
Dit alles Is natuuriyk voor de
studenten wel zeer ontlastend en w\j
geloven niet dat er een zware straf
zal worden uitgesproken. Veeleer ver
wachten wu een voorwaardeiyke
straf. De Italiaanse wet schryft in
geval van schaking en vryheidsbe-
roving straf voor maar die kan
voorwaardelijk zyn.
honden
ruw of schroot
hamea-geieiEs«3
Franse directeur
van de Unesco
(Van onze Parüse correspondent)
De Fransman René Maheu is gis
teren met 89 tegen 10 stemmen en
4 onthoudingen in Parys door de
vertegenwoordigers der Verenigde
Naties benoemd tot directeur-gene-
raa' van de Unesco, het culturele
orgaan der volkerenorganisatie.
Maheu vervulde deze functie se
dert een jaar al ad interim. Als eer-
.kte Fransman, die deze hoge post
beklimt heeft René Maheu boven
dien hei hoogste aantal stemmen op
zijn naam verenigd, dat ooit op een
kandidaat werd uitgebracht.
Aanvankelyk had ook het hoofd
van de Nederlandse delegatie by de
VN in New York. mr. Schürmann.
zich kandidaat gesteld De heer Ma-
neu. die 57 jaar is. is van huis uit
hoogleraar, in de wysbegeerte. In
1935 trad hij als cultureel attaché
in Franse diplomatieke dienst, waar
na hy vanaf 1943 gedurende een jaar
de journalistiek beoefende Sinds de
oprichting van de Unesco in 1946
-naakt Maheu al deel uit van het
leidende kader en hy heeft sinds
dien verscheidene belangryke posten
*n Parys en elders vervuld.
Vooral vanwege zyn grote erva
ring in de diverse domeinen die het
Unescowerk beslaat, gevoegd by zijn
wetenschappelijke èn diplomatieke
kwaliteiten, worden er In PartJs by-
/nnder hoge verwachtingen ten aan
zien van de nieuwe directeur-gene-
raa' gekoesterd.
HONDERD jaar geledenop 15 november 1862. werd Gerhart
Hauptmann. eens dichtervorst van Duitsland, in de Silezische
I plaats Obersalzbrunn. als zoon van een hotelhouder geboren. Van
die dag af tot zijn dood op 6 juni 1946 ontwikkelde Hauptmann
zich van hotelierszoon tot een mislukte beeldhouwer, daarna tot
I tweederangs dichter en tenslotte tot de grote toneelschrijver van
het naturalisme, kortom tot de man. die met zijn Goethekop. zijn
waardig schrijden temidden van volgelingen, zijn op luide toon ge
voerde gesprekken vol zienerschap, dichterlijkheid en pose. in
Duitsland en daarbuiten een symbool was van het menselijke in
de Duitse geest.
