Gespannen verhouding
achter ijzeren gordijn
DE „GEHEIME DIENST" VAN
DE BRITSE AUTO-INDUSTRIE
geert radicale
[Toch
wijzigi ng verwacht
De Gaulle misbruikt
Franse t.v. en radio
U'
D
EGYPTISCHE
TROEPEN IN
JEMEN
NIEUWE METER-MAAT
VAN GROTE PRECISIE
LENING KLM
SLECHTSTE EUROPESE W EG
NA III KEURIG NAGEMAAKT
gericlit 1 maart 1860
Zaterdag 20 oktober 1962
Derde blad no. 30786
(Van onee Weense correspondent)
Btj sijn aanJwjmst in Oost-Berlijn heeft Gomoelka zijn partijge-
aoot Ulbricht met de bekende ccvmmunistische hartelijkheid om
helsd. maar heel Polen lachte zich dood over dit bericht. Want van
alle kleinere communistische landen wordt Oost-Duitsland het
meest door de Polen veracht en Ulbricht is in Polen de meest ge-
ihate eomoHmistische leider. Om precies te zijn: er bestaat een
f ander «ommwwsfcteeh land dat men in Polen nog meer haat, maar
het fs een groot land en het heet Rusland.
Het lijkt paradoxaal, maar het te
Efert dat men ia Polen roor de
van Ulbricht minder sympathie
dan voor de Bondsrepubliek
van Adenauer. Wij kunnen niet eens
•eggen dat de Bondsrepubliek op
een of andere manier wordt gehaat.
ï)e Polen rijn er misschien een beetje
bang voor, ze hebben respect voor
$onn. maar Oost-Duttsland wordt
veracht.
i Nog meer wordt de muur tn Berlijn
door de Polen veroordeeld. Zelfs over
tuigde communisten In Warchau
beschouwen de Muur als een onrecht,
een provocatie en een duivels Instru
ment dat de koude oorlog systema
tisch op gang houdt en tevens men
senlevens eist, omdat de Muur in
druist tegen het relfbestemmlngs-
recht en het persoonlijke recht op
trijheid.
heeft met de levensmldtielenverzor-
ging. In Tsjecho-Slowakije heeft dit
gebrek sulke afmetingen aangeno
men dat de bevolking haar mond
niet meer kan houden. In Praag zegt
men openlijk: „Vroeger hadden wij
geen vrijheid, maar we hadden te
eten. Nu echter hebben we geen vrij
heid maar ook niet voldoende to eten.
Het enige wat ons nog te overgeble
ven, zijn de plannen".
Onder het communistische bestuur
hebben de Tsjechen en Slowaken het
nog nooit zo slecht gehad als nu.
Voor aardappelen, vlees, groente en
vooral voor uien moeten de mensen
urenland in de rij staan en de laat
komers kunnen er zeker van zijn dat
zij met lege handen naar huis wor
den gestuurd. De gewoonste huishou
delijke artikelen die nog een jaar ge
leden in overvloed te koop waren
ontbreken nu al en;'
iige tijd, b.v. veters.
Dit alles wordt openlijk in Polen j schoensmeer, tandpasta, aspirine
besproken, in óe tram, to de koffie- booraalf. En dat speelt zich af m het
puizen en restaurants en aan de best geïndustrialiseerde communisti-
Verkbanken van de fabrieken. De sche land met een uitstekende pro-
praag of men in hun land uit ducerende landbouw,
wrees voor nog grotera vrijheid
weer een hardere koers zou kunnen
Inslaan, wordt door de Polen ontken
nend beantwoord. Volgens hen ls het
Uitgesloten dat tn Polen de klok
wordt teruggezet. Dat weet Gomoel
ka. maar ook alle Polen weten het.
Toch wil dit niet aeggen dat men op
zekere dag op een radicale omwente
ling kan rekenen.
Juist omdat de Polen zoveel uit
laatkleppen hebben, kan het systeem
blijven doordraaien. vooropgesteld
dat het niet tot het uiterste gaat.
Kolchozen bijvoorbeeld zijn hier on
mogelijk en toch blijft Polen de
meest efficiënte en vooruitstreven
de landbouwstaat in de communis
tische wereld. Met de kolchozen kan
en wil Gomoelka dan ook niet begin
nen. omdat hij weet dat daags daar
op alle steden zonder brood komen
te zitten.
Er gebeuren op het ogaublik
vreemde dingen achter het ijzeren
gordfm. In Hongarije werd Marosan.
de tweede man na Kadar, uit al zijn
functies gezet. En toch heeft hy Ka-
dar in het zadel geholpen, omdat hij
tijdens de revolutie als eerste de hulp
Van öe Russen had ingeroepen.
In Praag
Een nog grotere verandering kan
men in Tsjecho-Slowakye verwach
ten. totnutoe de trouwste vazal van
Moskou. Vanaf 1948 tot nog voor kor
te tijd durfde niemand in dit land
vrij kritiek oefenen op de partij en
haar beleid. Sinds enkele maanden
echter is dit veranderd. In Praag bij
voorbeeld waar het gewoonlijk van
aanbrengers wemelde, wordt er open
lijk kritiek geoefend en gescholden -
niet alleen op het naamloze systeem,
maar ook op de communistische lei
ders, die met naam en toenaam wor
den genoemd.
Het ls algemeen bekend dat de ge
hele oommünistfccbe wereld de laat
ste maanden gTOte moeilijkheden
D*> schuldige
Als de grote schuldige beschouwt
men over "t algemeen de party-se
cretaris Novofcny die steeds meer te
kenen geeft dat hij zelf onzeker is
geworden. Hij voelt duidelijk dat hij
hoegenaamd geen sympathie geniet
ook niet van de partijgenoten.
Iedereen klaagt erover dat hij geen
scherp omlijnd programma heeft. Of
schoon het partijbestuur allang had
besloten dat het grote Stalin-monu-
ment in Praag zou worden gedemon
teerd, staat deze kolos nog altijd bo
ven de Moldau. Daar zijn gestorven
voorganger nog altijd sympathie on
dervindt, moest diens stoffelyk over
schot er aan geloven. Hij werd uit het
mausoleum verwijderd en op een ge
woon kerkhof bijgezet onder het
mom van destalinisatie.
Novotny voelt zich onzeker: hij la
veert in zijn politiek en voelt zich
ook in zijn particulier leven niet op
zijn gemak. Hy vertoont zich zelden
onder het volk en hij woont veilig
en hoog op het Hradsjin in een villa
die achter hoge ijzeren hekken ver
borgen ligt en door soldaten wordt
bewaakt. Zelfs overtuigde commu
nisten vragen zich opeens af. wie
toch die Novotny is. dat kleine com
munistische mannetje, dat indertyd
slechts heel ondergeschikte functies
bekleedde in de partij. Hy heeft niets
opvallends gedaan en is nu opeens
de machtigste man.
Men verwacht dat er op het a.8.
partijcongres (eind november) felle
kritiek op hem zal worden geoefend
en dat hy misschien door een ander
zal worden vervangen. Maakt xyn te
genstander Siroky, de tegenwoordige
premier, een kans? Doch hoe deze
stryd ook zal aflopen, niemand ver
wacht een radicale verandering,
daarvoor bestaan er alleen kansen
tijdens een gewapend conflict, doch
juist daarvan veTwacht niemand een
oplossing.
Radio-Sana'a heeft gisteren de
aankomst van nieuwe Egyptische
troepen in Jemen bekendgemaakt.
Eerder was gemeld, dat president
Nasser de premier van het nieuwe
bewind in Jemen, brigade-gene
raal Sallal. had laten weten dat
hij opdracht had gegeven tot het
zenden van een grote strijdmacht.
Radio-Sana'a heeft ook een rede
voering van vice-premier Beidani
uitgezonden, waarin deze ver
klaarde: ..Wy hebben nu ge
vechtsvliegtuigen, bommenwer
pers en raketten."
Het in Cairo verschijnende ge
zaghebbende blad Al Ahram
meldde gisteren, dat kort na het
uitbreken van de revolutie in Je
men de vorige maand, reeds een
sterke egyptische strijdmacht
naar Jemen was vertrokken. Vol
gens de hoofdredacteur van dit
blad, Mohammed Heika, had ko
lonel Sallas kort na de revolutie
telegrafisch aan president Nasser
verzocht het in 1956 tussen Je
men en Egypte gesloten verdrag
van Jeddah 'van toepassing te
verklaren. Het bericht in Al
Ahram was de eerste openiyke er
kenning. dat Egyptische troepen
naar Jemen zijn gezonden om de
revolutionaire staatsgreep te hel
pen.
I)ak op fabriek
met wentelwiek
Een fabrieksgebouw In Texas had
kortgeleden een nieuw dak nodig.
De reden: de fabriek Olin Mathie-
son Chemical Corporation maakt
500.000 ton kunstmest per jaar en
ammonium fosfaat tastte het dak
sterk aan.
Het nieuwe dak moest geïnstal
leerd worden terwijl het werk in de
fabriek door bleef gaan. Een andere
moeilijkheid was het feit dat grote
kranen het fabrieksterrein bij
Houstons Kanaal naar zee vrijwel
niet kunnen bereiken. Het dak is
dertig meter boven de grond en men
had dus inderdaad een flinke kraan
nodig gehad. „Dan maar liever de
lucht in", moet de ingenieur gedacht
hebben, die voor de problemen een
oplossing moest vinden. Hij huurde
voor 150 dollar per uur een helikop
ter en daarmee zag hij kans om in
vijfenhalf uur 66 houten half-bogen,
elk ongeveer 20 meter lang, op zijn
plaats te brengen. Per haifboog verg
de dat niet meer dan vijf minuten.
Een grote kraan kan men huren
voor 100 dollar per uur. maar dank
zij de helikopter kon het karwei, dat
beraamd was op vier weken, in een
week worden uitgevoerd.
(Van onze Paryse correspondent)
De zes politieke partijen die in
aanmerking komen om voor de
Franse radio en televisie propa
ganda te mogen maken in ver
band met het referendum op 28
oktober, zullen elk slechts 10 mi
nuten zendtijd krijgen toebe
deeld.
Bovendien worden die zes uitzen
dingen dan nog samengeperst in de
programma's van slechts twee dagen,
22 en 23 oktober. Na die laatste da
tum zal echter zowel de demissionaire
premier Georges Pompidou als het
tieke kringen, zacht gezegd, weinig
bewondering heerst voor de wyze
waarop de regering nu meent het
beginsel der gelijkberechtigdheid voor
de staatsomroep en televisie in prak
tijk te moeten brengen.
Men had minstens gedacht dat de
spreekbeurten der verschillende par
tijen over de gehele campagne zou
den worden uitgesmeerd. Het is im
mer? een bekend verschijnsel, dat de
vlottende kiezersmassa in het bijzon
der gevoelig is voor de argumenten,
die zij vlak voor de gang naar de
stembus hoort.
Het misbruik, dat de regering voor
haar propaganda van radio en tele
visie maakt, heeft trouwens ook bui
ten de directe kringen der politieke
partben al wel veel verontwaardi
Groeiend bezoek
aan BERLIJN
Het vreemdelingenverkeer in West-
Berlijn blijft zich in opwaartse rich
ting bewegen, aldus een officiële
mededeling. Per vliegtuig kwamen
vorig jaar 650.000 bezoekers naar
Berlijn, dat was 25meer dan in de
voorafgaande jaren. Met autobussen
kwamen 761.000 bezoekers, dat was
14 procent méér en met personen
auto's 1.6 miljoen bezoekers, hetgeen
eveneens een toeneming van 14 pro
cent was. Berlijn heeft thans de be
schikking over 9000 hotel- en pen
sionbedden. In de afgelopen tien ja
ren is het aantal bezoekers aan Ber
lijn ruim verdubbeld. Zeer velen
brengen een bezoek aan vrienden en
familieleden in de oostelijke sector
van de stad.
technici hun medewerking weigerden
te verlenen aan de verspreiding van
een programma-onderdeel dat ze als
staatshoofd, generaal De Gaulle, het ging gewekt en is zelfs op ferme en een deloyale propagandastunt van
woord via de microfoon voeren, om doelmatige tegenstand gestuit. de regering van de hand meenden te
zo de eventuele positieve indrukken, j moeten wijzen.
die vijf der zes partijen die voor het j Zo moest dezer dagen de grote I Het was de eerste maal dat in
nee-woord ijveren, mochten hebben uitzending van het nieuwsbulletin I Frankrijk by de radio of de televisie
verwekt, nog tijdig zoveel mogelijk te voor de televisie op het laatste mo- een spontane staking uitbrak, die niet
neutraliseren. ment worden afgelast, omdat de vak- door looneisen, dorh door principiële
Het is begrijpelijk dat er in de poli- verenigingen en journalisten en I redenen werd gemotiveerd.
Nog geen staking
bij Britse spoorweg
De Britse spoorweg lieden hebben
gisteravond hun dreigement om een
week lang te staken ingetrokken en
een voorstel tot het voeren van on
derhandelingen met do Britse ver-
roerscommissie aanvaard.
Ondanks een staking van 24 uur op
3 oktober is de impasse blijven be
staan over het voornemen van de
commissie, spoorwegwerkplaatsen te
sluiten, als onderdeel van een plan
om de Britse genationaliseerde spoor
wegen tot een zichzelf bedruipende
onderneming te maken.
De voorzitter van de vervoersootn-
mtesie, dr. R. Beeehing, heeft met
vertegenwoordigers van de spoorweg-
Meden gesproken en een voorstel ge
daan tot het voeren van onderhande
lingen over hangende kwesties. Het
bestuur van de nationale unie van
spoorweglieden heeft vervolgens met
14 tegen 10 stemmen een voorstel tot
het houden van een staking van een
week verworpen. Met dezelfde stem
menverhouding werd een voorstel
aangenomen om onderhandelingen te
beginnen en een stakingeactie uit te
stellen.
Twintig doden bij
seheepsbotsing
Voor de kust by Salvador, de
hoofdplaats van de Braziliaanse pro
vincie Bahia, zijn gisteren twee
transportvaartuigen met elkaar in
aanvaring gekomen, waardoor twin
tig mensen om het leven kwamen
en een tiental werd gewond.
zeer onzuiver
De metermaat ontstond, zoals be
kend, tijdens de Franse revolutie.
Bepaald werd, dat een meter het
tienmiljoenste deel van de kwadrant
van de meridiaan van Parys zou
zyn Het was aanvankelijk niet ge
Oude prototype
veroudert. Door de verplaatsing der
atomen wordt de structuur van het
prototype dusdanig gewijzigd, dat
het begrip „prototype" eigenlijk niet
langer kan worden gebezigd. Het
prototype is behept met een meet-
afwijking van één miljoenste.
Van 125 miljoen
Een syndicaat onder leiding van de
heren Pierson, Heldring en Pierson
en de Nederlandsche Handel-Maat-
schappij, NV zal binnenkort over
gaan tot een publieke uitgifte tot de
koers van 99 >6 pet. van nominaal
f 125.000.000 4 1/4 pet. 10-jarige obli
gaties ten laste van de Koninklijke
Luchtvaart Maatschappij NV waar-
l u*. lvan een aanmerkelijke bedrag op in-
LiCnrgoiTiengre schrijvingsvoorwaarden ls voorge-
I plaatst. De betaling van rente en af-
p. Alleen een standaard-meter, die (lossing van de obligaties zal worden
makkelijk de meter ingevoerd te niet uit enige stof is gemaakt, ont- gegarandeerd door de Staat der Ne-
krygen. In Engeland is dat tot op kom' aan de veranderingen, die zich j der landen. De eerste vijl Jaar zal
de huidige dag nog niet gelukt. Pas m elke materie voltrekken Een licht- geer; aflossing plaatsvinaen, daarna
golflengte kan door het scheppen ?*1 d.® leni*}8 a Parl,,yi°rde? aï?elos*
van een geschikte lichtbron steeds l m vyf geiyke Jaarlijkse termynen.
gereproduceerd.
in 1867 'besloot een internationaal
congres ln Berlijn de meter alge
meen in te voeren. In 1875 werd de
internationale meterconventie on
dertekend. waarby thans 38 staten
zijn aangesloten. De Algemene Con
ferentie voor Maten en Gewichten,
die eens in de zes jaar vergadert en
bindende besluiten kan nemen is een
uitvloeisel van die conventie. Het be
roemde internationale prototype van
de meter, een staaf uit een platina-
lridium legering, waarin de centi
meters zijn gekerfd, werd in Pa
rijs gedeponeerd. Dertig kopieën van
he; prototype werden onder de deel
nemende landen verloot.
A' spoedig werd vastgesteld, dat
het prototype gebreken had. De stre
pen zien er onder de microscoop als
vreselijk dikke, onregelmatige inke
pingen uit. waardoor de onmisbare
nauwkeurigheid in het gedrang komt.
Het prototype wordt weliswaar zo
veel mogelijk gevrijwaard tegen tem
peratuurschommelingen ten einde
verandering in de lengte te voorko
men. maar het prototype verandert
toch van lengte, omdat de legering
haarfijn worden
Reeds meer dan een eeuw lang was
voorgesteld om een lichtgolflengte
als basis voor de meter te nemen. In
1872 stelde de zevende Algemene
Conferentie voorlopig \ast, dat de
rode lijn uit het spectrum van het
element Cadmium als basis zou gel
den. Tegenwoordig weet de weten
schap echter, dat de meeste elemen
ten m verschillende variëteiten, de
„isotopen" voorkomen, welke een
verschillend atoomgewicht hebben.
Spectraalstralingen van de isotopen
zijn, wanneer zij een even getal aan
kernbouwstenen in het atoom heb
ben „dankzij de grotere symmetrie
van deze atomen helderder dan die
van Nukliden van hetzelfde element
met een oneven atoomgetal. Door
dit feit kwam men er toe de Isoto
pen 86 van het edelgas Krypton,
dat in geringere hoeveelheden in de
lucht voorkomt, als basis te nemen
van de normaalstraling voor de
standaard-meter. De elfde Algemene
Conferentie van 1960 besloot dan
Migratieprogra iiinia
Australië in gevaar
De minister voor Huisvesting van
de Australische staat Nieuw-Zuid-
Wales, Abram Landa, heeft gisteren
verklaard, dat het migratieprogram
ma van Australië groot gevaar loopt.
Volgens minister Landa zijn vorig
jaar 10.000 immigranten naar hun
vaderland teruggekeerd, hetgeen 4.000
jneer was dan in het Jaar tevoren. De
minister weet deze situatie aan de
onvoldoende hulsvesting. Hy ver
klaarde het voor Australië een schan
de te achten, dat men gezinnen laat
overkomen en deze in regeringspen
sions onderbrengt. ,,Voor vele Euro
peanen roept dit berinperingen aan
concentratiekampen op aldus mi
nister Landa.
Brits plan voor
bommenwerper
in de ruimte
Volgens de Daily Telegraph is het
Britse ministerie van Luchtvaart
enthousiast over plannen voor een
niimtebommenwerper, die Engeland
vele Jaren „goed" zou doen zitten in
de kernbewapening. De plannen zRn
van dr. Barnes Wallis, de man die ht
de tweede wereldoorlog de bommen
uitvond waarmee stuwdammen wer
den aangevallen.
Onlangs is gemeld, dat Wallis zich
bezighield met plannen voor een
ruimtejager die zou starten vanaf de
„rug" van een groter vliegtuig. De
start zou op duizenden meters hoog
te plaats hebben, waarna de ruim
tejager zelfstandig zou opereren.
Volgens de Daily Telegraph ge
looft Wallis dat zijn bommenwerper
als een normaal vliegtuig kan star
ten, op eigen kracht de dampkring
kan „nemen", banen om de narde
kan maken, en kan landen waar dat
maar gewenst is. De bommenwerper
zou over turbojet- en ramjet- mo
toren beschikken en zou gewone
brandstof gebruiken daar waar de
lucht ijl is maar nog aanwezig. Door
dat vrijwel geen wrijving zou worden
ondervonden, zou het vliegtuig een
snelheid van 20.000 kilometer per
uur kunnen hebben, scherp kunnen
manoeuvreren en nagenoeg onkwets
baar zijn in de verdediging.
AMERIKAANSE
KERNONTPLOFFING
De Verenigde Staten hebben gis
teren opnieuw een kernwapen tot
ontploffing gebracht in de b^urt van
het eiland Johnston ln Cs Stills
Oceaan.
Het wapen, dat uit «en vliegtuig
werd afseworpen. had een explosie
ve kracht van iets meer dan 1 me
gaton <1 miljoen ton TNT).
De proef van gisteren is de der
tigste van de lopende reeks proeven
ln de Stille Oceaan, die bekendge
maakt zijn. Dese rfifiju begon op 25
U>rU. mi-i- r - -
GEHEIMZINNIGE WOESTENIJ
KOSTTE TIEN MILJOEN GULDEN
(Bijzondere medewerking)
Op gezette tijden laaien de debatten weer eens op («Ken vurige voorstan
ders van autoraces en even felle tegenstanders. De voorstanders houden
•taande dat de vooruitgang van de autotechniek nog altyd goeddeels een
gevolg is van by die snelheidswedstrijden opgedane ervaringen. De tegen
standers verzekeren, dat de steeds groter wordende wedstryd-risico's zin
loos zyn, omdat de auto-industrie tegenwoordig over proefterreinen be
schikt, die ervaringen op de racebaan overbodig maken. Het merkwaardige
daarbij is, dat het grote publiek al dan niet door eigen ervaring
gewoonlijk vry goed weet, hoe het by autorace* toegaat, maar dat het
volkomen ln hei duister tast ten aanzien van de veel-geroemde proefter
reinen.
ten ooit hoopt tegen te komen. De
hobbelweg is niet meer dan 2.4 km
lang, maar van een deugdelijke wa
gen verlangt men. dat hy het tra
ject „rondjes-rijdende" ongeveer
"0-maal aflegt zonder storingen:
ruim 1600 kilometers vol beproevin
gen waaraan geen normale auto
ooit wordt blootgesteld. Overigens is
deae „slechte weg" geen bedenksel
van de lieden, die het pc oef terrein
De verklaring van cWt verschijn
sel is eenvoudig. De auto-in
dustrie rekent alles wat met
haar proefterreinen verband houdt
tot haar „geheime dienst". Zelfs
aan de ligging ervan wordt weinig
ruchtbaarheid gegeven. En de be
langstellende automobilist, die zich
bij de poorten zou melden voor een
bezoek, kreeg zonder deugdelijke In
troductiebrieven stellig nul op het
rekest. Als gevolg van al die ge
heimzinnigheid houden de meeste
mensen de „eigen proefterreinen"
van de moderne automobielindus
trie voor een soort privé-race-ba-
nen. Die veronderstelling dekt in
tussen maar een heel klein deel van
de werkelijkheid.
Wat er dan wel achter dat zorg
vuldig opgetrokken rookgordijn
schuilgaat? Zonder deskundige
voorlichting zou de argeloze bezoe
ker alleen een tamelijk troosteloze
woestenij opmerken. Maar die
woestenij kost meer geld dan één
automobielfabriek kan opbrengen.
In Engeland sloegen alle gerepu
teerde autofabrieken de handen In
eens om de MIRA te stichten, de
Motor Industry Research Associa
tion. Deze instelling heeft tot taak.
voor gehele aangesloten Industrie
objectieve wetenschappelijke onder
zoekingen te verrichten.
In de buurt van Londen begon
de MIRA in 1946 met een laborato
rium. Maar „echt" werd haar werk
pas, toen ze in 1949 by Nuneaton,
gemakkelijk bereikbaar zowel van
Birmingham als van Coventry uit,
een oud vliegveld ter beschikking
kreeg en daar rond tien miljoen
gulden ln stak om er de geheim
zinnige woestenij ln te richten
waaraan alle Britse autosuccessen
van de laatste jaren ln belangryke
mate te danken zyn.
Het ta waar: by Nuneaton be
vindt zich ook een racebaai waar
een „gewone" sportwagen een snel
heid van 250 km/u maakt en waar
het uithoudingsvermogen van nieu
we modellen op zeer lange trajec
ten wordt nagegaan. Maar die
racebaan is maar een onaanzien
lijk onderdeel van het geheel. Op
dit proefterrein vindt men hijvc
beeld een stukje „slechte weg" zoals
geen automoWJJM het op zyn toch-
Op het gemeenschappelijk
proefterrein van de Engelse
autofabrieken by Nuneaton
bevindt men zich naar be
lieven in de Sahara of aan
de Pool, als men nieuwe vin
dingen onder bfjaondere om*
«tandighede» wil toetsen.
inrichtteevnvaar de getrouwe na
bootsing van e«n weg, die men na
de oorlog „ergens" op het Europese
vasteland aantrof. Brokken graniet
werden schots en scheef in een be
ton laag gestoken, zodat de weg niet
alleen slechts is, maar het ook tot
in de lengte van dagen b 1 ij f t»
Er ls voorts eon „d«6t-tunnel",
waar men de woestijn kan imi
teren «n authentieke andstor-
men laten waaien. Er is ook een
koel-kluis, waar men de weersom
standigheden vaji het poolgebied
bedrieglijk nabootst. Met een beetje
geluk kan men er een goed inge
pakte proefrijder in een auto zien
stappen, die 36 uren onafgebroken
aan een temperatuur van 30 gra
den onder nul werd blootgesteld,
zulks om te zien hoe de smeerolie
zich zou houden. Die 30 graden zyn
overigens maar een peuleschil, want
men kan hier tot 60 graden onder
nul zaan.
Een kleine helling, niet meer
dan 12 meter lang, maar met.
een styging van 30 tot 35 pet. be
hoort tot de minst opvallende attri
buten. Ze dient om versnellingsbak
ken op vlot schakelen te beproeven.
Weinig spectaculair zijn ook de vyf
concentrische banen waarvan de
buitenste een diameter heeft van
75 meter, de binnenste van 6 meter.
Hier worden stuurmechanisme en
ophanging in scherpe en minder
scherpe bochten beproefd. Een on
derdeel dat onveranderlyk de hila
riteit van de schaarse bezoekers op
wekt is de „badkuip". Ze is bijna 70
meter lang, maar er staat hoog
stens een decimeter water. Jaagt
men er een proefwagen in, dan
wordt op slag duidelyk, ln welke
mate de carrosserie aan de onder-
zyde waterdicht is. Nog belangrij
ker acht men de vraag, of de elek
trische leidingen voldoende tegen
vocht beveiligd blijken.
ltramodern zyn de elektroni
sche Instrumenten, die in het
wegdek zijn ingebouwd om de
gedragingen van de passerende
proefwagens te registreren. Andere
kunnen allerlei piep-, rammel- en
kraakgeluiden feilloos localiseren en
analiseren. Op een ander proefter-
ren, dat van het Road Research
Laboratory te Crowthorne in Berk
shire, heeft men elektronische ap
paraten, die via in het wegdek aan
gebrachte draden inzicht geven in
de reacties van de bestuurder by
dichte mist. Men tracht nu een
elektronisch „aftast-systeem" te
ontwerpen, dat t ryden in de mist
veiliger kan maken en dat zelfs tij
dig zal waarschuwen, als wij een
door de mist onzichtbare wagen
voor ons uit te dicht nadert.
Ook dit proefterrein heeft han-
den met geld gekost. Met de aan
leg van een klein proeftraject van
nog geen 5 kilometer was een som
van vyf miljoen gulden gemoeid.
Dit traject, dat de vorm heeft van
een 8 en dat onderverdeeld is in
secties met verschillende typen weg
dek, heeft vooral de belangstelling
van bandenfabrikanten en wegen
bouwers. Bij snelheden tot 150 m/u
kan men hier namelijk meten, hoe
autobanden reageren op verschil
lende soorten wegdek. Natuurlijk
spelen ook slip- en remproeven een
belangrijke rol en bevestigt men
daartoe een meettoestel op een één-
wielig aanhangwagentje achter de
proef au to.
elen van het traject kunnen
met 'n ingebouw buizenstel
sel plotseling nat en glad wor
den gemaakt. Elders tracht men t
effect van een licht of donker ge
kleurd wegdek op de straatverlich
ting en op het „zicht" van de
automobilist by avond na te gaan.
Op één plaats maakte men een
deel van het wegdek van glas, zo
dat men in een ondergrondse waar
nemingspost de vervorming van het
loopvlak op de plaats waar de band
op het wegdek rust kan zien en
fotograferen. Zoals te verwachten
was. bleek bij grote of kleinere
snelheid en by meer of minder
krachtig remmen een sterk uiteen
lopend resultaat.
De by de MIRA aangesloten Brit
se automobielfabrieken leggen al
leen al op het proefterrein van hun
„geheime dienst" by Nancuton
liefst 4 tot 5 miljoen km per jaar
af. Ook als zy van de ervaringen
op racebanen dankbaar gebruik ma
ken, kan men zeker niet zeggen,
dat *y voor het toetsen van nieuwe
technische bevindingen van snel
heidswedstrijden alléén afhankeiyk
willen zyn.
ook, dat „de meter het 1.680.763.73-
voudige van de golflengte van de
door de atomen van de isotoop Kr.
85 uitgezonden licht te.
Koudelamp
Het federate laboratorium voor
natuurkunde en techniek in Bruns-
wyk is er nu tn geslaagd een lamp
te ontwikkelen, die een dergelijke
straling van volmaakte kwaliteit le
vert Dit is een gasontladingslamp.
waarin de atomen van Krypton 8Q
door electronen-stoten tot „stralen"
v orden geprikkeld, evenals in de be
kende neonbuis. Aangezien beweging
van de atomen zelf de ontvangst
van de uitgezonden straling stoort,
moet met zo zwaar mogelijke ato
men en bij zeer lage temperatuu*
worden gewerkt. Daardoor vermin
dert de atoombeweging. De lamp in
met vloeibare stifstof gevuld, die in
een buisje ingekapselde Krypton 80
tot op 210 graden Doder nul koelt»
Het gas woedt eerst vloeibaar, daar-
vast. Een zeer fcleia deel te ech
ter nog als gae aanweelg, net ln do
gewenste hoge verdunning. De gas
massa blijft constant, zolang de tem
peratuur constant biyft. Ook de
stroom doorgang te gemakkelyk con
stant te houden. Daar alle voor
waarden nauwkeurig te controleren
en te reproduceren zijn, te hier een
lichtbron geschapen, die het moge
lijk maakt de meter tot op onge
veer I miljoenste millimeter nauw
keurig te bepalen.
Dit ls duizend keer nauwkeurige»
dan by hes prototype. Voorwaarde
is natuurlijk, dat de betreffende iso
toop uit het isotopen-mengsel, waar
in het element in de natuur voor
komt. zuiver wordt geiaoleerd. In
Brunswijk wordt dit met behulp van
de in 1939 uitgevonden scheidings
buis van Clusius gedaan die op heb
beginsel van de „thermo-diffusie'1
berust. Aan het hete einde verza
melen zich de lichtere, aan het kou
de eind de zware isotopen.
Bijna anvoortse(bara
nauwkeurigheid
De meettechniek met lichtgolf-
lengten werkt met de Interfero
meter, een reeds lang bekend instru
ment. Een lichtstraal van het be
treffende Krypton-licht wordt met
behulp van spiegels in twee stralen
gesplitst. Als de beide deel-stralen
op éér punt weer samenkomen, dan
.interfereren" zy als lichtgolven met
elkaar. Komt één golfrug boven een
andere te liggen, dan versterken z\j
elkaar. Ligt een golfrug boven een
golfdal, dan heffen zij elkaar op.
Er ontstaat dus afwisselend heldere
en donkere strepen of ringen, wan
neer men de afstand van de beide
spiegels verandert, want van deze
afstand hangt het af of golfruggen
of gelfdalen samenvallen. De strepen
of ringen zijn telkens één „koude"
golflengten van elkaar verwyderd.
Telt men 2 x 1.650.767.73 interferen
tie-ringen of ïynen dan is de af
stand waarmee men intussen de ene
spiegel van de andere heeft verwy
derd precies een meter.
Deskundigen noemen dit terecht
een „schaal van welhaast onvoor
stelbare nauwkeurigheid".
Een Jaguar, uitgerust met een
toes.el voor het nemen van
remproeven hy snelheden tot
circa 195 km per uur. Het re-
search-laboratorium nadat voor
proeven gebruik van vliegtuig-
startbanen en onderzoekt met
alleen de voorwaarden, waar
aan moet worden voldaan,
maar ook de invloed van het
vjitM.
