Catharina de Medici
c
c
M'
Kom er
ACHT-er
Onzinnige bieding, dij
de ,haveir biimenvoei
H
PARIJS is eindelijk bezig
zijn gezicht eens te wassen
Twaalf beroemde vrouwen (II)
Italiaanse behoedster
van
Getemde
de
leeuw liep naast
bruidskoets
de Franse troon
Kom er ACHT-er
HOE
WERKT
HET!
Zaterdag 14 juli 1962
Pagina 4
-
In de politiek
aar oudste zoon besteeg als
Frans II de Franse troon
Catharina kon hem gemakke
lijk naar haar hand zetten. Haar
invloed was groot en steeg nog. toen
Frans II kort na zijn troonsbestij
ging stierf. Toen werd namelijk zijn
jongere broer Karei 'IX) koning.
Karei was minderjarig en Cathari
na werd regentes. Haar bijzondere
politieke kwaliteiten traden toen
aan de dag. Kennis van zaken,
takt, doorzicht, relaties en intuïtie
Een der fraaiste kastelen bij de Loire is dat van Chenon-
ceau, een prachtig bouwwerk, als een brug gebouwd over het
riviertje de Cher. Het mozaiek van de vloeren van dit slot
vertoont een merkwaardigheid. Telkens weer vindt men er het
monogram C-H-D in verwerkt. De H staat voor Hendrik, ko
ning van Frankrijk, de D voor Hendrik's minnares Diana van
Poitiers, de C voor 's konings gemalin, een der edelste en
intelligentste vrouwen aller tijden. Haar naam is Catharina de
Medici.
atharina, laatste telg uit het
geslacht van de beroemde
Florentyn Lorenzo il Mag-
nifico, aanschouwde op 13 april 1517
het levenslicht. Een week la
ter stierf haar moeder, weer enige
dagen later haar vader. De groot
moeder, die het weesje moest op
voeden, stierf eveneens toen het
kind nog in de wieg lag. Met de
dood van haar grootmoeder begon
de politieke rol van Catharina. Im
mers, haar oom, de machtige Paus
Clemens VII wildé het meisje met
de levendige kijkers en de licht
bruine krullen een huwelijk laten
sluiten, waarbij de staatkundige be
langen van de kerk en de kerke
lijke staat gebaat zouden zijn. Na
een avontuurlijke jeugd in Florence
(waar het toen verre van rustig
was en waar de politieke hartstoch
ten hoog oplaaiden) nam Paus Cle
mens zijn nichtje onder zijn per
soonlijke hoede om de laatste hand
aan haar opvoeding te leggen en
haar te bewaken tot bij tijd en
wijle hij een geschikte huwelijks
partner voor haar zou hebben ge
vonden.
Onder de talrijke pretendenten
naar Catharina's hand bevonden
eich illustere figuren als de hertog
van Mantua, de hertog van Rich
mond (natuurlijke zoon van de En
gelse koning Hendrik VIII), een
prins Delia Rovere en de tweede
zoon van de Franse koning Frans I.
De jeugdige Catharina had evenwel
haar hart geschonken aan haar
half-neef Hyppolite van Ne
mours. Deze Hyppolite was een po
litiek onbelangrijke figuur, zodat de
Paus de hartewens van zijn nichtje
niet inwilligde en besliste, dat zij
de gade moest worden van de twee
de zoon van Frankrijk's koning. De
schone zestienjarige Catharina ge
hoorzaamde haar pauselijke oom.
Het was of de dood haar schade
loos wilde stellen voor het verlies
van haar geliefde half-neef, want
kort na haar huwelijks stierf de
Franse kroonprins en werd Catha
rina's gemaal troonopvolger en zij
de toekomstige koningin van het
machtige Frankrijk.
Zij wachtte af
atharina's huwelijk was een
schouwspel van weergaloze
pracht en praal. De hofnar
van de koning liep naast de trouw
koets met een getemde leeuw aan
een zilveren keten. Een eindeloos
lange stoet edelen en hovelingen
volgde, allen getooid in kleurige zij
den en satijnen kledij met een
schittering van wapens, zilver, goud
en edelstenen. De bloem der Franse
edelvrouwen was aanwezig op de
feesten op het kastcc-l van Anet.
Ook Diana de Poitiers was er. Zij
was de gade van Louis de Brézé en
gold als een even bekoorlijke als
deugdzame vrouw. Enige jaren la- -
ter haar man was gestorven
werd zij de minnares van (de in
middels koning geworden) Hendrik
II (Catharina's gemaal). Zes jaar
bleef Diana de toonaangevende
vrouw aan het Franse hof. Catha
rina trok zich in eenzaamheid terug
Zij studeerde vlijtig. Talen (Frans,
Latijn, Grieks) en sterrekunde
vooral hadden haar belangstelling.
Tot haar dood toe heeft Catharina
vertrouwen gehad in de uitspraken
en voorspellingen van astrolo
gen. Er was nog iets. dat Catharina
in haar eenzaamheid beoefende: zij
wachtte af tot haar tijd gekomen
zou zijn.
eent U niet, dat de vernede
ringen, haar door de koning
aangedaan, Catharina niet
raakten. Zij zette zich echter over
haar leed heen en ging politieke
toekomstberekeningen maken. Dia
na van Poitiers was twintig jaar
ouder adn Catharina en daarom
(meende Catharina) zou haar tijd
beslist komen. Edoch, de mens wikt,
maar God beschikt. Hij beschikte,
dat Hendrik II vrij jong zou sterven
De koning hield erg van ridderlijke
spelen. Hij was een vaardig ruiter
en een goed strijder. Bovendien wa
ren de meeste edelen geneigd om in
een spiegelgevecht met de koning
niet al te zwaar toe te slaan.
CATHARINA DE GROTE
Zo ook tijdens een schitterend
tournooi in 1559. De koning had
reeds enige tegenstanders uit het
zadel gelicht, toen hq in het krijt
verscheen tegen Montgommcry. Die
vocht écht! Een lanspunt drong
door Hendrik's vizier door in zijn
oog en hersenen. Catharina was
weduwe geworden. De liefde van
haar man had zij nooit herwonnen.
Na zijn dood concentreerde zij zich
geheel op de politiek. Tot 's konings
dood was zij verre van de politieke
problemen gehouden, na zijn dood
echter nam zij de teugels vast in
de hand en werd zij de hoedster
of bewaakster van de Franse troon.
nimaal vijftienhonderd gulden op
zijn dak! Na de schoonmaak heeft
hij echter wel het recht de huren
met een zeker percentage te ver
hogen. Voor de operatie „grote
schoonmaak" zijn verscheidene ja
ren uitgetrokken. In de „residen
tiële wijken", op de Place Concorde
en aan de meeste ministeries en
andere openbare gebouwen, kan
men echter nu al duidelijk consta
teren. dat het geld aan zeep, water
en schrobbers toch echt niét over
de balk is gesmeten. Onder de vette
laag van roet en vuil komt nu ge
leidelijk aan een heel nieuw Parijs
tevoorschijn: het Parijs dat einde
lijk zijn gezicht eens heeft gewas
sen!
verenigde zij in zich. Zy had de
politiek geleerd in de school van
de Florentijnse grootmeester Ma-
chiavelli. Toen zij op zo hoge plaats
in Frankrijk de politiek praktisch
moest beoefenen, bleken Machiavel-
li's beschouwingen over de taak der
vorsten en de middelen en wegen
der staatkunde wortel te hebben
geschoten. Zo Catharina al niet de
opvatting huldigde, dat het doel de
middelen „heiligt", stellig was zij in
de keuze der middelen niet altijd
even kieskeurig.
Direct dient te worden gezegd,
dat de binnenlandse verhou
dingen in de tijd van haar
regentschap en de regering van Ka-
rel IX in Frankrijk verre van rus
tig en gemakkelijk waren. Cathari
na's voornaamste zorg was voor
haar zoons een koningskroon te be
waken, die van twee zijden bedreigd
werd: door de Hugenoten (Pro
testanten) en door de Katholieken.
Dit vereiste veel politiek gegoochel
en voortdurende waakzaamheid. Nu
eens moest. Catharina steun zoe
ken bij de ene. dan weei bij de an
dere partij. Met de ook uit de Ne
derlandse geschiedenis bekende her
tog van Alva had zij een vermaard
geworden bespreking in Bayonne
in 1565. Alva zou haar toen heb
ben aangeraden (historisch staat
deze „raad" niet vast!), alle ketters
of Protestanten uit te roeien. Stel
lig was Alva geen vriend der Pro
testanten, zodat de besprekingen te
Bayonne de Hugenoten verontrust
ten. Catharina onderhandelde
evenwel gelijktijdig ook met de ge
matigde Katholieke groepen.
Toen Karei IX reeds koning was,
was het stellig aan Catharina's in
vloed toe te schrijven, dat hij bij de
vredesverdragen van Saint-Ger
main (1570) de Protestanten alge
hele gewetensvrijheid toezegde. De
altijd waakzame Catharina zag
echter kort nadien de invloed
van de Protestantse leider De Co-
ligny te sterk worden. Een bedrei
ging van de koninklijke macht,
meende zij. Kort nadien vonden
de gruwelen van de Bartholomeus-
nacht plaats. De waarheid gebiedt
te zeggen, dat Catharina by de
voorbereidingen tot die gruwelen
betrokken is geweest. Na de
Bartholomeus-nacht werd haar
verhouding tot Karei IX minder
goed. Haar invloed daalde nog meer
toen na Karel's dood haar oogap
pel Hendrik als Hendrik III aan de
regering kwam. Deze zoon wenste
geen invloed van zijn moeder en
hield Catharina zoveel doenlijk bui
ten de staatszaken. Wel bemoeide
zij zich nog met de huwelijksonder
handelingen betreffende een ver
bintenis van Elizabeth van Enge
land en haar jongste zoon. de her
tog van Anjou, doch in feite was zij
politiek van geen betekenis meer.
Toen zij op 5 januari 1589 stierf,
was zij even ver van de politieke
arena verwijderd als ten tijde van
haar huwelijk met Hendrik II.
Tragiek
Catharina de Medici was een
Italiaanse en bovendien ge
sproten uit een beroemd
prachtlievend en kunstminnend ge
slacht. Het was geen wonder, dat
zij haar liefde voor de kunst mede
bracht naar Frankrijk. Zij, Catha
rina de Medici, was het, die op
dracht gaf, de Tuilerieën te laten
bouwen. Zij besteedde veel aan
dacht aan het Louvre, een der
mooiste musea ter wereld. Zij be
schermde tal van kunstenaars.
Kortom, haar culturele invloed op
Frankrijk was niet minder groot
en zeker blijvender dan haar staat
kundige bemoeienis. Toch lag haar
grootste bekwaamheid op staatkun
dig gebied! Eén koning van Frank
rijk heeft zij gediend als gemalin.
Twee koningen van Frankrijk
misschien zelfs drie koningen van
Frankrijk diende zi; als moeder
en leidsvrouwe. Catharina's invloed
op de Franse geschiedenis is groter
geweest dan die van enige andere
vrouw. Daarom neemt zij met ere
een plaats in de rij van Frankrijks
beroemdste vrouwen in
Catharina's lot was tragisch. Zij
hunkerde naar liefde, doch ontving
die niet. Het is alsof de zeldzame
en kostbare peervormige parels, die
zij als zeer jonge bruid droeg, de
tragiek van haar leven als vrouw
symboliseerden. Catharina schonk
die parels namelijk aan Maria
Stuart, toen deze als beeldschone
vijftienjarige bruid in het huwelijk
trad met Catharina's oudste zoon
Frans. Maria Stuart droeg ze en
nadat deze tragische vorstin op last
van haar rivale Elizabeth van En
geland onthoofd was, had Elizabeth
de slechte smaak om die beroemde
parels te gaan dragen. Twee jaar
na Maria Stuart's dood op het
schavot stierf Catharina de Medi
ci. De laatste twee jaren van haar
leven heeft zij zich geërgerd aan
en beschaamd over het wrede vor
stelijke spel, dat Elisabeth met Ca
tharina's bruidsjuwelen speelde.
Een eenvoudig monnik herdacht
Catharina de Medici in de treffen
de woorden: „een dappere vrouw,
een trouwe moeder, een schrandere
vorstin, een tragisch lot".
1. haak kapstok links ontbreekt
2. tuit gieter
3. hamersteel is langer
4. lamp
5. spinneweb ls kleiner
6. linker duim man
7. vloeistof in glas is verdwenen
8. rechter vleugel vliegtuig.
ts.unt U de acht aivvijkmgen in de beide bovenstaande tekeningen!
binden? De juiste oplossing vindt U elders op deze pagina.
Onze bridgerubriek
Bridgevraag dezer week:
(Zuid) Sch. V 3, Ha. 10 9
8 5. Ru. A H 3. KI. V 10 5 2.
Noord gever, opent met 2
Sansatout (20-22 punten),
oost past wat moet zuid
doen??
Antwoord elders op deze pag.
Noord gever, OW kwetsbaar. B
bieden was kort en dwaas: noo
1 schoppen - ow pasten - zuid 2 k.
veren - noord 3 klaveren - zi
3 SA - einde. Zuids laatste bod
helemaal onzin maar ook onz;
nige biedingen varen wel eens
haven binnen, vooral als de spe
techniek goed isen dat ondi
werp beheerste zuid beter.
Als II regelmatig aan toer
nooien meedoet, hebt II
natuurlijk al vaak de contrac
ten van 3-Sansatout meege
maakt, die wèl geboden wer
den niet te maken waren
en toch gewonnen werden.
Het is allemaal erg aardig,
als U zo'n bodje op eigen
rekening mag boeken, maar
minder plezierig is het, als de
tegenpartij zo'n stunt tegen U
uithaalt.
Ik kan mij dan ook zo goed de
gedachten voorstellen, die het
Zweedse damespaar had, dat in
Cannes in het onderstaande spel de
brutale Frangaises negen slagen
moest gunnen:
Als versteel l
Sch.
Ha.
Ru.
KI.
Sch. B
Ha. A V B 10 6
Ru. 8 7 5 3
KI. 5 4 3
V 6 4 3 2
H
V 10 9
A H 10 9
Sch. A 9 8 7 5
Ha. 7 5 4 2
Ru. H B6
KI. B
West speelde hartenvrouw voorj
en versteende vrijwel, toen zij a
dat hierna de tafel hartenheer s
ging maken. Nog leek de situal
volkomen hopeloos, doch zuid zei
het spel blijmoedig voort zij ij
gon met vier slagen in klaveren!
maken. Oost ruimde een hoge scha
pen en twee hartentjes op, w|
deed afstand van een ruitentje,|
Noord was aan slag gebleven
vandaar werd in slag 6 de schi
pen 2 gespeeld; oost, voor wie
helemaal niet zeker was dat z
niet hartenaas bezat, besloot des
éénmaal te laten lopen zodat z
schoppenheer binnenkreeg, ten
zuid tevens met genoegen cons
teerde, dat bij west de boer
Zuid speelde hierna de vijfde k
ver west ruimde nog een ruit
tje op. noord een schoppentje, c
ook een schoppen.
De situatie was nu als volgt
worden
Sch. V 6 4
Ha.
Ru. V 10 9
KI.
w o
Sch. H 10
Ha. 9 8 3
Ru. A 4 2
KI. V 8 7 6 2
Sch. A 9
Ha. 7
Ru. HBf
KI.
(Van onze Parijse correspondent)
Vooruit: we wagen 't erop een
diplomatiek incidentje te riskeren.
Maar onze persoonlijke indruk is
toch wel, dat het gevoel voor pro
perheid en voor hygiëne, voorzover
het oog van buiten reikt en tot
oordelen bevoegd is, bij de Frans
man doorgaans wat minder krach
tig ontwikkeld is als by ons Ne
derlanders. De Fransman heeft ons
nationale prestige dan ook aan een
frisgewassen uiterlyk (althans van
huis en hof) voor geschiedenis en
mensheid voor eens en altijd ver
bonden. In Frankrijk daarentegen
hebben we in de goede twintig jaar
dat we in dit dierbaar land geves
tigd zijn, nog niet één keer iemand
de pui van zijn huis, de luiken of
de ruiten met zeep en borstel of
zeemlerenlap zien reinigen, en ook
de trottoirs laat de Fran^aise zo
maar gewoon op hun beloop. Niet
dat de Fransen door dat verschil
in opvatting nu gelukkiger of onge
lukkiger zouden zyn. Maar, Parijs
zelf heeft bij die onverschilligheid
op het punt van zindelijkheid van
zijn inwoners, sinds een kleine eeuw
zeker niets te winnen gehad, ster
ker, het is allengs opgeklommen tot
de eerste plaats onder de vuilste
steden van de wereld!
Geheel in de lijn van de presi
dent-generaal, die van blinkende
glorie houdt, heeft het Parijse
stadsbestuur in 1959 evenwel beslist,
dat er nu eindelijk maar eens grote
schoonmaak moest worden gehou
den. Alle huizen moeten er stuk
voor stuk aan geloven, en die hon
derd aannemers die zich, sedert
twee jaar, op de Parijse puien heb
ben gestort, mogen het stadsbe
stuur wel erkentelijk zijn, want
voor hen is deze verordening een
goudmijn!
De reiniging van een woonhuis
waarin tussen de tien, de honderd,
of meer, gezinnen zij.i gevestigd
komt de eigenaar op een bedrag
van zo'n 10 a 20 duizend gulden te
staan waarvan de gemeente bij
wijze van premie voor hygiëne
twintig procent betaalt. Een „be
trekkelijke" premie overigens, want
in geval van weigering krijgt die
zelfde eigenaar een boete van mi-
Sch.
Ha. A B 10 6
Ru. 8 7 w 0
KI. z
Sch. 10
Ha. 9 8
Ru. A 4 2
KI.
Zuid was aan slag, nz had(
reeds zeven slagen en moesten
dus nog twee bymaken (3 SA).!
leek een volkomen hopeloze
schiedenis, doch zuid vond deer
speelwijze, die haar een kans
het contract te winnen: zij spee
harten na! West had moeten
staan met het incasseren van slee
drie hartenslagen en had
na ruiten moeten spelen, in \t
geval zuid één down was gegaan
West, die er kennelijk geen m
van had wat er aan de hand e
incasseerde verheugd haar vierh
tenslagen, om slechts te ontdek!
wat U, lezer, thans ook kunt zit
bij de laatste harten komt oost
dwangpositie en moet nz de 9e
schenken. Zelfmoord-dwang, ple
men deze, voor de partner zo tr(
rige manipulatie te noemen!
H. W. Filarsk
Als men nu door het uitgerekte deel een L
sterke kabel legt,deze uitrekt en dan vastzet, I
zal de kabel een drukspanning gaan uitoefe-l
nen die de uitrekking tegengaat.
De vezels van de doorbuigende balk worden
boven een "neutrale lijn" samengedrukt,
daaronder uitgerekt.
Machine tot het k~
hydraulisch voorspen
nen van staven
edelstaal (soms
gebruikt i.p.v. kabels)
in voorspanbeton.
Twee even sterke liggers: één van ge
wapend en één van voorgespannen beton.
Voor de tweede is slechts 1/3 van het
gewicht aan beton en '/l van dat aan staal
nodig.
Antwoord op bridgevraag
dezer week: Als noord een
maximale 2 Sansatout bezit
en een vierkaart in harten of
klaveren, is de kans op slem
zeker groot genoeg om het te
bieden. Zuids beste actie
„vier Sansatout", een bod
dat men in deze situatie niet
als azenvraag, doch als kwan
titeitsbod moet spelen. Het
betekent: „partner, ik ben
aardig sterk en heb wel zin
in slem; ben jeechter mini
maal, dan mag je passen".
Als noord na 4 SA iets biedt,
is dat geen conventioneel bod,
doch een speelbare kleur
en tevens betekent noords bod
dat hij de slecinvit eaccep-
teert. Zegt noord over 4 SA
dus b.v. 5 klaveren, dan moet
zuid 6 klaveren bieden. Zou
noord 5 schoppen bieden, dan
kan zuid volstaan met 5 San
satout, en moet noord maai
verder zien
