AKKOORD GISTERAVOND GETEKEND
Sobere ceremonie van
nauwelijks 'n half uur
Den Haag kon V.S.
niet bijhouden
STATUS QUO BIJ
WAPENSTILSTAND
WORDT AANVAARD
Onafwendbaar
Zaterdag 0.01 uur: staken van de vijandelijkheden
(§ud 9Pe
Scepticisme gerechtvaardigd
Gevechten in
O.-Katanga
leuws
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1962
No. 30731
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur. E. A E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
1 8.25 per kwartaal, f 2.80 per maand, f 0.65 per week.
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze correspondent te Washington)
In een sobere plechtigheid aan de hoefijzervormige tafel van de Veiligheidsraad
te New York is gisteravond om achttien over elf de overeenkomst getekend, die
Nederland en Indonesië na langdurig onderhandelen hebben bereikt.
Zaterdag a.s. om 0.01 Nederlandse tijd worden de vijandelijkheden in Nieuw-
Guinea gestaakt. De reserve over dit akkoord kan men het best weergeven in de
woorden, die de Nederlandse ambassadeur dr. Van Roijen bij die gelegenheid
sprak: „Wij hebben thans een gedetailleerde schikking uitgewerkt op papier. Het
oordeel der historie over wat wij volvoerd hebben, zal uiteindelijk afhangen van
de wijze, waarop de voorzieningen van ons akkoord worden uitgevoerd in de
praktijk".
De ceremonie miste terecht alle pompeusheid en een zeker scep
ticisme is stellig gerechtvaardigd. Niettemin kan men een aantal
redenen opsommen, die beslist tot voldoening stemmen. De Pa
poea's krijgen een garantie voor zelfbeschikkingdie zo hecht is als
in de huidige politieke en militaire machtsverhoudingen kon worden
bereikt. Een oorlog op grote schaal is door dit akkoord vermeden,
hetgeen niet alleen betékent, dat vele levens van Nederlandse en
Indonesische jongemannen worden gespaard, doch tevens dat In
donesië niet zo gemakkelijk in de greep van het communisme zal
komen als het geval zou zijn geweest indien Soekarno afhankelijk
was geworden van wapenleveranties uit Moskou, Peking en Praag.
Voor de machtsbalans in de wereld is dit van grote betekenis en
uit dit feit kan men voornamelijk verklaren, waarom Amerika met
zoveel energie heeft aangedrongen op een vreedzame regeling.
Ambassadeur dr. Van Roijen en
ambassadeur Schlirmann tekenden
het akkoord voor Nederland en Soe-
bandrio, minister van Buitenlandse
Zaken, voor Indonesië. Zowel de
Nederlandse als de Indonesische
delegatie bestond uit acht man. In
het midden van de tafel zaten Oe
Thant en Bunker.
Oe Thant, Soebandrio en Van
Roijen hielden korte speeches, die
duidelijk deden blijken, wat de spre
kers het belangrijkst achtten. Na de
speeches werden de documenten ge
tekend. De gehele plechtigheid duur-
de nauwelijks langer dan een hall
Betrekkingen
Secretaris-generaal Oe Thant teBde
er de nadruk op, dat de diplomatieke
betrekkingen tussen Nederland en
Indonesië na de tekening ^udjjn
worden hervat. Hij voorzag beteie
relaties tussen beide landen. Voor het
eerst in de geschiedenis zouden de
Verenigde Naties tijdelijk de uitvoe
rende macht op zich nemen over een
groot gebied. Voor Oe Thant is het
natuurlijk aantrekkelijk, dat de kos
ten geheel door Nederland en Indo
nesië zullen worden fed^en' p_te
Dr. Soebandrio gaf het mee^®
accent aan wat hij noemde „het
herstel van de Indonesische eenheid
Hij Oe Thant en Van Roijen waren
vol lol over Bunker. Zowel Soeban
drio als Van Roijen spraken de Hoop
Busongeluk in
Columbia eist
28 slachtoffers
Als gevolg van een ontploffing in
een autobus In de Columbiaanse pro
vincie Boyaca, 170 kilometer van
Bogota, zijn gisteren 28 mensen ge
dood en verscheidene anderen zwaar
gewond.
De oorzaak van de ontploffing ls
nog niet vastgesteld, doch volgens in
Bogota lopende geruchten zou in de
autobus een bom zijn ontploft.
WEERBERICHT
WISSELEND BEWOLKT
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond veranderlijke bewol
king met enkele verspreid voor
komende buien. Matige tot vrij
krachtige zuidwestelijke wind. Weinig
verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
STRANDVERWACHTING
Krachtige zuidwestelijke wind neemt
morgen iets af, maar houdt het
strandweer te fris. Wisselend bewolkt
met een enkel buitje. In de middag
18 19 graden. Zeewater 17 graden.
Vooruitzichten: hardnekkige zuid
westelijke luchtstroom brengt nog
weinig verandering.
17 AUGUSTUS
Zon op: 5.26 uur; onder: 20.02 u.
Maan op: 21.09 uur; onder 7.16 u.
Hoogwater te Katwijk: 4.01 uur en
16.32 uur; laagwater te 12.20 uur.
Het type- en correctiewerk van de
Overeenkomst alsmede de transmissie
naar Den Haag en de lezing door het
kabinet had tot gevolg dat de cere
monie, die eerst op tien uur (Neder
landse tijd) was bepaald, een uur
moest worden uitgesteld. Grote ver
rassingen bevatte het akkoord niet
meer. De V.N.-administrateur zal
inderdaad ook de Indonesische sol
daten, die thans reeds in het gebied
zijn kunnen gebruiken om de orde te
handhaven. De Nederlandse strijd
krachten zullen zo spoedig mogelijk
gerepatrieerd worden.
De achttien hoogste Nederlandse
ambtenaren zullen zo snel mogelijk
worden vervangen door ambtenaren,
die noch Nederlands, noch Indone
sisch zijn.
Dit nummer bestaat alt 14 pagina's
uit op betere betrekkingen tussen
Nederland en Indonesië, doch deze
passages waren in sobere termen
gesteld. De bewogen laatste dagen
zullen op die gereserveerdheid waar
schijnlijk invloed hebben gehad.
Dr. Van Roijen legde de meeste
nadruk op het lot van de Papoea's,
voor wie hfj een werkelijke vrijheid
van keus van groot belang achtte.
Zonder Nederlands hardnekkige aan
drang zou nooit zulk een specifieke
regeling van het recht op zelfbeschik
king zijn bereikt als thans in het
akkoord is opgenomen. Paragraaf C
van artikel 18 zegt met name, dat de
Papoea's te zijner tijd kunnen beslis
sen of zij bij Indonesië willen blijven
dan wel of zij de banden met Indo
nesië willen verbreken.
Uitstel
Om nogmaals op het recht op
zelfbeschikking terug te komen: de
secretaris-generaal van de Verenigde
Naties zal te zijner tijd deskundigen
belasten met de taak de bevolking
voor te bereiden op de volksstem
ming, die voor einde 1969 moet wor
den gehouden.
Applausje
De perstribune was goed gevuld
toen het akkoord werd getekend. Op
de publieke tribune, die half vol was,
zaten voornamelijk Indonesiërs.
Alleen na afloop van de zitting klonk
een beschaafd applaus.
Secretaris-generaal Oe Thant ont
ving na de ondertekening de betrok
kenen en de pers in zijn vertrekken
op de 38ste verdieping, waar cham
pagne werd geschonken en vele
Nederlanders en Indonesiërs elkaar
toedronken. Soebandrio bleek gereser
veerd optimistisch te zijn over de
toekomstige betrekkingen met Neder
land. Hij leek enigszins beducht, dat
de Nederlanders zouden proberen hun
oude, dominerende positie in te
nemen. Hfj wenst betrekkingen op
voet van gelijkheid en zag het als
een voordeel, dat vele oudere Indo
nesiërs nog Nederlands kennen en
gehecht zijn aan de Nederlandse
cultuur. President Soekarno, die her
haaldelijk gezegd heeft, dat hij
Koningin Juliana de hand wenst te
drukken, zou dit voornemen nog
steeds niet hebben opgegeven.
De handtekeningen zijn gezet.
Na de ondertekening van het
Nederlands-Indonesische ak
koord drukte dr. Soebandrio.
Soekarno's minister van Buiten
landse Zaken, de hand van de
Nederlandse onderhandelaar dr.
J. H. van Roijen. In het midden
de Amerikaanse bemiddelaar
Ellsworth Bunker (links) en de
wnd. secretaris-generaal van de
Ver. Naties, Oe Thant.
(Van onze Haagse correspondent)
Het akkoord, dat onder zo dra
matische omstandigheden tussen In
donesië en Nederland werd bereikt
en dat uit 29 paragrafen bestaat,
heeft naast de algemene overeen-
Een bewogen prof. dr. J. E. de
Quay heeft gisteravond laat
kort nadat het akkoord betref
fende westelijk Nieuw-Guinea in
New York was getekend via
radio en televisie het Nederland
se volk toegesproken. De rede.
waarvan u elders in de krant een
uitvoerig uittreksel vindt, werd
door Radio Nederland Wereld
omroep ook naar Nieuw-Guinea
doorgegeven.
komst een wapenstilstandsovereen
komst tot basis.
De wapenstilstand gaat zaterdag
a.s. om één minuut over twaalf
's nachts in. De status quo op dat
ogenblik zal worden aanvaard. Er
zullen geen vijandelijkheden meer
plaatsvinden, er zullen geen verster
kingen meer kunnen worden aange
voerd en geen nieuwe landingen zul
len worden uitgevoerd.
Het verblijf van de para's zal moe
ten worden geregeld, de voedselvoor
ziening eveneens. Aangenomen kan
worden, dat de „krijgsgevangen" pa
ra's naar Indonesië zullen worden
afgevoerd en de niet gevangengeno-
mei para's, samen met de Papoea-
politie, zullen worden ingedeeld bij
de V.N.-troepen.
Overdracht
Omtrent de overeenkomst verna
men wij, dat de algemeen secretaris
van de Verenigde Naties een bestuur
der zal aanwijzen (Bunker wordt
hiervoor als enige kandidaat ge
noemd) en dat de huidige (Neder
landse) topfunctionarissen vervan
gen zullen worden door functiona
rissen van de Verenigde Naties. Het
gezagsorgaan van de Verenigde Na
ties is de United Nations Temporary
Executive Authority (UNTEA). Deze
vervanging (de overdracht van het
bestuur aan de Verenigde Naties) zal
op 1 oktober a.s. plaats hebben. De
UNTEA zal het gezag over het ge
bied per 1 mei aan Indonesië over
dragen. Tegen die tijd worden de
V.N.-troepen vervangen door Indo
nesische. Indonesische wetten en be
palingen worden in het gebied van
kracht met ingang van de gezags-
overdracht door de Verenigde Na
ties aan Indonesië.
Verbetering
De plichten van de Indonesische
regering in het gebied bestaan uit
verbetering van sociale omstandighe
den der bevolking en uitbreiding en
verbetering van het onderwijs.
Een klein aantal deskundigen van
de Verenig ie Naties zal ook na 1 mei
in westelijk Nieuw-Guinea in dienst
blijven Hun werk zal adviserend zijn
Een referendum o"er de zelfbe
schikking zal worden gehouden
Daartoe dient er vrijheid van ver-
keei te zijn tussen de eilanden, zodat
de bevolking zich ongehinderd zou
Het onvermijdelijke is gebeurd: het akkoord over Wes
telijk Nieuw-Guinea is getekend. Het is onherroepelijk.
Officiéél moet het nog in beide landen geratificeerd
worden, maar men kan nu niet ernstig meer verwachten,
dat het alsnog door een van beide partijen verworpen zal
worden. Zeker in Indonesië niet. Maar ook niet in ons
land. Ook het Nederlandse parlement zal zich noodge
dwongen neerleggen bij het harde feit, dat de winst, die
wij uit die maandenlange onderhandelingen hebben kun
nen putten, maar bitter klein is geweest.
Het is voornamelijk een kwestie van toegeven geweest.
We hadden echter geen keus. Nederland had van niets of
niemand iets te verwachten. Zeker niet bij een gewapend
conflict, het enige alternatief. Dat is gelukkig voorkomen.
Er za^ geen bloed meer vloeien Het is al tragisch genoeg,
dat zo kort voor het staken van de vijandelijkheden nog
slachtoffers gevallen zijn. En we kunnen alleen maar
hopen, dat geen verdwaalde kogels voor zaterdag 0.01 uur
verder onheil zullen zaaien.
Er is dus een oorlog voorkomen en we hebben er zo goed
en zo kwaad als het ging een garantie voor het zelfbe
schikkingsrecht van de Papoea's uitgesleept. Dat was ons
eerste doel. De langste paragraaf van de overeenkomst is
er aan gewijd. Op papier lijken de belangen van de
autochtonen veilig gesteld. Maar er zijn geen sancties
vastgesteld voor het geval dat de Indonesiërs zich in de
toekomst niet aan de gemaakte afspraak zullen houden.
En de ervaringen met hen in het verleden geven niet zo
erg veel vertrouwen in de praktijk. We kunnen er alleen
het beste van hopen. Dat is blijkbaar ons enige wapen:
optimisme. Het is hard, maar waar.
De onderhandelaars Van Roijen en Schürmann hebben
echter de voldoening, dat zij het onder de gegeven om
standigheden best bereikbare gehaald hebben. De Indo
nesiërs hebben hun positie tussen Oost en West op ge
raffineerde wijze gebruikt. Uit die maalstroom van mach
ten zijn de belangen van de Nederlanders en Papoea's in
westelijk Nieuw-Guinea zwaar beschadigd tevoorschijn
gekomen. Wie echter meer verwacht heeft, heeft zijn ogen
voor de werkelijkheid gesloten gehouden.
(Van onze Haagse
correspondent)
De snelheid, waarmee zich
de procedure omtrent Nieuw-
Guinea thans bijna 13 jaar,
nadat de kwestie-Nieuw-Guinea
is ontstaan scheen te moeten
voltrekken, heeft ervoor ge
zorgd, dat het weinig heeft
gescheeld of de Amerikaanse
t.v.-kijkers konden gisteravond
reeds kennis nemen van het
tekenen van het akkoord tussen
Indonesië en Nederland, terwijl
in een der historische zalen van
het Haagse Binnenhof de minis
terraad nog bezig was met het
beraad over de aanvaardbaar
heid van het akkoord.
kunnen bewegen tussen westelijk
Nieuw-Guinea en Indonesië. De
uiterste datum voor het referendum
is in 1969.
De financiële kosten van de opera
tie zullen in gelijke porties worden
gedragen door beide partijen. Her
vatting der diplomatieke betrekkin-
tussen Nederland en Indonesië zal
afzonderlijk moeten worden geregeld
(een en ander was in dc afgelopen
nacht nog niet geschied).
Paf
ooea s
Het akkoord wordt van kracht bij
de aanneming door de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties
De Engelse tekst van de overeen
komst is de enige, die gelden zal
Bij het bestuur zullen zo veel mo
gelijk Papoea's ingedeeld blijven of
worden. De uitspraak omtrent de
zelfbeschikking zal worden gedaan
door alle volwassenen, die nu in
Nieuw-Guinea verblijven en in 1969
ook nog in Nieuw-Guinea zullen zijn.
Ook echter door hen, die na 1945
uit Nieuw-Guinea vertrokken zijn en
terug willen komen.
Van het oorspronkelijke plan-
Bunker (op basis waarvan aanvan
kelijk besprekingen werden aan
vaard, met het principe waarvan
dacrna de regering instemde en welk
plan tenslotte door Nederland geheel
aanvaard werd) is niet heel veel
meei over.
De interimperiode tussen het Ne
derlands an het Indonesisch beheer
is reeds teruggebracht van 2 jaar tot
6 maanden.
Goed, Nederland heeft de onder
tekening kunnen uitstellen. In plaats
van 8 uur, werd het 10 uur en zelfs
later en dus kon de uitzending niet
plaatsvinden via de Telstar. Dat deed
echter niets af aan het feit. dat
gistermiddag in Den Haag reeds ge
zegd was dat Nederland gecapituleerd
had. Voor Soekarno. voor de V.S.,
voor de V.N., voor Oe Thant.
Voortgezet
Het kabinetsberaad van gistermid
dag zou niet lang duren, zo had de
woordvoerder van de Rijksvoorlich
tingsdienst als veronderstelling geuit.
Het werd echter 3 uur, 4 uur en nog
later. Eindelijk het zal zo om-
s treeks 5 uur geweest zijn kwam
er de mededeling: het beraad wordt
vanavond om half negen voortgezet.
Terwijl uit Amerikaanse persbe
richten bekend werd, dat alle voor
bereidingen getroffen waren voor een
televisie-uitzending van het histo
rische ogenblik, dat het „akkoord"
in New York zou worden getekend.
Een. t.v.-uitzending die via de Tel
star rond de gehele wereld zou gaan.
terwijl ook reeds bekend geworden
was. dat 'net kabinet, met de hoofd
redacteuren van de Nederlandse dag
bladen, 'n vertrouwvol beraad wens
te De hoofdredacteuren waren daar
toe om 6 uur uitgenodigd in de Sta
tenzaal aan het Binnenhof. Toen
kwam het bericht, dat de tekst van
het akkoord reeds door een Ameri
kaans persbureau (U.P.I.) werd uit
gezonden. Het was allemaal heel ver
ward.
Toejuichingen
Minister Luns mocht na afloop van
het middagberaad van het kabinet
toejuichingen in ontvangst nemen op
het Binnenhof (een spreekkoor van
jongeren riep herhaalde malen: „Le
ve Luns" toen de minister van Bui
tenlandse Zaken naar buiten kwam)
Maar zij namen niet weg, dat deze
bewindsman die steeds is uitge
gaan van de gedachte: geen onder
handelingen terwijl agressie plaats
heeft heel wat heeft moeten slikken.
Zijn aftreden werd gisteren luid
keels verkondigd. Tot nu toe wijst
echter niets erop, dat onze minister
van Buitenlandse Zaken van plan
is zijn ondankbare functie neer te
leggen.
„Laat je niet koeieneren", zo werd
er geroepen toen minister Luns om
half negen op het Binnenhof ver
scheen, om aan het laatste beraad
van het kabinet omtrent Nieuw-Gui
nea deel te nemen. En dat heeft
minister Luns waarschijnlijk in zijn
oor geknoopt. Trouwens „Houd je
taai" en „het beste, hoor" werd hem
toegewenst, toen hij nog even naar
buiten kwam om zijn auto af te zet
ten, wat hij vergeten had, omdat hij
aan andere dingen had gedacht, zo
als hij glimlachend opmerkte.
Geen afstel
En toen kwam het bericht van
het uitstel van de televisieuitzending
van de ondertekening over de Ame
rikaanse televisie. Een uitstel, dat
geen afstel werd, want twee uur la
ter kwamen de berichten uit Ameri
ka over de ondertekening van het
akkoord. De berichten hierover leken
tenslotte reeds lang in ons bezit te
zijn, toen door de Rijksvoorlichtings
dienst werd medegedeeld, dat de Ne
derlandse regering dr. Van Roijen
gemachtigd had het akkoord te on
dertekenen. Die mededeling kwam om
drie minuten over elf. Korte tijd la
ter tekenden dr. Van Roijen en mi
nister Soebandrio de vellen papier
in New York. Daarna ging minister
president De Quay naar het gebouw
van het hoofdbestuur van de P.T.T.
aan de Kortenaerkade in Den Haag,
waar hij zijn rede voor de televisie
uitsprak. Een rede, die in heel wat
huiskamers, maar ook in vele open
bare gelegenheden, onder doodse stil
te werd aangehoord.
Volgens een Zweedse verbindings
officier in Leopoldstad zijn gisteren
in het gebied van Albertstad en
Boudewijnstad, in Oost-Katanga. ge
vechten uitgebroken tussen Kongolese
troepen en Katangese gendarmes.
Nadere bijzonderheden ontbreken.
De V.N.-troepen zouden zich afzijdig
houden.
Uit het Leidsch Dagblad van
16 Aug. 1862:
Te Liverpool zijn 1.1. Maan
dag proeven genomen met de
aardolie, die bekend is onder
de naam van petroleum. De
verbranding geschiedt zeer
snel.
Gewezen vonnis in straf
zaken door het kantongerecht
te Leiden op 11 Aug 1862:
o.a wegens op den openbaren
weg een geit vast te leggen
die het midden der weg kon
beloopen.
