Nederlandse kunst na 1945"
Stedelijk Museum Amsterdam
kunst
'AA
kalei öoscqqp
EERBETOON TE KLEEF AAN
SCHILDER B. C. KOEKKOEK
Keuze van Sandberg
houdt klaarwakker
Veelszins verbijsterende expositie j
A5
Kunstvoorwerpen
uit een Beierse
kerk gestolen
Hans Schouwmanveelzijdig
en erudiet musicus60 jaar
De groten der aarde kochten
de werken van deze meester
Weer onrust
in Argentinië
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1962.
Wat de één „geweldig" noemt, heet bij de ander het „raritei'
tenkabinet van dr. Galigari"
Waar wij op doelen
Op de laatste door de energieke, dynamische, van het „moder
nisme" bezeten, maar wel zéér eenzijdig ingestelde directeur van
het Stedelijk Museum te Amsterdam jhr. Sandberg ingerichte
expositie onder de titel „Nederlandse bijdrage tot de internatio
nale ontwikkeling sedert 1945".
Een in menig opzicht verbijsterende tentoonstelling!
„Geweldig" is zij ongetwij
feld wanneer men de omvang
der gekozen schilderijen op het
oog heeft. De formaten, spe
ciaal die van Karei Appel en
Ge Lataster, zijn enorm.
Appel smijt met onbeheerste
hartstocht de verf In dikke
klodders op kolossale „doeken"
neer, in een fantastische ver
scheidenheid van gespannen,
fel-uitbundige kleuren, die het
oog welhaast verblinden.
Ge kijkt er gebiologeerd
naar.
Maar tegelijkertijd vraagt ge
U af, wat op den duur van al
die bonte verven zal beklijven.
Subjectief
Velen wijzen zijn kunst absoluut
af.
Anderen „zien" er wat ln.
De museumsuppoost bijv.die er dag
na dag mee wordt geconfronteerd,
was er bepaald enthousiast over en
er volkomen mee vertrouwd geraakt.
Appel is, naar ons gevoel, dan ook
de meest fascinerende van het be
perkte aantal, dat door de heer Sand
berg waardig is bovonden, hier hui
werk te exposeren. Behalve hij, nog
een aantal representatieve figuren,
t.w. de schilders Gerrit Benner, Cor-
neille, Willem de Kooning (sinds on
geveer 40 jaar in Amerika wonend),
Ger Lastaster, de dichter Lucebert,
de van 1925 af te Parijs ingebur
gerde Bram van Velde en Jaap Wa-
gemaker. Bovendien de beeldhouwers
Constant, Wessel Couzijn, Carel Vis
ser en André Volten.
De keuze is volkomen subjectief en
naar Sandbergs eigen woord ook on
volledig. Met evenveel recht zou men
andere namen hieraan kunnen toe
voegen: Ouborg en Westerik bijv
Men is er reeds lang aan gewend,
dat wat Sandberg doet, het
stempel van sterke eigen voor
keur draagt. Daarbij heeft men zich
dan neer te leggen. En al zegt Sand
berg in zijn als steeds pakkend en
lezenswaardig, op bruin pakpapier
en op originele wijze afgedrukt
voor woord tot de prachtig verzorgde
catalogus met een reeks schitterende
reprodukties, dat de criticus even
min als de museumman „over deze
nieuwe kunst niet met redelijkheid
kan oordelen, omdat zij zich bij ge
brek aan maatstaven niet verklaren
laat", dat mag ons niet weerhouden,
enkele korte aantekeningen te ma
ken over hetgeen wij zagen.
„De criticus doet 't immers toch",
zegt Sandberg.
Fantasie
Daar is dan Karei Appel.
Er wordt van „verfspuiterlj"
gesproken. Maar hij doet 't toch
met verve, met in de grillige vormen
een ongemene fantasie en met een
preferentie voor diep rood, wit, zwart
en blauw. Er gaat een wonderlijke
suggestie van uit. Een sterke zeg
gingskracht ook. Maar.de be
schouwer heeft soms het gevoel dat
bij eerst achteraf de vreemde titels
bedacht en bij de neus genomen
werdt: men denke o.a. aan „De hui
lende krab".
Lataster lijkt Appel te willen eve
naren in coloristische, boeiende ver
scheidenheid. Het lukt hem slechts
tendele, het gaat hem niet in gelijke
mate „natuurlijk" af.
Totaal anders geaard een Gerrit
Benner: hij zoekt het meer in grote
vlakken. Ook een Corneille, wiens
„patronenkunst" zoveel milder en
verstilder aandoet. Of de impressio
nistische „verteller" Lucebert, die
zich behalve als poëet nu ook als
schilder een pur sang experimenteel
betoont. Jaap Wagemaker werkt
knap en vindingrijk met alle moge
lijke hulpmiddelen, zoals textiel,
zand, cement, kurk en metaal. De
Kooning is in zijn „action painting"
totaal veramerikaniseerd en Bram
van Velde speelt met vreemde, ijle
pastelkleuren, dié ons peroonlijk niet
veel zeggen.
Van de beeldhouwers lijkt ons
Wessel Couzijn de belangrijkste, want
zijn inventieve, expressieve kunst is
de meest veelzijdige (Corporate eter
nity), naast wie de doodse, gelijkvor
migheid van André Volten en Carel
Visser wel sterk afvallen. Frappant
2ijn de draadconstructies van Con
stant, die welsprekend ruimte en be
weging suggereren.
Werk van Wagemaker (1961)
Waar'of ^invaar'
Zo ooit, dan ls het moeilijk hier tot
een conclusie te komen. De schei
dingslijn tussen oprecht en onop
recht, tussen kitsch en kunst is wel
haast met geen mogelijkheid te be
palen.
Mannen als Sandberg geloven"
aan de nieuwe richting, trotseren er
nemen en ondanks alles! bij
velen een groeiproces van infantili
teit en monstruositeit naar geluk
kig 1 waardevoller expressie te mo
gen constateren.
Of we met dit alles ,.aan het ein
de der dingen" zijn gekomen? Dat
beslist niet. Maar soms houden we
het hart vast, wanneer wij bepeinzen,
waar deze ontwikkeling heen zal voe
ren
zelfs hoon en smaad voor. Zij twij
felen niet aan het „ware", zij zou
den er zich anders niet zo met alle
kracht voor inzetten.
Wij staan nog wel eens sceptisch
tegenover deze „baanbrekers". De ja
ren zullen moeten aantonen, wat bij
hen „waar" of „onwaar" is..,.
Cobragroep
Intussen zijn nog in een andere
zaal, ter vergelijking een aantal
werken te zien van leden der z.g.
Cobragroep (Copenhagen—Brussel-
Amsterdam), die van 19491951 met
hun kreten „tegen de verworden,
esthetische opvattingen, die het pro
ces van een nieuwe creativiteit in de
weg staan" tezamen met Belgen en
Denen de wereld in rep en roer
brachten.
Leerzaam is het hiervan kennis te
Wat niet wegneemt, dat directeur
Sandberg, wiens museumperiode bin
nenkort teneinde loopt, ons er stelsel
matig van op de hoogte houdt.
Hij is de man die de „brave bur
gers, verschanst in het verleden,
een bijtende kritiek voelen in het
werk van de felsten onder de kunste
naars en er zich aan stoten", min
zaam het „so what?" toevoegt.
En rustig voortgaat met hetgeen
hij zijn „goed recht" acht en hoe
dan ook van de „vooruitgang"
blijft getuigen.
Op zijn eigen gedurfde en uitda
gende manier.
Een ding is zeker: men blijft daar
klaar wakker bfj!
H.
Gisterochtend vroeg zijn uit de
bedevaartkerk .Maria in de Wijn
gaard" te Volkach (Beieren) enige
waardevolle kunstvoorwerpen gesto
len. Een twee meter hoog beeld werd
ter plaatse uit elkaar gehaald en in
onderdelen weggebracht. Het beeld
ls in 1521 vervaardigd door Tilman
Riemenschneider. Een houtsnede uit
de school van Riemenschneider en
een Piëta" van een onbekende mees
ter uit 1370 werden eveneens ont
vreemd. Een van de kunstrovers moet
zich maandagavonu in de kerk heb
ben laten insluiten, waarna hij in de
nacht een der kerkdeuren geopend
heeft voor zijn medeplichtige.
Twee Engelsen, die de laatste tijd
ln Volkach woonden en sinds dins
dagochtend vroeg spoorloos verdwe
nen waren, worden van de diefstal
verdacht. Zij zijn gistermiddag in
Donauwörth gearresteerd. Het zijn
een student en een geoloog. De ver
dwenen voorwerpen zijn nog niet ge
vonden.
Ex-wonderkind
Roberto Benzi
voor Res. Orkest
Naar wij vernemen zal de 24-jarige
Franse dirigent Roberto Benzi, die
indertijd bekendheid verwierf als
wonderkind woensdag 15 en vrijdag
17 augustus in het Kurhaus te
Scheveningen het Residentie-Orkest
leiden. Als solist zal op beide con
certen optreden de jeugdige violist
Boris Gutnikov, de eerste-prjjswin-
naar van het laatste Tsjaikowsky-
concours te Moskou. Roberto Benzi
dirigeerde reeds op 11-jarige leeftijd
het Orchestre Colonne te Parijs.
Op het concert van woensdagavond
zal het R. O. uitvoeren de klassieke
synfonie en het vioolconcert in D
gr. t. van Prokófjew, „Prélude k
l'après-midi d'une faune" van De
bussy en een suite uit „De Gouden
Haan" van Rimski-Korsakow.
Vrijdag speelt het R. O. de 85ste
symfonie van Haydn, het vioolcon
cert van Tsjaikowsy, „Fontana di
Roma" van Respighi en een suite uit
„De Vuurvogel" van Strawinsky.
Uit Nationale Ballet
Marianne Hilarides
en Peter Appel
De balletdanseres Marianne
Hilarides zal haar contract met
het Hationale Ballet in het ko
mende seizoen niet verlengen. Zij
heelt dit besluit o.m. genomen
omdat zij zich niet kan verenigen
met de machtspositie die mevrouw
Sonia Gaskell in het Nationale
Ballet heeft ingenomen, nu zij
ook met de zakelijke leiding is be
last.
Marianne Hilarides, die prima
ballerina van het Nationale Ballet
is, volgt op het ogenblik een dans-
cursus in Duitsland. Peter Appel,
een van de solisten van het Na
tionale Ballet, zal zijn contract
ook niet verlengen. Hij heeft zich
verbonden aan een balletgroep in
Bazel.
Onvermoeibaar is zijn belangstelling
ALS men hem ontmoet zal men zich moeilijk kunnen voorstellen,
dat deze slanke, levendige jongeman, die zo één en al activi
teit is, op het punt staat zestig jaar te worden. De Haagse
pianist en componist Hans Schouwman die ook in onze stad grote
bekendheid geniet door zijn medewerking aa/i oratorium-uitvoerin
gen maakt eerder de indruk van een nog vitale vijftiger, ondanks
zijn wat grijzende haar. In het muziekleven is hij een zeer eigen rol
gaan spelen, die geheel en al past bij zijn markante persoonlijkheid,
zijn eruditie en veelzijdige, onvermoeibare belangstelling in alles
wat met ziji» métier te maken heeft; hij is pianist, klavecinist, com
ponist en zanger.
Hans Schouwman werd op 8
augustus 1902 te Gorinchem geboren.
Hij was aanvankelijk leerling van
A. B. H. Verhey te Rotterdam. Ver
volgens van Evelyn Howard-Jones te
Londen en van Paul Loyonnet ln
Parijs, terwijl hij theorie studeerde
bij dr. Peter van Anrooy. Hij is een
dier „ouderwetse" kunstenaars, die
over zijn leermeesters nog steeds met
waardering en dankbaarheid spreekt.
Schouwman maakte snel naam,
allereerst wel als een toegewijd en
artistiek begeleider: zo was hij al op
jeugdige leeftijd begeleider aan de
vleugel van de onvergetelijke zange
res mevrouw Noordewier-Reddingius
met wie h(j grote tournees maakte.
„Zij was een van de belangrijkste
persoonlijkheden die ik in mijn le
ven ontmoette", vertelt Schouwman,
een groot kunstenares en een groot
mens. Zij heeft mij later haar mu
ziekbibliotheek nagelaten, een ge
schenk van onschatbare waarde bij
mijn werk".
Doch ook als concertpianist trad
hij op Hij gaf veel concerten, ook
met orkest en vond er een taak in
daarbij muziek van eigen landgeno
ten in de vreemde te brengen. Zelf
componeerde hij ook; met zijn can
tate „Van liefden comt groot liden",
verwierf hij destijds een bekroning
door de dr. Johan Wagenaarstich-
ting. Tot zijn eigen oeuvre behoort
het- zangspel „De stukgedanste bal
letschoentjes", verder componeerde
hij liederen: pianowerken enz. enz.
Veel der gedichten van Rabindra-
nath Tagore, maar ook van Holland
se dichters heeft hij getoonzet, hij
schreef de muziek bij de balletten
„De zeven hoofdzonden" en „De ak
kerman en de dood" voor de Haagse
danseres Han Rijnbeek, die ze des
tijds met haar „Residentieballet" tot
opvoering bracht. „De akkerman en
de dood" was geinspireerd op 't oude
manuscript „Der Böhmische Acker-
mann" van Johannes von Saaz uit
1400.
Aan het hof
Tot de persoonlijke herinneringen,
van Hans Schouwman behoort een
der oude hofconcerten, die destijds
gegeven werden in het koninklijk pa
leis aan het Noordeinde: met Konin
gin Wilhelmina waren daar ook
aanwezig de Koningin-Moeder Em
ma; Prins Hendrik en Prinses Julia
na. Dat was omstreeks 1928.
Een andere kant aan Hans
Schouwmans muzikale belangstelling
is zijn liefde voor oude muziek. Hier
in werd hij aangemoedigd door Dirk
Balfoort. Later vond hij in Willem
Noske, de bekende violist, een toege
wijd medewerker. Schouwman glim
lacht even als hij de naam van
Noske noemt: „Een begaafd musi
cus", zegt hij, „en als speurder naar
oude, belangwekkende muziek, een
onvermoeid fanaticus, net de man
om je eigen belangstelling onver
flauwd gaande te houden!" Dat dit
tweetal in muziekhistorische en mu
sicologische zin veel heeft bereikt
weet ieder, die hun werk kent. Het
grotere publiek heeft daarvan kunnen
profiteren door tal van cyclussen die
Schouwman met Noske en met an
deren voor de radio heeft gegeven.
Voor de luisteraars was hij een be
kende verschijning voor de micro
foon.
Schouwman toont me muziek die
zojuist weer is her-ontdekt en die
nog maar aan weinigen bekend was.
Ze is gecomponeerd door een Neder
lands componist uit de zeventiende
eeuw, de waarschijnlijk te Nijmegen
geboren Benedictus Buns, sub-piror
van het karmelietenklooster te Box
meer. Een ontdekking van Wil
lem Noske is Buns' compositie „Lu
cifers opstand tegen God en zijn
val". Een muzikale combinatie van
een Vox Dei en de hoogmoed van de
rebellerende aartsengel. Schouwman
is nu bezig dit werk voor uitvoering
in gereedheid te brengen, stijlzuiver
voor zover als dat in deze tijd mo
gelijk is.
Barok Trio
Ten slotte moet van de zestigjarige
nog verteld worden dat hij reeds ge
durende een tiental jaren als docent
verbonden is aan het Rotterdamse
Conservatorium en dat hij met Jolle
de Wit (fluit) en Lous Goossens (vio
la da gamba), het Haags Barok Trio
heeft gevormd, dat overigens naast
zeventiende- en achttiende- eeuwse
muziek ook werk van hedendaagse
componisten uitvoert. Vocaal werken
hieraan Wieb de Rook (sopraan) en
Helena Schouwman-Quispel (alt)
mede.
Ook met „Sonata da Camera", een
muziekensemble dat uit Willem Nos
ke. Piet NUland, Carel van Leeuwen
Boomkamp en Schouwman bestaat,
werkt hij hard, concerten in ons
land en elders (Londen, Parijs enz.)
werden geregeld gegeven.
Dit alles te zamen geeft h«t beeld
van een nog zeer vitale werker; het
beeld waarmee dit geschreven portret
aanving. Wfj hopen van harte (en
velen zullen die hoop roet ons delen)
dat de sympathieke mens en kunste
naar Hans Schouwman op deze In
tensieve wijze nog vele Jaren werk
zaam mag blUven.
Ben van Eysselstejjn.
(Van onze correspondent te Bonn)
BAREND CORNELIS KOEKKOEK, geboren in Middelburg
in 1803 en overleden in Kleef 1862, was in zijn tijd een van
van de meest gevierde schilders van het Nederlandse cul
tuurgebied. Koningen en andere groten der aarde kochten zijn
werken. Hij werd overladen met onderscheidingen en andere eer
bewijzen. Naar de Salon de Paris zond hij driemaal schilderijen en
driemaal won hij de gouden medaille. Hij was erelid van verschil
lende academies van beeldende kunsten, etc. Koekkoeks doeken
maakten hoge prijzen. Hij verdiende veel en bewoonde van 1834 af
een schitterend patriciërshuis in de Duitse stad Kleef.
Daar was hij niet zomaar terechtgekomen. Barend Cornelis
Koekkoek was de zoon van de zeeschilder Johannes Hermanus
Koekkoek, maar al als twintigjarige had hij de vaderlijke thematiek
achter zich gelaten en zich definitief toegelegd op het landschap.
Vooral boslandschappen met grote eiken en beuken, diepe donkere
lanen hadden zijn voorkeur. Daarnaast schilderde hij graag heuvels
en rivierdalen en winterlandschappen.
Enorme vlijt
Door deze voorkeur kwam B. C.
Koekkoe». op het idee zich in de om
geving van Nijmegen te vestigen,
waar het landschap alles te bieden
had, wat hem boeide. In Kleef, even
o^er de grens, vond hij tenslotte de
plaais waar hij tot zijn dood zou
blijven.
Deze stad, die Koekkoeks huis als
stedelijk museum in bezit heeft,
heeft nu een grote tentoonstelling
van Koekkoeks werk ingericht, die
tot 30 6eptomber te zien zei zijn.
Honderd werken heeft men bijeen
gebracht, die zowel uit verspreid par
ticulier bezit als uit musea stam
men. Daarmee is waarschijnlijk voor
het eerst een overzicht bereikt van
her. werk van B. C. Koekkoek, dat
in totaal een 440 werken omvat, een
bewijs overigens van de enorme vlijt
van de schilder, want zijn werken
moeten door hun summum aan pre
cisie tijdrovende zaken geweest zijn.
Romantisch
Koekkoeks bos- en winterland
schappen vormen een eigen wereld.
Z(jn portretten, niet meer dan acht
ln getal, voegen aan deze wereld
niets toe door hun mindere artistie
ke kwaliteiten). Het is een wereld,
waarin een romantische beleving
van de natuur centraal staat. Voor
al in de boslandschappen is te zien
hos sterk Koekkoek de grilligheid
van het organische leven voorop
stelt. Mens en dier zijn steeds kleine
figuren, die als het ware door de
dominerende Tatuur overweldigd
worden. Een typisch romantisch
trekje.
Aan de andere kant beeft Koek
koek geschilderd met een nauwge
zetheid, vaak ook pietluttigheid, die
ln tegenstelling staan tot dit roman
tische wezen van zijn natuuropvat
ting. Het is trouwens deze over-
nauwgezetheid, die in Koekkoeks
eigen tijd als enige kritiek tegen
hem naar voren werd gebracht en
die ook bewerkstelligd beeft dat er
latei heel wat schouders over de ar
tistieke kwaliteiten van zijn werk
z(Jn opgehaald.
Hoge ktvaliteit
Toch zal niemand, die voor 30 sep
tember a.s. in Kleef het Koekkoeks
museum gaat bezoeken, kunnen ont
kennen dat de schilder een aantal
wondermooie doeken heeft gemaakt.
Vooral toen hij op zijn hoogtepunt
stond, rond 1840, ls hem veel be
nijdenswaardigs gelukt, zoals door
schijnende luchten, speelse lichtval
en lichtende ijs- en watervlakten.
Hier zijn schilderijen, die in de bes
te traditie der Nederlandse schilder
kunst geschilderd zijn en die herin
neringen oproepen aan Ruysdael,
Hobbema en natuurlijk ook aan de
oudere tijdgenoot Schelfhout.
Het ls deze hoge kwaliteit van
een groot deel van Koekkoeks werk,
die het voortreffelijke en Invloedrij
ke Duitse weekblad Die Zelt deed
schrijven: „B. C. Koekkoek, een zeer
groot talent, met een aan de zeven
tiende eeuw ontleende penseelstreek,
bijna een genie".
Zomerlandschap 1830.
Bezit Teyler's Museunu
Harlem.
Agenten van Nasst
wilden koning
Hoessein doden
„De drie mannen, die in de U
rokkaanse hoofdstad Rabat door 1
den van de Marokkaanse veiligheid
dienst werden gearresteerd, nac,
gebleken was dat zij een aansb
hadden willen plegen op het lev»
van Koning Hoessein van Jordan!
zijn agenten van Nasser", aldus or,
hulde de Jordaanse premier giste
avond in Amman.
Het Marokkaanse persbureau hi
maandag j.l. bericht, dat drie ledi
van een groep „Palestijnse terror,
ten" een half uur na de aankon
van Koning Hoessein ln Rabat
ren gearresteerd. Zij waren van ph
geweest de vorst gedurende het b
zoek van tien dagen, dat deze a;
Marokko heeft gebracht, te vermoo
den.
Premier Tell van Jordanië ve
klaarde, dat gebleken ls dat de dr
mannen met vervalste paspoort*
uit Cairo waren vertrokken en d
de Egyptische regering hen had gi
holpen hun reis naar Marokko
maken.
In de Argentijnse provincie Co
doba heert spanning, met dreigem
relletjes en stakingen, als gevolg vi
een besluit van het provinciaal b
stuur om het openbaar vervoer
handen te geven van particuliere ft
dernemingen.
De commissaris In Cordoba, Rog,
lio Nores Martinez, heeft de wer)
nemers van de provinciale busdia
sten verzocht coöperaties te vormt
en de diensten over te nerpen. De oi
derhandelingen hierover zijn vas
gelopen en de bond van trampers
neel riep maandag op tot een st;
king. Tegen twaalf uur gistermidd(
reden geen trams meer in Cordoba,
De politie deed een overval op hi
regionale vakverbondsbureau en a
resteerde er negentig man. Er zo:
den communistische en peronistiscl)
discriminerende pemfletten zijn g!
vonden, Alsmede „miguelitos", drii
puntige spijkers die bandenlekkagj
veroorzaken.
De politie gaf het gebouw wet
vrij en liet op enkele leidende figij
ren na de arrestanten weer vrij.
Tijdens de relletjes van maandq
werden twee leidende vakbondsle,
ders gearresteerd. De vakbondslede;
drukkers, zullen in staking gaai
wanneer ze niet worden vrij gelate:
Vopo's arresteren
3 treinpassagiers
De Oostduitse politie heeft gistere;
een naar West-Berlijn reizende treil
op Oostduits gebied aangehouden er
er drie vrouwelijke passagiers uit ge
arresteerd. In totaal hadden de Oost
duitsers bij de grenspost Probestzelli
ongeveer vijftig passagiers verzoch
uit te stappen en zich te legitime
ren.
Het incident volgde op de welge
ring van het Westduitse minister»
van Buitenlandse Zaken om eer
Oostduitse treinbemanning verlof t<
geven via West-Duitsland naar Oos
tenrijk te laten gaan. In een giste
ren gepubliceerde protestnota heefi
Oost-Duitslands minister van Bui
tenlandse Zaken Otto Winzer gezegd
dat het Westduitse besluit een on
wettige inmenging was in het ver
keer van en naar Berlijn.
Winzer heeft de Westduitse rege
ring laten weten dat vandaag bi]
Freilassing een andere Oostduit«
trein zou proberen over Westduiti
terrein te reizen. Hij vroeg de ver
zekering dat niet zou worden inge
grepen. Oost-Duitsland zegt dat dit
niet kan, omdat de treinbemannin-
gen Oostenrijkse papieren hebben.
Dr. van Zij II terug
uit Nieuw-Guinea
Dr. W. van Zijll, algemeen secre
taris van de Nederlandse Sport Fe
deratie, die voor 't Nationaal Thuis
front naar Nieuw-Guinea is geweest'
is gisteren voor het uitbrengen vac
een voorlopig verslag in Nederland
teruggekeerd. Samen met de heer F
F. van Rhijn, adviseur van het thuis-
front, die nog in Nieuw-Guinea ver
blijft, vertrok hij op 28 juli naar
Nieuw-Guinea voor het peilen van
behoeften, waaraan het thuisfront
zou kunnen voldoen.
De heren Van Rhijn en Van Zijll
hebben o.a. in Biak, Hollandia en
Manokwari besprekingen gevoerd met
militaire en burgerlijke autoriteiten,
die het mogelijk hebben gemaakt een
inzicht te verkrijgen in de behoeften
op het gebied van recreatie en ont
spanning van de verschiUende mili
taire onderdelen in Nieuw-Guinea.
Hun bevindingen zullen na terug
keer van de heer Van Rhijn worden
voorgelegd aan het bestuur van het
nationaal thuisfront.
Het lezingenprogramma van de heer
Van Zijll kon wegens een noodzake
lijke beperking van de transportmo
gelijkheden ter plaatse geen door
gang vinden.
