'SSzG&t ZELDZAME VERRASSING HET WEENSE FESTIVAL OP HOUDT UW Gedrukte stemming in Sorong DE NIEUWE KLEURENDE SHAMPOO Opera Lulu v van Alban Berg ham jong POIYCOLOR KLEURSHAMP00 THUIS ZELF DOEN Geen reden tot pessimisme WAST EN KLEURT TEGELIJK ANWB-prijzen publicistische prestaties t Rond het leven van een vapier (Van onze Weense correspondent) Terecht zeggen vooral buitenlandse critici over het huidige Weense Festival dat er in een kringetje langs alle kasstukken wordt heengedraaid en dat men er dus met louter paradepaardjes voor de dag komt. Een uitzondering vormt echter in ieder geval de opera „Lulu" van Alban Berg, waarvan de Weense opvoering in dubbel op licht een zeldzame verrassing bleek te zijn. Vooreerst had geen enkele buitenlander verwacht dat het Weense jpubliek zo enthousiast zou reageren, een publiek namelijk waarvan de conventionele smaak algemeen bekend is. De aanwezigen in het Theater on der Wien maakten weliswaar deel uit van de Weense society en in deze kringen behoort het nu langzaam ook tot de goede toon dat moderne muziek wordt geapprecieerd. herinnert zich, dat een fragment uit deze opera in het afgelopen sei zoen in onze stad door het Residen tie Orkest is gespeeld. Red. L.D.) LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 15 JUNI 1962 Geestdrift Wie echter op het einde van de voorstelling nauwkeurig toezag, be merkte dat de geestdrift werkelijk echt was. Bovendien applaudisseer den er niet alleen Weners, want het publiek was internationaal. Men zag niet alleen de kopstukken van de in ternationale muziek-kritiek, verte genwoordigers van het culturele le ven en van de zware industrie in Oostenrijk, maar ook een Yul Bryn- ner, Curd Jurgens, de echtgenote van Fischer-Dieskau (haar man had juist tijdens deze première een liederen- gvondi. Hilde Guden, een aantal be kende dirigenten en buitenlandse im presario's. De tweede verrassing be stond daarin dat ..Lulu" muzikaal toch geen teleurstelling was, nadat men algemeen had verwacht dat de ze opera tegenover „Wozzeck" van dezelfde componist Alban Berg zou tegenvallen. Het thema van „Lulu" is namelijk beslist niet zo dramatisch en aan grijpend als bijv. de noodlottige le vensloop en afloop van Wozzeck en Marie. Het thema van „Lulu" grijpt de toeschouwer eigenlijk niet aan, omdat de hoofdpersoon zo intens slecht en verdorven is, dat men met haar afschuwelijk einde geen mede lijden kan hebben, doch blij is dat er een einde is gekomen aan dit ijde- le nutteloze en destructieve leven. Wat echter de tekst mist aan spi rituele inspiratie dat beeft Alban Berg in de muziek weten op te roe pen en vastgelegd. Op het einde nndt hij klanken en een atmosfeer die de toehoorder aangrijpen. Zelfs in vergelijking met „Wozzeck" vertoont „Lulu" een geheel eigen muzikaal ka rakter, waardoor het werk zijn eigen plaats zaT weten te handhaven. (Men het eindelijk zomert, gaaf Cos- ter Uw weekend of vacantie tof een dubbel genoegen maken door een werkelijk schitterende aanbie ding in Terlenka 55/45 pantalons. Normaal 29.75, maar één dag be taalt U voor deze Terlenka 55/45 pantalons zowel mét als zonder omslag, slechts LEIDEN: Haarlemmerstraat 25 ROTTERDAM: Korte Hoogstraat 11 Meent hk. Goudse- singel Katendr. Lagedijk hk. Dorpsweg West-Kruiskade 35 ZEIST: Slotlaan 158-160 VLAARDINGEN: Liesveld 7-9 Ereschuld Met deze opvoering heeft Oosten rijk een ereschuld afgedaan, want de componist (18851935) was een Oostenrijker, maar ook de wereld première van dit werk heeft niet in Wenen plaats gehad, doch in 1934 te Zürich. Daar Berg het jaar daarna op 50-jarige leeftijd stierfc, kon hij deze eerste opvoering meemaken. Daarna heeft het werk ook al on der invloed van politieke overwegin gen weinig de aandacht getrokken, zodat het 32 jaar moest duren voor dat het nu zijn Oostenrijkse pre mière beleefde. Deze vertraging vooral na 1945 is nauwelijks goed te praten, maar men moet toegeven dat de opvoering in het Theater an der Wien het al lerhoogst niveau had en de beste kwaliteiten bezat om het werk tot zijn .recht te doen komen Zij stond dan ook onder leiding van Karl Böhm, een van de beste Richard Strauss-vertolkers, die echter ook voor nieuwere muziek openstaat, vooropgesteld dat zij kwaliteiten be zit. Het feit dat Böhm zich hiervoor liet engageren, bewijst dat het werk muzikaal gesproken waardevol is. Bovendien had hij een ensemble van uitstekende zangers ter beschikking. In de hoofdrol de uit Amerika af komstige. maar met de Europese mu ziekcultuur volop vertrouwde Even ly n Lear. naast haar de nog altijd onverwoestbare Weense bas Paul Schöffler, wiens sonore en krachtige stem niet doet vermoeden dat hij de 60 al lang is gepasseerd, en tenslotte Rudolf Schock die met zijn zuivere tenor eindelijk weer eens in een Weense schouwburg te horen was. Ook de andere vertolkers hebben een bekende naam: Equiluz, Hans Braun, Gisela Litz (een naam die men moet onthouden). Peter Klein en Alois Pernerstorfer. A-moreel Het thema van het werk is goed beschouwd voor een opera niet zeer voordelig, omdat de hoofdpersoon Lulu de verpersoonlijkte a-moraliteit is. Deze betoverend mooie vrouw, aanvankelijk een circusartieste,'weet alle mannen uit haar omgeving in haar netten te vangen. Met geraffi neerde berekening komt zij steeds ho ger op de maatschappelijke ladder, maar telkens laat zij een slachtoffer achter, omdat zij iedereen bedriegt, wat zij overigeris met duivels sarcas me toegeeft. Zij is de geincorporeerde vampier, die alleen door haar erotische beto vering aantrekt en geen ander mo tief of drijfveer voor haar han delen kent dan haar egoisme. Lulu is het type van het a-morele als zo danig, een moderne weergave van de bijbelse Lilith (Jesaja 34 vers 14), de verlokkende vrouw, voorgesteld als de oorsprong van alle kwaaa en van al het ongeluk. Dramatische spanning kent het stuk niet, omdat hier het noodlot geen rol speelt, doch slechts bereke ning. Daarom sterven er drie man nen achter elkaar op het toneel: de eerste echtgenoot van Lulu krijgt een hartaanval, nadat hij haar ontrouw heeft ontdekt, dan zijn opvolger, de schilder, die uit wanhoop over Lulu's verdorvenheid zelfmoord pleegt en tenslotte haar derde man, de rijke dr. Schön die door Lulu wordt neer geschoten. Zij weet weliswaar door bedrog uit de gevangenis te ontko men. maar tenslotte wordt zij zelf, nadat zij aan lager wal is geraakt, door een lustmoordenaar omge bracht. Sensuele sfeer Dit gegeven wordt door een prikke lende woordkeus en in een zo sensuele atmosfeer tot uitdrukking gebracht, dat men begrijpt waarom het oor- pronkelijke toneelstuk van Frank Wedekind onder de regering van Kei zer Franz Josef niet in Oostenrijk mocht worden opgevoerd. Zuiver lite rair beschouwd is het werk opper vlakkig, hol en volslagen zonder eni ge moraliteit niet alleen op grond van de prikkelende tonelen, die de hoofdrol overigens uitstekend ver- RIJ-EXAMENS MOTORRIJWIELEN Binnenkort zal het Centraal Bu reau voor afgifte van rijvaardig heidsbewijzen de voorwaarde dat een motorrijwiel een minimum-cylinder inhoud moet hebben om er een rij examen op af te leggen, geheel la ten vervallen. Het zal voortaan alle motorrijwielen waarvoor de Rijks dienst voor het wegverkeer een nor maal kenteken heeft afgegeven, tot het rijexamen toe laten. Motorrijwielen met het zwart-wit te kenteken met de letters H.H., die zijn afgegeven voor bromfietsen die in het buitenland worden gebruikt, zullen niet worden geaccepteerd. Naar wij vernemen heeft het be stuur van de „KNMV (Kon. Neder. Motorrijders Vereniging) zich eind maart tot het C.B.R. gewend. De K.N.M.V. vestigede er de aandacht op. dat de motorfietsen met een cy- linderinhoud van 50 cc een dusda nige ontwikkeling hebben doorge maakt, dat zij in het snelverkeer de plaats innemen, die jaren geleden de 125 cc motorfiets werd toebedacht. Het CBR. heeft de mening van de K.N.M.V. kunnen delen; vandaar de genoemde maatregel. tolkte, maar vooral ook wegens de strekking. Volgens de Duitse letter kundige Gundolf, die beslist niet preuts was, worden de mensen in dit stuk gedragen door de overtuiging, „dat de natuurdrift. ondanks alle remmen de zin is van het leven en de wil van God". Naar Ertlgeist" Toch is Alban Berg er op het einde in geslaagd om uit dit vampier-le ven nog een glimp van een spirituele wereld te laten opvonken, een kort stondig lichtspoor van een soort on baatzuchtige liefde, die door een van de slachtoffers wordt vertolkt. Het toneelstuk van Wedekind zou allang aan de vergetelheid zijn prijsgege ven, wanneer Alban Berg dit werk niet aan zijn boosheid had onttrok ken en het door- zijn muziek gebracht had op een hoger niveau. Wedekind schreef het stuk reeds in 1885 en noemde het „Erdgeist", welke titel hij in 1903 in „Lulu" ver anderde. In 1928 nam Alban Berg het besluit om dit werk tot een opera te maken, nadat hij lange tijd naar een passend libretto had gezocht. Het werk kende Berg al lang, want in 1905 werd het in Wenen opgevoerd, maar het was een privé-voorstelling- omdat de autoriteiten een openbare opvoering hadden verboden. De toenmaals 20-jarige Berg was onder de toeschouwers en de opvoering moet een zo diepe indruk op hem hebbengemaakt dat hij 20 jaar later weer op dit werk terugkwam. Zijn opera is bijna voltooid, d.w.z. de zangstemmen en enkele geza- melijke gezangstukken heeft Berg ge heel afgemaakt, alleen de instrumen tatie van het eind ontbreekt. Dit heeft echter aan de opvoering geen afbreuk gedaan. Men moet integen deel zeggen dat juist het einde met zijn belijdenis van een zekere on baatzuchtige liefde de diepste indruk maakt. Nieuw vlaggeschip voor Graan Elevator Mij Zonder veel officieel vertoon zal dinsdag 19 juni op de scheepswerven van de gebroeders Akkerboom te Oegstgeest een nieuwe boot voor de Graan Elevator Maatschappij te Rotterdam te water worden gelaten. De boot is uitgerust met de opzien barende Voith-Schneider propeller, die het scheepje ongelooflijk wend- Vragen over de schrootaffaire De heer Van der Goes van Naters heeft schriftelijke vragen gericht tot de Hoge Autoriteit van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) over de schrootaffaire. Hij vraagt o.a.: a) waarom heeft de Hoge Autoriteit jarenlang verheldering verhin derd. het vooronderzoek belem merd en een impasse in het vervolgingsbeleid in Nederland veroorzaakt, door niet de rekening en verantwoording te eisen, waar op zij juridisch volledig aanspraak had, dit, terwijl zij aan het j Parlement met nadruk verklaard heeft, alles te zullen doen, om de taak van de nationale justitie- autoriteiten te vergemakkelijken? b) hoe kan de Hoge Autoriteit in 1961 een rekening en verantwoor ding welke had moeten beginnen in 1955, „praematuur" hebben geoordeeld? c) vindt de Hoge Autoriteit deze rekening en verantwoording van functionarissen, van wie thans vast staat, dat zij desbewust te hoge taxaties uitlokken en hono reerden en valse verklaringen als bewijs deden gelden, medio 1962 nog steeds „praematuur"; d) wil de Hoge Autoriteit met spoed overgaan tot het vorderen van een volledige rekening en verant woording, met overlegging en toetsing van alle bescheiden, en wil zij het Parlement ten spoedig ste hierover inlichten? INVOERRECHTEN NIEUWE AARDAPPELEN Voor nieuwe aardappelen uit EEG- landen is op het ogenblik het ver laagde invoerrecht van 1,2% van kracht Deze tijdelijke verlaging, die op 15 juni zou eindigen, is nu verlengd tot 30 juni. Onder normale omstandig heden zou het invoerrecht voor EEG- landen 6,5% zijn geweest. Ook voor nieuwe aardappelen uit niet-EEG-landen geldt op het ogen blik een verlaagd invoerrecht, name lijk 8%. Deze verlaging wordt niet verlengd: op 16 juni gaat het nor male Invoerrecht van 13.3% gelden. baar maakt. Voor de voortstuwing van de „Tor", zoals het vlaggeschip van de G.E.M. gaat heten, zorgt een V-12 Deutz motor. De lengte van de Tor is veertien meter, hij is 4.70 m. breed en heeft een diepgang van 2 meter. De nieuwe aanwinst voor de G.E.M. zal worden ingezet voor het werk aan en bij het niéuwe Botlekbedrijf van de Graan Elevator Maatschappij en de Graan Silo Maatschappij. wèg die eerste grijze haartjes gewoon thuis uw haar wassen nieuwe glans in uw eigen haarkleur of modieuze spoeling naar keuze zelf doen zonder tijd verlies In de put (Van onze correspondent op Nieuw-Guinea) In geen stad op Nieuw-Guinea is de stemming op het ogenblik waarschijnlijk zo gedrukt als in Sorong. In plaatsen als Fak Fak. Kaimana en Teminaboean maakte men zich natuurlijk ook wel zorgen in verband met de landing van Indonesische parachutisten in het achterland van die plaatsen, de daarop gevolgde evacuatie van vele vrouwen en kinderen, en vooral natuurlijk ook in ver band met de mogelijkheid van voortzetting van die Indonesische activiteiten, maar men is er toch meer gelaten onder en probeert opgewekt te blijven. mogelijk. Zij nemen op hun terug tocht hun gewonden met zich mee en begraven hun doden. Dat. maakt dat hun verliezen niet nauwkeurig be kend zijn. Wel is duidelijk dat deze parachutisten reeds sterk gedeci meerd zijn en dat zij als zij geen versterking krijgen de strijd niet lang meer vol zullen kunnen houden. Indonesië heeft voor de infiltraties speciaal de plaatsen Fak Fak, So rong en Kaimana uitgekozen, omdat daar het bestaan van een pro-Indo nesisch bevolkingsdeel bekend is. In Teminaboean is zo'n pro-Indo nesische groep niet aanwezig, en de luchtlanding daar schijnt dan ook op een fout aan Indonesische zijde be rust te hebben: de parachutisten zouden voor Sorong bestemd geweest zijn. Maar ook in de plaatsen waar een pro-Indonesische groep aanwezig is wordt deze voorlopig verre overscha duwd door de anti-Indonesische, die een actieve rol speelt bij de vervol- In Sorong daarentegen zitten vele Nederlanders duidelijk diep in de put. Dat vindt zijn oorzaak natuur lijk niet alleen in de Indonesische acties, waarvan men ter plaatse nog weinig anders merkt dan door de aanwezigheid van veel militairen en het hier en daar opgesteld staan van een stuk geschut. Veel harder is waarschijnlijk het wegtrekken aan gekomen van de NNGPM (de Ned. Nieuw-Guinea Petroleum Maat schappij, dochteronderneming van de Shell) uit Sorong, want men ziet daarachter Indonesische druk. En dat de laatste zeven Nederland se oliegezinnen met grote spoed (ze kregen nauwelijks tijd om te pakken) uit Sorong werden teruggetrokken, wil men uitleggen als een aanwijzing dat informaties uit Indonesië de maatschappij aanleiding tot extra bezorgdheid hebben gegeven. Het is een vermoeden natuurlijk, een ge rucht, maar het doet kwaad. Vooral ook omdat veel Chinezen hun win kels in Sorong reeds gesloten heb ben, en weggetrokken zijn naar Sin gapore en Hongkong. En ook omdat men uit vele huizen de Indonesische radiozenders kan horen schetteren (dat mag ook nu nog op het demo cratische Nieuw-Guinea), terwijl de Nederlandse zenders op Nieuw-Gui nea zelf de grootste staat in Biak er vaak technisch niet tegenop blijken te kunnen. Geen amateurs Ook is gebleken dat de Indonesi sche parachutisten geen amateurs zijn. Ze zijn uitstekend getraind en bewapend en hun discipline is pri ma. Zij ontwijken vuurcontact zoveel kinderen (alleen in Sorong zijn er nog vrij wat gebleven, in Fak Fak een paar, maar in Teminaboean en Kaimana zijn allen weg, de mees ten met bestemming Nederland) had aanleiding tot zo'n breuk in het ver trouwen kunnen worden, maar dat is gelukkig niet het geval geweest. Maar toch hebben de Indonesische luchtlandingen natuurlijk hun in vloed gehad. In plaatsen als Fak Fak en Teminaboean heeft men ze zien j gebeuren, en dat daartegen op dat ogenblik zelf niets te doen viel. was uiteraard schrikaanjagend. Nu is men dus aangewezen op een moei zame en langdurige strijd in het oer woud, een strijd die ook aan Neder landse zijde af slachtoffers heeft ge vraagd. Voor de bevolking brengt deze ontwikkeling bovendien met zich mee dat de Papoeavrouwen vaak haar velden niet meer durven bewer ken. Die bevolking moet nu gesteund worden. Welk effect? Zo beïnvloeden de Indonesische ac tiviteiten de sfeer in de streek waar zij plaatsvinden echt wel. In de ene plaats is men er rustiger onder dan in de andere, maar de grote vraag is wat het effect zal zijn als de Indone sische acties doorgaan. Zullen de In donesiërs op die manier het tegen Indonesië gerichte Papoea-nationa lisme alleen maar aanwakkeren zoals totnutoe het geval bRjkt te zijn of zullen de Papoea's op den duur murw worden en ophouden tegen de Indonesische infiltranten ten strijde te trekken? Dat is ter plaatse voor alsnog de belangrijkste vraag, een vraag waarop de toekomst het ant ternacht in uniform naar West-Dui land gevlucht. Dezelfde nacht vluchtte een 18-jarige Oostduitse grensbewaker naar West-Berlijn. Woensdag sprong een opvarende van een Oostduits ri vierschip over op een boot van de Westduitse douane die langszij lag. De douaniers brachten de vluchteling naar het Westen, zich niet storend aan Oostduitse politieboten die een onderzoek, wilden instellen. Nieuw wetboek van Strafrecht in Hongarije Hongaarse rechtbanken zullen in de toekomst meer corrigerende en opvoedende straffen uitdelen, terwijl de doodstraf slechts in buitenge wone gevallen zal worden opgelegd. De Hongaarse onder-minister van Justitie, Szalai, heeft dit op een pers conferentie in Boedapest meegedeeld, Het nieuwe Wetboek van Strafrecht, dat op 1 juli van kracht wordt, is aanzienlijk vereenvoudigd. Het aan tal artikelen is teruggebracht van 950 tot 340. Volgens Hongaarse bladen verklaarde minister Szalai, dat het nieuwe wetboek geen misdaden noemt waarop de doodstraf is gesteld, doch dat deze kan worden toegepast in buitengewone gevallen en „voor de bescherming der gemeenschap wan neer hiervoor geen andere middelen mogelijk zijn". De in het nieuwe Wetboek van Strafrecht genoemde maximumstraffen variëren tussen tien en vijftien jaar. Samenzwering en beschadiging van staatseigendommen zijn gerangschikt onder misdrijven tegen de staat en de veiligheid van het bestuur. Ille gale grensoverschrijding en het ver bergen van wapens worden niet meer als een misdrijf tegen de staat be schouwd doch slechts als een over treding van de bepalingen voor open bare orde en veiligheid, aldus de mi nister. Advertentie eins van de infiltranten. Men zou «oord zal móeten seven. Vooralsnof zelfs kunnen zessen dat zonder dll 1, er seen reden tot pessimisme. In- belansnjke aandeel van de Papoea s tegendeel. Ook politieke ontwlkkelin (vrijwilligers korps, politie en bevol king) in de vervolging van de Indo nesische parachutisten het huidige resultaat zeker niet bereikt zou zijn. De Nederlandse troepen hebben bij lange na niet die terreinkwaliteiten in het moeilijke Nieuw-Guinease oer woud. Vertrouwen blijft Zeer belangrijks is dan ook dat de Papoeabevolking het vertrouwen in de door Nederland gegeven garanties voor zelfbeschikking en in de kracht van het Nederlandse bewind in het algemeen niet verliest. Het wegtrek ken van de Nederlandse vrouwen en gen kunnen op de stemming echter hun stempel drukken. En terwijl er dus geen onmiddellijk reden tot pes simisme wordt gezien, is er toch wel degelijk een ondertoon van pessimis me aanwezig: vooral in Sorong, maar ook in Fak Fak, Kaimana en Temi naboean. In 18 prachtige, natuurlijke tinten Geeft Uw haar de kleur die U wenst In grote tube voor 2 kleur- spoelingen f. 2,25 Het dagblad ..Johannesburg Star" kreeg woensdag een man aan de tele foon. die zei: ,Jk ben Adolf Eichmann. Kom mij opzoeken op de begraafplaats van West Park". Aldaar bleek een ex plosie te hebben plaats gevonden waarbij het gedenkteken voor de zes miljoen ln de oorlog omgekomen joden was vernield. De schade bedraagt 5.000 gulden. In Den Haag zijn gistermiddag in hotel De W'lttebrug voor de vijfde maal de jaarlijkse ANWB-prijzen uitgereikt door de waarnemend voor zitter mr. P. F. Zimmerman. De ANWB-prijs bestaande uit een speciale penning en een bedrag van f. 1000,is in 1958 ingesteld ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de bond en heeft tot doel de waardering tot uiting te brengen voor opvallend goede Nederlandse publi cistische prestaties op het terrein van de letteren, de journalistiek, de film, de radio en de televisie, welke een bijzondere stimulans voor het toeris me vormen. „Het ANWB-bestuur heeft ge meend". aldus mr. Zimmerman, de prijzen ditmaal te moeten toekennen aan de journalist Wim Alings voor zijn reportages over Italië in het maandblad „reizen", aan de cineast Philip Bloemendal voor de wijze waarop hij sedert jaren de hoofdre dactie van het polygoon-journaal „Neerlands Nieuws" verzorgt, ran de schrijver Jac. Gazenbeek voor zijn o, reisboek „Uit in Gelderland" en aan komst besloten. FRANSE FILM OVER AMSTERDAM Een filmploeg van de Franse tele visie zal van heden tot en met 30 juni een 70 minuten durende film over Amsterdam maken. De film zal door de Franse televisie worden ver toond in het programma „L'art et l'homme", dat steeds over een an dere stad handelt. de cineast George Sluizer voor zyn documentaire „De Lage Landen". Nadat de prijzen waren uitgereikt, werd op deze lustrumbijeenkomst het woord gevoerd door prof. dr. W. J. M. A. Asselbergs. hoogleraar te Nijmegen, over het onderwerp „toerisme en li teratuur". Hij gaf o.m. een overzicht van de reisverslagen uit het grijze en zeer grijze verleden tot op heden. De ANWB heeft, aldus prof. Assel bergs, zich tot taak gesteld de smaak van het goede reizen doch ook van het goede thuisblijven, te bevorderen. Nadat cineast Philip Bloemendaal had betoogd zijn prijs alleen te wil len aanvaarden niet als waardering voor zijn persoonlijke werk doch voor het werk van het Polygoon team in zijn geheel en de wens te kennen gaf dat de ANWB in haar doelstellingen zal mogen slagen werd de bijeen-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1962 | | pagina 21