Wonderlijke machines van
ongeschoold arbeider
H
Nooit te maken?
Kom er
ACHT-er
B B B Hill 0 0 E E
PR fïj 1
0 B B
P ff R ifei
0 B 0 E
Ladderwedstrij d
1
EEN STRÜMTBOQR
i
i;
i
i i
HOE
WERKT
HET!
BEN ZOET: „Tasten in de mist
naar de juiste plooi"
N.
3 ff] ffl Ffl F
II 1
ft
Kom er ACHT-er
Zaterdag 21 juli 1962
Pagina 4
„Een sloot was mijn scheerspiegel
Ben het huis uit. Zijn vrouw gunde
hy nog een zolderkamertje a f 4
per week, maar zelf bleef hy als
landloper in de vrije natuur
De 32-jarige Amsterdammer Ben Zoet kent ongetwijfeld de
allerlaagste sport van de maatschappelijke ladder. Het ligt hem
nog vers in het geheugen, dat hij een aantal jaren geleden te
boek staand als ongeschoold arbeider zes weken lang in de
openlucht in het Amsterdamse Bosplan sliep.
„Ik voedde mij met wortelen en knolgewassen een sloot
was mijn scheerspiegel
Zijn leven scheen voorbestemd om volgens zijn eigen woorden
„de mist in te gaan". Nu heeft hij inderdaad achteraf in letterlijke
betekenis heel veel met mist te maken gehad. Want kort na de
periode, dat hij achter een beschuttende haag rododendron-
struiken sliep - de grens tussen enkele complexen tennisvelden en
speelterreinen construeerde hij thuis een wonderlijke machine
die alle huisgenoten met hem incluis in een ondoordringbaar mist
gordijn hulde
Machinekamer
Het levenspad van Ben Zoet, dat
in veel opzichten langs de af
grond leidde, laat zich niet
losmaken van de kunstvezelstoffen,
die onder verschillende benamin
gen (Terlenka, Draion, Orlon) be
kend werden.
Indien hij thans misschien
niet qua machinepark, maar wel q.q.
een weekproduktie vanl2 .000 stuks
ten behoeve van een grote confec-
tieindustrie de grootste rokken-
permanentplisseerder van ons land
is. dan kan gezegd worden, dat hij
toch weer heel behoorlijk in de
„maatschappelijke plooi" gekomen
Is
Maar hij ging een weg van veel
mislukkingen en bittere teleurstel
lingen. De armoede was vaak zo
groot, dat zijn vrouw huisraad en
meubilair moest gaan verkopen
om het vege lijf te redden
Het maken van een permanent-
rok met een plooihoudend lijnen
spel (de dames blijven er, los van
iedere mode, steeds naar vragen
omdat plissee de overgang van tail
le naar heup beter laat „vloeien"
en bovendien altijd een „geklede"
indruk maakt) is een kwestie van
apparatuur, stoom en papieren pa
tronen.
Maar er heeft lange tijd rond het
procédé een zekere geheimzinnig
heid gehangen, die volgens de heer
Ben Zoet nog niet geheel verdwe
nen is
Eén klomp roest
et verhaal van deze opmerke
lijke carrière begint met de
ontdekking van een tot een
klomp roest geworden toestel. Va
der Zoet, die in stofknopen, cein
tuurs en verdere garnituren han
delde zijn zoon was compagnon
in het kleine bedrijf herkende
een antiquarische plisseermachine
van Parijs makelijk, die uit om
streeks de eeuwwisseling dateerde
en op gas werkte. De koop werd
voor f 150 gesloten en na een zand
straatbehandeling en het ombou
wen op elektra, konden zij wan
neer het toestel tenminste niet de
fect was op bescheiden schaal
een gewoon platplissé maken.
Maar wollen stoffen, die onder de
enkele verwarmde wals kwamen,
kregen glansplekken. En de latere
kunstvezelprodukten, die het woord
„permanentplooi" op veler lippen
brachten, gingen in het Parijse ma
chine bubbelen
In die dagen ging het uitvinders-
bloed bij vele mensen koken, want
het „hoe en wat" voor damesrokken
was maar niet goed aan de weet te
komen, zodat men zelf naar „nood
oplossingen" ging zoeken.
Vader en zoon Zoet bestelden
vaak allerlei overbodige zaken
om met grote speurogen,
wachtend bij de een of andere
toonbank, te doorgronden hoe een
ander het deed. Maar uit de vele
indrukken van grote stoomwolken
en mensen met verbrande vingers
liet zich weinig opmaken
Tenslotte gingen ze ook „aan de
kook", dwz. er werd een wasteil op
het gas in de keuken gezet, waarin
een eerste rok rustend op een
paar stenen boven het water en in
een zelf-vervaardigd papieren pa
troon met plissé vouwen gerold
de stoomdoop onderging.
Het resultaat liet zich-tenminste
voor de toenmalige wollen stoffen
als bevredigend aanzien.
De volgende stap was het in el
kaar knutselen van een stoomkast
met een industriebrander, waar
mede een uurproduktie van 610
rokken gehaald kon worden.
Maar.... de magere winst werd
vaak afgeroomd door boze dames,
die schadevergoeding eisten wegens
onherstelbare waterkringen of het
zgn. „bloeden" van verfstoffen. Het
patronenpapier baard de meeste
zorgen, want dit moest en dit
moet het alles nog kleur- en
sulfiet-vrij zijn, alsmede zyn stijve
structuur bij het proces behouden.
„We hebben beleefd, dat papier,
waaraan niets bijzonders te zien
was, vele witte rokken bezaaide met
rode adertjes. Die verdwenen zelfs
niet in bleekwaterslechts de
stof rotte weg
Zo leefde de familie Zoet btf
stoom en nog eens stoom in vele
angsten. In een presscooker wer
den monstertjes stof vooraf ter keu
ring gekookt en wanneer deze er
niet waren, ging menige rok onder
van het bekende toneelstuk „Op
hoop van zegen" in behandeling
„De intuïtie om een stof dadelijk
Op het oog te testen, zoals ik nu
doe, moest nog groeien. Ik weet
thans: dit lila niet.... en dat lila
wèl".
De zaken liepen in ieder opzicht
miserabel. Op een gegeven ogen
blik nam Ben Zoet de „winst" van
het bedrijf, terwijl vader aanklop
te bij Sociale Zaken en hierdoor
meer te verteren kreeg dan zijn
zoon
Het zou een wonder zijn, indien
deze mistige situatie ook niet tot
huiselijke moeilijkheden geleid had.
Op een der dieptepunten van de
verstandhouding met vader vluchtte
zes weken „pension" Bosplan
kwam hy als verloren zoon thuis
en overtuigde zijn vader, dat er nu
„iets groots" gebeuren moest
Inderdaad ontstond er al vrij
spoedig tenminste naar de uiter
lijke vorm een heel groot ding,
dat veel leek op het hart van de
machinekamer van een stoomschip.
Een resuachtige pijpleiding van 15
meter voerde de tuin in en de po
litie kwam waarschuwen, dat er
niet „zomaar" een industrie ge
vestigd mocht worden
Ben Zoet zei ons, een mouw op
stropend: „Kijk hier al die wit
te strepen op mijn pols zijn brand
wonden. De stoomketel, die bereik
baar was via een ijzeren trap, was
immers afgedekt met een zware
deksel, die haast niet op te tillen
was. De toestand was toen wanho
pig. De kalklaag liet van het pla
fond los het hele huis kreeg
vaak een stoombad, want de vei
ligheidsklep had nog wel eens ku
ren of er was een lek in de
leiding het behang liet los.
Vader, die tegen de 60 liep, kon
het moeilijk meer aan en riep(
„Hier wordt alles verwoest, wat ik
in myn leven heb opgebouwd
„Hij had toen niet helemaal on
gelijk. Het condenswater liep vaak
uit de afvoerpijp terug in de ketel
en we begrepen maar niet, waar
dat water vandaan kwam
Er waren trouwens nog meer on
begrijpelijke zaken. Want de pere
en appelbomen in de tuin, in de
bloesemtijd rijkelijk gestoombaad,
droegen in het najaar (zo omstreeks
de tyd, dat vader en zoon beide
na zes maanden stoom-ellende en
droog brood eten de volkomen mis
lukking aanvaardden) rijkelyk veel
vruchten. Een onderneming in
stoomapparaturen, die de destijds
geleverde onderdelen wel tegen
sloopprijs terug wilde nemen,
moest bekennen, dat alle kuren
van de uitvinding voor haar ex
perts volkomen onbegrijpelijk"
waren
Wie had de strijd niet gewonnen
gegeven? In elk geval niet Ben
Zoet, die met het weinige terug ont
vangen geld en de nodige betalings
voorwaarden zich hierna in het be
zit stelde van een eerste heuse in
stallatie een elektrische stoom
kast die juist in die dagen aan
de markt kwam. Maar de zorgen
waren nog allerminst voorbij, want
de handleidingen bleven vaag en
de weerbarstige papierpatronen, die
een zaak van eigen beheer bleven,
veroorzaakten heel wat hoofdbre
kens Maar Ben Zoet won het
vertrouwen van een grote confec
tiefabriek, die zei: „We zullen u 20
mille geven
De grofe verrassing
in de gelukkige dag kwam,
hy zijn vrouw als bel<
voor haar trouwe werk aan
dat
beloning
zyn zijde op haar verjaardag een
bijzonder geschenk wilde aanbieden.
„Kom maar mee naar huis
het wordt de verrassing van je le
ven Maar bij de nieuw ge-
installeerde werkplaats gekomen,
die by hun woning gevestigd was.
kregen deze woorden een totaal an
dere betekenis: dcor vonkoverslag
der warme elementen op de papie
ren patronen was brand uitgebro
ken. De brandweer kon niet. voor
komen, dat met. één slag alles weer
vernietigd werd. Hoewel de verze
kering de schade dekte, volgde weer
een zeer moeilijke tijd
Maar ben Zoet is er verheugd
over. dat de nutteloze Parijse ma
chine, die elders opgeslagen werd.
gespaard is gebleven.
„Ik zal het ding nooit verkopen,
want het is een brok van myn le
ven geworden. Er zitten voor my
teveel herinneringen aan vast.
JAAP STIGTER
T.
T
V - -
v
Ben Zoet en vrouw... kinderziekten papieren patronen zijn verleden tijd
Onze bridgeriibriek
Bridgevraag dezer week:
(Zuid) Sch. H, 10. 8, 7, 5,
4: Ha. A, 8. 6; Ru. 10. 9, 6, 3;
KI. Noord is gever, nz
staan kwetsbaar. Noord opent
met 1 Sansatout (16-18 pun
ten en SA verdeling), oost
past. Wat moet zuid doen in
een viertallenwedstrijd
robberbridge»??
Antwoord elders.
Bij zeker de helft van de
spellen waarin iemand down
gaat, hoort men na afloop de
opmerking dat het contract
„nooit te maken was". Het
slachtoffer wil daarmee te ken
nen geven, dat zijn speeltech-
niek niet voor verbetering
vatbaar was en dat hij bepaald
de béste kansen heeft genomen.
Reeds vaker zei ik in deze
kolom, dat bridge in vele op
zichten een kansspel is wat
betekent, dat men in een be
paalde situatie de meest kans
rijke actie moet zien te bepalen.
Dit betekent óók, dat men de
plank wel eens misslaat en dat
men het met open kaarten
ongetwijfeld beter had kunnen
doen.
Het onderstaande spel kwam voor
tijdens een Amerikaans bridgebe-
zoek aan Amsterdam. Het dreigde
de geschiedenis in te gaan als
„nooit te maken" doch bij na
dere beschouwing bleek er nog wel
wat over te zeggen:
Sch. H 8 5 2
Ha. A 9 6
A 7 3
B 9 2
Sch. V 10 6
Ha. 8 5 4 3
Ru. H 9
5 KI. 6 5 4 3
Sch. A 9 4
Ha. H V B
Ru. B 5 2
KI. A V 10 8
Zuid, als kwestbare gever, opende
met 1 Sansatout, west paste en
noord maakte er 3 SA van, waar
mee het biedverloop op snelle wijze
goed was beëindigd.
West speelde ruiten 6 voor, op ta
fel (noord) werd een kleine gelegd,
oost maakte ruitenheer en speelde
ruiten na. Nz lieten de tweede rui
tenslag óók lopen, doch west (die
met ruiten 10 had overgenomen)
speelde ruiten na zodat noords rui
tenaas in slag 3 verdween.
Het was onvermijdelijk, dat zuid
de klaveren moest aanvallen om
zijn contract te maken, doch toen
klaverenheer mis bleek te zitten
en west dus aan slag kwam ging
zuids illusies in rook op: één down.
Zuid annonceerde, dat het contract
bij uitkomst in ruiten niet te ma
ken was en voorlopig stemde
iedereen daarmee in.
De goede spelers onder U hebben
natuurlijk reeds gezien, dat zuid
het contract wint als hy in slag 1
in noord direct ruitenaas neemt.
Komt west hierna met klaveren
heer aan slag. dan „blokkeert" de
ruitenkleur, daar oost met de
heer aan slag komt en geen rui
ten kan vervolgen. Evenmin helpt
het oost, als hij in slag 1 ruitenheer
weggooit onder het aas: west komt
aan slag en daar zuid nu ruiten-
boer nog heeft, helpt het west niet
of hij ruiten, dan wel iets anders
speelt.
Als een goede bridgeleraar zo'n
spel aan zijn leerlingen uitlegt, volgt
altijd de vraag uit de klas „hoe kan
men nu weten, dat men direct rui
tenaas nemen moet?". Het antwoord
moet dan luiden, dat zuid dit niet
kan wéten, doch dat hij zo moet
spelen omdat die speelwijze (met
dichte kaarten) de grootste kansen
biedt. Heeft west slechts vier rui
ten, dan kan zonder schade in noord
onmiddellijk ruitenaas worden ge
nomen heeft west er vijf of zes
dan kan de blokkade ontstaan zoals
boven werd aangegeven.
Onmiddellijk rijst natuurlijk een
tweede vraag: „Maar doet zuid het
niet juist fout, als de westspeler
oorspronkelijk in handen had rui-
te Heer, Vrouw, 8, 6, 4? Want al6
noord dan direct ruitenaas neemt
gaat zuid roemloos down, terwijl hy
het spel had kunnen winnen, door
in slag 1 de ruiten 6 naar de rui-
tenboer te laten lopen!".
Het goede antwoord luidt: „In
derdaad gaat zuid dan down
maar aangezien de kans op Heer
vijfde of Vrouw-vijfde tweemaal zo
groot is als de kans op Heer-Vrouw
vijfde bij west, moet zuid op de eer
ste kans spelen".
Als U dit begrijpt en kunt toe
passen, ligt de weg naar de mees
terklasse voor U open.
H. W. Filarski
Antwoord op bridgevraag
dezer week: Puntentellers
zullen vaststellen, dat nz
slechts 23-25 punten aan hoge
kaarten kunnen hebben, zo
dat de manche twijfelachtig
is. Een betere waardering is
te zeggen, dat noord kracht
in alle kleuren zal hebben,
zodat zelfs tegenover een vrij
ongunstige minimale SA een
eindbod van 4-schoppen
kansrijk moet zijn. Vandaar
dat 4 schoppen een grote
winnaar van dit concours is
en alle overige biedingen vér
achter zich laat met „3
schoppen" (mits gebruikt als
limietbod) op de tweede
plaats. Noord had: Sch. A, 9;
Ha. H. B. 7; Ru. H, V, 8;
KI. H. 10, 8, 4.
Nz verloren slechts één troef-
slag en twee ruitenslagen
maar zuid had slechts drie
schoppen geboden en noord
had daarop gepast.
Moraal voor zuid: laat niet
aan je partner over, wat je
zelf kunt doen.
S^6 flULOx
G~0 <3"c> ct?'rP.
VflJLV
Kunt U de acht afwijkingen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders op deze pagina.
Onze schaakrubriek
Opgave 107 (Aitken-Keffer. Lon
den 1952)
Wit: KglDf4; Tal en dl: Lel en
g2; Pc3 pionnen a2, b2. c2, f2, g3,
h2.
Zwart: Kg8; Dd7; Tb8 en e8; Lg7;
Lh3; Pe5. Pionnen a7, f7, g6, h7.
Zwart geeft mat in vier zetten:
1. Dxdlt, Pxdl: 2. Pf3t, Dxf3; 3.
Telt, Lfl; 4. Txfl mat.
Opgave 108 (CarlosDalz, Phi-
lippynen 1947).
Wit: Kgl; Del; Tal en f 1Pe5 en
g3; pionnen a2, b2, c2, e3, f2, g2.
Zwart: Kc8: Dg4; Td8 en h8; Lf8;
Pe4; pionnen a7, b7, c7, f7, h3.
Zwart geeft mat in drie zetten.
1. Dxg3, fxg3; 2. h2t, Khl; 3. Pxg3
mat.
Opgave 109:
Wit: Khl; Da7; Tgl. Lg2; pionnen
a6. h3.
Zwart: Kh7, Dg3, Lg8; pionnen
f5. g6, g7.
Zwarts beste zet is 1. Ld5!
Opgave 110:
Wit: Kgl, Df3, Tal en bl, pionnen
e3. f2. g2. h2.
Zwart: KgS. Dc2, Ta2 en f8, pion
nen f7, g7 en h7.
Zwarts beste zet is 1. Db2!
Opgave 111.
Wit: Khl, Df2, Te2, Ld4, pionnen
f4. g2. h3.
Zwart: Kh7, Dg6, Te8, Lc6, pion
nen b7, f6, g7, h5.
Zwart aan zet, wint: 1Dxg2;
2. Dxg2, Txe2.
Opgave 112.
Wit: Kgl, Db7, Tc7, pionnen a2, b2,
d4, e3, f2, g2, h2.
Zwart: Kh7, Dd7, Td5, pionnen a7,
e6. f5, g7, h6.
Zwart aan zet, wint: 1Tc5!
Opgave 113.
Wit: Kg5; pionnen g2. h2, h7.
Zwart: Kf8, Tc4, pionnen a6, b5,
d5. g7.
Zwart aan zet, wint.
1Th4!2. Kxh4, g5t; 3.
Kxg5, Kg7, enz.
Opgave 114.
Wit: Ka3; pionnen a2. b5. a6.
Zwart: Kd3, pionnen a7, b6.
Wit aan zet, wint: 1. Kb4, Kd4;
2. a4, Kd5; 3. a5, bxa5; 4. Ka4!
(niet Kxa5 wegens Kc5 en remise)
Kc5; 5. Kxa5, K6. b6 enz.
De stand na deze serieopgave is
nu: M. D. Bergman 75 (I); D.Hoek
74; J. Bonsel 68; D. Kwee Swan
Liat 67; C. J. Hakemulder 50; H.
Slegtenhorst 39; C. Witteman 32;
N.N. 27; A. Spierenburg 26; J. v. d.
Eikhof 21; G. J. van Dinel 20; J. A.
Duiser 16; P. Lincewitz 9; J. Be-
kooy 8; J. Barendse 7.
Door een abuis onzerzijds ont
ging de heer Bergman een vorige
maal de hem toekomende prijs; deze
is hem dus thans ten deel gevallen.
De volgende rubriek met opgaven
voor de ladderwedstrjjd zal in sep
tember verschijnen.
G. CHOCHOLOUS
I i
b cd e f g h
Wit geeft mat in één zet!
B
H. FINKER
Ru.
KI.
Sch B 7 3
Ha. 10 7 2
Ru. V 10 8 6 4
KI. H 7
w o
Eigenlijk is hetgeen boon maar
een, door perslucht gedreven,
slagwerktuig: een pneumatische
hamerbeitel. De perslucht wordt
geleverd dooreen luchtpomp,
gekoppeld op een dieselmotor.
Er zijn ook roterende pneu
matische werktuigen. Deze
hebben een excentrisch draai-
ende zuiger, in beweging ge
bracht door de perslucht.die
de ruimte tussen huis en zuiger I
steeds zo groot mogelijk tracht
te maken.
De perslucht komt door de omloop
kanalen ook achter de grote zuiger
Er blijft slechts druk op de kleine zui
ger die.naar,links gaat.
3"!
De grote zuiger geeft de uitlaat-
poort vrij; de druk ter plaatse
valt weg en even later gaan de
zuigers weer naar rechts.
a b cd e fgh
Wit geeft mat in één zet.
Oplossingen: A. De stelling is niet
mogelyk, n.l. wit moet, gezien de
pionnenformatie, zeven maal gesla
gen hebben, maar zwart heeft nog
tien stukken op het bord. Een van
deze zwarte stukken is dus teveel
op het bord. Welk stuk ook van het
bord wordt verwijderd, dan volgt
mat in één zet.
B: Uit de stelling blijkt, dat Th3
nog niet gespeeld kan hebben. Ook
kunnen de zwarte torens niet door
pionpromotie zijn ontstaan, daar
alle zwarte pionnen nog op het bord
staan. Een van de torens moet dus
op h8 terug geplaatst worden. Hier
op volgt Ph6 of Le6 mat.
1. schoorsteen links
2. hoge hoed is lager
3. voordeur is gebogen
4. hoofd voor raam
5. één wacht minder
6. slip loper is langer
7. wiel karretje
8. stoeprand links ontbreekt.
