Aandelenkoersen sterk
in februari gestegen
Conjunctuurtest van
bemoedigend
JERUZALEM, een stad vol
tegenstrijdigheden
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Ondanks stijgende kosten en
dalende winstmarges
Kerkelijk Leven
„Israëli's brengen iets
ongelofelijks tot stand"
CHALET
KAAS
LETDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 24 FEBRUARI 1962
(Van onze financiële medewerker)
Februari moge dan minder beursdagen tellen dan de meeste andere
maanden, wat de omzetten op de aandelenmarkt van de Amsterdamse beurs
betreft, zal zij ongetwijfeld een goed figuur slaan. Want tot dusver kan
van een zich nog steeds uitbreidende handel worden gesproken, waarbij de
dagelijkse omzet tot boven f 5 miljoen is gestegen, een cijfer dat sinds lang
niet is voorgekomen. Stijgende koersen trekken doorgaans nieuwe kopers en
daar het beschikbare materiaal beperkt is, voltrekt deze nieuwe hausse zich
sprongsgewijs. Eind januari was het algemeen indexcijfer lager dan uit. 1961,
vooral doordat de internationals het lieten zitten, maar in de eerste drie
weken van februari is het algemeen indexcijfer van 404.50 tot 427 voor
uitgegaan, waaraan zowel dat van de internationals als dat van de Neder
landse industriële aandelen en de bankaandelen hebben bijgedragen.
Aanvankelijk was de koersstijging
bij de industriële en de bankaande
len het grootst, een aanwijzing voor
het vertrouwen dat de belegger in
de Nederlandse economie bezit. Want
ook al kan, als een min of meer
technische oorzaak van de vraag
naar aandelen op de voortgaande
kapitaalvorming worden gewezen, er
zijn naast aandelen immers ook an
dere vormen van belegging en dat
aandelen thans weer favoriet zijn
moet dus wel iets met dat vertrou
wen te maken hebben.
Dit verdient temeer de aandacht,
omdat de verwachtingen voor het
Nederlandse bedrijfsleven niet be
paald hoog gespannen zijn. Van de
meeste beschouwingen in de jaarver
slagen en van industrieleiders is de
klacht over stijgende kosten en da
lende winstmarges het refrein en tot
dusver wijzen de cijfers over 1961
die bekend worden, merendeels een
kleinere winst aan dan die van 1960,
terwijl ook de dividenden hier en
daar wat lager zijn. Dat er op dit
punt altijd verrassingen zijn, is bij
Wilton (scheepsbouw) gebleken, die
haar dividend van 11 tot 16 ver
hoogt.
Aanpi
ruim zelfs naar het oordeel van de
regering, reden waarom ze met een
4 lening van f 300 miljoen is uitge
komen, die tegen 99 1/4 zal wor
den uitgegeven. Dat het rendement
van deze obligaties niet meer dan
4.072 bedraagt wijst er op dat het
aanbod van kapitaal in ons land
nog altijd groot is. De oude 4 le
ning (van 1961) was trouwens al tot
bijna 101 opgelopen, wat een ren
dement van iets minder dan 3,9
betekende, waarop onder invloed van
de nieuwe lening deze week een lich
te daling is gevolgd. Laatstgenoemde
biedt voor de inschrijvers, mede om
dat hierbij geen provisie behoeft te
worden betaald, toch nog een hoger
rendement en men zal het vermoe
delijk weer beleven dat vooral de
grote beleggers en weer als gieren
op afvliegen.
Zelffinanciering
De nieuwe staatslening wordt niet
wegens geldgebrek uitgegeven. Op 19
dezer had de schatkist nog een te
goed bij de Ned. Bank van f 776 mil
joen en het is blijkbaar alleen de
bedoeling de beschikbare middelen
in de geldsfeer te verminderen, ten
einde al te grote investeringen t-e
voorkomen. Of hiervoor inderdaad
gevaar bestaat, is een tweede, waar
over men het niet in alle kringen
eens is. Want volgens vele economi
sche deskundigen blijft industriële
investering een van de belangrijke
voorwaarden van een noodzakelijke
produktiviteitsstijging en waarom
mag het bedrijfsleven, dat thans met
zoveel knelpunten heeft te kampen,
niet tegen een lage rente aan kapi
taal worden geholpen?
De Staat gaat intussen voort met
de consolidering van schuld. Met de
opbrengst van de nieuwe lening zal
schuld op korte termijn worden af
gelost, zodat opnieuw een groter deel
van de beschikbare kapitalen zal
worden gebonden.
De geconsolideerde binnenlandse
schuld is sinds uit. 1958 met ca. f2
miljard tot ca. f 13 miljard gestegen,
de buitenlandse is van fl.7 miljard
tot beneden fl miljard gedaald en
de totale staatsschuld, kort na de
oorlog ca. f27 miljard, ligt thans be
neden f17 miljard.
Over zelffinanciering gesproken!
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Rijswijk (Z.-H.), (5die
pred.pl.) W. Pelleboer te Wageningen.
Te Hemmen (toez.) W. B. A. Smits te
Rotterdiam-Feijenoord. Te Dedeme-
vaart W. Straaitsana te Saaxum. Te
El'speet-Uddel'-VLerhouten (2de pred.-
pl.) L. van Nleuwpoort, kand. te Lln-
scnoten. Te Dordrecht (vac. J. v. d.
Velden) C. Graafland te Woerden.
Aangenomen naar Nleuw-Beijerland
M. Bergsma te Eexnnes-Bulten.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Wierum J. van E(Jk,
kand. te Emimen. Te Zeist (vac. J.
Wilschut) A. van der Kooij te Woer
den.
CHR. GEREF. KERKEN.
Tweetal te Zaamslag J. C. van
RavenswaalJ te 's-Gra/venhage-Scheve-
rulngen en E. Venemia te Zwijndrecht.
GEREF. GEMEENTEN.
Tweetal te Utrecht Chr. van Dam te
Rotterdam-Zuid en A. Hofman te
Zeist.
BRIEVEN UIT ISRAEL (II)
Maar op Shabbath wordt geen
zonnescherm opgehaald
anno 1982 in Mea Shearim iets van
te zien en te beleven.
Er is ook een ander joods leven:
wij zijn ook even geweest in de prach
tige luxueuze synagoge van het op
perrabbinaat, het tegenwoordige
sanhedrin, juist op het ogenblik dat
de dienst uitging. Moderne mensen,
in hedendaagse kleding, een enkele
vrouw zelfs zonder hoofdbedekking
(tenminste in de hal van het ge
bouw)
Zo is Jeruzalem een stad vol tegen
strijdigheden. Nergens ter wereld
vindt men zo'n door een gekrioel van
zoveel rassen en nationaliteiten. In
het YMCA-gebouw is dat uiteraard
ook duidelijk te merken. Er heerst
hier een Amerikaanse stijl, ln de
kamers en de maaltijden, maar men
wordt bediend door een neger en
allerlei andere oriëntaalse lieden.
Jeruzalem, 7-2-'62 (Shabbat).
Het laatste stuk van de reis naar Jeruzalem was bijzonder boeiend.
Vrijwel alles wat we zagen werd uitvoerig verklaard door onze gids. Deze
mensen krijgen een grondige opleiding van enkele jaren en moeten dan
een bijzonder zwaar staatsexamen afleggen. Zjj zijn dus historisch en
archeologisch prima op de hoogte en weten ook alles van het moderne
Israël Het is natuurlijk onmogelijk om het allemaal weer te geven, wat hij
vertelde. Twee, dingen zou ik naar voren willen halen. Allereerst hoe we
onder de indruk kwamen van het feit, dat al die vruchtbare landouwen
ln de laatste 10 jaar tot stand zijn gekomen ten koste van het leven van
talloze jonge mensen. Jongens en meisjes, voor wie ergens langs de weg
een groot gedenkteken staat, met het opschrift: „Als gij de Negeb verlaat,
gedenk dan onzer". Wy reden, dichter bij Jeruzalem over de weg, die de
naam draagt: weg der courage, die gebouwd is gedurende de nachten,
vlak onder de neus van de Arabieren, tijdens de bekende strijd om Jeruzalem.
En langs het gedeelte dat nog de oude weg is, dat in een ravijn ligt, zien
we tientallen autowrakken. Hier zijn de jongens en meisjes by honderden
gesneuveld. Toen ze in geïmproviseerde pantserauto's voedsel brachten naar
het toen van de rest van Israël afgesneden Jeruzalem, gedurende de strijd
met de Transjordaniërs. Zy die zich hiervoor gaven, wisten van te voren
vrywel zeker dat het hun leven zou kosten. Maar het was voor Jeruzalem!
Het is ook heel merkwaardig om b.v. bij Queriat Gath de straat waar
precies te kunnen zien hoe de dorpen
gebouwd worden: een kring van a-
dorpen waar een 30 gezinnen wonen,
in 't midden een to-dorp. waar de
scholen zijn, de dokter woont, het
postkantoor is enz. en c: de kleine
steden. Tegelijk ziet men dan vaak,
assen
Op wat- langer zich twijfelt men
blijkbaar niet aan de mogelijkheden
voor de Nederlandse ondernemingen,
waarvan de meeste financieel sterk
en goed geoutilleerd zijn. Als ze dan
ook nog over vaste goederen ter
reinen, fabrieken, huizen beschik
ken, is men bereid voor de aande
len hogere koersen te betalen, om
dat van de waardestijging dier ac
tiva in verband met het hoger ni
veau van lonen en prijzen in het
buitenland, waarbij Nederland zich
geleidelijk zal moeten aanpassen,
vooreerst nog geen einde wordt ver
wacht. Het is bekend dat de werke
lijke waarde van dergeiyke activa
bij de meeste Nederlandse onderne
mingen verborgen wordt gehouden,
maar reeds de aanwezigheid ervan is
voor velen een prikkel tot aankoop
van de aandelen.
zy die, ondanks de litanie over
stygende kosten en dalende winst
marge, in de Nederlandse economie
vertrouwen blyven koesteren, zyn
daarin gesteund door de conjunc
tuurtest voor januari van het C.B.S.,
dat stygende tendens van de gemid
delde dagelykse bedryvigheid con
stateert en eveneens een toeneming
van de orders, niet het minst voor
export. In de sector „consumptiegoe
deren" is men zelfs zeer tevreden,
hetgeen op grond van de consump
tieindexcijfers niet kan bevreem
den.
Omerkeiyk Is voorts dat ook de
Duitse beurzen sinds het begin van
februari een betere tendens tonen en
ook daar een niet onbelangrijke
koersstijging op de aandelenmarkt
heeft plaats gehad. West-Duitsland
profiteert niet in de laatste plaats
van de Euromarkt. Terwijl de export
in 1961 in totaal met 6 steeg (van
DM 44.4 miljard tot Dl\!l 51 miljard),
ging die naar de E.E.G. landen met
niet minder dan 14.4 vooruit. Ook
de invoer uit die landen Is meer toe
genomen dan de totaalinvoer en ja
nuari heeft opnieuw gunstige cijfers
doen zien. De ruimere kapitaalmarkt
speelt ook in West-Duitsland een rol.
De 6 obligaties noteren weer 1
2 boven pari en voor het eerst
sinds lange tijd is weer een 5 3/4
lening van de Deutsche Bundespost
tegen 99 aan de markt, waarbij in
de Duitse beursberichten ook melding
wordt gemaakt van een grotere be
langstelling van het"" buitenland, ook
voor de aandelen.
Ontspanning
By deze verbeterde tendens op de
effectenbeurzen mag niet worden
voorbygezlen dat -er ten aanzien van
de internationale politiek een periode
van opmerkeiyke ontspanning is (of
schynt te zyn) ingetreden. Chroest-
sjow en Soekarno zyn in de dagbla
den van de frontpagina verdwenen,
Frankrijk en Algerye zyn het over
een vredesverdrag eens geworden en
de schrikkelyke natuurramp in West-
Duitsland heeft opnieuw een besef
van humaniteit en internationale so
lidariteit zichtbaar doen worden. Nu
ook de economie meer en meer wordt
geïnternationaliseerd, kunnen de
beurzen voor dergelyke verschynse-
len niet ongevoelig biyven.
Er valt nog op een andere ont
spanning te wijzen. Behalve in West-
Duitsland, is ook in Engeland een
verruiming van de kapitaalmarkt in
getreden, als is het disconto tot dus
ver nog op 6 gehandhaafd. Het
pond wordt met minder wantrouwen
beoordeeld, zoals blijkt uit de koers
stijging van Engelse obligaties (ten
onzent van de 3 War Loan) en
de grote uitzettingen van buitenlands
kapitaal (ook van Nederland) in En
geland. Ook ln de V.S. tendeert de
kapitaalmarkt naar enige verruiming
en de dollar ligt sinds de laatste we
ken vaster in de markt.
Ruime
kapitaalmarkt
Ondanks de afvloeiing van kapi
taal naar het buitenland, blijft in
ons land de kapitaalmarkt ruim, te
Woord en sacrament"
in de Geref. Kerk te Lisse.
(Foto Will Eiselin)
Zondag 25 februari
Leiden Herv. Gem., Pieterskerk:
10 uur ds. J. de Wit.
Hooglandse Kerk: 10.30 uur ds. H.
Bouter; 5 uur ds. J. M. D. van den
Berg.
Marekerk: 10.30 uur ds. W. J. H. Hu-
beek; 7 uur dr. P. L. Schoonheien en
enkele Open Deur-medewerkers sters
Je moet maar geluk hebben! Samen
zang met koperblazers „Concordia".
Oosterkerk: 10 uur dr. P. L. Schoon-
heim; 5 uur ds. J. Groot (H.A.).
Bethlehemkerk; 10 uur ds. J. M. D.
van den Berg.
Maranathakerk: 10.30 uur ds. J. A.
Eekhof.
Bevrijdingskerk: 9 uur dr. K. E. H.
Oppenheimer; 7 uur ds. H. Bouter.
Herv. Ulo-school, Asserstraat: 10 uur
ds. P. A. A. Klusener te Delft.
Aula school Marnixstraat: 10 uur d6.
H. W. van den Brink te Den Haag.
Ver. van Vrljz. Herv.: Geen dienst.
Eglise Wallonne: 10.30 uur ds. J. M.
Charensol.
Acad. Ziekenhuis: 10 uur ds. I. S.
Kijne.
"Diaconessenhuls10.30 uur ds. J. H.
Kappers te Oegstgeest.
Jeugdkerk (Aula Gymnasium)10
uur dhr. L. de Liefde.
Geref. Kerk, Zulderkerk: 10 uur ds.
Rothuizen (Openb. geloofsbelijdenis);
5 uur ds. Heule.
Petrakerk, Surinamestraat: 10 uur
ds. Haverkamp; 5 uur ds, G. L. R.
Riphagen te Leidschendam.
Kerk Oude Vest: 10 uur dr. Dron-
kert; 5 uur ds. de Boer; 7 uur ds. Ha
verkamp.
Maranathakerk: 9 uur ds. de Boer;
5 uur dr. Dronkert.
Bevrijdingskerk, Aerent Bruunstraat:
10.30 uur ds. Heule; 5 uur dr. Wes
terink (Openb, geloofsbelijdenis).
Groenhoven: 10 uur ds. G. L. R.
Rinhagen.
Evangelisatie-samenkomst ,,De Mirt"
(Lage Rijndijk 64): 10.30 uur dhr.
Bikker.
Chr. Geref. Kerk: 10 uur (onderw.
Wacht, want gij weet niet wanneer de
Heer komt) en 5 uur (onderw. Valt
er niets te verdienen?) dr. Velema.
Geref. Gem.: 10 en 5 uur ds. C.
Molenaar (vrijdag 7.30 uvu: ds. A. Ver-
gunst).
Geref. Kerk (Vrijgem.)10 en 5 uur
ds. W. de Graaff te Glessendam.
Doopsgaz. Gem.: 10.30 uur dr. 8. L.
Verheus.
Rem. Gemeente: 10.30 uur dr. J. F.
van Royen te Rotterdam.
Evang. Chr. Gemeenschap (Middel
stegracht 3): 10 en 5 uur dhr. Th.
Dikkes; dinsdag 8 uur bijbelstudie.
Baptlstongemeente10 en 5.30 uur
dhr. J. Malgo te Maassluis; vrijdag
8 uur bidstond.
Oude Kath. Kerk: (Zoeterw. Singel
50)9.45 uur Hoogmis; woensdag 9 uur
H. Mis).
Vrije. Kath. Kerk (Vreewijkstr. 19):
10.30 gezongen H. Mis.
Christian Science (Steenschuur 4)
10.30 uur dienst.
Leger des Hells: 10 uur heiligings-
dlenst- 6.45 uur openluchtsamenkomst
Gangetje: 7.30 uur opwekkingssamen
komst (alle bileenkomsten o.l.v. kapi
tein Van Engelen).
Evang Luth. Gem.: 10.15 uur ds. H.
J. A. Haan.
Engelse dienst (Oud Kath. Kerk. Zw.
singel 50): 7.30 uur.
Aarlamlerveen Herv. Gem.: 10 uur
ds M. H. Boogert (H.A.); 7 uur ds.
W. Radstake te Rotterdam (Jeugd
dienst). Geref. Kerk: 9.30 en 7 uur
ds. W. J. van Hoek. Chr. Geref Kerk:
9.30 uur Dienst des Woords; 6.45 uur
ds. D. H. Biesma te Lisse.
Alphen aan den Rijn Herv. Gem..
Julianastraat: 10 uur ds. Bossenbroek
te Rljsoord; 6 30 uur dr. G. Ph. Scheers
te Haarlem (Jeugddienst). Aula Irama-
nuëlschool, Anna van Burenlaan; 9.30
uur ds. M. Hanemaaijer. Kapel Gouw-
sluis: 10 uur ds. Joh. Stehouwer. Ge
bouw Jonathan: 10 uur dB. P. A. Le-
feber. Oudshoornseweg9 uur ds. A.
Breure; 10 30 uur ds. Saraber te Voor
schoten; 6.30 uur ds. A. Breure. Mar-
tha-Stlchtlng: 10.30 uur J. H. Bogers.
Geref. Kerk, Maranathakerk. Raadhuis
straat: 10 uur ds. J. H. Sillevis Smltt
te 's-Gravenhage. Salvatorlkerk, W. de
Zwijgerlaan: 10 uur ds. K. H. Schu
ring. Herv. Kerk Julianastraat: 3 uur
ds. G. Mulder, gezamenlijke afschelds-
dienst. Hooftstraat: 10 uur ds. Bleek
te Woubrugge; 6.30 uur ds. N. W. v.
d. Hout te Hazerswoude. Geref. Kerk
(Vrijgem.): 9 en 5 uur kand. R. van
Nus te Amersfoort. Chr. Geref. Kerk,
Jeruzalemkerk: 9.30 en 5 uur de heer
J. van Leeuwen te Scheveningen. Oud
Geref. Gem.. Van Mandersloostr.: 9.30
en 4 uur Leesdlenst. Rem. Geref. Gem..
Van Mandersloostraat: 7 uur ds. A.
Hoff-Visscher te Boskoop. Baptisten-
gem., IJsclubgebouw: 10 uur Eredienst;
6.30 uur ds. M. Cohen.
Benthuizen Herv. Gem.; 9.30 uur
lcand. Vroegindeweij te Bleiswij k; 6 uur
ds. Van der Linden te Den Haag. Geref.
Gem.: 9.30 en 6 uur leesdlenst.
Bodegraven Herv. Gem.: 10 uur
ds. A. van Eijk te Bergschenhoek; 6.30
uur ds. W. Kool te Woerden. Nieuwer-
brug: 6.30 uur ds. A. den Hartogh.
Herv. Evang.: 9 uur dr. H. J. Honders
te Sassenheim. Geref. Kerk: 10 en 6.30
uur ds. A. C. Kersten te Utrecht.
Nieuwerbrug: 9.30 en 6,30 uur ds. C.
J. Tisslnk. Geref. Kerk (vrijgem.)10.30
en 3 uur kand. R. van Nus te Amers
foort. Geref. Gem.: 10 en 6 uur lees
dlenst (woensd. 7.15 uur ds. C. Mole
naar te Moerkapelle)Ev. Luth. Gem.:
10.30 ds. A. Jense.
Boskoop Herv. Gem.: 9.30 ds. A.
de Leeuw; 6.30 uur ds. W. L. Heljmans.
Geref. Kerk: 9.30 en 5 uur ds. P. J.
Luyendljk te Ermelo. Chr. Geref. Kerk:
9.15 en 4.30 uur (ln Herv. Verenigings
gebouw) ds. P. J. de Bruijn. Geref.
Gem.: 9.30 en 6 uur leesdlenst. Rem.
Gerei. Gem.: 10 uur da. A. Hoff-Vis
scher.
Hazerswoude Herv. Gem.: 9.30
uur ds. Chr. v. d. Leeden; 6.30 uur
dr. De Graaf te Woerden. Geref. Kerk:
9.30 ds. N. W. v. d. Hout; 6.30 uur ds.
W. Tom te Oudshoorn.
Hillegom Herv. Gem.: 10 uur ds,
J. Veenendaal; 7 uur ds. J. v. d. Berg
uit Leiden (jeugddienst). Geref. Kerk:
10 en 5 uur ds. A. K. Krabbe. Chr,
Geref. Kerk: 9 uur ds. H. Biesma te
Lisse: 3 uur ds. L. Floor te Nieuw
Vennep. Ned. Prot. Bond: geen dienst.
Evangelisatiesamenkomst 3 uur, ev. V.
d. Berg uit Wassenaar (donderdag 8
uur in gebouw Haven 80 ev. J. ZU1<
stra uit Gouda).
Hoogmade Herv. Gem.: 10 uur ds.
J. H. de Vree.
Katwijk aan den R(jn Herv. Gem.:
10 en 6 uur ds. A. Makkenze. Kapel
Nieuwe Duinweg: 10 uur ds. W. A. B.
Hagen te Katwijk aan Zee. Gymnas
tieklokaal school Narcisstraat: 10.30
uur dhr. J. Vink te Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk: 9.30 ds. H. de Valk; 5 uur
ds. L. van der Linde te Rijnsburg.
Katwijk aan Zee Herv. Gem., Oude
Kerk: 9 uur ds. Offerlnga; 10.30 uur
ds. Tukker; 6 uur ds. Moerenhout.
Kapel: 10 en 5 uur kand. Koppenhol
te Rijswijk. Gr. van Prlnstererschool
10 uur ds. de Vos; 6 uur ds, Tukker.
Aula Nwe begr.plaats: 10 uur ds. Moe
renhout. Zeehospitium: 6.45 uur ds.
Pijlman. Geref. Kerk: 9 en 10.30 uur
ds. B. J. A. Streefkerk te Den Haag;
5 uur ds. Pijlman. Chr. Geref. Kerk:
10 en 5 uur ds. de Jong. Geref. Kerk
(vrllgem.): 8.30 en 3 uur ds. J. Bos;
10.45 en 5 uur ds. Breen. Geref. Gem.:
10 en 5 uur Leesdlenst. Geref. Gem.
In Ned.: 10 en 5 uur Leesdlenst.
Koudekerk Herv. Gem.: 10 en 7
uur ds. Koerselman. Geref. Kerk: 10
en 7 uur ds. Bouma, Noordwijk a/Zee.
Leiderdorp Herv. Gem.: 10 uur
dhr. J. v. d. Hoek; 6.30 uur prof. dr.
H. Berkhof. Kerkzaal: 6.30 uur dhr.
J. v. d. Hoek. Geref. Kerk: 9 uur ds.
J. Banga te Westerwljk; 11.15 uur ds.
F. Mlnnema te Oosterwijk (Beide dien
sten H.A.); 6.30 uur ds. F. Mlnnema.
Kerkzaal: 4.30 uur ds J. Banga (H.A.).
Ver. Vrijz. Herv., Gebouw Lindelaan
12a: 10.30 uur ds. J. G. Jacobs te Den
Haag.
Lelmulden Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. D. H. GIJsbers. Geref. Kerk: 9.30
en 2 30 uur ds. H. J. Koffrle.
Lisse Herv. Gem.: 9 en 10.30 uur
ds. D. J. Vossers te Lelden; 7 uur ds.
Jac. de Vos te Katwijk aan Zee. Geref.
Kerk (tijd. in Chr. Geref. Kerk): 9 uur
ds. K. Schouten; 7 uur ds. C. Goeman
te Haarlem. Chr. Geref. Kerk: 10.30 en
4.30 uur ds. D. H. Biesma. Geref. Gem.:
10 en 4 uur Leesdlenst. Geref. Kerk
(Vrijgem.)10 en 4.30 uxor ds. J. J.
Verleur. Oud Geref. Gem.: 9 30 en 3
uur Leesdlenst (donderdagavond 7.30
uur Leesdlenst). Ned. Prot. Bond: 10.30
uur geen dienst.
Nieuwkoop Herv. Gem.: 10 uur
ds. W. H. de Jong; 6.30 uur dhr. G.
Nieuwenhuijsen (jeugddienst). Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 uur kand. A. C. van
den Koppel te Oegstgeest. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 uur Dienst des
Woords. Rem. Geref. Gem.: 10 uur ds.
A. W. Cramer te Lelden.
Noorxlwljk Binnen Herv, Gem.;
10 uur ds. J. W. Sepmeyer (Jeugd
dienst); 7 uur ds. W. Hoekstra te
Noordwijk aan Zee. Geref. Kerk: 9.30,
5 en (11 uur v. d. Berghstichtlng) ds.
W. Dekker. Ned. Prot. Bond: geen
dienst.
Noordwijk aan Zee Herv. Gem.:
10 uur prof. dr. H. Berkhof; 5 uur ds.
N. J. Cupédo; 10 uur (Sole Mlo) ds.
N. J. Cupédo. Geref. Kerk: 10 en 5
uur ds. T. Ferwerda. Herv. Geref. Ev.:
10 en 5 uur dhr. O. Keating te Dlrks-
land.
Noordwljkerhout Herv. Gem.: 10
en 7 uxxr (leesdlenst) ds. A. H. Smits.
Oegstgeest Herv. Gem.: Paulus-
kerk: 10 uxxr ds. J. Irlk; 7 uur ds. G.
F. Callenbach. Groene- of Willlbrord-
kerk: 10.30 uur ds. B. C. Visser. Ver. v.
Vrijz. Herv.: Willem de Zwijgerkerk:
10.30 uur dhr. J. P. Hulsbosch te Sas-
senhelm. Geref. Kerk, Mauritsl&an10
en 6 uur ds. Kappers, Geref. Kerk
(vrijgem.): 9.30 uur ds. C. J. Breen;
3.30 uur ds. Hoelstra te Utrecht.
Oude Wetering Herv. Gem.: 10
uur ds. A. M. Knottnerus. Geref. Kerk:
9.30 en 6.30 uur ds. A. G. Kornet. Rem.
Geref. Gem.: geen dienst.
Rijnsaterwoude Herv. Gem.: 10
en 7 uur ds. C. J. Baart; Chr. Geref.
Kerk: 9.30 uur Dienst des Woords; 2.15
uur onbekend.
Rijnsburg Herv. Gem.: 10 uur ds.
H. van Gosliga; 5 uur ds. D. Groenen-
boer uit Zeist (jeugddienst). Bethel-
kerk: 10 uur ds. M. C. Groenewoud;
5 uur ds. H. van Gosliga. Geref. Kerk.
Rapenburg: 9.30 uur ds. L. v. d. Linde;
5 uur ds. H. Post. Petrakerk: 9.30 uur
ds. J. Bljleveld; 5 uur ds. H. de Valk
uit Katwijk a/d Rijn. Maranathakerk:
9.30 uur as. H. Post; 5 uur ds. J. BU-
leveld. Geref. Kerk (vrijgem,)10 en
5 uur ds. J. Douma. Chr. Geref. Kerk:
10 en 5 uur ds. J. Kampman.
Sassenhelm Herv. Gem.: 9 en
10.30 uur ds. W. H. Walvaart; 7 uur
ds. D. ter Stegen (Jeugddienst). Geref.
Kerk: 10 uur ds, H. van den Berg; 5
uur ds. C. W. Th(|m te Nw.-Vennep.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds, P.
J. Pagêe, legerpred. uit Hilversum. Ned.
Prot. Bond: 10.30 uur dhr. G. J. W.
den Herder te 's-Gravenhage.
Ter Anr Herv .Gom.: 9.30 en 6.30
uur ds, Neyenhuls uit Voorburg, Ge
ref. Kerk: Ï0 en 6.30 uur ds. Mulder
uit Amsterdam.
Valkenburg Herv. Gem.: 10 uur
dhr. D. Bouman te Katwijk aan Zee;
6.30 uur ds. J. H. Bogers te Alphen
a/d RUn. Geref. Kerk: 10 en 5 uur
ds. Langeler. Geref. Kerk (vrijgem.)
10.15 en 5 uur ds. R. Brands.
Voorhout Herv. Gem.: 10 uur ds.
J. W. de Jong.
Voorschoten Herv. Gem.: 10 uur
ds. G. Cadee, Oudshoorn; 7 uur ds.
Meljering (Jeugddienst). Rijndijk: 10
uur ds. Meijerlng. Hulp en Heil: 10
uur ds. Zijlstra. Geref. Kerk: 9, 10.30
en 5 uur ds. D. J. Modderaar. Geref,
Kerk (vrijgem.)10 en 6 uur ds. G
A. Hoekstra te Utrecht.
Slmson geleefd heeft een ./tel", dat
is een archeologische heuvel, waar
onder de oude stad nog verborgen
ligt. vlak onder de oppervlakte. Zo
werd de profetie vervuld: „Ik zal de
verwoeste steden herbouwen'". Hoe
dichter we bij Jeruzalem kwamen,
hoe drukker het werd op de weg.
Auto's reden in hoge snelheid voorbij,
„sneden" zelfs. Iedereen haastte zich
om nog vóér de shabbat in Jeruza
lem te zijn. Een merkwaardige span
ning werd voelbaar. Wij gingen op
naar Jeruzalem! De gids had het aan
't begin van de tocht al gezegd: „Je
ruzalem, wij komen!" Eindelijk de
ïn haar tweede reisbrief uit Is- f
raël schrijft mevr. mr. A. Hon-
nefBender, de predikants- j
vrouw uit Leiderdorp, over haar
1 bevindingen in de Godsstad Je-
ruzalem. Het eerste artikel werd
gepubliceerd in ons nummer
1 van donderdag j.l.
laatste heuvel en daar lag de stad.
hoog op de heuvel. Veel hoger en
veel eenzamer dan ik me had voor
gesteld, blinkend in de zon. als een
schitterende kroon.
Zongen wij psalm 122: „Jeruzalem,
dat ik bemin, wy treden uwe poor
ten in, hier staan o Godsstad onze
voeten. Jeruzalem is wel gebouwd wel
saamgevoegd. wie haar beschouwt, zal
haar als 's bouwheers kunstwerk
groeten."
Shcbbat in de sjoel
Wij logeren hier in een van de mooi
ste gebouwen van het Midden-Oos
ten: het YMCA-hotel, met de be
roemde hoge boren. Een verademing,
na al het voorafgaande. Een uurtje
na onze aankomst zijn we al onder
gedoken in de orthodoxe wijk, om te
proberen het begin van de shabbat in
een „sjoel" mee te maken. Er zijn er
tientallen hele kleine armoedige vieze
synagogetjes. Ze zyn niet moeilijk te
vinden, want overal zie je indruk
wekkende figuren, met grote bont-
hoeden en gehuld in gebedsmantels,
die dan ergens in een deurtje ver
dwijnen. Daar is dan een sjoel. WiJ
kwamen terecht in een heel oud klein
vervallen schuurtje. waar de Russi
sche synagoge was. Uiterst orthodox,
zo zelfs, dat de stok-oude rabbi niet
met de .dienst wilde beginnen, omdat
er christenen by waren. Tenslotte
deed hij het toch maar; toen er 10
joodse mannen aanwezig waren be
gon hy\ Wy vrouwen zaten boven
achter de tralies en zagen door de
kiertjes het vreemdste tafereel dat u
zich kunt voorstellen. Slapende kin
deren op de banken langs de mum-
de .oude rabbi, die het bovenlyf heen
en weer weigend de Thora las; een
jonge man. getooid met slaaplokken,
die het later overnam, op de galerij
een paar oude in lompige kleren ge
hulde vrouwtjes, ook verdiept in hun
gebeden. Intussen allerlei heen en
weer geloop en gepraat en toen we
weggingen een vriendelijk „Shabbat
Shalom
Vanmorgen, zaterdagmorgen, zijn
we weer de oude wijk Mea Shearim
ingegaan en hebben weer een der
gelyke sjoel bezocht. Eén was zó klein
en zó streng, dat er niet eens een
vrouwengalery was! er vlakbij was
een andere met een galery. die op
twee sjoelen uitkwam. Een van de
vrouwen kwam naar me toe en liet
me ln baar oude testament meelezen. I
Vele stukken zei ze uit 't hoofd op
I
Weigingen weer: shabbat Shalom! I
In zo'n synagoge heeft dus ook 1
C hristus verkeerd en meegedaan. Wat
hebben we toeh een westerse figuur
gemaakt terwiil Hij In wer
kelijkheid een echte jood Is geweest
en als jood geleefd heeft. Maar on
dit joods godsdienstige leven heeft
Hl| ook Juist Z(jn felle kritiek gehad,
op net star formalistische ervan. Het
En in de benedenverdieping is het
een gaan en komen van de Jeruza-
lemse jeugd. De scooters en brom
mers staan op de parkeerplaats en
binnen amuseren ze zich in de cafe
taria en de pingpongzalen, en praten
en schaken ze wat. Allemaal donker -
ogige Jongens, met zwarte kuiven en
baarden maar in net zulke spijker
broeken en Jacks als in Leiden op de
Steenstraat en Stationsweg. Vooral
vandaag is het druk beneden. Het is
shabbat en het giet van de regen! Ja
heus. vanmorgen was er zelfs zo'n
echte venijnig striemende Hollandse
hagelbui. Het is misschien 8 graden
(gisteren in Eilat 23 graden!) en het
is maar goed dat we winterjassen bij
ons hebben. Het gebouw is trouwens
centraal verwarmd zodat onze spul
len terwijl we zitten te schrijven,
weer wat op kunnen drogen.
Jeruzalem is volkomen uitgestor
ven op shabbat en de zonneschermen
die hier en daar nog uithangen,
wapperen in flarden ln de storm
achtige wind. Want opgetrokken
worden ze vandaag beslist niet!
Er staat hier in Jeruzalem nog heel
wat op ons programma. Vanuit Ti
berias zal ik wellicht weer kunnen
schryven.
Maar het is me nu wel heel duide-
ïyk dat er veel tyd en bezinning
nodig zal zyn, om de enorme inge
wikkelde problemen die in Israël aan
de orde zftn, een klein beetje te over
zien. Eeuwen oud en hyper modern
liggen hier vlak naast en vooral: vol
komen dóór elkaar heen. In Jeruza
lem gaat het om de verhouding van
christendom en jodendom. Hier wordt
het diepste gesprek met Israël ge
voerd. door een kleine groep meest
niet-joodse christenen. Joodse chris
tenen zyn er maar een paar en him
positie is heel moeiiyk. Hier wordt on
eeuwen-oude manier geleefd ën een
volkomen nieuw begin gemaakt.
Maar wel is duideiyk dat de Is
raëliërs iets ongelofeiyks tot stand
brengen. „Wy maken alles zelf", zei
onze gids „alles, alleen optische in
strumenten uitgezonderd". Dat de
God van Israël weer aan 't werk is,
kwam geloof ik niet bij hem op. hoe
wel hy uitstekend in de bybci thuis
is. Het groene tapyt wordt uitgerold
in dit land. en de industrie groeit en
groeit. En het is het werk van de Is
raëliërs zelf alleen of is Gods hand
hier te bespeuren, bezig met zyn oude
volk? Ik geloof: allebei.
A. HonnefBender.
advertentie
2 LITER
KOSTELIJK!
ALPENMELK
IN ÉÉN DOOSJE
VAN 170 GRAM
FIJNPROEVERS
KIEZEN DUS
STEEDS
Imp. J.C.N. Boering Amsterdam
Nederlandse auteurs
naar Berlijn
Op uitnodiging van de „Vereinl-
is' een enorme ""bèïevenU I EunS der Deutschen Schriftsteller
oeievems, om er in Verwande" i(jn tien Nederlandse
I schrijvers en twee schryfsters van
I Schiphol via Hamburg met een Ujn-
toestel van Pan American World Air
ways naar Berlijn gereisd; de heren
B. van Eysselsteyn, G. Bomans, P.
Dubois. J. Fabricius, J. Panhuisen,
M. v. d. Plas, S, Po!et, G. Smit, A. v.
da. Werfhorst en dr. B. Rijdes, als
mede mevr. M. ter Kuile-Scholten en
mej. K. Josselin de Jong.
Behalve de 12 Nederlanders zijn 6
Belgen, onder wie Karei Jonckheere,
en 2 Denen uitgenodigd. „We gaan in
i Berlijn kennis maken met de Duitse
acteurs. Het programma is ons to
taal onbekend. Vast staat echter dat
we een museum en een schouwburg
zaïllen bezoeken", vertelde de heer
van Eysselsteyn.
By het vertrek bleek dat de heer
Van der Werfhorst zijn paspoort
thuis had laten liggen. Met mede
werking van d? Kon. Marechaussee
op Schiphol die e°n toeristenkaart
voor hom uitschreef, kon het gezel
schap toch compleet vertrekken.
Maandag keren de auteurs in ons
land terug,
Waddinxveen Herv. Gem.- 930
uur ds. J. Verwelius; 6.30 uur ds J
t d &erus" Esdoornlaan: 9,30 uur ds
aJ %erU?: 6:30„uur ds. Rijnsbur
ger te Amersfoort. Stationsstraat: 9.30
1 ds' E- Kalkman. Geref
Kerk: 9.30 en 5 uur ds. Versluis te
Schoonhoven. Rem. Geref. Gem.: geen
dienst. Chr. Afgesch. Gem.: 9.30 en
5 uur ds A. P. Verloop (woensdag
7 uur ds. A. P. Verloop).
Warmond Herv. Gem.: 10 uur ds.
H. L. Boonstra; 7 uur ds. J. W. uit
Voorhout.
Wassenaar Herv. Gem.: 10 uur dr
Th. C. Frederikse; 7 uur Jeugddienst
ds. J. G. Panhuise ta Voorburg. Kie-
vietkerk: 9 uur Jeugdkerk; 10 uur ds.
G J. Geels te Bilthoven. Deylerhuls:
10.15 uur ds. J. Schipper, zendingspred.
Dorpscentrum: 10 uur Jeugdkerk. Herv.
Evang.: Dorpshuls: 10 en 5 uur K.
Asmus te Zwijndrecht Ned. Prot. Bond
Lange Kerkdam: 10.35 uur prof. dr.
P. Smits, Den Haag; 7.30 uur ds. J.
Zuurdeeg.' NPB/Rem. Gcm./Doopsgez. 1
Gom.,a Johnnnahuls: 10.30 uur ds j
G. J van Tterson te Vlaardingen. Ge- 1
ref. Kerk, Bloemcfimplaan10 en 5 uur
ds, E. Pltlnvm. Zi.illaan: 10 en 5 uur
ds. A, Vos. Soefibeweging, Wald. Pyr- I
montlaan 6: 11 uur universele ere
dienst.
Woubrugge Herv. Gem.: 9 30 en
6,30 uur ds, G. F Overgaauw. Geref
Kerk: 9.30 en 6.30 uur ds. G. W. J l
v. Bleek. Ned. Prot. Bond: geen dienst
Zevenhoven Herv, Gem.: 9.30 uur
kand. Duisterhof te Meeteren; 7 uur
ds. W. Verweij. Geref. Kerk: 9,30 er
6.30 uur ds. A. P. Heiner te Ter Aa-
Zoeterwoufle Herv. Gem,.: 10 uu
vlc. Hengstmangers te Vlaardingen.
Zwammerdanv Herv. Gem.: 10 en I
6.30 uur ds. C. L. v. d. Broeck. Geref
Kerk: 10 en 0.30 uur ds. J. Wagenaar
Rem. Geref. Gem.: Geen dienst.
