Muzikale parallellen op de
„Maggio .Fiorentino"
IN DE MOESTUIN
Vakantie - intermezzo
WAT HEBBEN WIJ HET
TOCH ALTIJD DRUK!
Traetta's „Antigone
Mozarts „Idomeneo
Belangwekkende confrontatie
r>r>
Interessante introducties
i ons wi
'^ïYloederlijlze
overpeinzing
Zaterdag 14 Juli 1962
Pagina 2
9?
(Van onze Romeinse correspondent)
T\ E organisatoren van het Florentijnse muziekfestival, de
JLf ..Maggio Musicale Fiorentino"zijn kennelijk van oor
deel. dat een dergelijk muziekfeest voornamelijk dient om
het publiek in contact te brengen met werken van waarde, maar
die in het gewone repertoire geen plaats vinden. Natuurlijk kun
nen dat werken van tijdgenoten zijn of ook composities, die men
eenmaal bewonderde en die thans nooit meer worden uitgevoerd.
Bij de huidige 25ste ..Maggio" heeft men aandacht gevraagd
voor het verleden. Dit leidde tot een uiterst belangwekkende con
frontatie tussen een der eerste ..opera seria" van Mozart de
..Idomeneo" uit het jaar 1781 en de ..Antigone" van Tommaso
Traetta. eveneens een „opera seria". die uit 1772 dateert. Wij
nemen aan. dat heel weinigen onder onze lezers ooit de naam
Traetta hebben gehoord, laat staan de muziek van die meester.
En toch bleek Traetta het wel degelijk uit te houden tegen het
genie van Salzburg, al moet men natuurlijk bedenken, dat die
laatste zich allerminst tot de „opera seria" heeft beperkt.
Wie ivas Traetta?
In zijn tijd genoot Traetta,
die in 1727 te Bitonto in Apu-
lië geboren werd, in praktisch
geheel Europa heeft gewerkt
en in 1779 in Venetië stierf,
een vermaardheid als slechts
weinigen ten deel valt; nu wij
Mozarts "Idomeneo"
te Florence. Einde der eerste
acte. Decors van Steven Hlawa
zijn muziek hebben gehoord
kunnen wij zeggen: terecht.
Onder muziekhistorici is het
nog altijd een strijdpunt of
Traetta dan wel Gluck de eer
toe komt de opera te hebben
vernieuwd. Waarschijnlijk is
het zo dat de meer doortasten
de en vasthoudende Boheem
zijn hervorming stelselmatig
heeft doorgezet, terwijl Traet
ta, uit wiens biografie blijkt dat
hij een uiterst beminnelijk mens
is geweest, uitgaande van vrij
wel dezelfde principes reeds
verscheidene jaren voor Gluck
tot soortgelijke gevolgtrekkin
gen kwam, maar zich daar niet
altijd even principieel aan hield.
Zoveel staat vast dat de opera ln
de eerste helft der 18e eeuw was
vervallen tot een opeenvolging van
recitatieven, van aria's, die prak
tisch niets uitdrukten maar aan de
zangers "gelegenheid boden al hun
kunstvaardigheid ten toon te sprei
den. Het was in die tijd heel ge
woon dat de zangers (zangeressen
bestonden er vrijwel niet en de
vrouwenrollen werden door castra
ten gezongen) zich in het geheel
Nu het er op gaat lijken, dat de
verlate zomer eindelijk toch gaat
komen, springen we hier ook even
uit de rij. Want na ons laatste bab
beltje over de verzorging en het be
waren van kleurendia's, zouden we
dit cursusje kunnen besluiten met
een aantal bijzondere wenken en
voorschriften over de projectie van
dia-materiaal.
Daarvoor zullen we echter de
laatste twee hiernavolgende foto-
praatjes bestemmen om deze keer
de vakantiegangers in de komende
weken nog even kort en bondig en
kele speciale kleuren-tips te geven.
Steeds weer ook al fotografeert
men al enige tijd ln kleur rijzen
er bepaalde vragen met betrekking
tot de kleurenopnamen, die men op
zijn vakantiereis wil maken en ge
maakt heeft.
Allereerst even een zeer algemeen
advies: ondanks het feit, dat de
weeldebelasting is afgeschaft, lijkt
het ons voorshands nog wel gewenst
een identiteitsbewijs voor uw ca
mera mee te nemen, wanneer u
buiten de landsgrenzen zoudt gaan.
Mogelijk wordt dat papiertje bin
nenkort wel afgeschaft of voor ca
mera's helemaal overbodig, doch of
ficiële berichten hierover hebben
ons nog niet bereikt.
Verder: de hoeveelheid films, die
u op een buitenlandse reis mee
mag nemen, is theoretisch altijd
wel in zekere mate beperkt ge
weest. In de praktijk is er echter op
een wat grotere voorraad mits
het geen dozen vol zijn nooit
enige aanmerking gemaakt.
Wanneer u zich afvraagt, waar
om sommige amateurs de gehele
voorraad films die ze onderweg den
ken nodig te hebben, bij hun ver
trek al hebben ingeslagen, terwijl
ze in het buitenland in elke plaats
van enige betekenis toch ook kleu
renfilms kunnen kopen, dient u
even te weten, welke betekenis het
woord „emulsie-nummer" voor de
kleurenfilm heeft,
Bij de fabricage van kleurenfilms
vormt de menging van bepaalde,
zeer zuivere chemicaliën de licht
en kleurgevoelige emulsie. Voor een
aantal films wordt een hoeveelheid
klaargemaakt, die in de gietmachi-
ne gaat. Die „portie" krijgt een ze
ker nummer. Alle films, die met
dezelfde emulsie begoten zijn, dragen
hetzelfde emulsie-nummer. Is de
hoeveelheid op, dan wordt een nieu
we emulsie samengesteld volgens
precies hetzelfde recept. Toch kun
nen onderling kleine, heel kleine
verschillen ontstaan. Daarom krij
gen de films, begoten met een an
dere emulsie, ook een ander num
mer.
De redenen, waarom een goed
kleurenwerker een aantal films te
gelijkertijd koopt is dan ook, dat
hij daarbij de zekerheid kan heb
ben, dat de emulsie-nummers de
zelfde zijn. Vooral wanneer een
serie vakantie-opnamen wordt ge
maakt is het prettig alle dia's van
een bepaald onderwerp in precies
dezelfde beeldtint te hebben.
Tot goed begrip even het volgen
de: Meen nu niet, dat door e*n an
der emulsie-nummer het blauw van
een jurk op de ene film veel dieper
en intenser zal zijn dan op de vol
gende film. Vaak is het maar een
spoortje verschil in de warmte van
de tinten, vaak is er geen verschil.
Maar wie zeker wil zijn en meer
dan één kleurenfilm op een bepaal
de reis wil meenemen, kijke toch
even naar de emulsie-nummers of
die hetzelfde zijn.
Op reis worden vaak opnamen
gemarkt, die men anders stellig niet
zou nemen. De eigen woonplaats
en omgeving kent zijn prachtige
zons-ondergangen. Maar die zijn
misschien ln het allereerste begin
bij de kennismaking met de kleu
renfotografie opgenomen. Let nu
eens op hoeveel vakantie-gangers
een zonsondergang elders kennelijk
veel kleuriger en llchtender zien
dan thuis. De wolken, het licht de
kleuren kunnen in ons brave landje
minstens even mooi zijn, alleen het
rafelrandje van de horizon zal be
slist wel iets anders zijn. Mocht u
nu ook lust gevoelen zo'n buiten
landse zonsondergang te prefere
ren, bedenk dan, dat u die in het
algemeen korter moet belichten dan
u denkt of zelfs meent. Een overbe
lichte zonsondergang is als een na
tuuropname met schelvisogen. Voor
zonsopgangen geldt dit precies zo.
Avondopnamen van een stad ne
men bij het vallen van de scheme
ring als Juist de stadslichten ont
stoken worden. Hebt u een kamer
met balkon en fraai uitzicht zet
dan het toestel eens op statief.
Maak een onderbelichte opname
van het panorama overdag en laat
de camera staan. Hebt u nu de
mogelijkheid om de sluiter opnieuw
te spannen, maak dan over deze
eerste opname heen, een tweede
van het uitzicht met de lichtjes
en lampjes 's avonds. De „onder
grond" van de eerste dagopname
mits niet te krachtig doorgekomen
geeft een verrassend effect. Ter
verduidelijking van die onderbe
lichting van de eerste opname voe
gen we er even aan toe, dat een
half diafragma verder dichtdraai
en van de lens niet voldoende is.
Minstens 1% of twee diafragma's
verschil nemen. Dezelfde fotogra
fische truc kunt u uithalen met het
fotograferen van bijzonder fraaie
neon-verlichtingen. Nee, u hoeft
daarvoor geen daglichtfilm voor
een kunstlichtfilm te vervangen.
Laat de daglichtkleurenfilm, die u
voor al uw opnamen gebruikte, rus
tig ln uw camera: neonverlichting
geeft daarop hoewel het dus
kunstlicht is een prachtig-war-
me toon. Maak een opname van
één of ander vlammend rood op
schrift en fotografeer daaroverheen
een andere tekst of figuur, bij
voorbeeld in blauw. Zorg door uw
plaatsing in het beeldvlak, dat ze
niet helemaal overelkaar vallen,
doch reserveer een hoek voor de
ene opname (camera met een ge
rust hart achterover of wat schuin
houden) en maak de tweede op
name in het overgebleven deel van
het diapositief. Moeilijk is het niet,
wel verrassend.
Prettige vakantie en veel succes
met uw kleuren-experimenten!
niet stoorden aan wat de compo
nist had geschreven en naar eigen
smaak „verfraaiingen" en zelfs hele
aria's inlasten. Traetta begon reeds
als vrij jong componist, toen hij ver
bonden was aan het Hof van Parma,
zich daartegen te verzetten en deze
„Antigone", die hij schreef in op
dracht van Catherine II van Rus
land. is van de eerste tot de laatste
noot niet alleen muzikaal, maar
ook dramatisch verantwoord.
Gelukkig libretto
Bijzonder gelukkig is Traetta ge
weest met het libretto, dat
hem geleverd werd door Col-
teliini; de libretti voor opera's zijn
doorgaans niet veel meer dan reto
rische rijmelarij, maar Coltellini
heeft de tragedie van Sophocles op
vrij gevoelige wijze in redelijk goe
de en zser zangbare verzen weer
gegeven. Hij veroorloofde zich
daarbij een zekere vrijheid. Het vrij
oppervlakkige publiek uit die tijd
zou, zeker in een opera, nooit de
tragische grootheid van Sophocles
hebben aanvaard; er moest een blij
einde zijn.
Wanneer dan ook tegen het slot
Koning Creon die Antigone heeft
veroordeeld een wrede dood te ster
ven in een akelige spelonk, omdat
zij tegen het koninklijk bevel in het
stoffelijk overschot van haar broer
Polynices heeft begraven, zich door
berouw gedreven naar die spelonk
spoedt, vindt hij daar een veel min
der wreed toneel dan by Sophocles.
Bij de Griekse dichter heeft Hai-
mon, zoon van Creon en minnaar
van Antigone, zijn bruid en zich-
zelve gedood. Bij Coltellini trekt hij
juist zyn dolk om de ongelukkige
heldin een wat minder smartelijk
einde te bezorgen. De beide gelieven
worden dan bevrijd en het eindigt,
heel ongrieks, met een vrolijk brui
loftsfeest. Maar dit geeft Traetta
gelegenheid na bijna drie akten
van min of meer tragische of al
thans elegische muziek ons zijn
vaardigheid te tonen in opgewekte
melodieën voor het ballet. Er wordt
in deze opera heel veel gedanst.
Zelfs in het allereerste begin wordt
het dutl tussen Eteocles en Polyni
ces, de beide broers die elk om het
jaar Thebe zouden regeren, tot een
duel tussen twee dansers; en daar
aan is reeds een „pyrrhische dans"
voorafgegaan, die het oprukken
„der zeven tegen Thebe' 'uitbeeldt.
Behalve zeer gevarieerde danswij
zen biedt deze opera uitdrukkings
volle recitatieven met orkestbege
leiding, andere recitatieven zonder
orkest in enkele gevallen met uit
sluitend klavecimbel, grootse koren
en voor alles tal van fraaie aria's.
Het is een ononderbroken stroom
van muziek die uitstekend in het
gehoor ligt en niet vermoeit ook al
zijn de herhalingen vele en de gro
te hoogtepunten niet zo talrijk.
Hoog peil
Terecht heeft men, gezien het
uitgesproken klassieistische
karakter van libretto en mu
ziek, ook aan décors en kostuums
een 18e eeuws karakter gegeven.
Het is niet het klassieke en nog veel
minder het archaische Hellas dat
wij op het toneel zien, maar de
Griekse oudheid zoals Palladio en
Tiepolo zich die dachten, dat alles
wat toneelmatiger maakt door her
inneringen aan de grote bibbiena.
De ontwerper van deze décors,
Lorenzo Ghiglia, heeft bijzonder
mooie tekeningen gemaakt ter wier
verwezenlijking kosten noch moei
ten zyn gespaard. Muzikaal stond
de uitvoering op een zeer hoog peil,
ook al was de vertolkster van de
hoofdrol, Lucilla Udovick, niet meer
dan een goede en niet een tot
geestdrift stemmende sopraan.
Minder gelukkig leek ons de
regie. De Baltische regisseur Ales-
sandro Fersen had blijkbaar niet
veel vertrouwen in de uitdrukkings
kracht van de muziek en zocht het
daarom enerzijds in een onrustige
beweeglijkheid, anderzijds in mooi-
doenerige tableaux vivants. Alles
tezamen een opera die, wanneer
men de nodige herhalingen schrapt
en het geheel van vier en een half
uur tot redelijke afmetingen terug
brengt, verdient in het repertoire
te worden opgenomen, zoals des
tijds gebeurd is met de „Medea"
van Cherubini, die door Florence
aan de vergetelheid ontrukt in
de laatste jaren in vele theaters
werd opgevoerd.
Mozart anders
Mozarts „Idomeneo", eveneens
een Griekse tragedie met een
onwaarschijnlijk gelukkig
einde, is een werk van gans andere
soort. Het libretto, hem geleverd
door de Italiaanse kapelaan van de
aartsbisschop te Salzburg (Varesco
Is zijn naam) is het werk van een
uiterst zwakke epigoon van Metas-
tasio. Het is nuchter, zonder een
greintje poëzie en de verzen zyn
houterig. Mozart heeft zich daar
niets van aangetrokken, houdt
praktisch geen rekening met de
tragische geschiedenis die zich op
het toneel voltrekt en schrijft heer
lijke melodieën zowel voor koor als
voor solisten, zonder zich te storen
aan de hernieuwingspogingen van
Gluck of Traetta.
Zyn muziek is stellig moderner,
maar zijn opvatting van de opera
in haar geheel doet veeleer aan de
Napolitaanse school denken. Enkele
der aria's, o.a. de „Aria der woede"
zijn bravourstukjes die niet onder
doen voor wat we later in de „Zau-
berflöte" zullen vinden, de „Aria
Traetta's ..Antigone"
eindigt met een vrolijk feest ter
ere van de heldin der opera.
voor de Koningin van de nacht",
Van deze Idomeneo is misschien
het beste te genieten in een con
certuitvoering. De muziek immers
is van Mozart, op het punt zyn
allerhoogste ontplooiing te bereiken,
maar tussen die muziek en de door
Varesco zo onbevredigend vertelde
tragiek van het gebeurde is weinig
verband. Mozart doet hier denken
aan een even uit zijn kooi vrygela-
ten vogel (in die dagen was Salz- i
burg voor hem werkelijk een kool
en Miinchen waar hij dit werk
schreef de bevrijding) die zijn
droevig lot vergeet en half vleugel-
lam zijn zoetste melodieën fluit.
Florence heeft de muziekliefheb
bers met de opvoering van deze pa
rallellen en toch zo verschillende
werken ten zeerste aan zich ver
plicht!
Ik zat op het bankje van het be
lastingkantoor te wachten tot mijn
naam werd afgeroepen en ik mijn
offer aan de fiscus mocht brengen.
Er waren veel mensen vóór mij en
in stilte wenste ik zelf fiscus te zijn.
Want ik zag al maar geld binnen
stromen
Oef. wat duurt het weer lang,
zuchtte de dame naast my. En dat
op woensdag, dan heb ik het toch
al zo druk.
En donderdags? vroeg ik geïnte
resseerd. O, dan heb ik het nog
drukker. Vrijdags kan ik helemaal
niet weg. Hoe laat zou het zijn?
Kwart over tien.
O, grutjes, mijn hele ochtend
naar de maan. Zij draaide op de
bank en keek wanhopig naar de
slang voor het loket.
U heeft zeker een zaak, giste ik,
want ik kreeg met haar te doen. Ik
heb het druk, antwoordde zij
slechts en wierp mij toen een gif
tige blik toe want op dat moment
werd mijn naam afgeroepen. Ik be
taalde. Kreeg er een priemelig
kaartje voor terug, dat ons het
recht gaf andermaal een jaar lang
van 's lands wegen gebruik te ma
ken en trad naar buiten.
De zon scheen. Het was een uit
gezochte dag om te winkelen
en omdat ik nu toch in de stad was
kon ik wel eens gaan kijken
naar de nieuwe zaak in tuinmeube
len en gereedschappen.
Had ik het maar niet gedaan. De
stad bleek stikvol mensen die haast
hadden; de winkels stonden vol met
mensen die vóór hun beurt wilden
gaan, omdat zij nog zoveel te doen
hadden: ik werd in de hoofdstraat
bijna omvergelopen door zakelijke
heren met aktentassen die voortdu
rend op hun horloge keken. Ook
hingen er overal klokken en ieder-
'ïs?
Er is nu volop werk in de
moestuin, doch er kan volop
geoogst worden. Binnen enkele
dagen kan men al wel snij- en
sperzieboontjes oogsten en dat
dient men zo voorzichtig moge
lijk te doen. Dat wil dus zeggen;
men mag het gewas niet be
schadigen. De later gezaaide
bonen zijn nog lang niet zo ver
en die moeten zo snel mogelijk
doorgroeien. Daarom is het nut
tig ze nu nog een lichte overbe
mesting te geven. Voor dit doel
kan men gebruik maken van de
bekende tuin- en gazonmest-
soorten: per tien vierkante me
ter heeft men dan ongeveer
tweehonderd gram nodig en dat
kan men dan later nog eens
herhalen.
Stamslabonen
De komkommers onder glas
kunnen nu ook geoogst worden;
oude afgedragen ranken moet
men verwijderen; er komt dan
plaats voor ranken, die nog geen
vruchten hebben gegeven.
De tomaten groeien ook lek
ker door, doch tegelijk met de
vruchttrossen ontwikkelen zich
ook vele jonge zijscheuten,
meestal in de oksels van de
grote bladeren. Die scheuten
dient men te verwijderen; als
men ze maar raak laat groeien,
zal het een chaos worden en
zal men niet veel rijpe vruch
ten oogsten.
Postelein kan nu nog volop
gezaaid worden. Stop het zaad
vooral niet te diep in de grond;
het is al voldoende als het Juist
onder de oppervlakte zit. Op
Foto: Turkenburg.
natte grondsoorten is het trou
wens al voldoende indien de
grond na het zaaien even met
de achterkant van de schop
wordt vast gedrukt. Op droge
grondsoorten kan men de grond
na het zaaien beter afdekken
met vochtige zakken of lappen;
die moet men dan ook vochtig
houden. Zodra het gewas te
voorschijn komt, moet men het
d k verwijderen. Later, als het
gewas ongeveer drie tot vyf
centimeter hoog is, dient men
het ook een lichte overbemes
ting te geven. Postelein moet
ramelljk zo snel mogelijk door
groeien; als er stilstanu in de
groei komt, zal deze groente
stug worden en is ze niet sma
kelijk meer.
G. Kromdijk.
een, die terloops een blik op zo'n
klok wierp begon meteen sneller te
lopen, te fietsen, te rijden.
Tenslotte werd ik er zó nerveus
van, dat ik begon te rennen en een
kwartier te vroeg bij de bushalte
arriveerde. Daar stond echter al
een groepje mensen, springend en
klappertandend van de haast.
Wat is-ie weer laat. Gunst, ik heb
geen tijd te verliezen. Waarom rij
den die bussen om 't uur, in plaats
van om het kwartier? Enzovoort.
De litanie van de tijdhappers.
Ik had geen haast waarom
zou ik? Dit was mijn snipperoch-
tend, besteed aan boodschappen en
fiscus. Maar ongeduld is besmette
lijk en dus juichte ik even uitbun
dig mee, toen de grijze bus einde
lijk om de hoek draaide.
Ik zocht op mijn gemakje een
plaats en streek neer. Eindelijk.
Straks zou ik in het rustige dorp
komen, kalmpjes myn huis betre
den. een kop koffie drinken, zonder
haast en mét een koekje. Toch
knaagde er een worm aan mijn
rust. Het leek mij heerlijk, een druk
leven te leiden, verantwoordelijk
heid te torsen, te wéten dat er zo
veel afhing van je vermogen om
vier dingen tegelijk te doen.
Ik zou een captain of industry
willen zijn of een vrouw met twee
werkkringen, met nauwelijks tijd
om te eten en een gewichtige tas
onder de arm.
Iemand plofte naast mijeen
dorpsgenote. Hè, hè. ik dacht dat ik
deze bus niet meer zou halen.
*k Werd opgehoudenMaar nu
ben ik er toch, spaart me weer een
uur uit.
Hallo, zei ik de vrouw naast mij
herkennend. Ook wezen winkelen?
Praat me er niet van. Die juf
frouwen achter de toonbank den
ken maar, dat iedereen een zee van
tijd heeft. Zij schieten niet op, zij
zijn lui, dat is het! Hoe gaat het er
mee?
O, uitstekend, dank u, zei ik op
gewekt.
Nogal druk?
Neen, dat niet. Waarom zou ik
het druk moeten hebben?
U heeft toch drie kinderen.
Dat wel.
Een groot huis.
Nou ja
Schrijft u niet meer?
Natuurlijk wel. De halve dag.
En bent u nog secretaresse van
die vereniging?
Allicht.
De bus gierde de stad uit.
De vrouw zuchtte. Vervelend hè,
dat de wegen allemaal zijn opgebro
ken. Nu moeten wij een heel stuk
omrijden, dat kost ons zeker tien
minuten.
Daar is de dienstregeling toch btj
aangepast, meende ik te moeten op
merken.
Toch noem ik het tijdverspilling.
Is uw dienstmeisje nu thuis?
Ik heb geen dienstmeisje.
Maar hoehoe kon u dan
uitbreken?
O, daar verdiep ik mij nooit ln.
Ik ga weg, als ik zin heb.
Ja, als je een druk leven hebt,
moet je jezelf eens iets gunnen, an
ders ga je er onderdoor, gaf zij toe.
Maar ik héb geen druk leven. Ik
heb zoveel tijd als ik maar hebben
wil. Ik doe waar ik zin in heb, en
als ik geen zin heb laat ik het lig
gen tot morgen of volgend jaar.
Ze keek me woedend aan. Men
sen nemen het je altijd kwalijk als
je geen haast hebt, ondanks drie
kinderen, een huis, een bestuurs
functie.
De volgende ochtend arriveerden
de nieuwe tuinmeubelen. Ik zette ze
ln de zon. greep een boek en ging
ervan genieten. Eigenlijk had ik
moeten strijken, stoppen, de trap
boenen, brieven schrijven. Ik be
sloot het allemaal uit te stellen tot
de volgende dag. Dan zou ik het
ook eens druk krijgen. Dat schijnt
een verrukkelijk gevoel te zijn,
want iedereen is er aan verslaafd.
THEA BECKMAN,
