ZOEKLICHT
PASSIEBLOEM:
Paasbloem bij uitnemendheid!
Verzinnebeelding van Jesus, laatste lijden
LEIDSCH DAGBLAD
Een dankbare plant in Uw tuin,
huiskamer of badkamer
Menselijke en goddelijke
werkelijkheid
WOORD
VAN
BEZINNING
Bloemen determineert men met behulp van een Flora" of
lantkundeboek. Eén bloem echter is er, die een onbekende plant-
undige of plantenvriend lang geleden op andere wijze heeft
ntleed. Die bloem is de passiebloem of „passiflora".
Die „grote onbekende" bracht na-
flijk de passiebloem in verband met
i lyden van Jezus, dat hy in de
oem verzinnebeeld zag. Wat hem
het denkbeeld deed komen om
i passiebloem in de bijbelse sfeer
1 trekken, weten wij niet. Wel we-
tn wij, dat het door hem geschetste
jloemsymbool" ingang heeft gevon-
|tn en dat de passiebloem er zijn
lam aan dankt. Na hem zijn er
ideren gekomen, die een enigszins
in de zijne afwijkende symboliek
de bloem meenden te zien. Doch
ileen legden zij verband tussen de
fraaie vormen en kleuren van de
bloem en het lijden van Jezus.
Zo sagen zij liet
at zag men ln de grote ronde
bloem? Een gangbare opvat
ting is de volgende. De tien
stijve witachtige kroonblaadjes ver
geleek men wat het aantal betreft
met de tien goede apostelen (dus
het twaalftal minus Judas en Pe
trus). Vijf van die tien kroonblaadjes
hebben een scherp puntje. Deze vijf
puntjes symboliseren (meende ment
de vijf vernederingen van Jezus. In
het buitenste purperblauwe deel van
de driekleurige krans in het midden
EEN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
OP DE BOEKENMARKT
De Passiebloem Passiflora
van de bloem zagen de „symbolisten"
het kleed, dat Jezus droeg, toen Pi-
latus Hem naar Herodes zond. In
het middelste deel van de krans za
gen zij het witte kleed, dat Jezus
droeg, toen Herodes Hem terugstuur
de naar Pilatus. En het bruin in het
midden van de passiebloem zou de
linnen rok van Jezus symboliseren.
In het kruis, gevormd door de drie
stampers, zagen zij het Kruis op
Golgotha.
Blaine en rood
e passiebloem is niet slechts be-
I j langwekkend als „symbool",
maar ook als „gewone bloem".
Er zijn verschillende soorten passie
bloemen. De meeste hebben bloemen
met blauw als overheersende kleur.
Bijzonder fraai is een uit Zuid-Ame-
rika afkomstige rode variëteit, doch
deze „rode passiebloem" komt in Ne
derland weinig voor. De meeste plan
tenliefhebbers moeten derhalve vol
staan met de blauwe soorten te kwe
ken.
De passiebloem is een Jiankbare
bloem om te kweken. „Moeilijk" is hij
beslist niet. De langzaam groeiende
soorten zijn zeer geschikt om bin
nenshuis te worden gehouden. De
ideale plaats binnenshuis voor de
De passiebloem aldus een
Nederlands woordenboek uit
Wj!f) is ,,een plantgewas, in
welks bloesem men al de werk
tuigen, die bij het lijden van
Jezus gebezigd werden, afge
schetst meent te vinden. Dit
gewas is uit Amerika gespro
ten".
passiebloem is de badkamer!
Meent U nu niet, dat de passiebloem
gesteld is op een koude douche, want
dit is allerminst het geval, maar de
badkamer is geschikt voor de kweek
van passiebloemen, omdat het vocht
gehalte van de lucht in dat Vertrek
doorgaans beantwoordt aan de eisen,
die de plant op het stuk van voch
tigheid stelt. Die voorkeur voor de
badkamer betekent evenwel niet, dat
de plant in de huiskamer niet kan
gedijen. Vooral, als U daar een zon
nig plekje beschikbaar kunt stellen,
zult U succes hebben met- de kweek
van die merkwaardige en mooie bloe
men.
Rijke bloei
De snel groeiende soorten zijn
méér op hun plaats in de tuin
dan binnensnuis. Ook zij wa
gen echter veel zon. Een plekje op
het zuiden bevalt hun in de regel het
best. Dan groeit de klimplant snel!
Een exemplaar, dat in het voorjaar
slechts een halve meter hoog is, kan
wanneer de plant het naar zijn
zin heeft vóór de koude maanden
beginnen met zijn loten tot aan de
eerste verdieping reiken. In de zomer
maanden draagt deze klimplant bij
na iedere dag een vracht bloemen.
Hun schoonheid is even groot als
kortstondig, want reeds tegen de
avond van de dag. dat zij ontluiken,
zijn zij op hun retour. Dit is echter
geen reden om te treuren, want
's anderen daags opent de plant een
even groot, ja. soms zelfs een groter
aantal „verse" bloemen.
Men hoort wel eens als bezwaar
opperen, dat de passiebloem niet win
terhard zou zijn. Is dit bezwaar ge
grond? Wij vrezen, dat in een strenge
winter menige plant zou sneuvelen,
maar als de winter zacht is. kunt
U gerust proberen Uw passiebloem
in de tuin te laten overwinteren. Wel
is het ook dan nodig, de plant door
een dikke laag stro. sparretakken of
blad tegen vorst te beschermen.
Wat voor sommigen en wij be
horen tot hen de kweek van pas
siebloemen bovendien aantrekkelijk
maakt. is. dat men hem als ..bron
van geschenken" kan gebruiken.
Vrienden, kennissen en relaties kan
men namelijk bedenken met een stek.
Dit schaadt de plant niet en als de
stek goed wordt behandeld, brengt
hij op zijn beurt een schat van bloe
men voort, die een lust voor het oog
zijn.
De passiebloem (aldus een oud
woordenboek) is een plant, „in welks
bloesem men al de werktuigen, die
bü het lijden van Jezus gebezigd
werden afgeschetst meent te vin
den". Daarom heeft men de passie
bloem terecht gekenschetst als de
„Paasbloem bij uitnemendheid". Eén
ding Is jammer: De plant bloeit in
ons land in de regel nog niet of
slechts heel schaars in de paastijd.
Niettemin is hij een plant, welks
bloesem in de maanden na het paas
feest een bron van vreugde is voor
alle ware bloemenvrienden!
Hermann Kesten. „De Vriend
in de kast". (Vertaling uit het
Duits). Wereldbibliotheek
(pochet) Amsterdam 1961.
De titel „Mit Geduld kann man
sogar das Leben aushalten" (Ge
duld maakt zelfs het leven drage
lijk) is natuurlijk veelzeggender en
wijst dus ook duidelijker op de in
houd van deze verhalen dan het
Nederlandse ,X>e Vriend enz", dat
evenwel de titel van het eerste ver
haal is.
Hermann Kesten is een Duitse
schrijver, geboren in 1900. Hij heeft
verscheidene romans geschreven;
voorts essays, korte verhalen en to
neelstukken. Met de komst van
Hitler en zijn regiem is hij uitge
weken naar Nederland, vervolgens
naar Frankrijk en ten slotte in 1940
naar Amerika.
In deze verhalen bundel treft
vooral Kestens levendige ver
telkunst. Als deze verhalen daar
voor niet te veel diepgang hadden,
zou men van anecdotes kunnen
spreken. Zij maken de indruk uit
het leven gegrepen te zijn. maar
daar tevens op subtiele wijze bo
venuit getild te wordeji. Men twij
felt geen moment aan de mogelijk
heid van b.v. het verhaal van de
onderduiker, van de werkeloze of
van de oplichter om er een paar
te noemen, maar men heeft, tevens
het gevoel, dat deze gebeurtenissen
zich honderdmaal herhaald moeten
hebben om te komen tot dit éne
verhaal. Kesten verstaat daarbij als
weinig anderen de kunst van de
tragi-comedie.
Ik moet de vertaler er op attent
maken, dat het woord „bloes" in
de departementale woordenlijst van
de Nederlandse Taal niet voorkomt;
„bloeze" is m.i. al onbeschaafd ge
noeg.
Dr. L. de Jong. „De wereld
in 1961". Meulcnhoff (pocket)
Amsterdam 1961.
Dit is een verzameling van po
litieke overzichten geschreven door
de directeur van het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie en gepu
bliceerd in het weekblad „Vrij Ne
derland" onder de titel „Een week
Wereld". De schrijver geeft ook po
litieke commentaren voor de t.v.
Het jaar 1961 is zonder twijfel
een interessant jaar geweest in de
internationale politiek, waarin ge
beurtenissen hebben plaatsgehad
en besluiten zijn genomen, die grote
gevolgen zullen hebben. Men denke
maar aan de benoeming van Ken
nedy, aan Berlijn, aan Kongo, aan
Cuba. aan Zuid-Viëtnam, aan de
50 mêgaton, aan Gagarin en Titow,
aan Algerië.
Wie zich bij de gang van zaken
in de wereld betrokken voelt op
de een of andere manier is iedereen
dat, al was het maar om bij de
verkiezingen zijn stem te kunnen
uitbrengen op een wijze waarvan
hij enig heil verwacht kan niet
beter doen dan zich behoorlijke op
de hoogte laten brengen van de bij
zonderheden van het hedendaagse
internationale drama. Daarbij zal
hij aan de korte, zeer korte, artike
len van dr. L. de Jong. gesteld in
een voor ieder begrijpelijke taal
heel wat meer hebben dan aan de
dagelijkse pers- en radioberichten,
die nu eenmaal niet anders kun
nen bevatten dan „nieuws", dat
men na drie minuten alweer verge
ten is.
Het boek is zeer overzichtelijk
ingedeeld, zodat men in een oog
opslag kan vinden wat men weten
wil.
Lawrence Durrell. „Justine".
(Vertaling uit het Engels)
Süthoff Leiden 1962.
Het is jammer, dat de uitgever
van de vertalingen van de beroem
de romans van Lawrence Durrell
niet de volgorde heeft aangehou
den, waarin deze boeken versche
nen zijn. Ten eerste is Mountolive,
in het Nederlands het eerste en
pas kort geleden hier besproken,
ook het sterkste boek van het
Alexandrië-kwartet. Het kan dus
niet anders of de andere drie zul
len. hierbij vergeleken, enigszins
teleurstellen. Daarbij komt dat. de
ze volgorde ook wat verwarring zal
stichten bij de lezers, daar Durrell
intrige is niet zijn sterke kant -
zich van de plaats van de gebeur
tenissen in de tijd soms weinig aan
trekt. Op zichzelf is dat met erg
want het gaat hem eerder om het
van verschillende zijden belichten
van zijn figuren dan om het ver
haal zelf. De kwaliteiten van deze
auteur heb ik bij de bespreking
van Mountolive uitvoerig geken
schetst. Ik kan er dus mee vol
staan met te zeggen, dat die zeei
uitzonderlijk zijn.
In de vertaling, die met grote
zorg gemaakt moet zijn, treffer
mij een paar dingen. De „donder-
stroom" (blz 1961 zal wel „onweer'
moeten zijn. „Sharkskin" is geen
„haaievel" zoals de vertaler blijk
baar denkt, maar een sjantoeng-
achtige witte stof. waar in Egypte
mannepakken van gemaakt wor
den. En voorts wordt het befaamde
meer bij Alexandrië algemeen Mar-
joet (Arabisch) genoemd; Mario-
tis is Duits.
CLARA EGGINK
Muziekhistorici veronder
stellen, dat Johann Sebas
tian Bach het plan heeft ge
had, als vervolg op zijn grote
lijdensoratoria, een feestelijk
opstandingsoratorium te
schrijven. Deze paasmuziek
heeft hij echter nooit gecom
poneerd. De Mattheus-pas-
sion eindigt met de aangrij
pende woorden „Wir setzen
uns mit tranen nieder", en
er komt een paar dagen la
ter, met Pasen, geen vervolg-
muziek, waarin de tranen
worden wegge juicht.
Waarom een dergelijk
paas-oratorium ontbreekt in
het werk van Bach, weten
we niet. Dat het ontbreekt is
De verklaring hiervan
moet wel zijn, dat het ster
ven van Jezus een gebeurte
nis op het menselijke vlak
schijnt te zijn. Met ons men
selijke verstand menen we
ons te kunnen indenken hoe
afschuwelijk dit lijden moet
zijn geweest. En met ons
menselijk gevoel menen we
ons te kunnen voorstellen,
wat Jezus doorgemaakt moet
hebben. De Goede Vrijdag
ligt althans zo lijkt het
binnen ons bevattingsvermo
gen.
Maar de opstanding uit de
dood is een boven-menselijk
feit. Ons verstand kan er
niets van begrijpen en ons
evenwel een veelzeggend ver
schijnsel. Overal in de kunst
constateren we namelijk een
zelfde tendens; er is om
nog een ander voorbeeld te
noemen een groot aantal
schilderijen over de kruisi
ging op Golgotha, maar er
zijn betrekkelijk weinig
schilderstukken over de op
standing. Er is dus een nog
al eenzijdig gerichte belang
stelling waar te nemen.
Blijkbaar heeft de dood van
Jezus de mensen meer aan
gesproken dan zijn opstan
ding.
,£)e opstanding van Christus Krijttekening uit 't jaar 1535 van Michelangelo
gevoel kan het niet mee-bele-
ven. Het Paasgebeuren ligt
volkomen bulten ons bevat
tingsvermogen.
Door de krulsigingsgeschle-
denis kan ieder mens zich
nog wel laten aanspreken en,
onafhankelijk van de eigen
geloofsvisie, zal men door be
paalde aspecten ervan ge
troffen worden. De een zal
onder de Indruk komen van
de tragiek van dit lijden, de
ander zal ontroerd worden
door de opofferende liefde die
er uit blijkt. De een zal een
voortreffelijk mens onschul
dig aan het kruis zien han
gen, de ander zal zich reali
seren. dat het zijn Verlosser
is. die sterft. Maar, hoe ver
schillend ook over de kruisi
ging gedaent mag worden,
het blijft een gebeurtenis, die
gelovigen en ongelovigen kan
aanspreken.
Dit nu is by de Paasge-
schiedenis uitgesloten, omdat
er geen aanknopings punten
meer zijn op het menselijke
vlak. Het opstandingsverhaal
stelt ons dan ook radicaal
voor de keuze: of het gelo
ven. ervan uitgaande dat
Gods macht ons begrip te
boven gaat, of het verwerpen
als een sprookje, er van uit
gaande dat alleen waar
kan zijn, wat wij mensen
begrijpen kunnen. Hier gaan
dus gelovigen en ongelovigen
definitief uit elkaar.
Johann Sebastiaan Bach
was een gelovige. Hy heeft
het Paasverhaal niet verwor
pen als een sprookje. Daar
moeten we dan ook niet de
reden zoeken voor het niet-
componeren van een opstan
dingsoratorium. Die reden
kan wel zijn. dat Pasen ook
voor overtuigde christenen
een moeilijk feest is.
Moeilijk, omdat het hier
aan komt op geloven-alleen
(en niet ook nog een beetje
redeneren)moeilijk, omdat
we hier moeten erkennen,
dat ons menselijke vermogen
de werkelijkheid van Gods
daden niet kan begrijpen.
Maar daarom is juist Pa
sen voor de echt-gelovige het
grootste feest. Want voor de
echt-gelovige betekent het,
dat de menselijke werkelijk
heid. die zijn naargeestige
grens vindt in de dood. door
broken is door de goddelijke
werkelijkheid, die een leven
na de dood als mogelijkheid
heeft.
Hoe moeilijk het ook voor
mensen mag zijn om alleen
maar te geloven, wie het
aandurft deze moeilijkheid te
overwinnen, doet de feeste
lijke ontdekking dat er een
werkelijkheid is hoger dan de
menselijke, namelijk een
overwinning op de dood, een
eeuwig leven bij God.
A. J. Lamping,
Hervormd jeugdpredikant
te Lelden.
sterdag 21 april 1962 Pagina 1
