Tijl Uilenspiegel heeft
in werkelijkheid geleefd
Geen regel zonder
uitzonderingen
Tellen en gissen....
passen en meten....
Het Museum Molln
vertelt U ervan
Hij wilde de sociale revolutie
Zaterdag 22 september 1962
Pagina 4
(Speciale medewerking)
WIE tijdens zijn vakantie verzeild mocht geraken in het stadje
Mölln, idyllisch gelegen tussen de grote steden Hamburg
en Liibeck, moet niet vergeten het museum dat is ingericht ter
nagedachtenis van Tijl Uilenspiegel, te bezoeken. Een figuur uit
het rijk der fantasie? Een legende, die zich afspeelde in het
Vlaamse plaatsje Damme en te boek werd gesteld door De
Coster in zijn werk ..Legende van Uilenspiegel en Lamme Goed
zak"? Of zou de deugniet, die wij ook kennen als hoofdrolspeler
uit het (verloren gegane) Nedersaksische volksboek uit het
einde der 15de eeuw toch hebben geleefd? Er zijn een eeuw later
hoog- en nederduitse boeken geschreven die deze figuur tot
middelpunt hadden. Bieden die houvast? Luistert naar hetgeen
de bewaarder van het Uilenspiegel-museum in Mölln U vertelt
als U toont belangstelling te hebben voor de man die wij eigen
lijk alleen kennen als platvloerse schelm.
bleek uit een oorkonde die in een
OÜna vergane bronzen koker zat:
Thylly Claaszen uit Mollen (Mölln)
nar en wijze raadgever van
de Hertog van Lauenburg.
Nar-raadgever
Hoe vreemd het moge klinken,
bewaarder Willy Oldag vertelt in
prachtig gekozen bewoordingen
overde beginperiode van Hitier.
In de jaren dertig bemoeide Alfred
Rosenberg, de kuituurminister met
zijn rassentheorie, zich ook met
Till Eulenspiegel. Rosenberg had
al zo veel oude vertrouwde stellin
gen omvergegooid, dat hij ook de
ze figuur uit het oude volksboek
wilde „ausradieren".
Nazi's of geen nazi's, de bewo
ners van mölln wilden toch niet
zo gauw worden beroofd van hun
Eulenspiegel. Want lag deze figuur
hier niet begraven? Staat er op een
steen in de muur van het kerkje
met: „Anno 1350 is dusse sten up
gehaven und Till Uhlenspiegel let
hier under begraven"? Zelfs de
Gauleiter formuleerde een zacht
protest tot de „grote baas" in Ber
lijn.
Het antwoord van Rosenberg
luidde: „Als jullie zo aan Till
Eulenspiegel zijn gehecht dan moe
ten jullie ook maar bewijzen dat
de man werkelijk heeft geleefd.
Lukt dat niet dan gooien wij alle
boeken over hem overboord".
In prof. Kierberg, hoogleraar in
de geschiedenis, vonden de vrien
den van Tijl een medestander. De
hoogleraar stelde in archieven een
onderzoek in. Tevens zou het stof
felijk overschot van Uilenspiegel
moeten worden opgegraven. Om de
werkzaamheden te camoufleren
zette de S.A. (Sturmabteilung van
de nazi's) de berg waarop het
kerkje en het kerkhof ligt, 's nachts
af terwijl er werd gegraven. De
krant vermeldde, dat er een onder
zoek werd ingesteld naar het ont
staan van de hoogte waarop de
kerk ligt. Men wilde zogenaamd
een antwoord op de vraag: heeft
de natuur of hebben mensenhan
den de heuvel gevormd
Bij deze bodemonderzoekingen,
zo heette het in de krant werd
een begraafplaats blootgelegd en
er kwamen zeven skeletten voor de
dag. Zes bleken te zijn van adel
lijke lieden, het zevende was, zoals
„Geen fabel
Het cultuur-ministerie kon
Uilenspiegel niet langer naar het
rijk der fabelen verwijzen en erken
de dat hij heeft geleefd. Merk
waardig, de man die het volk van
Mölln en vele anderen hun vriend
Tijl Uilenspiegel wilde ontnemen,
werd juist degene die na 600 jaar
zekerheid bracht omtrent hetgeen
nog niemand had kunnen bewij
zen. En de Möllners zijn Rosen
berg in 1945 als oorlogsmisda
diger gehangen te Neurenberg
er nog dankbaar voor
De museumbewaarder kan u een
middag bezig houden als hij zijn
visie op Tijl Uilenspiegel geeft en
die opvatting heeft hij niet van
zich zelf. Het museumpje, geves
tigd in een romantisch oud vak
werkhuis aan een schilderachtig
marktpleintje, is namelijk eigen
dom van twee hoogleraren die het
als hun hobby beschouwen.
Uilenspiegel, zo vertelt de schat
bewaarder van het museum,
moet een man zijn geweest,
die een sociale revolutie wilde. Het
gewone volk had het bitter arm in
de middeleeuwen. Bovendien was
het dom gehouden. Uilenspiegel wil
de met zijn grappen de arme sloe
bers duidelijk maken, dat er iets
zou moeten gebeuren om uit de ar
moede en onderdrukking te gera
ken.
In het Staatsarchief te Braun
schweig staat dat Uilenspiegel te
Kneitlingen is geboren in 1300. Zijn
vader was Claus Claaszen, zijn
moeder neette Wiepke Claaszen,
een marktkoopvrouw. Tijl diende de
vorst van Braunschweig als nar,
maar ook als raadgever. Hij kan
naar Mölln zijn gekomen als die
naar van de dochter van de vorst
die met de Hertog van Lauenburg
huwde. Het is niet uitgesloten dat
de vrij revolutionaire ideeën die
Tijl Uilenspiegel voorstond hem
waren ingefluisterd door zijn
broodheer. Die kon echter weinig
zeggen terwijl de nar dit beroep
was sinds 1310 door de Duitse kei
zer beschermd kon beweren wat
h(j wilde.
In het museum zijn verscheidene
zaken die verband houden met
Uilenspiegel. In een middeleeuws-
altaarkastje wordt achter een glas
plaat de §chedel bewaard die tij
dens de opgravingen voor de dag
kwam. Er is een kist. beslagen met
ijzeren banden, die in 1710 in het
kerkheuveltje werd gevonden. In
oude geschriften wordt beweerd dat
dit de kist is die ter sprake komt in
de beschrijving van de dood van
Uilenspiegel. De door de pest uit
gemergelde Tijl zei tegen de nota
belen: „Als ik dood ben, zullen jul
lie steenrijk zijn." Maar uit de kist
kwamen stenen.
Op het marktpleintje aan de voet
van de kerkheuvel, is in 1951 een
beeld van Uilenspiegel opgericht. De
Duitse filmkomiek Günter Lüders
heeft model gezeten.
Bu rgemeester kreeg
een nat pak
Toen het beeld met de nodige
plechtigheid werd onthuld, be
wees Lüders dat de geest van
Tijl Uilenspiegel nog leeft. Hij ver
liet plotseling de rijen van notabe
len en genodigden, rende de heuvel
op, drukte zijn oor op de grond
waaronder het graf van Uilenspie-
Onze schaakfabriek
Een algemene regel in het schaak
spel luidt, dat men een directe aan
val op de vijandelijke Rochade-
slelling, meestal gepaard met een
pion-opmars, niet moet beginnen
alvorens de eigen ontwikkeling is
voltooid. Zulk een aanval zal dus
pas in het middenspel begonnen
mogen worden en niet reeds in de
openingsfase.
Echter, geen regel zonder uitzon
deringen. Er zijn voorbeelden,
waarbij zulk een voortijdige aanval
succes oplevert. Weliswaar was de
aanleiding dan een verkeerde ont
wikkeling in de opening door de
tegenstander.
In de volgende stelling zette
zwart met Lc8-d7 voort en wit trok
ten aanval.
h4xg5t, Kh7-g8 (op 5... Kg6 zou
volgen 6. Dh5\ Kf5; 7. Th3 enz.)
6. Thl-h8v!, Kg8-f7 (op 6... Kxh8;
7. Dh5t en g5-g6!) 7. Ddl-h5-, g7-
g6; 8. Dh5-h7t, Kf7-e8; 9. Dh7xg6
mat.
LADDERWEDSTRIJD
Opgave CXIX
I
4
A
w
l
i
i
i
f
A
11
1
1
1
I
i
4)
li
i
i
2 2
B
4
B
Dus 1Lc8-d72. h2-h4! (met
de bedreiging Lxh7t en Pg5). 2.
f7-f6; 3. Pf3-g5! f6xg54. Ld3xh7t
(een tweede stukoffer) Kg8xh7; 5.
Kom er ACHT-er
1. muts man
2. neus ballon
3. onderste trap trede is lager
4. paal trapleuning
5. berg op schilderijtje
6. kettinghouder
7. tafelpoot
8. raam deur rechts boven
Aan het Marktpleintje in Mölln. een stadje tussen Ham
burg en Liibeckligt een ro mantisch vakwerkhuis. Hierin
is het Tijl Uilenspiegelmuseum gevestigd.
Dit is het beeld van de schelm
„verdwenen". Tijl die écht heeft
bestaan, niet alleen een grappen
maker was maar ook een wijs man
die wie weet hoeveel jaren zijn tijd pc puitse fUmkomiek Günter
vooruit was, heeft dus zijn popula
riteit niet verloren. Lüders heeft model gezeten.
Zelfs 600 jaar nog niet.
gel was en kwam terug. „Mijne he
ren", sprak de komiek, „mijn voor
ganger heeft mij zo juist iets in het
oor gefluisterd. Burgemeester, kunt
u met de ene hand de duim van
Tijl vasthouden en met de andere
hand het water tegenhouden.
Lüders had van tevoren bekeken
dat het mogelijk was zonder een
nat pak te krijgen. De burgemees
ter wilde het wel eens proberen met
als resultaat dat hij een zwart nat
gelegenheidspak opliep.
De ene voet van het standbeeld
heeft niet de diepe doffe brons-
kleur doch glimt bij regen en zon
neschijn. Het verhaal gaat dat het
geluk brengt wanneer men Tijl in
het voorbijgaan onder de zool krab
belt. De gids zegt bij de rondlei
ding altijd: „Maar dat. dames en
heren, is natuurlijk bijgeloof". Als
hij na de rondleiding van zijn mu
seumpje het gezelschap nakijkt zijn
er evenwel altijd enkele mensen die
heel schuchter toch even over Tijls
voetzool strijken
Nog populair
Ereburger van Mölln, en een
groot vriend van Uilenspiegel
was niemand minder dan
George Bernhard Shaw. Een pla-
pluelle in de muur van de heuvel
houdt deze feiten in herinnering.
Deze Ierse toneelschrijver, overle
den in 1950 heeft zich veel moeite
en kosten gegeven om de Möllners
hun museumschatten terug te be
zorgen die tijdens de bezetting van
het stadje door de Engelsen waren
Onze bridgerubriek
Er is véél vereist, elk contract dat de tegenpartij speelt op de
meest kansrijke manier tegen te spelen. Om te beginnen moet
men goed opletten bij het bieden, zodat men in staat is conclusies
te trekken uit datgene wat werd geboden maar ook uit het
geen niét werd geboden. Daarna moet men, nadat de uitkomst
door u of uw partner zorgvuldig overwogen werd, in het begin
goed opletten of de uitkomst kansen op succes biedt. Tenslotte
moet men proberen zo snel mogelijk een beeld te krijgen van
wat de partner en de gesloten hand in handen hebben een
opgave die men door tellen, gissen, passen en meten tot een
goed einde moet zien te brengen.
Zuid kwam met k-averen 10
op tafel (west) de klaverenhee
noord nam met klaverenaas en
speelde de 2 bij.
In slag 2 vervolgde noord
klaveren 5 oost de klaveren
zuid de acht en op tafel genunii
met klaverenvrouw.
In slag 3 werd ruiten 9 van tal
gespeeld noord ruiten 4, oost ruiie
8 en de vraag is thans, hoe
waarom zuid verder moet tegenspe
len? Probeert u de oplossing eens:
vinden, alvoren verder te lezen.
OplossiiM
Bridgevraag dezer week:
Zuid- Sch. 7 3. Ha V, Ru.
V 10 8 5 4. KI. A 9 7 5 4.
Oost gever allen kwetsbaar
parenwedsbrijd. Oost past
zuid past west één
schoppen noord twee har
ten oost past wat moet
zuid doen? Antwoord elders
op deze bladzijde.
Sch. A V 10 5
Ha B 10 7 6
Ru. 9 3
KI. H V 4
N
W O
Ik stel u voor, uw krachten eens
te beproeven op de onderstaande
opgave, waarin ge een eenvoudig
3 SA-spel moet tegenspelen:
Sch. 8 6 4
Ha. 9 8 3
Ru. A V 7 2
KI. 10 9 8
Robberbridge (viertallenwedstrijd)
OW stonden kwetsbaar en het
bieden verliep: oost 1 ruiten zuid
pas west 1 harten noord pas
cost 1 sansatout zuid pas
west 3 sansatout allen pasten
verder.
1
l!
w
1 2
i
B
i
a
4
abcdefgh
(Wit: Khl, Dg5, Tb2 en gl. pion
nen f3, f5, h2. h3; zwart: Kh7, Df6,
Tf8 en f7, pion e5).
Wit aan zet, wint een toren.
Opgave CXX
i
I w
y
i
i
i
2
a
I
(Wit: Kill, Db6, Tc2, pionnen b7
g3, h2; zwart: Kb8. De7, Th8, pion
nen h5, g4, h3).
Wit offert, maar wint toch!
Indien u meende, dat dit het al
gezaagde kunstje ls, waarbij zui
niet met. de vrouw doch met ruitea
aas moet nemen, hebt u het mis
dergelijke geniale dingen ziin alle;
maar goed, als het duidelijk is
ze goed kunnen zijn en dat
hier helemaal niet het geval.
Uit het bieden kan zuid wetq
we, dat oost vermoecieliik redelijb
kracht in schoppen heeft (want
klaveren bleek ook al niet veel
bezitten).
Uitslagen 1 en 2 kan zuid ookè
situatie in klaveren vrij precies al-
lezen indien noord een vierkaart
die kleur zou hebben gehad, zou ij
of de eerste slag niet hebben
men, of noord zou niet de 5 tent-
gespeeld hebben. Noord kan
hebben klaveren Aas-Boer-7-5,
voornoemde redenen; bovendienzö
de leiderv an het spel de twee:
klaver hebben laten lopen. Daa
de situatie in ruiten na het spelea
in slag 3, evenmin noo- grote gehei
men heeft, moet zuid op het
ment dat hij aan slag gekomen
met ruiten vrouw, zich kunnen rea
liseren dat de oorspronkelijke oo>:-
hand er als-volgt uit zou kunnea
zien:
Sch H B 7 Ha. A 2, Ru. H B 101
KI. B 7 6 2.
Zuids kansen om het spel don
te krijgen, liggen dus in harten -
zuid moet in de vierde slag de har
ten drie naspelen! Als op tafel del'l
of Boer wordt gelegd, dekt noord
met hartenvrouw en oost wint. 0oü
moet nog een keer in ruiten
slag af, en nu kan zuid de hart»
negen naspelen. NZ maken d3E
twee ruitens, twee hartens en kla
veren aas.
En als in west de harten 6 geleri
wordt zult u vragen? Dat gebeurl
niet, tenzij de leider (oost) helder
ziende is! oosts normale spel is,
tafel op harten 3 een lionneur
spelen, in de hoop dat de harten-
vrouw en hartenheer verdeeld
ten.
H. W. Filarsti
Antwoord op
dezer week:
bridgevraag
Spelers die gewend zijn dat
hun partner slechte volgbod-
jes geeft, zullen niet bieden.
Weer anderen zullen het oog
richten op drie ruiten of drie
klaveren, hopende het con
tract te verbeteren. Het na
deel van zo'n actie is, dat
zuid nóg niet weet wat hij
moet doen als noord hierna
drie harten herhaalt. Indien
men er voldoende van kan
uitgaan, dat partners harten-
kleur in déze situatie lang en
sterk zal zijn is er een bod
waaraan menigeen niet gauw
zal denken, doch dat toch
zeer soed kan uitpakken, n.l-
drie harten. Dit bod is vooral
daarom goed, omdat aange
nomen mag worden dat
noord in niet veel anders ge
ïnteresseerd is dan harten
want anders zou hij een in
formatiedoublet tot zijn be
schikking hebben gehad.
J
