GENERAAL NORSTAD
VERLAAT DE N.A.V.O.
Enige teleurstelling
aan Indonesische zijde
Bittere kritiek op liet verdrag
tussen Duitsland en Nederland
Lemnitzer genoemd
als zijn opvolger
Thant noemt politici
van Katanga een
stelletje clowns
Industriële produktie van
Rusland neemt snel toe
WEERBERICHT
Veiius-scliot
uitgesteld
André Reuard
overleden
„We zijn ivel
afgescheept
Plan-Bunkerniet verouderd
teuws
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 21 JULI 1962
No. 30703
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E A E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
1 8.25 per kwartaal, f 2.80 per maand, f 0.65 per week.
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Generaal Lauris Norstad is op eigen verzoek ontslagen als
opperbevelhebber van de NAVO-strijdkrachten in Europa. De
generaal heeft verzocht zich op 1 november a.s. te mogen terug
trekken, wat door president Kennedy is ingewilligd.
Norstad zal vermoedelijk worden opgevolgd door generaal
Lyman Lemnitzer, die gisteren is benoemd tot Amerikaans opper
bevelhebber in Europa. Hij was voorzitter van de commissie van
stafchefs. Verwacht wordt dat Lemnitzer door deze benoeming in
aanmerking komt om Norstad op te volgen als NAVO-opper-
bevelhebber.
en van Defensie, Schroder en Strauss.
In genoemde Westduitse kringen zei
men dat de generaal in de NAVO
altijd het grootste begrip voor de
Duitse belangen heeft getoond.
Jongste
Generaal Norstad was met 49 jaar
de jongste generaal met vier sterren
van de Amerikaanse luchtmacht toen
hij in 1956 generaal Grünther op
volgde als opperbevelhebber van de
NAVO-strijdkrachten in Europa.
Hij werkte tijdens de tweede
wereldoorlog mee aan de organisatie
van de luchtdekking van de landin
gen op Sicilië en in Italië. Hjj nam
deel aan vijf gevechtsvluchten en
kreeg daardoor een reprimande van
de Britse luchtmaarschalk Sir Arthur
Tedder. „U bent veel te waardevol
om dergelijke risico's te nemen", zei
hij tot Norstad.
Generaal Eisenhower heeft gene
raal Norstad eens beschreven als „een
van de zel'zame mannen wier kunnen
geen grenzen heeft". Veldmaarschalk
Montgomery noemde Norstad een van
de beste luchtmachtmensen van de
Westelijke wereld.
Scliok
De secretaris-generaal van de
NAVO, mr. D. U. Stikker, heeft in
Parijs gezegd dat het ontslag van
Norstad als een schok is gekomen.
Dit betekent het einde van een tijd
perk, zei hy op een persconferentie.
„Dit is een groot verlies. Norstad is
een groot generaal. Hij is een staats
man. Hij is een man met een onaf
hankelijke geest en een goede vriend".
De heer Stikker zei voorts dat de
NAVO-raad generaal Norstads ont
slag heeft aanvaard, maar dat de
raad de ontslagaanvrage zeer be
treurde.
Mr. Stikker zei dat bij 'n toeneming
van de spanning generaal Norstad
ongetwijfeld bereid zou zijn op zijn
post te blijven. Over de kwestie van
een opvolger zou de permanente
NAVO-raad volgende week vergade
ren.
Blijkens officiële cijfers over het
eerste halfjaar van 1962, die gisteren
in het Russische regeringsblad „Iz-
westia" zijn gepubliceerd, blijft de in
dustriële produktie van de Sowjet-
Unie sneller toenemen dan die van
het Westen.
I)c agrarische produktie was, hoe
wel er een stijging viel waar te ne
men, echter kleiner dan de voor en
kele belangrijke sectoren gestelde doe
len.
Naar uit de cijfers blijkt was aan
het plan voor de industriële produktie
voor 103 procent voldaan en was de
werkelijke produktie in de eerste zes
maanden van dit jaar 10 procent gro
ter dan die in dezelfde periode van
1961. De toeneming met 10 procent
(vergeleken met 8.4 procent voor de
eerste zes maanden van 1961 ten op
zichte van dezelfde tijd van het daar
aan voorafgaande jaar) was tegenge
steld aan enkele Westelijke voorspel
lingen dat naarmate de omvang van
de produktie zou toenemen het groei
percentage zou verminderen.
Dt zware industrie bleef een be
langrijke rol spelen bij de produktie-
vergrotingen met stijgingen van 8
procent in de staalindustrie en de
Volgens de Franse krant ..Le Monde"
zou Norstad niet zijn ontslag hebben
ingediend om uitsluitend persoonlijke
redenen als zijn lange diensttijd als
opperbevelhebber en zijn wankele ge
zondheid, zoals officieel verluidt. De
krant schrijft, dat niemand blind
was voor het groeiende conflict tus
sen Norstad en de leiders in het
Pentagon, waardoor hij onder meer
weigerde in april deel te nemen aan
de conferentie van NAVO-ministers
in Athene.
Een lang verblijf in Europa brengt
onvermijdelijk mee dat het inzicht
van de verdedigingsvraagstukken
gaat afwijken van dat van de mensen
aan de andere kant van de Atlanti
sche Oceaan. Generaal Norstad
achtte het dringend noodzakelijk de
Europese bondgenoten van de NAVO
bewust te maken van hun daadwer
kelijke deelneming aan hun --eigen
verdediging, en had op atoomstrijd
krachten voor Europa aangedrongen.
Hij zou bitter teleurgesteld zijn om
dat president Kennedy het plan-
Norstad voor een Atlantische atoom
strijdkracht. dat door de regering-
Eisenhower was goedgekeurd, in de
ijskast heeft gezet, aldus „Le-Monde".
In Westduitse regeringskringen
heeft men gisteren gezegd het ont-
ONBESTENDIG
Blijkens het weeroverzicht, dat het
K.N.M.I. in De Bilt om tien uur ver
strekte zal er onstabiele koelere
oceaanlucht ons land binnenstromen,
zodat er morgen naast enkele opkla
ringen ook buien voorkomen.
STRAND VERWACHTING
Depressie boven Engeland voert
onstabiele lucht naar ons land. Mor
gen dan ook naast opklaringen en
kele regen of onweersbuien. De tem
peratuur blijft vrij aangenaam,
's middags ruim 20 graden. Zeewater
16 graden
Vooruitzichten: na zondae brengt
een rug van hoge druk weer enige
stabilisatie.
22 JULI
Zon op: 4.46 uur; onder: ?0.46 uur.
Maan op: 23.32 uur: onder: 11.00 u.
Hoogwater te Katwijk te 6.34 en
19.02 uur: laagwater te 2.30 en 14.48
uur, (23/7 hoogwater te 7.24 en 19.54
uur. laagwater te 3.16 en 15.33 uur).
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
en een Bijvoegsel
slag van generaal Norstad te betreu
ren. Men wist in Bonn nog niet
precies wat de redenen zijn die
generaal Norstad tot deze stap heb
ben gebracht. De generaal had pas
enkele dagen geleden nog besprekin
Radio-Moskou over
VS-kernproeven
Radio-Moskou heeft gisteren ver
klaard dat verdere Amerikaanse
kernwapenproeven in de dampkring
een nieuwe serie betekenen en geen
voortzetting zijn van de eerder in
dit jaar begonnen serie. Geconfron
teerd met deze „nieuwe fase in de
kernbewapeningswedloop" kan de
Sowjet-Unie zich niet onthouden
I van een antwoord op „een gevaar
gen gevoerd met president. Liibke en dat m duideiUl[ haar veiligheid be.
de ministers van Buitenlandse Zaken dreigd"i aidus Radio-Moskou.
ruwijzerindustrie, hoewel over laatst
genoemde tak werd medegedeeld dat
de produktie iets op de doelstelling
ten achter was gebleven. De hausse
van de Russische olie-industrie komt
tot uitdrukking in een stijging van
12 procent vergeleken met een toene
ming van slechts 2 procent voor de
kolenindustrie.
Volgens de „Izwestia" is de ar-
beidsproduktiviteit van de industrie
als geheel met 6 procent vergroot,
wai overeenkomt met het gestelde
doel. De buitenlandse handel gaf een
opmerkelijke uitbreiding van 13 pro
cent te zien in vergelijking met
slechts 2 procent verleden jaar.
Door moeilijkheden met de
aandrijfraket hebben de Ameri
kanen hedenochtend de lance
ring van het ruimtevoertuig
..Mariner I" voor minstens een
dag moeten uitstellen.
De Mariner had om 19.44 uur
met behulp van een Atlas-
Agenaraket gelanceerd moeten
worden voor een vlucht langs
de planeet Venus.
De Waalse vakbondsleider André
Renard is gisteravond overleden. Hy
is 51 jaar geworden. Twee weken ge
leden werd Renard door een beroerte
getroffen. Donderdag deden zich
complicaties voor, waardoor zijn toe
stand snel achteruit ging.
Renard was voorzitter van de
Waalse Volksbeweging. Hy werd
vooral bekend door zijn agitatie tij
dens de grote stakingsbeweging die
in december 1960 en januari 1961
België in beroering bracht. De over
ledene was voorstander van een fede
rale staatsvorm in België.
Strauss blijft aan
De Westduitse minister van De
fensie. Franz Josef Strauss, blijft
aan Dit is gisteren door de rege
ringsvoorlichtingsdienst in Bonn be
kendgemaakt.
Strauss is voorzitter van de
Christelijk-Sociale Unie, de Beierse
vleugel van de CDU. Leden van de
partij zouden hem enige tijd geleden
hebben gevraagd zich kandidaat te
stellen voor het premierschap van de
deelstaat. Het bestuur van de CSU
heeft echter gisteren in de Bondsdag
unaniem een beroep gedaan op
Strauss om aan te blijven als mi
nister van Defensie. Ook Adenauer
heef', er de laatste dagen bij Strauss
op aangedrongen niet af te treden.
GEEN GOED WOORD IN DE TWEEDE KAMER
Nagenoeg de gehele Tweede
Kamer is bitter teleurgesteld
over het algemeen verdrag tus
sen West-Duitsland en Neder
land, dat uit de bus is gekomen
na de laatste onderhandelingen
tussen de Nederlandse staats
secretaris van Buitenlandse
Zaken, dr. Van Houten en de
Duitse gesprekspartner, Rolf
Lahr.
In soms heel scherpe bewoordin
gen wordt kritiek geleverd op de
99'
(Van onze correspondent in Washington)
Minister Soebandrio heeft sedert zijn aankomst in Washington
achtereenvolgens ontmoetingen gehad met Dean Rusk, de
Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Ellworth Bunker,
de bemiddelaar in het geschil met Indonesië, dr. Van Roijen, de
Nederlandse ambassadeur te Washington, en Robert Kennedy, de
Amerikaanse minister van Justitie.
Als resultaat daarvan schijnt het optimisme aan de Indonesische
kant weer aanmerkelijk te zijn gedaald.
Dit vooroverleg kent zijn ups en
downs. Gisteren was men beslist weer
in een down beland. In deze stem
ming werden de onderhandelingen
in het buitenhuis 's middags hervat.
Soebandrio was daarbij niet aanwe
zig Men was van plan in het bijzijn
van Bunker thans serieus te gaan
spreken over de periode van de over
dracht van het bestuur en de uitvoe
ring daarvan. Het overleg heeft
plaats in 't landgoed Huntland. dat
twee inwoners van Texas vorig jaar
is verpacht aan de minister van De
fensie Robert McNamara. Het ligt on
geveer acht kilometer van „Glen Ora'
waar de president en mevrouw Ken
nedy vaak vertoeven. „Huntland"
wordt scherp bewaakt door de veilig
heidsfunctionarissen.
Een treek
Indonesiërs stelden, dat men de rol
van de Verenigde Naties maar tot
een symbolische moest reduceren en
de termijn van de overdracht aan
zienlijk moest bekorten. Deze crisis
kwam men echter te boven en het
leek voor de Indonesiërs gerechtvaar
digd, dat Soebandrio overkwam.
Bij zijn aankomst was men in het
Indonesische kamp beslist vol goede
moed doch thans, nu Soebandrio nog
maar ruim vierentwintig uur in
Washington is. tonen de Indonesiërs
z«ch duidelijk teleurgesteld over wat
hun minister hier te horen heeft
gekregen.
Spoed
Het tweede deel van het voorover
leg is thans ruim een week aan de
gang. Het begon in een gematigd op
timistische stemming, doch reeds
spoedig dreigde een crisis, omdat de
Noch de Amerikanen, doch dr. Van
Royen voelen er voor 't plan-Bunker
te beschouwen als een verouderd pro
ject De Indonesiërs zouden het liefst
zien, dat Soekarno's wens in vervul
ling ging en de overdracht van het
bestuur plaats had vóór 1963, maar
de niet-Indonesiërs, die wel bereid
zijn de afwikkeling zo vlot mogelijk
te doen verlopen, achten dit een on
zinnig korte termijn. Wie de situatie
realistisch bekijkt moet toegeven, dat
Nederland mede onder internationale
druk gekomen is tot aanvaarding van
het plan-Bunker in principe. De Am-
rikanen beseffen, dat zij de zaken in
deze richting hebben gestuurd en
waarderen het geenszins, dat de In
donesiërs thans een aanzienlijke ver
snelling en vereenvoudiging nastre
ven. die het bereiken van een ak
koord weer moeilijker maken. Soe
bandrio moet donderdag en vrijdag
wel hebben beseft, dat er risico aan
is verbonden om het onderste uit de
kan te willen hebben. Dit heeft bij
de Indonesiërs de goede stemming
kennelijk doen dalen.
Naar Oe Tliant
De tonen van teleurstelling dat
moe*, men niet uit het oog verliezen
behoren bij het onderhandelings-
spei behoren bij het loven en bieden.
Een teleurstelling op dit moment sluit
een vergelijk en compromis in een
later stadium beslist niet uit. Het
vooroverleg is thans echter wel in
een belangrijk stadium gekomen. In
het algemeen kan een minister van
Buitenlandse Zaken niet al te lang
bij zulk een conferentie blijven en
voor de goede gang van zaken moet
men hopen, dat minister Soebandrio
binnenkort tot de conclusie zal ko
men, dat een vooroverleg met forme
le onderhandelingen is gerechtvaar
digd Vandaag zou hij in New York
een ontmoeting hebben met de waar
nemend secretaris-generaal der Ver
enigde Naties, Oe Thant.
overeenkomst, die de Kamer thans
is voorgelegd.
Vele leden zeggen letterlijk het vol
gende:
„1. Nederland krijgt 125 miljoen
mark, deel uitmakende van een to
taal bedrag om de slachtoffers van
de naziterreur te ja, laat ons
maar zeggen: af te schepen.
2. Voor de overige 155 miljoen
mark moet Nederland alles en nog
wat betalen en niemand weet hoe
deze dingen geldelijk precies liggen.
3. De Eems-Dollard-kwestie komt
geen stap verder. Duitsland blijft op
zijn stuk staan.
4. Ten aanzien van de Rijnvaart
is in wezen niets bereikt.
5. Verreweg het grootste gedeelte
van de hoogst simpele grenscorrec
ties, die Nederland in 1949 verkreeg,
moet thans worden prijsgegeven".
Wie het geheel overziet zal zich
verontrust gevoelen. Hij zal zich af
vragen, welk ander nut aanvaarding
van deze verdragen heeft dan een
niet-verscherpen van de Nederlands-
Duitse tegenstellingen. „De minister
zal krachtige argumenten moeten
aanvoeren om duidelijk te maken,
waarom dit complex van traktaten
zou moeten worden bekrachtigd". De
ze leden hadden er al eerder hun ver
bazing over uitgesproken, dat dit re
sultaat tot stand is gekomen „na
langdurig loven en bieden".
De Duitse onderhandelaars zijn er
klaarblijkelijk weinig van doordron
gen geweest, dat zij de erfgenamen
waren van een regime, dat in Ne
derland roof, plundering en brand
schatting op grote schaal begaan
heeft en men krijgt niet de indruk,
dat de Nederlandse onderhandelaars
erin geslaagd zijn hun dit aan het
verstand te brengen.
Ttree problemen
De teleurstelling, die men overal
in het verslag van de bijzondere com
missie uit de Tweede Kamer tegen
komt is nog groter geworden, daar
de ter goedkeuring aangeboden geen
oplossing boden voor twee proble
men. welker betekenis pas na de in
diening van het wetsontwerp onder
de aandacht van de volksvertegen
woordiging kwam. Allereerst de z.g.
„Spaltungstheorie". Van Duitse par
ticuliere zijde is een poging gedaan
om door middel van deze theorie en
kele bepalingen van het financieel
verdrag ongedaan te maken. Daarin
wordt het juist buiten twijfel gesteld,
dat het na de oorlog in beslag geno
men Duitse vermogen definitief op de
Staat der Nederlanden is overge
gaan. Zouden de bepalingen hun
waarde verliezen en zouden zulke
vermogens moeten worden terugbe
taald. dan zou dat voor bepaalde
bedrijven schier onherstelbare ver
liezen met zich meebrengen.
Het andere probleem betreft de
concessies voor de winning van pe
troleum en aardgas in het Eems-Dol-
lardgebied. De verdragen, zoals deze
ter goedkeuring zyn aangeboden, ga
ven hiervoor geen oplossing. Ook over
dit punt zijn nadere onderhandelin
gen nodig gebleken, welke geieid heb
ben tot 'n aanvullende overeenkomst
Een overeenkomst echter, die welicht
extra complicaties by de beide pro
blemen, kan wegnemen, maar geen
duidelijke oplossing geven. Alle be
zwaren tegen de oorspronkelijke ver
dragen blijven bestaan. Er kan geen
sprake zijn van enig enthousiasme
voor het geheel van de gesloten over
eenkomsten. Er is ook nergens een
greintje enthousiasme in de Tweede
Kamer te vinden.
Nergens
Wij lieten reeds vele leden aan het
woord. Veel andere leden zyn mis
schien iets minder verbeten, maar
hun eindoordeel is even duidelijk:
„Het complex van verdragen geeft
weinig reden tot voldoening".
Verscheidene andere leden hebben
„niet de indruk gekregen, dat Duits
land bereid is geweest concessies te
doen, die bevorderlijk hadden kunnen
zijn voor de totstandkoming en be
vestiging van de reeds aanvankelijk
gegroeide vriendschappelijke verhou
ding. De resultaten zijn niet in over
eenstemming met wat verwacht
mocht worden".
Weer andere leden zijn eveneens
teleurgesteld, dat tal van problemen
niet zijn opgelost. Zo kan men door
gaan. Dit voorlopige verslag is een
De aankomst van de Prinses
sen Irene en Margriet op het Ju-
lianav lieg veld van Sint-Maarten.
Weer geheime
Kunstmaan
Dc Amerikaanse luchtmacht heeft
bekend gemaakt met een Thor-Age-
na-B-Raket een nieuwe kunstmaan
te hebben gelanceerd. Bijzonderhe
den over de aard ervan werden ech
ter niet verstrekt.
bloemlezing van kreten van teleurstel
ling.
We besluiten deze met een opmer
king van „vele leden". Zy wijzen er
op, dat van Duitse zijde de onder
handelingen kennelijk gevoerd zyn
met de bedoeling er op strikt zake
lijke wijze alles uit te halen, wat er
maar uit te halen was en zo min
mogelijk concessies aan de weder
party te doen. In het normale, zake
lijke verkeer tussen twee landen is
een dergelijke houding wellicht aan
vaardbaar. Nu het echter by de on
derhavige onderhandelingen om ging,
dat Duitsland er blyk van moest ge
ven bereid te zyn de ontzagwekkende
morele schuld, die het Derde Rijk
op het Duitse volk geladen heeft, te
erkennen en enigermate goed te ma
ken. moet men de door de Duitse on
derhandelaars gevolgde methode van
bikkelhard zakendoen als uitermate
teleurstellend karakteriseren. Op
geen enkel punt is aan Nederland
volledige satisfactie verleend".
De secretaris-generaal van de
V.N., Oe Thant. heeft gisteren
in Helsinki gezegd de Veilig
heidsraad te zullen bijeenroepen
om een nieuw mandaat voor
Kongo te vragen, of minstens
vernieuwing van het oude man
daat.
Op een persconferentie zei hij dat
de VN niet het recht hebben gekre
gen militaire operaties uit te voeren
en dit ook niet zullen doen. De VN
verblijven in Kongo om recht en orde
en de eenheid van het land te be
waren. De VN-strljdkrachten hebben
het recht buitenlandse huurlingen
te verwijderen.
Het vraagstuk-Kongo is een finan
cieel vraagstuk, zo zei hy. De maat
schappijen Union Minière en „Tan-
ganjika" hebben tijdens het Belgi
sche bestuur aan de centrale regering
in Leopoldstad hun geldelijke bij
dragen betaald, maar sinds de Belgen
zijn vertrokken, betalen zij deze aan
president Tsjombe in Elisabethstad.
Wanneer deze betalingen weer aan
de centrale regerin^ worden gedaan,
zou het vraagstuk zijn opgelost.
„De heer Tsjombe is een onstand
vastig man, en hetzelfde kan van
zyn twee collega's Moenongo, die be
weert minister van Binnenlandse Za
ken van Katanga te zyn, en Kimba,
die zegt minister van .Buitenlandse
Zaken te zyn, worden gezegd. Ik heb
getracht Tsjombe en de centrale re
gering met elkaar te laten onderhan
delen. maar zonder resultaat. Ik weet
niet wat ik met zo'n stelletje clowns
aan moet", aldus Oe Thant.
(9tïc/
i Uit het Leidsch Dagblad van
1 24 Julij 1862:
Men verzekert dat. tijdens
het Japansch gezantschap
aan de stad Leiden een be-
zoek bragt, een aanzienlijke
dame hetzelve een bijbel
heeft aangeboden, hetgeen zij
ivelwillend hebben aangeno
men.
(Advertentie) - Théatre dra-
matique, onder dir. van Sterk,
v. Ollfin en Harpels, staande
op de Ruïne. Donderdag
24 Julij: en bruidspartij met
hindernissen, kluchtspel.
Aanvang ten acht ure.
