Een der laatsten van
een uitstervend gilde
Groenten uit j
eigen tuin j
JOSEPHINE DE BEAUHARNAIS,
gade van de eerste Napoleon
Rie Nouiv bedrijft
zeldzaam ambacht
Wederzijdse liefde duurde
ondanks scheiding
tot in de dood
Zaterdag 25 augustus 1962
lijks een andere weg. Zo werd zij
eerst de vriendin van Tallien, la
ter van de ruwe Barras. En toen
Barras haar wilde verlaten huwe
lijkte hü haar uit aan zijn be
schermeling Napoleon Bonaparte,
generaal der Franse Republiek.
Napoleon
HET was een romantische ken
nismaking, die tussen José-
phine en Napoleon. Het Di
rectoire had een decreet uitgevaar
digd, dat alle burgers hun wapens
dienden in te leveren. Een kleine
jongen van nauwelijks 12 jaar,
Eugène de Beauharnais, meldde
zich bjj Napoleon. Niet om iets
in te leveren, maar om iets terug
te vragen: de degen van zijn ge-
gouillotineerde vader Alexandre de
Beauharnais. Daar was moed voor
nodig, zelfs na de val van Robes
pierre. En voor niets had Napo
leon zoveel bewondering als voor
moed. Hij willigde het verzoek in.
Daags daarna verscheen de moe
der van de kleine jongen om de ge
neraal Bonaparte te bedanken.
Bij deze ontmoeting met de slan
ke Creoolse ontwaakte in de stugge
stuurse Napoleon een liefde, die
niet meer sterven zou. Met de iro
nische zegen van haar voormalige
minnaar Barras trad Josephine op
6 maart 1796 met Bonaparte in het
huwelijk.
Napoleon was meer dan zes jaar
jonger dan zij. Maar in het huwe
lijkscontract maakte de bruid zich
vijf jaar jonger, de bruidegom zich
één jaar ouder en zo klopte het
tenslotte wonderwel
Spoedig kreeg de kleine Creool
se er de bevestiging van, dat zij
de juiste keuze had gedaan voor
haar liefde, zowel als voor haar
eerzucht. Napoleon overlaadde haar
met attenties, zoals hij dat tot haar
dood toe zou blijven doen. Napoleon
steeg bovendien kort na het huwe
lijk tot de hoge functie van Consul
en verbande de onbetrouwbare, arg
listige Barras, van wiens gunsten
zij nog maar weinige maanden te
voren afhankelijk was geweest.
Reeds als vrouw van Consul Na
poleon organiseerde zij bijeenkom
sten in de Tuilerieën, waarop ook
vertegenwoordigers van Frankrijks
oude adel aanwezig waren. Haar
doel was het Napoleon met die
nog steeds invloedrijke groep te
verzoenen. Zij verzocht haar ge
maal tevens, de lijsten met de Emi-
0 grés (de naar het buitenland ge
vluchte aristocraten) af te sluiten
en er verder weinig aandacht aan
re besteden. Napoleon voldeed aan
deze wensen. Hij begreep, dat Jo-
séphine met vrouwelijke tact en
intuïtie reeds een nieuwe tijd, die
niet meer in het teken der revolu
tie zou staan, voelde naderen.
Pagina 2
oolse was keizerin gewordenHoe
voortreffelijk voelde zij zich op
haar plaats! Schitteren in weelde
ging haar nog oneindig beter af
dan de leiders der revolutie naar
de ogen zien. Tot het ogenblik
van haar scheiding kostte alleen
haar kleren Frankrijk bijna zeven
miljoen Franc, maar in Napoleon's
ogen was dat geld goed besteed.
Haar scheiding maakte een ein
de aan dit alles. Het was geen
gebrek aan liefde, die Napo
leon daartoe na een huwelijk van
twaalf jaar besluiten deed. Het was
de angst, dat er geen opvolger zou
zijn voor de keizerstroon. Want hoe
wel Joséphine uit haar eerste hu
welijk twee kinderen bezat en in
1806 's keizers eerste bastaard ge
boren was, schonk de kleine Creool
se haar machthebber geen erfge
naam.
Dat was koren op de molen van
de intrigerende familie Bonaparte
van Fouché en Talleyrand. Jaren
koesterde Napoleon de gedachte
aan een echtscheiding in zijn brein
Langzaam, héél langzaam rijpte
zijn besluit. Maar hij durfde het
Joséphine niet mede ie delen. De
man, die Europa bedwong, kon er
niet toe komen zijn liefde te ver
loochenen en de vrouw te versto-
Jeanne d'Arc was een jong meisje van eenvoudigen huize. Ook
Josephine de Beauharnais was dat. Haar leven was echter heel
anders dan dat van de Maagd van Orleans. Zij redde zich door
de moeilijkheden van haar tijd met geen ander kapitaal dan haar
bekoring en toegewijde liefde. Haar leven is het sprookje van
een jonge weduwe, dochter van een havenmeester, die keizerin
werd en in vijf jaar tijds bijna zeven miljoen goudfranken be
steedde voor haar japonnen. Toch is het een sprookje met een
triest einde, want zij verloor haar keizerrijk weer, hoewel haar
liefde machtig en groot genoeg was om haar keizer blijvend te
boeien.
Zo begon zij
Martinique is een der
Westindische eilanden, die
men de kleine Antillen
noemt. Daar werd op 23 juni 1763
aan de haven meester Joseph Tas-
cher de la Pagerie een dochter ge
boren, die hij Marie Joséphine Ro
se liet dopen en voortaan Joséphi
ne noemde. De moeder van Jose
phine had negerbloed in de ade
ren en Joséphine zelf zou daarom
later in Europa „de kleine Creool
se" heten, zelfs toen ze keizerin
van Frankrijk geworden was.
Reeds in haar hangmat, gespan
nen tussen twee palmbomen op
het tropische eiland, droomde de
kleine Creoolse eerzuchtige dromen,
maar aan een keizerrijk kon zij
toch niet denken. Het was al heel
wat voor haar, toen op haar vijf
tiende jaar het gehele gezin de la
Pagerie naar Europa scheep ging,
want de gouverneur van Martini-
cue, de Beauharnais, had in Frank
rijk een zoon Alexandre. En met
Alexandre de Beauharnais zou Jo
séphine in het huwelijk treden.
Dat gebeurde op 13 december
1778 in Noisy-le-Grand. De vijf
tienjarige Creoolse zette haar beste
beentje voor, want voor de berooi
de fahiilie de la Pagerie hing van
het huwelijk met de schatrijke
Beauharnais heel veel af. Trou
wens: Joséphine wfcs inderdaad een
bekoorlijk wezentje, niet bepaald
mooi, maar uiterst bevallig, vleiend,
teder en bereid zich naar mannen-
nukken te schikken.
Als Vicomtesse de Beauharnais
had de kleine Creoolse zich naar
heel wat te schikken. Haar man
was verwaand, eigenwijs en be
krompen, maar tevens iemand met
grote eerzucht. Joséphine wilde zich
aanpassen en ging, om haar man
gunstig te stemmen, zelfs Grieks
en Latijn leren. Ver bracht zij het
niet in deze talen, maar zelfs een
perfecte kennis dw klassieken zou
haar niet hebban gebaat. Want
Alexandre de Beauharnais zocht
zijn genoegens buitenshuis en ter
wijl Joséphine haar dochter Hor-
tense verwachtte, reisde hij in zijn
eentje naar Martinique en stortte
zich daar in galante en minder ga
lante avonturen. Aan Josephine
chreef hij, dat zij zich maar in een
klooster moest terugtrekken en
daar zijn instructies afwachten.
Voor het kloosterleven voelde
Joséphine de Beauharnais in
tussen volstrekt geen roeping,
en toen Alexandre naar Frankrijk
terugkeerde, drong zij op een schei
ding aan. De historische gebeurte
nissen zouden die scheiding heel
spoedig bewerken.
De eerzuchtige Alexandre stak
zich in het wespennest der Franse
revolutie, waarin hij een grote rol
dacht te spelen. Zijn brallende re
devoeringen maakten hem inder
daad tot president van de Volks
vergadering, maar de nederlaag der
Girondijnen betekende zijn nood
lot. Samen met zijn vrouw Joséphi
ne ging hij de gevangenis in, ver-
Groenten uit eigen tuin zijn
altijd vers en dat is een groot
voordeel. Momenteel kan er van
vele soorten volop geoogst wor
den en als men er te veel van
heeft, kan men ook nog wel in
maken. Dat kan men op vele
manieren doen.
Bonen zijn er volop en die kan
men eventueel ook in de diep
vries bewaren; ze kunnen ook
geweckt worden. Bonen dient
men voorzichtig te plukken; de
laat. gezaaide bonen groeien nu
flink door en daarvan kan men
laat in de herfst nog oogsten.
Als de groei van die late soorten
te wensen overlaat, moet men nu
nog een lichte overbemesting ge
ven. Voor dit doel kan men ge
bruikmaken van de bekende
tuin- en gazonkorrelmestsoorten
per tien vierkante meter kan
men volstaan met ongeveer drie
honderd gram.
Winterandijvie zal nu wel zo
ver zijn, dat ze gepoot kan wor
den. De planten, die men al
eerder gepoot heeft, moeten nu
ook een overbemesting hebben.
Men dient de grond tussen de
planten wat los te maken; lucht
en warmte kunnen dan veel be
ter tot de wortels doordringen.
Dan kan men een veel betere
groei verwachten.
Van winterandijvie kan men
niet gauw te veel hebben. Als
men het weer mee heeft, kan
men lang vers van eigen tuin
eten. Vooral langs de kuststrook
kan men er lang plezier van
hebben. In het binnenland en in
het noorden van ons land be
vriezen ze vrij gauw. Andijvie
moet een voedzame en goed
vcchtopgevende grondsoort heb
ben. Men moet dus voor vol
doende voedsel zorgen. Ook al
"heeft men dit voorjaar de grond
normaal bemest; als de planten
eenmaal groeien, moet men ze
toch nog een lichte overbemes
ting geven. De augurken dragen
nu volop vruchten. Het is goed
de planten regelmatig af te zoe
ken. Als men niet van dikke
bommen houdt, moet men in
ieder geval tweemaal per week
oogsten. De kleine vruchtjes
voldoen erg voor inmaak in het
zuur. Trap bij het plukken vooral
niet op de ranken. Ook bij de
komkommers moet men dat zo
veel mogelijk vermijden. Dat
geeft aanleiding tot het weg
rotten van de ranken en tot
bittere vruchten en die zijn niet
smakelijk.
G. KROMDIJK
ten, die nog altijd meesteres was
van zijn hart. Van jaar tot jaar
werd het beslissende woord ver
schoven.
In de regel weegt de historie
zwaarder dan menselijke liefde. Op
15 december 1809 deed Napoleon
in een plechtige familieraad de me
dedeling, dat „zijn liefde voor
Frankrijk en het belang van de
dynastie hem dwongen de banden
tc verbreken, die hem boven alles
dierbaar waren". Er was een dra
matisch onderhoud met Joséphine
aan voorafgegaan, waarin de kleine
Creoolse na een afschuwelijke ze
nuwcrisis het bewustzijn had verlo
ren.
Gescheiden
HET noodlot had zijn loop ge
nomen. Joséphine moest als
keizerin het veld ruimen voor
een prinses van Habsburg voor een
Oostenrijkse keizersdochter. Het
sprookje van de Kleine Creoolse
was verstoord door de eisen dei-
hoge politiek. Joséphinc's liefde voo
haar verloren keizerlijke gemaal
veranderde echter niet in haat of
wrok. Tot haar einde toe volgde
zij met bewondering en toewij
ding alle prestaties en lotgevallen
van Napoleon.
Hij van zijn kant hield niet op
haar met de grootste onderschei
ding te bejegenen. Zij ontving een
jaargeld van twee miljoen franken
en behield de titel van keizerin.
Een keizerin, die haar keizer ver
loren had en niettemin door hem
overladen werd mét geschenken.'
Haar zoön Eugène, die als twaalf
jarige van Napoleon de sabel van
zijn vader had opgeëist, werd on
derkoning van Italië, haar doch
ter Hortense koningin der Neder
landen en moeder van de latere"
Napoleon III. Zo was Joséphine
de Beauharnais, ongeweten en on
danks alles, de stammoeder van
een Napoleon!
In angst en droefheid beleefde
zij te Malmaison de nederlaag van
haar verloren keizer en de Volke-
renslag bij Leipzig en zijn gevan
genschap op Elba. De dood ont
hield haar Napolions glorieuze te
rugkeer; hij bespaarde de kleine
Creoolse echter ook Waterloo en
St.-Helena.
Natuurkleuren
Ik wilde groter werk gaa nma-
ken en er iets persoonlijks
in leggen. Het ruige patroon
van de handgesponnen wol, welks
onregelmatige draad zo prettig af
wijkt van dat gelijkmatige en glad
de machinale spinwerk voor mij
is dat doods leende zich naar
mijn smaak schitteren voor de
echte natuurkleuren rodekool,
kastanje, uien, wortelen
Eerst na de aanschaf van twee
grote weefgetuowen (ze staan in
het atelier, dat als een glazen serre
aan het lage huis aangebouwd is),
waarop het ritme van handen- en
voetenwerk of tewel het spel van
schering en inslag de artistieke
fantasie een vrijere teugel liet, kon
den de ware vreugden voor het oog
ontstaan.
„In de laatste jaren ben ik ook
stoffen gaan weven, waarvan ik
jumpers, jasjes, mantelpakken en
mantels kan maken. Ook dat doe
ik zelf. Maar ja.... het gaat alles
erg langzaam, zodat de produktie
vaak wat magertjes blijft.
Rie Mouw behoort zonder enige
twijfel tot de vrij zeldzame men
sen, van wie men wel eens hoort
zeggen: „Wat hun ogen zien, ma
ken hun handen!" Een opleiding
als ontwerpster of coupeuse heeft
ze nooit gehad, maar ze heeft nu
de creatieve mogelijkheid, die haar
steeds blijft fascineren. Soms is zij
zelf verrast, welk persoonlijk en ge
heel eigen effect met het spel van
twee of drie kleuren als een af
gewogen compositie met rechte
strepen en banen over een groot
vlak verdeeld bereikt kan wor
den.
„Ik heb eigenlijk geen zaak,
want ik werk voor mijn plezier.
Natuurlijk verkoop ik wel eens wat,
maar wat moet je de mensen vra
gen voor exclusieve dingen, waar
zoveel werkuren inzitten?"
Weefwerk en antiek
Natuurlijk hoe zou het an
ders kunnen? draagt het
interieur van „Da Knotwilg"
de nodige tekenen van de artistie
ke weefrapaciteiten van de bewoon
ster, zodat het geheel door de le
vendige en frisse kleuren van de
eigen gordijnen, wand- en tafelkle
den bijzonder „warm" geworden is.
En hier blijkt ook weer, hoezeer
zich de produkten van ambachte
lijk handwerk altijd of in elk
geval veelal met antieke en
ouderwetse zaken verdragen, want
de oude petroleumlamp, de Brabant
se buiskachel, het tin- en koper
werk, alsmede de tegels en kristal
len sierglazen, komen hier opmer
kelijk goed tot hun recht.
met hetzelfde gemak vesten en
huisjasjes voor heren („in het laat
ste heb ik echter, samen met man
telpakken in tegenstelling tot vroe
ger thans niet zoveel zin meer.
er is betrekkelijk weinig aan te be
leven als zij b.v. ook een de
fect aan een der weefgetouwen re
pareert.
Inspirerend uitzicht
Vanuit mijn atelier, waar de
zon door het glas kan val
len, heb ik een heerlijk
inspirerend uitzicht over een vol
komen stil en vaak zo verdroomd
water-cn-riet-gebied. Ik weet al
heel wat van de gedragingen van
vele vogels af en ik hoef ook
geen weerbericht meer te bestude
ren, want ik zie precies aan de wol
ken, wat er te verwachten is
Maar als een echter artieste
en dat is zjj tenslotte heeft Rie
Mouw ook haar persoonlijke buien,
die haar bij tijd en wijle naar het
'vertier in de stad drijven.
Steeds keert ze echter weer met
vreugde terug naar haar vrijwillig
gekozen eenzaamheid om daar wol
te kaarden, in verfpotten te roeren,
de getouwketting in te scheren en
als een kunstschilder haar eigen
kleurcomposities te scheppen
JAAP STIGTER.
JOSEPHINE
DE BEAUHARNAIS
dacht van verraad, hetwelk hij ln
zijn functie van divisie-generaal
zou hebben gepleegd. De guillotine
maakte een einde aan het leven
van Alexandre en zo werd de klei
ne Creoolse op dertigjarige leeftijd
weduwe.
Tijdens het schrikbewind verliet
men de gevangenis slechts om naar
het schavot te worden gebracht.
Na het heengaan van haar gemaal
verwachtte Joséphine ook zelf elke
dag de dood. Zij haatte de ge
dachte, dat zij moest sterven. Jong,
krachtig, levenslustig als zij was,
wilde zjj leven. En zie, als door
een wonder gingen de gevangenis
deuren voor haar open de weg
naar de vrijheid kon zij weer be
treden. De man, die dit wonder
bewerkstelligd had, was Tallien.
Wie zal het de „kleine Creoolse"
euvel duiden, dat zij, een politiek
verdachte vrouw, zich verder door
de moeilijkheden heensloeg door de
toenmalige machthebbers gunstig
te stemmen? Er bleef haar nauwe-
Hoe geheel anders zou de le
vensgeschiedenis van Joséphi
ne en Napoleon verlopen zijn,
als de twaalfjarige Eugène niet de
sabel van zijn vader had terugge
vraagd. Instede van keizerin, zou
de Kleine Creoolse dan de versma
de vriendin van een politiekè ban
neling zijn geworden. Toch wer
den teleurstellingen Joséphine in
haar verdere leven niet onthouden.
De familie Bonaparte was fel tegen
het huwelijk gekant. Een weduwe
met twee kinderen! Dan nog de
vriendin van de volksmisleiders uit
dc revolutiejaren. En bij dit alles
bovendien een Creoolse! Twaalf ja
ren zonder ophouden stookten
Napoleon's verwanten tegen de
vrouw, die hij liefhad als geen an
dere. Zowel de bekwame en sluwe
Talleyrand als de chef der geheime
staatspolitie Fouché stookten mee
en lieten weinig onbeproefd om
een scheiding tot stand te bren
gen. Voorlopig echter waren José-
phine's bekoorlijkheden en Napo
leon's liefde sterker dan alle krui
perijen. Joséphine's gloriedag viel
op 2 december 1804, want toen
werd haar gemaal in de Notre Da
me te Parijs gekroond tot erfelijk
keizer der Fransen. De kleine Cre-
f
Augurkjes in het zuur (Foto Turkenburg}
Rie Mouw woont daar in het
stille en nog niet zozeer door
de watersport aangeraakte Kor-
tenhoef onder de rook van Hilver
sum in een landelijk paradijs, waar
zij een scheppend ambacht bedrijft,
dat haar hart en ziel heeft.
Ze vindt ook nog tijd voor ex
perimenten en kleurt vaak b.v. een
gesponnen woldraad niet geheel,
doch met grillige onderbrekingen,
waardoor bij een weloverwogen toe
passing op het weefgetouw in de
letterlijke zin des woords een schil
derachtig effect bereikt kan wor
den.
Het bezit van twee meer dan
manshoge weefgetouwen is ove
rigens geen „luxe" aangezien de
werkstukken, die hoofdzakelijk uit
witte schapewol opgebouwd wor
den, een witte schering vragen
(hieronder verstaat men de van een
brede rol lopende mat van garen,
die voor iedere weefschepping als
basis of tewel als „skelet" moet die
nen», terwijl de wol der donkere
dieren op een dienovereenkomstige
schering opgezet moet worden. En
aangezien het monteren van een
dergelijke garenwol en het inha
ken van alle fijne draden op het
weefgetouw, een precieus en vrij
langdurig werkje is, zijn er twee
toestellen nodig om makkelijk te
kunnen overschakelen.
Maar nogmaals onze gastvrou-
we is ten aanzien van haar metier
van alle markten thuis. Zij maakt
Weven met scliapewol van A tot Z.
,,Er werkt haast niemand meer zoals ik," aldus mevrouw Rie
MouwTheebe te Kortenhoef, ,,want ik houd nu eenmaal van
het primitieve en de charme van het oude ambacht. Ik doe alles
zelf met de hand vanaf het wassen van de vuile wol van
het schaap in de sloot voor het huis schitterend zacht water
overigens tot het spinnen, verven en weven toe
Haar lage witte huis, dat wijlen haar man die architect was
eens als zomerverblijf in de landelijke stilte in een uithoek
van het Loosdrechtse plassengebied bouwde, ligt langs een
rustieke zandweg en wenkt de passanten reeds uit de verte met
kleurige blikvangers.
Want ze vergeet slechts zelden
de produkten van haar
twee weefgetouwen langs de
waterkant op te hangen en de di
vankleden, jasjes, stola's, sjaals en
wat dies meer zij worden dan op
een bijzondere manier door riet,
houten bruggetjes en hoge wolken
luchten omlijst
Voorts valt er nog vaak een an
der kleureffect tussen de naburige
oude vruchtbomen waar te nemen,
dat associaties met wonderlijke
bloemgewassen oproept: de zojuist
geverfde knotten schapewol. die
aan oude boomstobben ter droging
werden opgehangen
Rie Mouw is zonder twijfel een
der laatsten van een uitstervend
gilde, want de gemechaniseerde
weefindustrie heeft deze omslach
tige handarbeid die thuis hoort
bij de levenssfeer van vroegere ge
slachten reeds lang overwoe
kerd. Maar juist het rullige en
ongelijkmatige patroon van deze
ambachtelijke manier van werken
stelde haar in staat om artistieke
en exclusieve resultaten to berei
ken. „Het is alles als een hobby
begonnen", aldus vertelde ze ons
in haar smaakvol antiek ingerich
te woonkamer van de handweverij.
„De Knotwilg", ,.en dat is het
thans eigenlijk ook nog een beetje.
Ik kan het niet laten het is
tenslotte een soort scheppend spel
hoewel het wel eens wat inspan
nend wordt, alles met de hand te
doenOnze gastvrouwe heeft
van huisuit een feilloos kleurgevoel
dat zij reeds in haar jeugdjaren
demonstreerde, toen ze met fijn
zinnige pasteltinten Franse straat
jes schilderde en de nuances van
licht- en schaduwpartijen zorgvul
dig uitwerkte.
„Aan weven heb ik eigenlijk nooit
gedacht; dat is min of meer van
zelf gekomen. Na het overlijden
van mijn man nam ik mij voor
om in dit zomerhuis blijvend te
gaan wonen, maar de stilte, die
me nu zo dierbaar geworden is,
kon ik niet verdragen. Ik ging me
vervelen en wist niet goed, wat ik
moest gaan doen. Totdat ik me op
een dag herinnerde, dat op de
vliering als een banneling een
klein weefstoeltje stond, dat ik
eens bij een uitdragerij gekocht
had
Op dit eerste toestel, dat slechts
twee schachten had van 80 a 90
cm breed, begon ze voor vrienden
en kennissen sjaals en lopers te
maken. Ook vervaardigde ze voor
eigen genoegen kleine gobelins,
maar dit omslachtige en moeilijke
peuterwerk kon haar op de duur
niet bevredigen.
eenmaal dit zelf gekozen ambacht
van a tot z in de vingertoppen
zitten.
Ze is de mening toegedaan, dat
weven enigszins vergeleken kan
worden niet het bespelen van een
orgel .waarbij zich ook de eigen
opvatting en de eigen stemming
kan weerspiegelen. Het is vooral
